Logo DBNL
Toneelwerken (1975)

Toneelwerken

(1975)–Jan Vos–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Medea;
Treurspel: door Jan Vos.

t' Amsterdam,
By Jacob Lescailje, Boekverkooper op de Middeldam, naast de Vismarkt, in 't jaar 1667.



illustratie

Indien iemant dit Spel nadrukt, (gelijk te vooren aan andere is geschiet) zoo verklaart den Auteur, dat zulks tegen zijn wil gedaan wordt, en dat hy geen exemplaren voor de zijne erkent, dan die by Jacob Lescailje zijn gedrukt.

Eedele, Groot-achtbare, Wijze en Veurzienige+ Heer,

 

MYN HEER

 

KORNELIS WITSEN,+

Gemachtigt*

in de Vergadering der Hoogmoogende

Heeren, mijn Heeren

d'Algemeine† Staten

der Vereenigde Landen,

Burgemeester en Raadt

der Stadt Amsterdam, &c.

 

wordt MEDEA

met zulk een brandenden yver toegeëigent, gelijk Uw Eedt. de Staat der Neederlanden, door onvermoeide zorg en dappere+ wakkerheidt, voor+ inlandts verraadt en uitheemsch geweldt, helpt bestieren en onderschraagen, van

Uw Eedts.

 

allerverplichtste

JAN VOS.

AAN DE BEMINNAARS
van d'oude en nieuwe*
TOONEELSPEELEN.

1 De wijze Grieken, hoogdraavende Roomeinen, schrandere Italiaanen, geestige1 2 Spanjaarts, aartige Fransen en loffelijke Neederlanders, hebben hun krachten2 3 saamen gespannen, om Medea voor alle keurige oogen en ooren, in hun3 4 Schouwburgen, op het Tooneel te brengen; ik van Natuur, mijn eenige school- 5 meesteres in de Duitsche Dichtkunst, na het veurbeeldt der beroemste Dichters,5 6 aangeprikkelt, zal u de zelfde Medea aan d'Amstel doen zien hoe dat zy zich6-7 7 binnen Korinten heeft gedraagen. Zoo uw ooren geen vloeiende vaarzen, vol 8 dreunende woorden, gelijk zulk een groote Prinses vereischen, ontmoeten,8 9 uw oogen zullen aan haar kleedt, daar zy zich in vertoont, mijns weetens, noch 10 stof van uit- noch inheemsche Dichters vinden. Zy staat gereedt om, tot10 11 barstens toe vol spijt, dol van gramschap, en overheet naar weederwraak,11 12 haar kinderen van haar waagen, die van vuurbraakende draaken deur de lucht12 13 wordt getrokken, op d'aardt te smijten, om het brein en bloedt in het aenge- 14 zicht van Jazon, de vaader, te doen spatten; maar dit strijdt teegens een der

15 Tooneelwetten van Horacius Flakkus: want hy zegt in zijn Dichtkunst, door15 16 den grooten Tooneeldichter J. van Vondel verduitst: Medea vermoorde haere16 17 kinders voor den volcke niet: al watge my zoo vertoont, dat haet ick als een die het niet17 18 gelooft. De haat van deeze Lierdichter, teegens het vermoorden op het Tooneel, 19 spruit niet uit reeden: maar uit niet te kunnen gelooven. de dingen die men19 20 niet gelooft, heeft men geen recht toe om te moogen haaten; of zoo het niet20 21 gelooven een moeder van de haat is, zoo moet ik zijn Tooneelwet haaten: 22 want ik geloof niet, om dat hy geen reeden geeft, dat ikze behoef te volgen.22 23 Alle wetten ontstaan uit reeden. een wijze Rechtbank zal nooit slotvonnis23 24 vellen ofze heeft eerst reeden van haar besluit gegeeven. Nochtans wil de Lier-2424 25 dichter, teegens 't gevoelen van alle wetgeevers, dat men zijn vaststelling zal 26 volgen: maar Seneka, die na hem geleeft heeft, d'uitsteekenste Treurspel-26 27 dichter der oude Latijnen, en beeter op d'eigenschap der Tooneelen, dan hy,27 28 afgerecht, is van een ander oordeel: want het heeft hem goedt gedocht, schoon29 29 hy veel dingen binnen laat geschieden, dat zijn Medea haar kinderen op het 30 Tooneel, in het gezicht van het volk, moest vermoorden. Dat Horacius niet30 31 kon gelooven, dat men dit nabootsen zoo leevendig gelijk het geschiedt was,31 32 op het Tooneel wist uit te beelden, is geen wonder; want de Roomeinen, 33 daar hy toen onder getelt wierdt, waaren van oudtsher gewent, in hun Schouw-33 34 burgen de menschen van leeuwen, tigers en beeren zoo te zien scheuren, dat

35 de gereeten ingewanden, noch half leevendig en druipende van bloedt, door35 36 de moordtwonden ten buik en borst uitstorten: het welk hen zoo wreedt van 37 inborst maakte, dat al wat zy anders zaagen vertoonen van hen niet gelooft, 38 en daerom gehaat, wierdt: zoo heeft hy zijn wetten niet voor ons, maar voor38 39 de Roomsche Tooneeldichters geschreeven: want ik geloof dat de naagebootste39 40 menschemoordt, alsze stark uitgebeeldt wordt, de gemoederen van het volk40 41 door het zien kan beweegen. Hy zelf zegt elders, in zijn Dichtkunst, het welk41 42 teegens zijn eigen verbodt strijdt: het gehoorde raakt min het gemoedt, dan 't gene42 43 men met zijn oogen gezien heeft, en van den ziender zelf ingenoomen wordt. Dat dit waar43 44 is zal ik doen blijken. Zoo meenigmaal als Ulysses in het Treurspel van Poly- 45 xena, door den vermaarden Samuel Koster gedicht, Astianax, het zoontje van45 46 Hektor en Andromache, van de toorentrans wurp, scheen het nagebootste 47 kint d'aanschouwers zoo hardt op het hart gelijk op d'aardt te vallen: men 48 zagh de traanen niet min uit d'oogen dan het nagebootste bloedt langs het 49 Tooneel vloeien. Begeert gy starker bewijs? d'algemeene spreuk zegt: het zien49 50 gaat voor 't zeggen. Nochtans moet Brutus Cezar niet in het gezicht van het volk50-53 51 vermoorden, om dat het teegen de moogelijkheidt strijdt: want hy wierdt in

52 het midden van al de Raadtsheeren deursteeken, die men, om het groote getal,52 53 niet op het Tooneel kan brengen. Zoo moet men noch woedende legers, noch53 54 brandende steeden, noch andere onmoogelijkheden, vertoonen: want men kan 55 al de dingen, gelijkze gebeurt zijn, niet uitbeelden. Noch zegt hy in zijn Dicht- 56 kunst: een Spel dat aengenaem zal zijn, en dickwils gespeelt worden, zy korter noch56-57 57 langer dan vijf bedrijven; hier verwerpt hy de stelling der Grieken: want hun57 58 Speelen bestaan in een enkel Bedrijf; de Spanjaarts, dat niet van de minste58 59 vernuften der Tooneeldichters zijn, verdeelen de hunne in drie Bedrijven; de59 60 Neederlanders, gelijk de Latijnen, Italiaanen, en Fransen, in vijf, dat ik voor60 61 het best durf oordeelen; doch niet om dat het Horacius zegt: want hy geeft 62 geen reeden waarom dat het zoo moet zijn: maar om d'ooren en oogen van 63 het volk, door het hooren en zien vermoeit, te verpoozen en tijdt te geeven 64 om het geen'er vertoont is, zoo diep in de gedachten te drukken dat het 'er64 65 door het volgende Bedrijf niet weeder uitgerukt kan worden: want de Needer- 66 landtsche Speelen zijn dikwils vol verwarringen, daarze, dit staat vast, alsze66 67 niet teegens de Natuur strijden en zich ondertusschen gevoegelijk ontwarren,67 68 te beeter om zijn. Iemandt zou my te gemoet kunnen voeren, dat alle huizen, 69 hooven, kerken en toorens, d'order van d'oude Bouwmeesters in zich moeten69 70 vertoonen, of het zijn, al kondenze al de stormende winden, verslindende70 71 blixems en woedende donders verduuren, niet dan wanschaapen gebouwen, 72 zoodaanig zijn de speelen die geen order volgen. Het eerste veurwerp is goedt:72 73 maer het leste heeft geen eigenschap: want d'order in de Grieksche Bouwkunst73 74 is van al de Bouwmeesters der volgende eeuwen, ik zwijg van wanschaapen74 75 Gotten, eenstemmig voor goedt gekeurt: maar de geleerde die op verscheide

76 tijden, in bezondere landen, wetten voor de Tooneeldichters schreeven,76 77 koomen in hun lessen, gelijk de Bouwmeesters in hun oordeel, niet overeen. 78 Wie zal men nu van deeze, die elkanderen bestrijden, volgen? die het naaste78 79 met de waarheidt van de zaaken overeen koomen: of liever Natuur, die, door79 80 oeffening gesleepen, de beste Tooneelwetten schrijft. De speelen zijn van een8080-85 81 anderen aart dan de gebouwen. Het leeven der Grooten en kleenen, dat men 82 bywijlen op de Tooneelen laat zien, bestaat meest in toomeloosheeden; wie in 83 deeze wanorder van leeven order wil houden, vervalt zelf in wanorder: want83 84 hy wijkt van de waarheidt: maar wie wanorder wel zal uitbeelden, moet wan- 85 order gebruiken, en dan is wanorder, in dat deel, order. Ik weet wel dat zich85 86 geen Koning gelijk een onderdaan moet laten hooren: want dit wordt ge- 87 wraakt, gelijk een houte schootel op een Vorstelijke staatcydisch. zoo moet87 88 men ook geen onderdaan gelijk een Koning doen spreeken, of men zet een 89 purpere lap op een hairenkleedt, daar het kleedt, al was de lap meer dan het89 90 heele kleedt waerdig, door bedurven wordt. De woorden moeten met d'eigen-90 91 schap der Personaadjen overeen koomen. Wie deeze en andere nutte noodig-91 92 heeden, die ik eerlang door den druk gemeen hoop te maken, in de Speelen92 93 het starkste uit kan drukken, betoont dat hy uit de hengstebron heeft gedronken.93 94 Nu zegt hy in zijn Dichtkunst: nochte daar spreecke geen vierde Personaadje. Hier94 95 toont hy zich, gelijk eerst, bequaamer tiran dan Koning: want een tiran geeft95

