Logo DBNL
Toneelwerken (1975)

Toneelwerken

(1975)–Jan Vos–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

B. Lofdichten.

(Alle de Gedichten, 1662; 2e dr. dl. I, 1726)

Op de DICHTKVNST van JAN VOS Glazemaker.*
 
De Glazemakers handt,1
 
Die jonge lauren plant,2
 
Aen Amstels glaze plassen,
 
Die t'zijner on-dood wassen:4
5
Is dichtend', zoo zy was
 
In 't dichten van 't Gelas.6
 
Dicht en doorluchtigh waeren,
 
Haer ambachts eerste waeren:
 
Doorluchtigh, dicht en fijn
10
En spiegel-glazigh zijn
 
Haer onvoorziensche dichten:
 
Zy spiegelen, zy lichten,
 
Zy strecken voor een bril.
 
Men dichte zoo men wil,
15
My dunckt het beste dicht is,
 
Dat helder, fijn, en dicht is.
 
 
 
CONSTANTER.
Op de vermaarde DICHTEN
van den Kunst- en Geestrijcke JAN VOS.
 
SONNET.
 
 
 
De Dichters sijn al lang in hoogh verschil geweest,
 
(En noch en geeft het d'een, noch d'ander niet verloren,)
 
Of oock een Dichter best gemaeckt wierd of geboren,
 
En of de leer in hem meer vruchts deed' of de geest.
5
't Is seeker dat veeltijts hier 't een daer 't ander meest
 
Heeft uytgemunt, en plaets heeft nae sijn kracht gekoren.
 
Maar niemant heeft het lot so veel gelucks beschoren
 
Dat hy so wel op d'een schoeyde als op d'andre leest.
 
Jan Vos alleen, soo 't schijnt, is deze strijdt ontwassen,9
10
Hy dicht met lijf en ziel, en weet het so te passen10
 
Dat hy hier met het hooft en daer dicht met de hand:
 
Dat hy genot en eer kan voegen by malkander,12
 
En leven nu by 't een, en voor altijd in 't ander.13
 
Dit sijn de vruchten van den arbeid en 't verstand.14
 
 
 
P. DE GROOT.*
In Effigiem JANI VOSS II,
Amstelo Batavi, Poëtae in lingua Patria facilè incomparabilis.**
 
Spectator, hic est ingenî miraculum,
 
Poëta natus, non Latinis artibus
 
Graecisve cultus, cuncta naturâ tenens.
 
Sophocles cothurno, Naso, cum vult, lacteo4
5
Styli lepôre, maximus tubâ Maro,
 
Lyraque Flaccus, Martialis acumine,
 
Stupente scena & cive Belga, Vossius.
 
Hic est, ubique par sibi vir, Roscius.
 
Vnum Poëtam vultus iste non refert,
10
Quinos Poëtas vultus iste non refert:
 
Sed hos, & unà filias, novem Iovis,
 
Phoebi Sorores, Amstelaeque Apollinem.
 
HENRICVS BRVNO.*
Op het DICHT-WERCK van den geestrijcken Poëet
JAN VOS, Glasemaker.
 
Waer sijt, waer steeckt ghy nu, ghy weydsche letter-basen,1
 
Die op een weinig Grieksch, die op wat oud Romeynsch,
 
U selven keuren derft voor vry wat ongemeyns;3
 
En 't werck eens Duytschen klercks verspuwt al t'opgeblasen?4
5
Komt by den schrand'ren VOS, die sal dat ydel rasen,
 
Dien waen-damp metter vaerd doen ruymen uw gepeyns;6
 
En soo klaar held'ren op de duysterheyd uws breyns
 
Met sijn doorluchtig dicht als d'oogen met sijn' glasen.8
 
Hy sal u naeckt doen sien, dat veeltijds Helicon9
10
Een' leeck veel milder laeft uyt sijnen Hengstebron,
 
Als duysenden van slechs wat school-latijns bestoven;11
 
En dat de Poësy geen' heblijckheyd, geen' slaef12
 
Van plack en is noch roê, maer eer een' vrye gaef,
 
Die niet geleert en word, maer ingestort van boven.
 
 
 
Nonis Octobribus 1659 ludebam
 
J. DE DECKER.**
Op alle de VAERSEN en VONDEN*
van den Nederduitschen Poëet
JAN VOS.
 
Hier rijst de zon van Hollants Poëzy
 
Zo hoogh in top op wenken der Meceenen,2
 
Dat Amsterdam, de pracht en hovaardy
 
Van 't machtigh Roome, en 't wereltwijze Atheenen,
5
Doet duiken voor den eeuwigen Parnas,
 
Die in haar stadt zo hoog is opgeklommen,
 
Dat zy nu kan bereiken 's Hemels As,7
 
Ten spiegel van al 's werelts godendommen.8
 
Zo kan de luit van onzen Amfion,9
10
Uit enkel puin, de grootste steeden stichten.
 
