Eene studie over het schoone en de kunst

[p. IV]

 

Der Künste heilige Magie

 

Dient einem weisen Weltenplane,

 

Still lenke sie zum Oceane

 

Der grossen Harmonie.

 

 

 

schiller.

[p. V]

Inleiding.

De hooge belangrijkheid van het Schoone en zijne uitwendige verschijning en openbaring de Kunst, den verzedelijkenden en vergeestelijkenden invloed daarvan op de menschheid, zal ik hier niet betoogen, maar wil die liever als waarheden aannemen die men tegenwoordig wel niet meer zal omwerpen.

Belangstelling en liefde daarvoor te voelen en te bevorderen is dus van hoog gewicht, en belangrijk niet slechts voor den kunstenaar of den wijsgeer, maar voor iederen mensch.

Maar zal die liefde levendig, duurzaam, vruchtbaar wezen, dan moet zij berusten op kennis er van en vertrouwdheid er mede, kennis niet alleen door oogen en ooren, maar ook door verstand en gevoel verworven.

De veredelende invloed van het Schoone en de Kunst kan niet anders dan er door winnen, wanneer deze wat al-

[p. VI]

gemeener en niet alleen in hunne uitwendige verschijningen, maar ook in hun geest en idée gekend worden.

De uitstekendste geesten, in Frankrijk, Engeland, Duitschland, hunne vermogens aan de studie daarvan wijdende, hebben daartoe mede gewerkt. En het ontzettende aantal werken dat over de wijsbegeerte en de geschiedenis van het Schoone en de Kunst, over archaeologie, en al wat tot deze uitgebreide onderwerpen behoort, bestaat en nog wordt uitgegeven, mag als bewijs gelden van de belangrijkheid dezer studie, en de belangstelling die dit onderwerp, bij geleerden niet slechts, maar ook bij het publiek ondervindt.

Van den innigen wensch uitgaande om ook bij ons de sympathie voor deze studie te bevorderen, heeft dit geschrift minder de strekking om niets dan nieuws mede te deelen, dan wel om, voorgelicht door de beste resultaten reeds op dit gebied verkregen, eenige zuivere grondbegrippen over deze onderwerpen algemeener te maken, het Schoone en de Kunst wat meer ter sprake en behartigd te zien, mocht het zijn, eenige meerdere geestdrift daarvoor op te wekken.

Men verwachte hier geen bepaald en volledig stelsel,

[p. VII]

geen volkomene leer, men denke niet het onderwerp op eene voldingende en afdoende wijze te zien uitgemaakt en uitgeput, ik geef slechts eene studie, een onderzoek.

Wie veelomvattende, diepe kennis in historieschen, archaeologieschen of wijsgeerigen zin wil, ga naar de buitenlanders, vooral de Duitschers, daar is stof voor meer dan een leven lang.

Maar in een gemakkelijken, eenvoudigen vorm, niet te abstract en te metaphysiesch, niet te dor, maar helder en aanschouwelijk, eenige voorname vraagstukken van het Schoone en de Kunst te behandelen, eenige kennis daarvan te bevorderen en uit de school in het leven te brengen, wien het gelukte dit te doen, hij zou nut stichten en aan eene behoefte voldoen. Want niet ieder kan al die geschriften onderzoeken en ex professo dit onderwerp bestuderen, en het is toch zoo belangrijk voor ieder wien de beschaving zijns geestes en zijner ziele niet onverschillig is.

Dit is mijn ideaal geweest, maar het onderscheid dat bestaat tusschen elk kunstwerk en het ideaal daarvan dat den kunstenaar in de ziel woonde, bestaat ook hier.

[p. VIII]

Ik geef dus deze proeve, overtuigd dat zoovelen, indien zij slechts wilden, het beter zouden doen, maar overtuigd evenzeer dat die iets goeds wil ook zelf de handen aan het werk moet slaan.

's gravenhage,

18 Julij 1856.