96 wetten zonder reeden, en een Koning zegt waarom dat hy d'onderdaanen aan 97 wetten bindt. Euripides, zoo loffelijk in zijn speelen, dat hy te Delfis van9797-99 98 Apolloos godtspraak, voor de wijste der Grieken wierdt uitgeroepen, en98 99 Sofokles, zoo hoogdraavent een Treurspeldichter gelijk dapper Veldoverste,99 100 hebben zich niet van zulk een draaiboom laaten stuiten. Onze Duitsche100 101 Tooneeldichter, die Horacius wetten kort zoekt te volgen, ziet men dit veur-101 102 geschreeven perk, in verscheiden Speelen, met recht overtreeden. Ik volg hier 103 het zelfde spoor: want ik laat 'er vier, als het de reeden gebiedt, by een koomen,103 104 en dat'er tien moesten zijn, ik zouze, om by de waarheidt te blijven, met elkan-104 105 deren doen spreeken. Wie niet teegen de gebeurde dingen wil zondigen,105 106 moetze, zoo het moogelijk is, na het leeven vertoonen, al streedt het teegens106 107 al de wetten der oude Tooneeldichters: want d'oudtheidt heeft geen veurrecht107 108 dan daarze goedt is; of zooze in alles veurrecht heeft, zoo moeten de Latijnen108 109 voor de Grieken, die ouder zijn, wijken: waar dan heen met Horacius wetten? 110 of moet men dan de wetten van Aristoteles volgen? zijn die goedt geweest,110 111 zoo heeft Horacius de zijnen vergeefs geschreeven. Dat 'er twee meer dan een 112 weeten wil ik toestaan: maar men moet dan ook lijden dat men nu zoo wel112 113 eenige wetten van Horacius, om dat menze niet voor goedt kan keuren, dan113 114 hy eenige van Aristoteles, mach verwerpen. Voor wie heeft deeze Griek114-115 115 Tooneelwetten geschreeven? was het voor Euripides en Sofokles? dat was

116 vermeetel: want hun Speelen wierden van de wijzen voor loffelijk geroemt. 117 Was het voor de jonge Dichters? dat was onnoodig: want die konden zich 118 dienen van de Speelen der genoemde Dichters, die hen voor leevendige lessen118 119 verstrekten: hy heeft by my, in veel deelen, noch minder geloof dan Horacius:119 120 want dat was een Dichter, en hy een Wijsgeer; hier by wordt zijn wijsheidt,120 121 die veel eeuwen heeft geblonken, nu door de glans van Deskartes zoo verdooft, 122 dat 'er veel Geleerde van deeze tijdt, liever leereling van Deskartes willen 123 worden, dan meesters in Aristoteles weetenschappen blijven. Wie oordeel heeft123 124 zal de kleenste kennis van een man, die in zijn grootste een krak heeft gekree-124 125 gen, niet volgen. D'oudtheidt zeg ik noch, heeft geen veurrecht. De Latijnen125 126 hebben gelijk datze zeggen: Wie te Roomen is moet zich na de Roomsche zeeden126 127 voegen: zoo gy elders zijt, zoo voeg u na de plaats daar gy zijt. De Neederlanders, van 128 een anderen inborst dan de Roomeinen, zijn elders; dies voeg ik my, op het128 129 veurschrift der Latijnen, na het volk daar ik by woon. De Speelen zijn eerst129129-132 130 gevonden om de doffe geesten, door eerelijke tijdtverdrijven te vermaaken;130 131 daar na om de menschen door behaagelijke dingen te zeedevormen, en het131 132 spoor van de deugdt te wijzen, zoo moet men, om deeze schatten gemakkelijk 133 door d'ooren in 't hart te storten, de Speelen na d'oogen van het volk, daar133 134 menze aan vertoont, voegen. Het is dikwils niet genoeg dat de bronnen rijk134 135 van zuivere waterstraalen zijn, men zietze by wijlen door marmere pronk- 136 beelden en andere praalsieraden luister byzetten, om d'oogen van de verby- 137 gangers op te houden. Zoo worden bittere pillen, die tot gezondtheidt dienen,137

138 met goudt bekleedt. Wie het volk in de Schouwburg wil houden, moet hun138 139 oogen met de koorden van gevoegelijke bekorelijkheeden aan het Tooneel139 140 binden: daarom moet men zich wachten van iemandt alleen te laaten uitkoo- 141 men om met zich zelf te spreeken, of hy moet van een dolle yver gedreeven141 142 worden, of van andere hartstochten, het zy van liefde of wraak, of onverwachte 143 veurvallen, of aanroepingen van gooden en godinnen. Hartstochten hebben 144 op de gemoederen der menschen groote macht. Noch minder mach men een 145 enkele reeden, gelijk in veel Latijnsche en Duitsche Speelen, voor een heel145 146 Bedrijf op het Tooneel brengen: want een bedrijf dat wel zal speelen moet146 147 in verandering of ten minsten in saamenspraak bestaan, als het een van deeze147 148 twee ontbreekt wordt het van de toehoorders gewraakt; ja de blinden zouden, 149 zooze zulks hoorden, hun ooren stoppen, om op die tijdt zoo doof als blindt 150 te zijn; want een enkele reeden is geen bedrijf. Zoo moet men ook geen een150 151 Personaadje, in 't byzijn van anderen, aan een zy laaten treeden, en spreeken,151 152 om zijn gedachten in d'ooren van het volk te storten: want dit wordt van de152 153 keurigste oordelaars, om dat het niet met de Natuur over een komt, veracht,153 154 of het moet een korte hartstocht zijn, die hy voor d'anderen, als hem gevraagt154 155 wordt wat hy aan een zy heeft te spreeken, door verkeert antwoordt, kunstig 156 weet t'ontveinzen; het welk de toehoorders dan zoo behaagelijk is, gelijk het156 157 anders haatelijk zou zijn. My gedenkt dat ik den werreldtwijzen Heer Geeraardt157 158 Vossius vraagde, waarom dat d'aaloude Dichters zulk een kleen getal van158 159 Personaadjen in hun Speelen hadden; daar hy my op antwoorde: men meent159 160 datze, om de speelen zoo krachtig uit te voeren gelijkze behoorden te zijn, niet genoeg160 161 goede bedrijvers konden vinden. Hier op heb ik hem weeder gevraagt: als men'er161 162 nu zoo veel, die bequaam waaren, wist, of menze dan zou moogen gebruiken. 163 hier heeft hy op gezegt: ja. Zijn eerste antwoordt: men meent (daar men het 164 algemeen gevoelen der Geleerde door verstaat) by zijn ja gevoegt, heeft my

165 zoo vrymoedig gemaakt, dat ik dit Treurspel, om de noodigheidt van de ver-165 166 anderingen, door eenentwintig Bedrijvers laat uitvoeren: maar gy zult hier niet 167 een hooftpersonaadje, gelijk Pylades, halsvriendt van Orest, het welk teegen167 168 de waarheidt strijdt, zonder spreeken op het Tooneel zien: want dit is voor het 169 volk zoo walgelijk, dat de stommen, zooze het zaagen, de banden daar Natuur169 170 haar tong meê gebonden heeft, van gramschap zouden breeken en vraagen: 171 wie is zoo vermeetel dat hy een Personaadje, die het Spel moet doen leeven, een slot aan 172 zijn mondt durft slaan? zulk een Spel is gelijk een uurwerk, dat, als'er het gewicht van 173 genoomen wordt, stil moet staan. Dat ik het darde Bedrijf in de hel laat speelen, 174 zal eenige lieden doen zeggen: de reis van Medea uit Korinten tot in de Hel, en 175 weeder uit de Hel tot in Korinten, geeft stof om niet te gelooven dat dit Spel in vierën-175 176 twintig uuren, gelijk het behoort, uit kan speelen: maar al die gelooven dat Medea176176-183 177 zich van een Helschegeest, die haar ten dienst staat, in der yl deur de lucht laat 178 draagen, zullen my toestaan dat al wat zich in dit Spel laat zien, in zulk een178 179 bepaalde tijdt kan geschieden. Noch durf ik zeggen, dat de geen die een Spel179 180 vierëntwintig uuren tijdt geeven, schoon ik het hier zelf volg, de Natuur te 181 kort doen: want al wat'er in een Spel vertoont wordt, moet in twee of drie 182 uuren gebeurt zijn; en daarom in de zelfde tijdt, of niet langer dan het volk 183 veur het Tooneel staat, kunnen speelen; hier by moet het ook op de zelfde183183-189 184 plaats, het zy binnen of buiten een Stadt, of zaal of lusthof of elders, daar het

185 eerst begint, weeder endigen, of de toehoorders, het welk onmoogelijk is, 186 moeten, gelijk het Spel, van plaats verwisselen. Een schilder die oordeel heeft,186 187 zal niet meer op een panneel uitbeelden dan 'er op een plaats en op een zelfde 188 tijdt gebeurt is. Een Spel dat een spreekende schildery verstrekt, vereischt de188 189 zelfde eigenschap. Het verscheppen der dingen die zich deur het heele Spel189 190 vertoonen, zullen de keurige kenners, die de toovery van Medea eenige kracht190 191 toeschrijven, voor my verantwoorden; doch dit is teegen het gevoelen van de191 192 Lierdichter: maar terwijl hy beezig was met Tooneelwetten voor anderen te192 193 schrijven, gelooft men dat hy de lierwetten, die hy zelf behoorden te volgen,193 194 op verscheide plaatsen heeft vergeeten: want men vindt'er by hem die loffelijk194 195 van reeden, maar wanschaapen van lichaam zijn; onder veel zal ik 'er een aan-195

196 wijzen: in zijn darde gezang, dat in veertig vaarzen bestaat, spreekt hy, in het196 197 begin, aan het schip dat Virgilius in Attika zou brengen: maar hy breekt met 198 het achtste vaars af, en spreekt in de tweeëndartig volgende van de vermetel- 199 heidt der menschen en het geweldt der baaren, zonder weer van het schip of 200 Virgilius, daar hy het gezang om gedicht heeft, te reppen. Dit is in d'oogen van 201 al die zich op het verdeelen der leeden in een gezang verstaan, een lichaam van201 202 een reus, daar het hooft van een dwerg op staat. Het schijnt verscheide kenners202 203 wonder, dat een Lierdichter de Tooneeldichters, die hooger op Parnas klom-203 204 men en dichter aan de troon van Apollo zaaten, een blok aan de beenen wou 205 sluiten, die hy zelf niet voort kon sleepen: want hy heeft nooit blijken getoont 206 dat hy Treur- of Blyspel, daar de grootste kunst in bestondt, heeft kunnen 207 dichten; zoo dat men hier durft zeggen:207

 
Gy zijt een Lierpoëet en schrijft het Treurspel wetten:208
 
Zoo tergt een hardersfluit de klank der krijgstrompetten.209
210
Uw les is overlast: de kunst gedoogt geen pijn.210
 
Het spel wil wel bepaalt maar niet gedwongen zijn.211

212 Hier zal ik Voorzeeker bestormt worden van een deel lieden, de wijzen uitge-212 213 zondert, die het hooft door de roeden en plakken, zoo vol Latijn zyn geslaagen,213 214 dat'er de reeden geen plaats in kan vinden: my dunkt ik hoor hen alree zeggen:214 215 wat mach deeze Vos rammelen en raazen van d'eigenschappen der Speelen? van het ver-215 216 deelen der leeden in gedichten? wat men doen en laaten moet? het zou best zijn dat hy zich 217 met zijn ambacht, daar de huiszorg in bestaat, bemoeide; hy heeft niet dan Duits ge-217 218 leert: laat ons van de kunsten der aaloude Dichters spreken: wy hebben op Parnas, by

219 Apollo, school geleegen, en letters gegeten. Dat ik niet dan de Duitsche taal ken, en 220 noch zoo goedt niet gelijk ik wensch, wil ik gaaren bekennen: maar lichtelijk220 221 beter dan eenige die zich op hun schoollatijn veel laaten voorstaan. De Ridder 222 Hooft, het hooft der Duitsche Geschiedenisschrijvers en Dichters, heeft my,222 223 om mijn zucht tot de Dichtkunst aan te moedigen, in de Hartspiegel van den223 224 Heer Hendrik Laurensen Spiegel, deeze twee volgende vaarzen veurgeleezen:

225
Moet juist een Duits Poëet nu noodig zijn ervaaren225
 
In Griecx, Latijn? daar d'eerst'en beste harders waaren.226

227 Hier oordeelt Spiegel, die de Neederduitsche taal en Dichtkunst heeft helpen 228 bouwen, dat de Dichtkunst niet uit vreemde taalen, maar uit een aangebooren228 229 aart voortkomt. De taalkunde maakt wel geleert, maar geen Dichters: ik wil229229-231 230 wel bekennen dat het een brug is daar men over moet gaan als men een ander 231 zijn wijsheidt wil ontleenen, om die voor zijn eigen uit te geeven. Dat Ho-231 232 merus, Virgilius en Ovidius, de grootste van alle Dichters, noch leefde(n), en232 233 niet dan Duits konden, zy zouden de zelfde geest, die zy in hun taalen betoon-233 234 den, nu in d'onzen doen blijken. De Dichtkunst is geen dochter van uitheem-234 235 sche taalen; maar van d'overvloedt der geesten, die zich in de gedachten uit-235235

236 storten, daarze, door oordeel en ervaarentheidt, tot een welgeschaapen lichaam236 237 gevormt worden: want alle vaarzen zijn gedicht eerze de taal, van dieze gedicht237 238 heeft, aanneemen. Zoo is het ook met alle wijsheidt. D'Egiptenaars drukten 239 hun gedachten niet met woorden, maar met stomme beelden uit, dieze in239 240 steenen en andere harde stoffen deeden houwen. Mijn teegenstreevers zouden240 241 hier kunnen vraagen, van waar ik de vrymoedigheidt gehaalt heb om zoo 242 onbeschroomt te oordeelen van dingen die geen Duitsche leerling passen?242 243 maar hier zullen lichtelijk anderen voor my op vraagen en weeder antwoor-243 244 den: van wie heeft den Heer de Ruiter, het hooft van de Staatsche oorlogsvlooten, zijn 245 dapperheidt en krijgskunst gekreegen? heeft hyze van Atilius die Amilkar van Kartaage245 246 met zijn scheepen schandelijk deedt vluchten? of van den grooten Pompejus, die de zee-246 247 roovers veroverden? neen; het een is hem van Natuur ingestort, en het ander heeft247 248 hy van d'ervaarentheidt, de wijsste schoolmeesteres, geleert: daarom is het, 249 mijns bedunkens, beeter Natuur, door ondervinding gehulpen, dan eenige on-249 250 eigentlijke Tooneelwetten te volgen. D'aalouden hebben veel dingen gevon-250 251 den, daar 'er oock eenige, het zy door verwoesten van Landen, of datze voor251

252 onnut wierden gehouden, van verlooren zijn: maar is 'er een verduistert, men252 253 heeft 'er weeder tien nieuwe gevonden. Wie vertoonden het eerste kompas,253 254 daar onze scheepen, in ongebaande zeen, spijt starrelooze daagen en nachten,254 255 nieuwe werrelden door vinden? wie vormden de groote en kleene donderbus-255 256 sen, die van salpeeter, yzer en loodt bezwangert, minder volk vermoorden en 257 grooter krachten baaren dan de waapenen daar Alexander de werreldt meê257 258 verwon? welk een man sleep de verrekijkers, die mijlen in schreeden verande-258 259 ren, en dingen die in het verschiet leggen, op de veurgrondt doen koomen? 260 wat voor een geest brocht de nutte en noodige Drukkunst in het licht, daar de260 261 wijzen van alle tijden, om datze door het verdrukken van hun verstandt on-261 262 sterffelijk worden, eeuwig aan verplicht zijn? van waar komt het uurwerk,262 263 dat de zonnewijzer der Ouden in roem verwint, om datze niet dan by heldere263 264 zonneschijn kan dienen, daar het uurwerk bij neevelig weeder, door de wijzer264 265 met d'oogen der stommen weet te spreeken, en door het geluidt van de klok, 266 de blinden, het verdeelen van de tijdt, door d'ooren laat zien? zijn deeze kunsten 267 en weetenschappen, ik zwijg van duizent anderen, van de Grieken en Roomei- 268 nen gekoomen? neen: de vernuften der jongste eeuwen moogen op deeze 269 vonden roemen. Zullen wy deeze dingen, om datze d'Ouden niet wisten te 270 vinden, verwerpen? die heel stip, ja hardtnekkig by eenige ketteryen der oude270 271 Tooneelwetten blijven, moeten ja zeggen: maar die door de tijdt van deeze 272 lazery gezuivert en rijper van oordeel geworden zijn, zullen dit ontkennen;272 273 daarom heb ik dit Treurspel naar de tijdt en plaats gevoegt, om het volk, dat 274 altijdt naar verandering verlangt, iets nieuws te vertoonen: maar nieuwighee- 275 den zijn dikwils onzeeker. Groote aanslaagen hebben groote gevaaren te ver-275

276 wachten, Zoo mijn toeleg niet naar mijn wensch wil gelukken, en dat ik in de276 277 zelfde misstellingen, daar ik'er eenigen in d'ouden van aangeweezen heb, of277 278 in nieuwe, die niet min haatelijker zijn, kom te vervallen, zoo heb ik in het278 279 kleen, gelijk Faëton in het groot, een stout stuk bestaan, en anderen stof ge-279 280 geeven om mijn misslaagen aan te wijzen, het welk mijn oordeel lichtelijk zoo 281 zal scherpen, dat 'er hoop is om de lauwerkrans, die noch in het midden der281 282 Tooneeldichters leit, te naaderen, en te zien of'er voor my geleegentheidt is 283 om'er een enkel bladt van te krijgen. De liefbebbers dienen te weeten dat ik283 284 deeze Veurreeden niet heb geschreeven om Horacius Dichtkunst in het geheel 285 te wraaken; want men vindt 'er veel loffelijke wetten in: maar ik schrijf in een 286 vry landt, daar men, in burgerlijke kunsten, vry mach spreeken, gelijk ik hier286 287 teegens eenige Tooneelwetten, die men, naar het gevoelen van veel Tooneel- 288 kundigen, om dat zy buiten het spoor van de reeden wijken, behoort te288 289 verwerpen. Vaart wel.

290 Jan Vos.

Naamen der Bedrijvers.+

Medea.
Voester.+
1. Hofwacht.+
2. Hofwacht.
Iazon.
Kreüza.
Hypsipyle.
Priesteres.
Iris.
Kreon.
Hooftman.+
Charon.
Boomkindt.+
Radamandt, helsche Rechters.+
Minos, " "+
Prozerpina.
Priester.
Venus.
Iuno.
Merkuur.
Iupiter.
Reien.

Zwijgende.+

Leeger van Vrouwen.
Leeger van Mannen.
Helsche Geesten.
Spooken.

Medea. Treurspel.

Eerste bedryf
in een Lusthof.+

Medea.
 
O godtvergeete hof! o hof dat my doet gruwen!
 
Zal Jazon, mijn gemaal, tot schrik van 't heilig huwen,2
 
Kreüzaas koets bekleên? o helsche heilloosheidt!3
 
Geen boozer schelm dan die zich van zyn ega scheit:
5
Noch is hy boozer zoo hy andre durft beminnen.
 
Is dit het loon dat ik hem 't Guldevlies deedt winnen?
 
O onverdraagbre spijt! o ongeneesbre wondt!7
 
Trouwbreeker, vrouwepest, en vloek van 't kuis verbondt,8
 
Om welk een reeden hebt gy d'echtebandt geschonden?
10
De trouw wordt slechts door doodt of overspel ontbonden.
 
O huwelijks tieran! weet gy wel wie gy hoont?
 
Het is Medea, die, als zy haar kunst betoont,12
 
De winden, starren, zon, hooftstoffen, blixemstraalen,13
 
En donderklooten, spijt haar krachten, kan bepaalen:14
15
Ik hits de hemel, hel en aardt en zee aan een.15
 
Hoe zal ik lijden dat gy weêr zult huwen? neen:16
 
Ik heb mijn broeder, om met u door trouw te paaren,17-19
 
Van een gereeten, en de stukken in de baaren,
 
Half leevendig, gestrooit; dies zie wat dat gy doet:19
20
Dorst ik de Zwartezee roodt verwen met zijn bloedt,
 
Om u te trouwen in 't gedrang der Priesterreien?21
 
Ik zal, nu ik u haat, om broeders geest te peien,22
 
U doen gevoelen wat ik broeder heb gedaan:
 
Wat min aan hem bestondt, zal haat aan u bestaan.24
25
Ik heb te wreedt een moordt, o schelm! om u bedreeven:
 
Geen godt dan Min kan my dit gruwlijkstuk vergeeven.26
 
Ik zelf vergeef mijn hart die helsche boosheidt niet;
 
Of ik zal door mijn handt, die hem de borst deurstiet,28
 
De moordtvlak van mijn ziel in uwe bloedt uitspoelen:29
30
Ik moet, ik wil en zal mijn heevigheidt verkoelen:30
 
Want zy begeert dat ik u naadren zal met straf:31
 
Maar wacht niet dat ik u zal dompelen in 't graf.32
 
Het graf is 't rustbedt van al die ellendig leeven.
 
Wie lang wil wreeken moet geen korte moordtsteek geeven.
35
Dies zal mijn bittre haat, die staâg om weêrwraak brult,
 
De zwarte spooken, die met slangen zijn gehult,
 
Met pijnboomtoortsen in haar scherpgeklaauwde handen,37
 
Ten grondt uit zweeren, om u nacht en dagh t'aanranden.38
 
Wie groot van macht is lijdt zich met geen kleene wraak.39
40
Of is dit spook te zwak, tot redding van mijn zaak?40
 
Zoo zal ik al 't gedrogt gelijk ten hel uit vloeken,41
 
En schenden 't op u aan, om u in alle hoeken42
 
Van d'aardt te volgen, in een gruwelijke schijn.43
 
De Wanhoop, boos van aart, die rust zoekt door fenijn;
45
Het knaagende Gemoedt, een geessel der gedachten;
 
En d'yselijke Schrik, ontsachlijk door haar krachten,46
 
Zijn u ten straf gestelt, tot zoen van onze hoon.47
 
Wie langzaam wordt gedoodt sterft meer dan duizent doôn.
 
Kreüza zal mijn haat hier tusschen niet verpoozen;49
50
Zy siert haar bruiloftbedt met purperverfde roozen:
 
Maar ik zal haar, ik zweer 't, de doornen in het hart
 
Op 't diepst doen steeken: want ik wordt tot wraak getart.
 
Een felle weederwraak is quaalijk te bepaalen.53
 
Uw ledekant verwacht geen klank van nachtegaalen,54
55
Deurmengt met maatgezang van maagden schel van keel:55
 
Want uwe nachtkoets; neen: uw geile lustpriëel,56
 
Zal gruwzaam grimmelen van gieren, kreien, uilen,57
 
En zwarte raavens, die met schreeuwen, gillen, huilen,58
 
En krassen, uw gehoor, als gy in wellust zijt,
60
Verschrikken zullen; zoo zal ik mijn hart vol spijt,60
 
Een vuur dat vinnig blaakt, ontlasten van mijn koortsen.
 