En eeven als een nieuwe opgaande zon,
 
De ronde bel der werelt overlichten.12
 
Dat is Virgiel, en Nazo, en Homeer,
 
Grootmoedigh in haar lauwerkroon gevloogen,14
15
En met de punt van zijne Fenixveêr,15
 
De luister der onsterflijkheit ontoogen.16
 
Zo zienwe dat Apolloos duitsche kerk,17
 
Voor Grieken, noch Latijnen, hoeft te wijken:
 
Maar datze met dit onverganklijk werk,
20
D'aaloudtheit, hoe vermaart, de vlagh doet strijken.
 
De kromme Sein, den Tyber, en de Pó,
 
Mach op Petrarch', en Arioste brommen;22
 
Maar d'Amstel zal op onze Cicero
 
(Die 't Schouwtooneel op blinkende kalommen
25
Van marmer heeft getimmert, en volbouwt,)
 
Nu moedigh zijn, en eeuwige laurieren26
 
Schaakeeren in 't geheiligt kroonegout,27
 
Om zijn paruik na rechte te versieren.28
 
Zo zal zijn naam, en wijtberoemden lof,
30
Als op de tong van duizendt Dichters zweeven,
 
En weegens zijn verheeve stijl, en stof,
 
Alle eeuwen, en de werelt overleeven.
 
Nu wenschte ik wel voor deeze Poëzy,
 
En Fenixkunst, op 't spoor van zo veel braaven,34
35
En geesten, als 'er dichten aan het Y,35
 
Tot zijnen lof, grootmoedigh heen te draaven:36
 
Maar by dit licht staan alle sterren doof.37
 
Men pooght vergeefs zijn glorie aan te wijzen.
 
Heel Hollant steekt ten vollen in 't geloof,
40
Dat deeze Zon der Duitsche Letterwijzen,40
 
In eeuwigheidt aan onzen middaghlijn,41
 
De werelden zal koomen toe te lichten,
 
En, als den grooten Ridder Constantijn,
 
D'onsterflijkheidt behouden in zijn dichten.
Op d'afbeelding van den zelven.
 
Hier heeft den Dichter VOS zich zelven afgegooten.1
 
Dit pronkbeelt van zijn geest, en hooge Poëzy,
 
Zal t'allen dagen aan den Amstelstroom, en 't Y,
 
Een spiegel strekken voor de Duitsche Kunstgenooten.
5
Gekroonde Koningen, en duizend' and're Grooten,
 
Die 't machtigh Amsterdam bestaan in maatschappy,6
 
Ontfangen van zijn hant een eeuwige waardy,
 
Als ofze waaren uit d'oneindigen gesprooten.
 
Of schoon de goddelooze, en boozen lastermont,
10
Gelijk een avondtwolf, en losgeborsten hont,10
 
Dit stacybeelt nu zocht baldaadigh te verwoesten:11
 
Zo zal 't in 't midden van zo gruwelijken storm,
 
In weezen niet alleen, maar in zijn eige vorm,13
 
Zo pal staan als een muur, en nimmermeer verroesten.
 
 
 
H.F. WATERLOOS.*
Op de GEDICHTEN VAN JAN VOS.
 
De wraeck en weêr-wraeck hadd' al lang haar rol gespeelt;
 
Thyestes moordt-bancket op 't gruwlijckst uytgebeelt,
 
En Agamemnons zaedt betreurt van Grieckse Reyen:3
 
Men sag Elisaes oog het ongeluck beschreyen4
5
Van Trojaes ondergang, en trouw'loos overschot;5
 
En Hannibal was uyt-gekreten voor een sot
 
Van Juvenael met scherp gepeperde gedichten.7
 
Een jonger eeuw quam voort met vaersen die meer stichten.8
 
Der Musen schoonen hof wiert van lauwrier berooft,
10
Die Phoebus nae waardy elck sette op het hooft.10
 
De Sang-godin was stom en achterwaarts gekroopen,
 
Door dien de kunst op geen belooning hadt te hoopen;
 
Hier volgt een wildt-sang op, terwijl elck raest en tiert,13
 
Parnas wiert omgewroet van reed'loos ongediert:
15
Apol wierdt kreupel, ja men sag sijn kracht betoomen:
 
Hy dorst schier langer op geen harders hoogtijdt koomen,
 
Tot onse VOS quam die hem gaf sijn rechte leên,
 
En deed' hem met meer glans als van te vooren treên:
 
Maer Phoebus heel beschaemt, door dese gunst verwonnen,
20
Sey, hebb'ick geen lauwrier, al hadd' ick duysent sonnen,
 
Soo sijnse voor JAN VOS, ik settes' op sijn hooft:
 
Dat hy de nieuwe licht, en d'oude kunst verdooft.22
 
Van dat tot Delphos my het spreecken wierdt verboden,23
 
Acht ik my selfs onwaardt te sijn een lidt der goden:
25
En daer Neptuyn sijn vorck geeft over aan de stadt,25
 
't Was onrecht dat daer VOS mijn luister niet en hadt.
 