Weg blijde Hymen, weg met uw gewijdetoortsen,62
 
De wreedtst van 't helsgedrocht, zal veur dit bruilofsbedt
 
Haar ongewijde toorts, van leevent menschevet,
65
Bespat van traanen, klam van brein en bloedt, ontsteeken.65
 
Ik wil my aan dit paar op 't allerfelste wreeken.
 
De wraakzucht van een vrouw is scherper dan een schicht.67
 
Hier komtze die mijn hart, door dienst, aan zich verplicht.68
Voester. Medea.
Voester.
 
Mijn voesterkindt; hoe dus? hoe zijt gy dus aan 't woede?69
Medea.
70
Mijn boezem wordt bestreên van bittre teegenspoede.70
Voester.
 
De rampspoedt zwicht voor een die alles temmen kan.
Medea.
 
Een eedel hart gedoogt geen byzit van haar man.
Voester.
 
Wie hoon en spijt verwint ontmoet een heilzaam leeven.73
Medea.
 
Een hooggeboore ziel verdraagt geen teegenstreeven.
Voester.
75
De huwlijks nekter vindt men meest deurmengt met gal.
Medea.
 
Een koninglijk gemoedt verkropt geen ongeval.
Voester.
 
Kan deez' oranje noch citroen u niet verluchten?77
Medea.
 
Het lot is my te wrang; dies haat ik wrange vruchten.
Voester.
 
Slaa uw gezicht eens op dit roozrijk lustpriëel.
Medea.
80
Ik wraak de roozen: want ik vindtze scherp van steel.80
Voester.
 
Verkoel u by deez' bron, zoo zult gy aassem haalen.81
Medea.
 
Kon ik het water dat uit deeze bron komt straalen,82
 
En al de beeken die in Kreons oorden zijn,
 
Door kracht van toveren, verandren in fenijn,
85
Ik zouz' inzwelgen, en, al zou ik zelver gruwen,
 
Prins Jazon en zijn Bruidt verwoedt in 't aanzicht spuwen.
 
En borst ik aan 't vergift, zoo sturf ik zeegenrijk.87
Voester.
 
Men wreekt zich allerbest door 't zien van 's vyandts lijk:
 
Maar uwe tooverkunst begint allengs te flaauwen.89
Medea.
90
Heb ik de stieren met gespleete koopre klaauwen,90-10690
 
Met yzre hoorenen en gloeient ingewandt,
 
In 't juk gespannen, en het veldt langs Facis strandt,92
 
Al druipende van zweet, in weederwil, doen ploegen?93
 
Ik zal hem lichter, om myn wraaklust te vernoegen,94
95
Voor my doen zwichten dan die dieren groot van kracht.
 
Alwaar hy roem op draagt heeft hy door my volbracht.96
 
Heeft hy het landt bezaait met scherpe draaketanden,
 
Daar krijgsliên, heet op moordt, met sabels in hun handen98
 
En heel in 't harrenas uitwiessen tot zijn leedt?
100
Ik heb die menschenöest, die broeders bars en wreedt,100
 
Elkaâr doen dooden, eer zy hem verwoedt besprongen.
 
Wie sloot de draak zijn bek, die drie gesplitste tongen
 
En zoo veel regelen van tand' en kiezen hadt,103
 
Noch dik van groene gal en heet vergift bekladt,104
105
Daar 't bloedig menschevlees by spieren in bleef hangen,105
 
Was 't Jazons sabel? neen: ik quam dit schrikdier prangen:106
 
Ondankbere, gy zult met uwe bywijf bloên.
 
De wraak moet blindt zijn of zy is te laf in 't woên.
Voester.
 
Hoe! staat gy naar de doodt van die uw hart deurgriefde?109
Medea.
110
De hartstocht van de wraak is starker dan de liefde.
 
Zy moeten door geweldt of kunst verwonnen zijn.111
 
De wraak gebruikt of strop of sabel of fenijn.
1. Hofwacht. Medea. 2. Hofwacht. Voester.
1. Hofwacht.
 
Hou stant, wie dat gy zijt, of 't kost u daadtlijk 't leeven.
Medea.
 
Ik wil in teegenwil van u ten hof instreeven.114
1. Hofwacht.
115
Zoo gy my naadren durft ontmoet ik u met kracht.115
Medea.
 
Kom donder help Medé', verplet dit booz' geslacht.
Hier moet het donderen en blixemen.
2. Hofwacht.
 
Uw wondren zijn te kleên, of hebt gy meer vermoogen?
Medea.
 
Ik zal u Kolchos, dat in 't noorden leit, vertoogen.118
Hier moet het Lusthof, op 't stampen van haar voet, in bergen veranderen. De boom daar 't gulde vlies aan hangt, stieren, draak, krijgsluiden en Iazon koomen met rook en vlam uit de grondt opschieten.
 
Hier ziet gy stieren, in 't gebergt, in Jazons toom:119
120
Daar hangt het guldevlies, vol luister, aan een boom:
 
Gins strijden broeders om elkander te verovren:121
 
Hier ziet gy Jazon, door mijn hulp, den draak betovren.
1. Hofwacht.
 
Ik staa als een pilaar al wierdt hier meer gedaan.123
Medea.
 
Gy zult als een pilaar van marmer blijven staan:
125
Dit sap heeft kracht om u tot een pilaar te scheppen.125
1. Hofwacht.
 
O gooden! wat is dit? ik weet my niet te reppen.126
 
Mijn leeden worden hardt. ik zal my aan u wree...
Hy verandert in een pilaar.
Medea.
 
Uw wreeken is vergeefs; ik maak uw kracht gedwee.
 
Blijf hier op schildtwacht staan om andren uit te houwen.129
2. Hofwacht.
130
Herschep mijn wachtbroêr, of het zal u eeuwig rouwen.
Medea.
 
Het zal my rouwen zoo ik u niet voort betoom.131
2. Hofwacht.
 
Ik schrik geen meer voor u gelijk een eikeboom.132
Medea.
 
Verander in een eik voor uw vermetelheeden.
2. Hofwacht.
 
Ik voel mijn lichaam van een harde schors bekleeden:
135
Mijn armen zijn al reê in telgen vol van blaâ...
Hy verandert in een boom.
Medea.
 
Al wie Medea hoont vervalt in ongenaâ.136
 
Wijkt Kolchos spooken, wijkt, of ik zal u bezweeren.137
Hier veranderen de Bergen weêr in een Lusthof, en 't spook zinkt in de grondt.
Voester.
 
Mevrouw, ik hoor gerucht, ik bidt u laat ons keeren.
Medea.
 
Hoe! keeren zonder wraak? ik zweer u by de maan...139
Voester.
140
Mijn dochter, schuil, ey schuil, uw vyandt komt hier aan.
Medea.
 
O schrandre veinzery! pilaar der wijste Staaten,141
 
Zy knielt. O hart in gal deursult en mondt vol honingraaten!142
 
Bestier mijn bittre tong en geefz' een zoete klank:
 
Maak dat ik Jazon smeek met een Sireenezank.
145
Zy rijst. Hoe! is 't geen lafheidt? neen; de wijsheidt komt my raaden.
 
Zy knielt. O eedle dapperheidt! gehult met lauwerblaaden,
 
Die u in 't harrenas op 't daghtooneel laat zien;147
 
Vergeef mijn veinzery, de noodt komt my gebiên.
Iazon. Kreüza. Medea.
Iazon.
 
Toen ik het guldevlies te Kolchos hadt gekreegen,
150
Was heel Thessalien hoovaardig op de zeegen:150
 
Maar nu ik u verkrijg is d'eer van 't vlies verdooft.151
 
Een schoon en wijze maagdt wordt nooit te hoog gelooft.152
 
Uw gaaven blinken meer dan duizent guldevliezen.
Kreüza.
 
Uw Faam, die in geen eeuw haar luister zal verliezen,
155
Alwaarde Bruidegom, is prikkel van mijn min:155
 
Maar uw Kreüza vreest.156
Iazon.
 
Wat vreest mijn Koningin?
Medea.
aan een zij.
 
Mijn boezem barst van spijt; de wraak deurkruipt mijn aadren.
Iazon.
 
Wie komt hier op ons aan?
Kreüza.
 
Ik zie Medea naadren.
Iazon.
 
Ik zal mijn blanke kling roodt verwen in haar bloedt.
Medea.
160
Kreüza schoone bruidt, Prins Jazon vol van moedt,
 
De groote Juno moet u in haar kerk ontfangen.161
 
Nooit moet de droevig' uil uw oor met lijkgezangen,
 
Op 't echte ledekant, versteuren in uw rust.
 
Uw bruiloftstoorts zy nooit in traanen uitgeblust.
165
De hemel moet uw trouw in alle deelen zeegnen.165
Iazon.
 
De hel moet u van daag met alle ramp bejeegnen.
Medea.
 
De hemel gun uw huis een onverwrikbre stant.
Iazon.
 
De hel moet u tot asch verteeren door haar brandt.
Medea.
 
De hemel hoed' uw zaadt voor overval van moorden.169
Iazon.
170
Vertrek, ik zeg, vertrek uit Kreons stadt en oorden.170
Medea.
 
Ik zal niet roemen dat gy 't vlies door my genoot:171
 
Ik klaag ook niet dat gy my om Kreüz' verstoot.
 
Ik heb geen deel aan u, mijn veurrecht is vervallen.
 
Ik zoek slechts voor een nacht huisvesting in uw wallen.174
Iazon.
175
Uw mondt is vol van zoet, uw boezem van fenijn.
Medea.
 
Och Jazon laat dit hof een nacht mijn huisvest zijn.176
 
Wie vreemdelingen bergt kan vyanden beweegen,177
 
Een Rijk dat gastvry is verkrijgt de rijkste zeegen.
 
Een zeegenrijk gewest behoudt een vastestant.179
180
Ontzegt gy ballingen te bergen in uw landt?180
Iazon.
 
Een broedermoordtster lijdt men in geen hofgebouwen.181
Medea.
 
Ik heb mijn broêr alleen verdelgt om u te trouwen.
 
Oprechte liefde toont zich onversaagt van aart.
 
Een bruidegom is meer dan duizent broeders waardt.
Iazon.
185
O veinzende gedrocht! die elk in list doet zwichten.185
Medea.
 
O schitterende zon! ô vaader aller lichten!
zij knielt.
 
Die 't menschendom vertoont wat diep verburgen leidt,
 
U roep ik tot getuig van myn oprechtigheidt:
 
Gy weet dat deeze borst geen veinzery kan zetten:189
190
Gedoog ook niet, ô zon! dat zy my komt besmetten:
 
Ik haat haar dubbelheidt die quaalijk is t'ontgaan.191
zij rijst.
Iazon.
 
Waarom is Pelias gelijk uw broêr verraân?192-195192
Medea.
 
Zijn dochters hebben hem in 't laauwe bloedt doen baaden.
Iazon.
 
Gy hebt haar door uw raadt te goddeloos verraaden:194
195
Want gy beloofd' hem jong te vormen na het bloên.195
 
Geen helscher quaadt dan quaadt in schijn van deugdt te doen.
 
Wie raadt tot moorden geeft heeft d'eerste moordt bedreeven:
 
Want hy heeft met zijn wil de steek in 't hart gegeeven198
 
Eer dat de moorder 't zwaardt gesleepen heeft op 't hart.199
200
Het werktuig is veel min dan d'oorzaak van de smart.200
 
Begeef u naar het noordt met uw vervloekte vonden.201
Medea.
 
De Faam heeft duizentmaal met duizent koopre monden
 
In 't noordt geblaazen 't lof der deugdt van Griekelandt;203
 
Dies laat my hier in 't west, daar gy de kroon in spant,204
205
De deugdt der Grieken zien die wy in 't noorden hooren.
 
De waarheidt weet men eer door d'oogen dan door d'ooren.
 
Het zien heeft grooter kracht dan 't zeggen van de Faam.
 
Is uw genaadigheidt zoo groot gelijk uw naam,
 
Dan zult gy my, geloof ik vast, niet laaten dwaalen.209
210
't Is Prinselijk zijn macht in 't straffen te bepaalen.210
Iazon.
 
Noch Prinselijker dat men 't Rijk voor quaân behoedt.
Medea.
 
Een Prins die oordeel heeft betoont zich zacht van moedt.212
Iazon.
 
Wie veilig heerschen wil moet wijs en wakker weezen.
Medea.
 
Een wapenlooze vrouw behoeft men niet te vreezen.
Iazon.
215
Medea terg my niet.
Medea.
 
Vergun my toch een beê.
Iazon.
 
Wat is 't verzoek? zeg op, eer ik naar 't outer treê.
Medea.
 
Dat gy mijn zoons, eer ik vertrek, aan my doet geeven.
 
De zucht tot eigen zaadt kan niemandt teegenstreeven:
 
Zelf in geen ongediert dat reedtlijkheidt ontbreekt.219
220
De kindren worden van de moeder best gequeekt.220
 
De vaaderlijke zorg bestaat in hoofsche zaaken.221
 
Wie volk beheerschen moet kan voor geen kindren waaken.
 
Het hof vereischt een man die buiten huiszorg gaat.223
 
Dies bidt ik u, ô Prins! om mijn verleede staat:
225
Om uwe stamhuis dat nooit bystant plag te weigren;
 
En om uw daaden die steil deur de starren steigren,
 
Dat gy mijn beê verhoort, eer ik dit Rijk verlaat.
Iazon.
 
Verwacht van my geen zoons: want gy zoud hen tot smaat
 
Doen zitten op uw koets, om hen van vlugge draaken,
230
Terwijl zy vuur en vlam ten keel en snuit uitbraaken,
 
In 't Noordt te brengen, waar dat Taurus zich vertoont:231
 
Want dit vervloekt gebergt, van ongediert bewoont,
 
Is 't school van toveraars en jonge toveressen:
 
Hier zouden zy, door kracht van uwe helsche lessen:
235
Met wolven, tigeren, met leeuwen scherp van tandt,
 
En beeren speelen, en hun balg met ingewandt,236
 
Met etter en vuil bloedt van rotte lijken vullen:
 
Elk zou zich met een pruik van zwarte slangen hullen,238
 
En winden, stroomen, zeen doen luistren naar hun wet.
240
My dunkt ik zie hen al bekladt van brein en vet,
 
Behangen met een kleedt van raauwe menschehuiden,
 
En van een darm omgordt, gevult met toverkruiden,
 
Om, als het zonlicht zinkt in Thetis zeespelonk,243
 
Heel naar te toeten op een mergelooze schonk:244
245
Zy zouden in de nacht, by putten, graven, galgen,
 
Schavotten, mikken, raân, en al wat ons doet walgen,246
 
Een helsche beêvaart doen, tot schrik van 't aartsch geslacht.
 
De kindren die gy eist zijn dier van my geacht.248
Medea.
 
Ik bidt beweeg de Prins, dat ik mijn zoons mach houwen.
Kreüza.
250
Ik heb mijn harteleet, o boost' van alle vrouwen!
 
Tot barstens toe verkropt, om uwe reedenstrijdt:251
 
Ik ben getergt, getreên, en overvol van spijt:252
 
Zou ik u helpen! neen: ik zoek u fel te hoonen.
Medea.
 
Uw deugden, geest en glans, elk waardig om te kroonen,
255
Zijn starker dan de kracht van 't allergrootst geweldt;
 
Gy hebt Prins Jazon zelf, die zeegbaar' oorlogsheldt,256
 
Die dolle stieren, draak en krijgsvolk kon verpletten,
 
Door uwe krachten stip doen luistren naar uw wetten:258
 
Maar dit ontbreekt uw kracht, hoe krachtig dat gy zijt,
260
Dat gy my noch door smaadt, noch bitterheidt, noch spijt260
 
Kunt hoonen; want ik wil uw hoon gewillig draagen.
 
'k Wil elk mishaagen als ik u slechts kan behaagen.
 
Span al uw krachten t'zaam, en naader my met pijn,263
 
Gy zult veel eer vermoeit van my te straffen zijn,
265
Dan ik door last van 't juk dat gy mijn nek doet draagen.
 
Wie alles lijden kan is starker dan de plaagen.266
 
De lasten zijn my licht zoo ik u dienst kan doen.
Kreüza.
 
't Is tijdt, ja overtijdt om u naar 't noordt te spoên.
Medea.
 
Geef Jazons zoons toch meê, zoo zal ik noordtwaarts keeren.
Kreüza.
270
Hoe! Jazons zoonen? neen; neen dochter van Megeere,270
 
De wreede Cerbrus die de nooitverzaadtbre poort
 
Van 't helsche rijk bewaart, heeft u in Plutoos oordt272
 
Bezwangert, op dat gy twee gruwlen voort zoud brengen:
 
Dit noemt gy Jazons zoons, de spijt wil 't niet gehengen.274
275
't Is wonder dat de Prins uw lippen niet bedwong.
Medea.
 
O veinzery! gedoog dat ik haar bittre tong276
spreekt aan een zij.
 
Met een verwoede handt uit haare keel mach rijten,
 
Ik zalze Jazon, roodt van bloedt, in 't aanzicht smijten;
 
Ja spijkren veur zyn mondt, zoo kan mijn wraak bestaan.279
Iazon.
280
Wat spreekt gy aan een zy?
Medea.
 
Dat ik u heb misdaan
 
Door 't lastig bidden om mijn zoonen weêr te krijgen.281
 
De reedtlijkheidt gebiedt dat ik voor u moet zwijgen:
 
Maar och! natuur gebiedt dat ik mijn zoons hier wensch.
 
Het veurrecht van natuur is starker dan den mensch.284
285
De zucht tot kinderen is van natuur gekoomen.285
 
Noch zal ik mijn natuur, om dat gy 't wilt, betoomen:
 
Ik wil al wat gy wilt: want gy wilt niet dan goet:287
 
Of dunkt my quaadt te zien in 't pit van uw gemoedt,288
 
Zoo zal ik mijn gezicht noch oordeel niet betrouwen;289
290
En is het zeeker dat men u voor quaadt moet houwen,
 
Zoo zal ik my nochtans heel voegen naar uw wil.
Kreüza.
 
'k Vervloek uw veinzery.
Iazon.
 
Medé', zwijg vaardig stil.292
Medea.
 
Ik zal stil zwijgen om uw ooren niet te krenken;
 
Maar ik zal dagh en nacht niet anders doen dan denken:
295
Prins Jazon heeft groot recht dat hy my bitter haat:
 
Kreüza heeft groot recht datzy my dreigt met smaadt,
 
Om dat ik hem en haar verhinder door mijn klaagen:297
 
Dit denken, hoop ik, zal uw ooren niet mishaagen.
 
Het denken staat elk vry in 't hof van een tieran.
300
Maar zoo het denken u in 't minst verletten kan,300
 
Zal ik mijn denken in 't vergetelnat versmooren,301
 
En zijn gelijk ik was eer dat ik wierdt gebooren;
 
Ja worden dat ik was eer dat ik wierdt geteelt.
 
Wat eist gy meer van my?
Iazon.
 
Dat gy my niet verveelt.
Medea.
305
Zie wie hier knielt en bidt.
Iazon.
 
Uw tong heeft geen vermoogen.305
Medea.
 
Zoo zal ik 't heele lijf veranderen in oogen,
 
En storten beeken, vloên, ja golleven en zeen
 
Van traanen, om uw hart van marmer week te kneên,308
 
En 't vuur te blussen dat de gramschap heeft ontsteeken.
Zy knielt en houdt hem vast.
Iazon.
310
Laat los, ik zeg laat los.
Medea.
 
Laat my niet langer smeeken.
Iazon.
 
Uw kind'ren worden van mijn kamerwacht bewaart.311
Medea.
 
Ik zalze haalen: want ik wijk hier voor geen zwaardt,
 
Noch voor geen hekel van wachtspietsen, wreedt in 't schennen:313
 
Ik zal 'er met mijn borst, vol moedt, op aan gaan rennen,
315
En sterf ik door 't geweer, zoo weet ik dat mijn bloedt315
 
Mijn oogen luiken zal.
Iazon.
 
Hoe zijt gy dus verwoedt?316
Medea.
 
Waar zijn mijn kinderen? waar zijn zy in wat hoeken?
Kreüza.
 
Een zaak heb ik aan u, o Jazon! te verzoeken.
Iazon.
 
Gy moogt gebieden; dies laat hooren wat gy eist.
Kreüza.
320
Maak dat Medea met haar zoons naar 't noorde reist,
 
Zoo zal de twist zich nooit naar onze drempel wenden.321
 
Stiefkindren weeten man en vrouw aan een te schenden:322
 
Tweedrachtigheidt in trouw is wreeder dan de doodt.323
 
Ik zweer u by de zon, zoo gy haar t'zaam verstoot,324
325
Dat gy onz' huwelijk met nektar zult vereeren.325
Iazon.
 
Ik zweer, nu dat gy zweert, om niet te laf te zweeren,
 
By 't eeuwig duistre Styx, by 't slibbrig Acheron,329-330
330
By 't bloedige Kocyt, en 't gloeient Flegeton,
 
Dat ik uw wil zal doen.
Medea.
 
Hoe zal ik u bedanken?
Iazon.
 
Verwacht uw kinderen in 't bosch van popelranken:332
 
Wy gaan naar 't echt outaar. Kom oorzaak van mijn vuur.333
Medea.
 
Zal dit de trouwüur zijn? o driemaal heillooz' uur!
335
Zal 't eerste trouwverbondt voor 't laatste moeten zwichten?
 
O huwelijks godin! waar zijn de blixemschichten?
 
Of is het hemelsch vuur voor deeze twee te koel?
 
Zoo zal ik 't gruwzaam vuur uit Plutoos helsche poel
 
Verwoedt doen steigeren, tot schrik van Kreons muuren.339
340
Barst afgrondt, barst van een en braak de zwavelvuuren,
 
Daar gy 't verdoemde volk al saamen meê bestrijdt,341
 
Op deeze twee alleen, nu is 't de rechte tijdt:
 
Zoo hy 't ontslipt, zoo moet Kreuz' mijn gramschap peien.343
 
Hoe! zal zy lachen en Medea deerlijk schreien?
345
Neen: dat gedoog ik niet, dat waar te groot een pijn.
 
Zal zy staâg zingen en ik staâg aan 't zuchten zijn?
 
Neen: 't zou den slaafste mensch op 't allerheetst vertoornen.347
 
Zal zy langs roozen gaan, en ik langs scherpe doornen?
 