 
 
A. OVERBEECK.+
Op het Dicht-werck van JAN VOS.
 
't Eert Godt en d'Overheên, het trapt Tiran en Ketter.
 
In yder woordt steekt goudt, en zout in elcke letter.
 
't Bruyst onversaaght door zee. 't schroomt barning, bank, noch klip:
 
En 't heeft noch hoeft geen riem van eenig ander schip.
 
 
 
D. TRAVDENIVS.+
Op d'Afbeelding van JAN VOS.
 
Dus leeft de schrandre VOS na 't uyterlijke weezen;
 
Wiens yver nimmer moê tot nut der Schouburgh waeckt:
 
't Zy dat hy treurdicht rijmdt, of Boerdt, of Puntdicht maeckt.
 
Zijn Poëzy behoeft geen lastertong te vreezen:
5
Die 's werrelts rondt doorkruyst op wiecken van de Faem,
 
En laet aen 't sterflijck' een onsterffelijcke naem.
 
 
 
D. HEINK.+
Op d'Afbeelding van den vermaarden Poëet
JAN VOS, Glazemaker.
 
Bezie de gaauwste Vos, en d'yvrigst' in zijn plicht.1
 
Hy licht het huis door glas, de weerelt door zijn dicht.
 
Hy spreekt geen taal dan Duits: hy zag nooit Hooge Scholen;
 
En leert geleerde liên, die in de rijmkunst dolen.
5
Natuur, en oeffening en vlijt Poëten maakt.
 
Dus is hy op den top van Helikon geraakt;
 
Daar hy de bitse Nijt beschouwt met lachend' oogen.7
 
De Laster heeft op Deugt noch Wijsheit geen vermoogen.
 
 
 
J. LESCAILLE.

(ARAN en TITUS. Den tweeden druck, 1642)

DEN LAUWERKRANS Van TITVS ANDRONICVS,
Voor IAN VOS.
 
't Onsterfelijke groen der versche lauwerkrans,
 
Die TITUS kruin omringht met heerelijken glans,
 
Is Phoebus beste pronk, daer van zyn goude straelen3
 
Een Goddelijker licht en meerder schijnzel haelen;
5
Zoo veel vermach 't vernuft dat al den rycken schat
 
Der wetenschap vergaert, op een papiere blad.
 
Doorsnuffelende VOS (die Neerlands gaeuste zielen7
 
In 't onnavolglyk' spoor, met onvermoeide hielen,
 
Hebt wakker onderhaelt, eer yemand omme zagh,9
10
En treedt als in triomf op TITUS trommelslagh)
 
Amphion lokte steen, en Orpheus vee, met hoopen,11
 
Maer door u kraghtigh rym komt al te weerelt loopen12
 
Te hooren en te zien, met opgetoogen geest,
 
Hoe fraei d'ontleende stof schoeit op uw hooge leest,14
15
U past doorluchtigh werk. De cierelijke bloemen,15
 
Het blinkkende gesteent, daer Redenaers op roemen,
 
Zyn uw gemeene pracht; het aertighst' uyt hun schrift17
 
Betrekt ghy, in een swier, met diamanten stift.18
 
Hun luyster wert verdooft, nu d'uwe is begonnen19
20
Gelijk een middaghzon, in 't midde vande zonnen.
 
Hun goud is opgesocht. De wijste gaen te werk,21
 
Om op het hooghoutaer uw beeld, in Phoebus kerk,22
 
Te plaetzen boven aan. Ik zie 't met goede oogen;23
 
En 't goede dat ik laat ontbreekt aan myn vermogen.24
25
Wat vlecht men u een krans daer TITUS eerlyk sterft,25
 
En ghy, tot eeuwigh loon, zyn schoone Lauwer erft?26
Aen den leeser, voor IAN VOS.
 
Verschoon hem, als ghy u aen 's drukkers feilen steurt;
 
Ghy grypt dit uyt zyn' hand, die 't graeger had gescheurt.28
 
 
 
YVER.+

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs


organisaties