Neen: een die macht heeft staat naar wraak door loos beleit.
350
Zal zy vol vreugde zyn, en ik vol droevigheidt?
 
Neen: want de spijt komt my op 't wreedtst tot wraak aanmaanen.351
 
Zal zy wyn plengen en Medeaas oogen traanen?
 
Neen: want ik zal haar noch veur nacht in 't graf doen gaan.353
 
Zoo dit niet vast kan staan, zal ik noch meer bestaan;354
355
Ik zal Prozerpina in Acheron opzoeken,355
 
En dringen deur 't gedrang der geesten, spooken, vloeken,356
 
En alle gruwelen, en bidden haar om raadt:
 
Nooit komt hem hulp te laat die zich op haar verlaat.
1. Hofwacht.
 
Wie helpt my uit deez' zuil van harde marmersteenen?
360
Kon ik dit harde stof, door een geduurig weenen,
 
Vermurwen, zoo quam ik in dit gewest nooit weêr.
Medea.
 
Vertrek uit myn gezicht verschept in eene beer,362
 
En loop naar 't klippig noordt vol dikbevrooze stroomen.
Hier verandert de pilaar in een Beer.
2. Hofwacht.
 
Kon ik uit deeze boom, die my omringt heeft, koomen,
365
Ik liep naar 't dichte bosch, als schuw voor 't zonnevier.
Medea.
 
Begeef u voort naar 't bosch, maar als een tigerdier.
Hier verandert de boom in een tiger.
 
Nu zullen zy mijn kracht aan Jazon niet ontdekken:367
 
Mocht ik mijn kunst aan hem en zijn Kreüz' voltrekken,368
 
Ik stelden my te werk: maar 't noodtlot toont hen gunst.369
370
Het noodtlot laat zich niet verzetten van de kunst.370
 
Waar blyft de vlugge geest die op myn wenk moet passen?371
 
Kom neem my vaardig op, ik moet dit paar verrassen,372
 
En breng my in den hel, zoo klimt myn wraak in top.
 
Voort snelle nachtgeest; voort, en neem my vaardig op.
Hier wordtze van een helsche geest, die haar te gemoet komt vliegen, opgenoomen, en deur de wolken naar den hel gedraagen.
Rey van Korintsche vrouwen.
Zang.
375
De helden krijgen door 't verdelgen,
 
En 't zwaaien van 't verwoede staal,376
 
Heel zadt van menschebloedt te zwelgen,377
 
Een ongelooflijk oorloogspraal;
 
Maar dit zyn goddelooze tochten;379
380
Prins Jazon heeft door draak en stier
 
Te temmen, grooter lof bevochten:
 
Dat tuigt zijn krans van populier.382
 
Wie wijs is beezigt kunst en deegen.383
 
Hy heeft langs Facis koude boordt,384
385
Door kunst en kracht het vlies gekreegen.
 
Geen mensch haalt eer door menschemoordt.
 
De zeege spruit uit eedle daaden.
 
Een eedelmoedig man hout stant.388
 
De helden vliegen op de blaaden389
390
Der Dichters over zee en landt.
 
Een zeegbaar arm gedoogt geen paalen.391
 
Nu vindt hy in Korinten stof
 
Om heerelijk te zeegepraalen:
 
Want Kreons dochter, 't oog van 't hof,394
395
Toont zich verwonnen door zijn glanssen,
 
Gelijk 't gedrocht door zijn geweer.396
 
Zoo krijgt hy krijgs- en bruilofskranssen.
 
Wie tweemaal wint past dubbel' eer.
 
Dies laaten wy de gooden looven.
400
De zeegen daalt van 's hemels hooven.
Teegezang.
 
Gy roemt vergeefs op Jazons zeege,
 
Medea heeft hem aangeleit:402
 
Haar kunst was scherper dan zijn deegen.403
 
Vernuft is meer dan strijdtbaarheidt.
405
Hy was te zwak voor 't rot der reuzen:
 
Zy heeft de broeders, heet op moordt,
 
Elkaâr het bekkeneel doen kneuzen.
 
Zoo kreeg hy 't guldevlies in 't noordt.
 
Noch durft hy zulk een vrouw verzetten.409
410
Een die zich zonder recht ontpaart,410
 
Ontbindt de bandt der huwlijkswetten.
 
Wie 't huwlijk breekt is hels van aart.
 
Dit zal Kreüza noch berouwen:
 
Want zy verwacht geen beeter lot.414
415
Men moet geen trouwlooz' Prins betrouwen.
 
Wie 't Recht ontwast, ontziet noch godt,
 
Noch heiligdom, noch aardtsche machten:
 
Zijn tweede vrouw verstrekt een boel.418
 
Medea, rijk van toverkrachten,
420
Vertoont zich in haar aanzicht koel,
 
En binnen brandtz' om zich te wreeken:
 
Haar lippen vleien Ezons zoon,422
 
En 't hart vervloekt hem zonder spreeken.
 
Het wettig huwlijk lijdt geen hoon:424
425
Dies moet de man geen wellust pleegen.
 
De vrouwen zijn tot wraak geneegen.
Toezang.
 
Wie lastert Jazon in zijn leeven?427
 
Hy volgt het noodtlot van de Min.428
 
De mingodt lijdt geen teegenstreeven:
430
Hy stiert zijn schichten boschwaart in,430
 
Daar hem geen ondier kan ontslippen:431
 
Zijn zetel is in 't noordt gebouwt,
 
Op steigrend' ys en yzerklippen:433
 
Men ziet zijn tempels in het woudt
435
Van 't Oosten, rijk van geur verschijnen:435
 
Hy wordt van 't woestewest geviert,436
 
In duistre goudt- en zilvermijnen:
 
Zijn overgroote godtheidt zwiert438
 
In diepe zeen, en hooge zwerken.
440
De minneschicht is niet t'ontgaan
 
Door scherpe vin noch snelle vlerken.
 
Hy heeft zijn zeegeteekens staan
 
In 't binnenst van de hemelringen.443
 
De gooden luistren naar zijn brandt.444
445
De Min weet alles te bedwingen.
 
Ontsteekt hy 't godtlijk ingewandt;446
 
Zoo kan geen mensch zijn macht verzetten.447
 
Hertrouwen is geen overspel.
 
De liefde heeft bezondre wetten.
450
Wie wetten volgt volbrengt bevel.
 
Dit veurrecht zal de Prins gebruiken.451
 
Wie zwak is moet voor starker duiken.452
Slotzang.
 
De Mingodt queekt geen trouweloozen;
 
Want hy vervloekt het overspel:
455
Dit is een veurwerp van de boozen,455
 
Die 't hart geblaakt wordt van de hel.456
 
Wie geil is pleegt geen dartelheeden,457
 
Door 't noodtlot, zegt gy, van de min.458
 
D'onkuisheidt dicht, o helsche reeden!459
460
Een noodtlot naar haar eigen zin.
 
Boeleeren past geen trouwgenooten.461
 
De Liefde lijdt geen dubbel echt.462
 
Een die zijn Ega durft verstooten,
 
Bestrijdt het aardts en hemels recht.
465
Dit paaren zal Korint berouwen.
 
't Mistrouwen komt ons van mistrouwen.466

Tweede bedryf.
Stadt en Tenten.

Hypsipyle. Priesteres. Vrouweleeger.
 
O Vrouwen groot van roem! ja meer dan dappre mannen,
 
Die uwe tenten veur Korinten hebt gespannen,
 
Om u te wreeken van Prins Jazons trouwloosheên,
470
Nu is 't de rechte tijdt om hem op 't hart te treên:
 
Laat ons niet minder zijn dan strijdtbaar' Amezoonen,471
 
Die zich in 't oorlogsveldt met speer en boog vertoonen,
 
Om haare vyanden te dompelen in 't bloedt.
 
Een saamgespanne macht bestaat in fiere moedt.474
475
De fiere moedigheidt is moeder van de zeege.
 
Hebt gy uw mannen door de punt van uwe deege,
 
Na dat zy zich, tot spijt van u, vermengde met477
 
Uitheemsche vrouwen, op het heilig huwlijksbedt,
 
Doen baaden in hun bloedt? hier zijn de zelfde reeden.479
480
Ik zal gewapent naar de wal van Kreon treeden,
 
En eissen Jazon, eer hy met Kreüza paart:481
 
Ontzeidt hy myn verzoek, zoo moeten wy door 't zwaardt,482
 
De wallen in der yl op 't allerfelst bestrijden.
 
Een overwoogen wraak kan quaalijk uitstel lijden.484
485
Kom Priesteres van 't heir, bevorder onze zaak;485
 
Wy knielen veur 't outaar van d'onverzoenbre wraak.
Rey van zangsters. Hypsipyle. Priesteres. Vrouweleeger.
 
Belloone, Krijgsgodin, verlieft op 't knarssen
 
Van zwaarden, schilden, helmen en harnassen.
 
Deurmengt met gruwzaam moordtgeschreeuw,
490
Stort mannekrachten
 
In vrouwen die naar weerwraak trachten,
 
De dapperheidt ontziet geen leeuw,492
 
Schoon dat hy toeleit op verdelgen.
 
Het lust ons menschebloedt,
495
Door 't scherpe staal, voor wijn te zwelgen.495
 
Wie wreeken wil eist moedt::496496-498
 
Om niet te vallen.
 
Wie moedig wreekt: : zal eeuwig brallen.498
Hypsipyle.
 
Uw zang, met spel deurmengt, baart dappere heldinnen.499
Priesteres.
500
O Nemezis! godin van al die wraak beminnen;500
 
O onverzoenberste! die staâg in Raadthuis, Hof
 
En tempels toegang hebt, ontsteek onz' offerstof:502
 
Waar dat uw vuur verschijnt begeert men kracht te toonen.
 
De dieren, die de lucht, de zee en aardt bewoonen,
505
Gevoelen, als haar leet ontmoet, uw vuurigheên.505
 
Gy schent de kinderen en ouders teegens een,506
 
En mengt de zee en aardt met vrindebloedt en traanen:
 
Ontsteek 't gewijde hout, laat ons niet langer maanen.508
 
Wie iet voor bidden krijgt betaalt eer hy verkrijgt.509
't Offerhout begint, zonder dat men 't ziet, te branden.
Hypsipyle.
510
Ik dank de wraak nu dat de vlam ten hemel stijgt.
Priesteres.
 
Waar is het bloedt van 't kindt dat gy, in spijt van 't karmen511
 
Der moeder, van haar borst en uit de klem van d'armen
 
Gerukt hebt? geef het hier; voort vorder onz' gebodt:513
 
Ik heb het met dit mes de knobbelige strot514
515
Geoopent, om het bloedt tot weêrwraak in te zwelgen.
Hypsipyle.
 
O wraak! ik vang dit nat: het sap van Bacchus telgen516
 
Behaagt my minder dan de smaak van 't Grieksche bloedt.
Priesteres.
 
Men drinkt het lustig in, om met een hart vol moedt,518
 
Terwijl 't de tijdt gebiedt, naar 't wreede quaadt te streeven.519
Hypsipyle.
520
Voort, zweert op mijn geweer, tot voorstant van het leeven,520
 
Dat gy uw Koningin zult redden uit de noodt.
Priesteres.
 
Wy zweeren haar met macht, in 't aanzien van de doodt,
 
Te volgen, of de wraak moet ons voor eeuwig plaagen.
Hypsipyle.
 
Wie zweert en d'eedt vergeet zal alle rampen draagen.
525
De wraakgodin is streng in 't pleegen van haar recht.525
 
Elk maak zich vaardig tot een zeegenbaar gevecht.526
Priesteres.
 
Gelijk gy my dit vuur, o luister der Prinsessen!
 
Door 't overschot van 't bloedt, op 't wraaköutaar ziet lessen,528
 
Moet gy de hetten van uw wraak, door Jazons bloedt,529
530
Uitblussen: want de wraak is niet dan enkle gloedt.530
Hypsipyle.
 
Het leeger is gereedt om Lemnos troon te stutten.
Hooftman op de wal. Hypsipyle. Vrouweleeger.
Hooftman.
 
Wat onheil zie ik hier? de wallen zijn van hutten532
 
En oorlogsvolk omheint: ik vrees voor slinks geval.533
 
Op krijgsvolk, krijgsvolk op, bezet de leêge wal.
535
De wallen zijn niet dan door wapens te bewaaren.535
Iazon binnen. Hooftman. Hypsipyle. Vrouweleeger.
Iazon.
 
Wie roept hier dus verbaast?536
Hooftman.
 
Ik zie geheele schaaren
 
Van Vrouwen naaderen met speeren in haar handt.
Iazon.
 
Indien het vrouwen zijn, zoo koomen zy van 't landt538
 
Tot eer van onze trouw.539
Hooftman.
 
Ik zie haar oogen blaaken.
Iazon binnen.
540
Wie met de gooden trouwt zal niet dan heil genaaken.
Hooftman.
 
Zy naadren vol van moedt: ik bidt u kom omhoog.541
Jazon by d'anderen op de wal.
Iazon.
 
Voort, wapen al de stadt op 't onverwacht vertoog.542
 
Verwaande treê te rug, of gy verliest het leeven.
Hypsipyle.
 
Wie in een stadt wil zijn ontziet geen teegenstreeven.544
Iazon.
545
Wat zoekt gy veur Korint, of is u 't brein ontrooft?
Hypsipyle.
 
Wy eissen, en 't heeft recht, Prins Jazon of zijn hooft.
Iazon.
 
Prins Jazon! of zijn hooft! wie durft dus vinnig spreeken?547
Hypsipyle.
 
Wy zijn geharrenast om ons aan u te wreeken.548
 
Ik heb mijn standers veur Vorst Kreons wal geplant,549
550
Om u de taaiehuidt, met een verwoede handt,550
 
Al leevendig van 't vlees, vol heilloosheidt, te stroopen;551
 
Dan zal ikz' uw Kreüz', in dartelheidt verzoopen,552
 
Om 't lijf doen hangen in de plaats van praalgewaadt:
 
Ik zal haar hals en borst, voor dierbaar bruidtssieraadt,554
555
Op 't schriklijkst' pronken met uw uitgerukte darmen:555
 
Mijn heir zal vroolijk zijn als zy om u zal karmen,
 
Ja lachen als zy weent, en zingen als zy zucht.
 
Een die zijn vyandt temt bevindt zich vol genucht.558
 
Noch weet dit wreedt bedrijf mijn wraaklust niet te stillen:559
560
Ik zal de spieren van uw groove schonken schillen,560
 
En maaken van 't geraamt een zetel voor uw bruidt:
 
Wy zullen 't middelrift met onze tanden uit
 
Uw boezem scheuren, om haar balg hier meê te vullen.563
 
Dan zal ik, schrikt gy niet? al zou de hemel brullen,564
565
Uw bloedt vergaaderen, en in uw herssenvat
 
Al bruizent schenken; niet om dit vervloekte nat
 
Met smaak te zwelgen: neen: wy walgen van die vlieten;567
 
Ik zal het uwe bruidt deur haare keel heengieten,
 
Zoo zal zy proeven wat zich in uw hart verbergt.
Iazon.
570
Wat zijt gy voor een vrouw dat gy de mannen tergt,
Hypsipyle.
 
Ik ben de nicht van die de reuzen heeft doen vallen;571
 
Die met zijn staatcykoets, om zeegenrijk te brallen,572
 
Van panters, tigers, beer, en leeuwen scherp van tandt,573
 
Ten hemel wierdt gevoert, daar hy zijn zetel plant574
575
Op een turkooize vloer, vol starren die staâg blaaken:575
 
Of daavert dit te dof om my bekent te maaken?576
 
Ik ben godt Bacchus nicht, nu weet gy wie hier staat.
Iazon.
 
Dat gy van Bacchus komt betoont gy met der daadt:
 
Want uwe herssens zijn verzoopen in zijn oesten.579
Hypsipyle.
580
Gy geeft my stof om 't Rijk van Kreon te verwoesten.580
Iazon.
 
Voort, zeg my uwe naam, eer 't staal uw borst deurstoot.
Hypsipyle.
 
Gy ziet Hypsipyle, weleer uw bedtgenoot.
 
Ik ben in spijt der zee van Lemnos hier gekoomen.583
 
Een die zich wreeken wil ontziet noch windt noch stroomen,584
585
Noch 't slagzwaardt van de moordt.
Iazon.
 
Vertrek uit dit gewest:
 
Want gy wordt hier gehaat gelijk de veege pest.586
Hypsipyle.
 
Wierdt Jazon, toen hy eerst op Lemnos quam, verdreeven?587
 
Neen eerelooze, neen: gy badt my om de steeven
 
Van Argos, 't eerste schip, dat door een harde stoot589
590
Op 't strandt geborsten was, te stoppen, om geen noot590
 
Te lijden, als gy 't spoor langs Facis stroom zoud baanen;591
 
Ja gy verdronkt op 't landt in 't water van uw traanen,
 
Op dat gy niet by nacht in 't water van de zee,
 
Vol zandt, verdrenken zoud: ik toonde my gereê,594
595
En heb u in mijn stadt, ja zelf, ik zal 't niet schroomen595
 
Te zeggen, op uw trouw, tot in mijn bedt genoomen:596
 
Ja al de vrouwen zijn met uwe mans gepaart:
 
Ten lesten reisde gy naar Kolchos, wreedt van aart,
 
En keerde met Medé', die gy ook durfde trouwen:
600
Maar gy hebt uwe trouw met haar als my gehouwen.
 
Nu staat gy naar Kreüz'; waarom wordt ik versmaadt?
Iazon.
 
Gy zijt van my noch van mijn volk uit nijdt noch haat602
 
Verlaaten; maar men heeft uw stadt uit schrik begeeven:603
 
Want uwe mans, die gy de moordtsteek hebt gegeeven,604
605
Verscheenen ons by nacht met fakkels in de handt:
 
Hun moordtwondt toonden ons het lillendt ingewandt:
 
Men hoorden anders niet dan klaagen, karmen, zuchten,
 
Deurmengt met wee en wraak, dat ons voor ramp deedt duchten,
 
Het hair rees ons te berg, en 't hart ontzonk de moedt:
610
Wy waaren alzoo nat van zweet als zy van bloedt.
 
De schrik voor nachtspook kan de stoutste man versaagen.611
Hypsipyle.
 
Hebt gy de stieren en de felle draak verslaagen,
 
En vreest gy geesten? neen; 't is loogen wat gy zegt.
Iazon.
 
Wy vreesden voor geen geest, wy hadden grooter recht
615
Om u te wijken: want zy hadden ons doen hooren,615
 
Dat gy uw tweede mans als hen in 't bloedt zoud smooren.
 
Een die men quaadt veurzegt behoort het quaadt t'ontgaan.617
Hypsipyle.
 
Een moedig krijgsheldt laat zich van geen nachtspook raân.618
Iazon.
 
De raadt der geesten is bywijlen goedt bevonden.
Hypsipyle.
620
Een hart vol moedtloosheidt is licht door vrees te wonden.620
Iazon.
 
Een die veurzichtig vreest betoont zijn schranderheidt.
Hypsipyle.
 
Wie zonder oordeel vreest wordt van zich zelf verleit.622
Iazon.
 
Wie 't eerste quaadt gelukt is nooit in top gereezen.623
Hypsipyle.
 
Wie stant hout in zijn trouw, behoeft geen quaadt te vreezen.
Iazon.
625
Een vrouw die dertel is verandert licht van lust.625
Hypsipyle.
 
Mocht ik mijn lust voldoen, mijn vuur wierdt draa geblust.626
Iazon.
 
Begeert gy noch met my uw lusten te verzaaden!627
Hypsipyle.
 
Verwaandtst' en lafste Griek, ja quaadtst' van alle quaaden,
 
Ik zoek mijn heete lust te blussen in uw bloedt.
630
Gy zijt niet dan een vat vol alssem, gal en roedt.630
 
Vervloekste mensch: hoe! mensch? o neen: ik heb misdreeven;
 
Hy zondigt die de naam van mensch aan u durft geeven:
 
Gy zijt in 't noorden van een sneeuwbeer voortgebracht,633
 
En op een ysklip, in een eeuwig duistre nacht,
635
Van ongediert gezoogt, tot schrik van landt en steeden,635
 
D'afbeelding maakt geen mensch; den mensch bestaat in reeden:636
 
Wie zonder reeden leeft betoont zich als een beest.
 
Gy hebt niet dat een mensch gelijkt dan uwe leest.638
 
De leest is als een schors van vruchtelooze planten.639
Iazon.
640
Voort, nicht van Bacchus, voort met al uw nacht Bacchanten,640
 
Zoo woest als vol van wijn; vertrek van Kreons wal.
Hypsipyle.
 
Zou 't heir vertrekken! neen: Hypsipyle hout stal.642
Iazon.
 
Hoe! durft een vrouweheir een stadt vol mannen tarten?
Hypsipyle.
 
't Zijn vrouwe lichaamen; maar vol van manneharten.
645
De dapperheidt bestaat in eene strijdbre handt.645
Iazon.
 
Waarom zijt gy niet eer gekoomen in dit landt?
Hypsipyle.
 
Wie streng wil wreeken eist eerst tijdt om reedt te weezen.647
Iazon.
 
Een die zijn starker tergt heeft alle quaadt te vreezen.
Hypsipyle.
 
Mijn wraakzucht staat zoo vast gelijk een koopre muur.
650
Kon ik het vrouweheir veranderen in vuur,
 
In toortsen, fakkelen, in gloênde zwaveldroppen,
 
In spietsen, sabelen, in pijlen scherp van doppen,652
 
In al wat volk vermoordt en starke steên verslindt,
 
Wy zouden van de lucht neêrstorten op Korint,
655
En zoo lang woeden tot dat alles wierdt verslonnen:655
 
Zoo wierdt mijn vyandt en zijn geile bruidt verwonnen:
 
Maar zoo dit wreeken aan mijn wraak te laf beviel,657
 
Dan zou ik bidden dat de gooden uwe ziel
 
Vervloekten, op dat gy geen heil by hen zout vinden.
Iazon.
660
De gramschap van een vrouw is dolder dan de winden,
 
Die van hun keetenen losbarsten, en deur d'aardt661
 
Verwoedt uitbreeken, dat een gruwzaam onheil baart662
 
Voor bosschen, bergen en voor scheepen op de vloeden.
 
Wijk mannemoordtster, wijk, gy zijt te fel aan 't woeden.
Hypsipyle.
665
Ik heb mijn man gedoodt om huwlijksschendery.
Iazon.
 
Gy hebt het lijf verbeurt om uwe tieranny.666
Hypsipyle.
 
Ik heb de dood verdient, dit kan ik niet ontkennen:
 
Vraagt Jazon om wat quaadt dat my de doodt mach schennen?
 
Om dat ik u, o spijt! het leeven heb gegunt:
670
Want hadt ik u, by nacht op 't bruilofsbedt, de punt
 
Van 't zwaardt in 't hart gedrukt, dan zou ik heilzaam leeven.671
 
Een huwlijksschender mach men eer hy 't denkt doen sneeven.
 
Mijn bruilofsdagh, o ramp! verschept zich in een nacht.673
Iazon.
 
Nooit is zoo boos een vrouw, als gy, in 't licht gebracht.674674-677
Hypsipyle.
675
Ik ben heel boos, 't is waar: maar 't zijn ook booze tijden:
 
'k Ben op my zelver boos, hier helpt geen teegenstrijden,676
 
Om dat ik my op u niet boos genoeg betoon.
 
Een Vorstelijke vrouw verdraagt geen huwlijkshoon.
Iazon.
 
Gy hebt veurheen gezegt, o wreedtst van alle wijven!
680
Wy hadden slechts een ziel in twee verscheide lijven,
 
Nu dreigt uw zwaardt mijn hart: hoe dreit fortuin haar wiel!681
Hypsipyle.
 
Hadt ik 't geluk dat wy niet dan een enkle ziel
 
Te zaamen hadden, dan zou ik my daadtlijk wreeken:
 
Want ik zou deeze punt dwars deur mijn hart heen steeken,
685
Zoo braakte gy met my uw leeven in een stondt;685
 
Ik vrees geen doodt zoo gy kunt sterven door mijn wondt:
 
Dies wacht ik u in 't veldt, in spijt van alle rampen.
Iazon.
 
Ik ruk het volk by een, om in het veldt te kampen.
Hypsipyle.
 
O Juno trouwgodin! begeef u tot de straf:689
690
Vergun dat ik Korint, door 't krijgstuig, tot een graf
 
Van gloeient puin, met bloed deurmengt, voor hem mach maaken.
 
't Begin van weederwraak behoort men niet te staaken.
 
Wie half wil wreeken geeft zijn vyandt heele kracht.
 
Slaa uw gezicht op 't heir, wy steunen op uw macht.694
Hier komt Iris op een vliegende paauw, die een reegenboog in haar klaauwen heeft, daalen.
Priesteres.
695
De hemel oopent zich: 'k zie blixemen vertoogen.695
 
Wie daalt hier op een paauw omheint van reegenboogen?696
 
't Is Iris, de boodin van Juno, tot onz' heil.
Iris. Hypsipyle. Priesteres.
 
Hypsipyle, ik kom, op uw gebeên, van 't steil698
 
Gewelfssel daalen, om uw ongeval t'ontvouwen:699
700
Gy zult, zoo gy hier blijft, o Koningin der vrouwen:
 
Door 't krijgsvolk sneuvelen in 't heetste van 't gevecht.
 
Dat gy naar weêrwraak tracht bestaat in wettig recht:702
 
Maar uwe mannemoordt heeft Junoos wraak doen branden.
 
Een vrouw heeft nimmer recht om mannen aan te randen.704
705
Begeef u weeder scheep eer Jazon u verrast.705
zy vliegt naar de wolken.
Hypsipyle.
 
Hoe! zou ik wijken? neen; mijn gramschap staat te vast:706
 
De doodt van Jazon is met onze doodt beschooren:707
 
Laat my vry sterven als ik in zijn bloedt mach smooren.
 
Nooit sterft men liever dan van 's vyandts bloedt bespadt.709
Kreon en Kreüza op de wal. Hypsipyle.
710
Van deeze tooren die de noortzy van de stadt
 
Voor borstweer dient, zien wy het leeger van de vrouwen.
Kreüza.
 
Ik hoop mijn Jazon in het harrenas t'aanschouwen.
Hypsipyle.
 
Ik zie het hofgezin verschijnen op de wal.713
Priesteres.
 
Men wacht het krijgsvolk best in 't naastgeleege dal.
Kreüza.
715
Hier komt mijn bruidegom gewapent met zijn deege,
 
En glinsterende schildt: de hemel gun hem zeege,
 
Zoo wordt mijn bruilofsdagh heel Grieken deur bemint.717
Iazon. Leeger. Kreüza en Kreon op de wal.
 
Beroemde burgers van het machtige Korint,
 
't Schijnt schandelijk dat wy een vrouweheir aanrannen,719
720
Maar 't zijn moordressen, en van wie? van haare mannen.
 
Wie eigen mans vermoordt zal vreemde niet ontzien.
 
Laat ons de hooftmoordres de punt van 't lemmer biên,
 
Eer dat zy bystant krijgt van haare bondtgebuuren:723
 
Wy moeten haar in 't oog van d'opgesteege muuren724
725
In 't dal verdelgen, tot een luister van de stadt.725
 
Het veldt moet deeze dagh, door 't oorlogszwaardt, zoo nat
 
Van 't bloedt der vrouwen zijn, als 't hof van bruilofswijnen.
 
Dat wy in 't harrenas, in 't ope veldt, verschijnen,
 
Is niet uit boosheidt: maar door 't parssen van de noodt.729
730
Ik zie haar heir alreê op d'oever van de doodt,
 
En wy op d'eerste trap van 't stervelooze leeven.731
 
Wie recht en macht heeft dient geen vyandt tijdt te geeven,
 
Of hy verliest zijn recht, zijn macht en tijdt gelijk.
 
Laat ons dan vaardig zijn, om 't heir in deeze wijk734
735
In 't bloedt te smooren, dat men door 't gevecht zal plengen.
 
Ik wil mijn huwlijksmyrt met krijgslauwrier deurmengen.
 
Men steek de veldtrompet, op dat ik 't heir verniel.737
Kreüza.
 
Hou stant mijn bruidegom, hou stant mijn halve ziel,738
 
Ik wil met u ten strijdt om my met u te waagen:
740
Zult gy een staale helm op uwe hairen draagen,
 
En ik een roozekrans? dat ly ik nimmer; neen:
 
Zoo u een vyandin, als dol, te moet komt treên,
 
Om sabel, speer en pijl op uwe borst te vellen,
 
Ik zal my, vol van moedt, veur uwe boezem stellen,
745
En keeren wat u dreigt, als een getrouwe bruidt.
Kreon.
 
Kreüza, hou u stil, en draag u als een spruit
 
Van koning Kreon: laat uw Jazon haar bespringen.747
Kreüza.
 
Ik zie de leegers op elkanderen indringen.
Kreon.
 
Het schriklijk veldtgeschrey en stof vervult de lucht.749
Hypsipyle. binnen.
750
Staa hooftmanninnen, staa, of 't heele leeger vlucht:750
 
Ik staa hier op een berg van mann' en vrouwe lijken.
Iazon. binnen.
 
Voort, steekt de vloot aan brandt eer zy naar 't strant toe wijken;
 
Zy vechten zonder hoop, de zeege lacht ons aan.
Hypsipyle. binnen.
 
Hou moedt mijn heir, hou moedt, op hoop van lauwerblaân.
Kreüza.
755
O vaader Mars! verstark de pronk van alle Grieken.
 
Kom vlugge Mingodt, kom en leen my uwe wieken,
 
Zoo vlieg ik by de Prins, in 't aanzien van de moordt.
Kreon.
 
Het leeger went zich naa de groote zuiderpoort.
Iazon in 't velt, Kreon en Kreüza op de wal.
 
De scheepen branden, want ik zie de vlammen blaaken:
760
De rook, vol vonken, spreit zich langs de hemeldaaken,760
 
Gelijk toen Faëton als dol aan 't hollen was.761
 
Het leger is vergeefs in 't blanke harrenas,
 
Ia 't hoeft van nu af op geen vrye vlucht te denken;
 
Het zal op 't landt in bloedt, of in de zee verdrenken:
765
Het heeft geen middelpadt, het wijken is gedaan.765
Kreon.
 
Mijn dochter, laat ons naar de haventooren gaen.
 
Daar kan men 't leger bet dan van deez' poort beöogen.767
Hooftman. bin.
 
Pimool en Pilades, betoont uw krijgsvermoogen;768
 
Deursteekt Hypsipyle, zoo wordt het heir vertreên.
Iazon.
770
Hoe! zou Hypsipyle door 't lemmer sterven? neen.
 
Toef, toef mijn Hooftman, toef, betoom uw wreede vlaagen:771
 
Haar sterven zou mijn hart tot in mijn ziel deurknaagen:
 
En zooz'in 't leeven blijft wordt ik van haar deurboort:
 
't Een raadt my tot genaâ, en 't ander tot de moordt.
775
Wie wijs en machtig is moet buiten vreeze leeven.
 
Op, op, mijn Hooftman op, Hypsipyle moet sneeven,
 
Het vonnis is geveldt, hoe! zal zy sneuvlen? neen:
 
'k Ben meer aan haar verplicht, al heeft zy my bestreên,
 
Dan aan mijn vaader, toen hy my by moeder teelde;
780
Hy gaf my 't leeven slechts uit dartle minneweelde,
 
En deez' uit deerenis: ik voeg my tot genaâ.781
 
Toef, toef mijn Hooftman, toef; zal zy dan leeven? ja:
 
Waar blijft Kreüza dan? van 't huwelijk versteeken.783
 
Zal ik mijn eedt met haar om d'eerste trouwëedt breeken?
785
Een die zijn eeden breekt wordt van de goôn gehaat.785
 
Maar die een quaaden eedt wil houden, pleegt meer quaadt
 
Dan die zijn eeden breekt. Met wie zal ik het houwen?
 
Hier naadert my Kreüz' en maant my aan tot trouwen:
 
Daar komt Hypsipyle, die ik te schelms bevecht:789
790
Voor deeze pleit de min, voor die de bandt van d'echt:
 
Zoo ik de min verstoot verval ik in ellenden:
 
Zoo ik mijn echt vergeet zal my de donder schenden.
 
O Noodt! die vaardig raadt, span uwe vierschaar aan:793
 
Zal ik Hypsipyle, door 't zwaardt, in 't graf doen gaan,
795
Of vluchten voor Kreüz'? men moet geen liefde vluchten.
 
Wie dat zijn vyandt doodt heeft voor geen quaadt te duchten.
 
De Noodtdwang raadt my best, Op, op mijn Hooftman, op,797
 
Verdelg Hypsipyle.
Hypsipyle. bin.
 
Wie staat hier naar myn kop?798
Iazon.
 
Ik stop mijn ooren, of mijn boezem wierdt bewoogen.
800
Het karmen van een vrouw heeft overgroot vermoogen.
 
Zy moet, spijt eer, spijt eedt, spijt trouw, naar d'afgrondt gaan.801
Hooftman. Iazon.
 
Ik wens de Prins geluk; dies zwaay de zeegevaân.
Iazon.
 
Wat hebt gy voor bewijs om op uw woordt te bouwen?
Hooftman.
 
Ik heb Hypsipyle het hooft van 't lijf gehouwen.
805
Gelijk gy hier kunt zien. Ontfang uw oorlogsbuit.
Iazon.
 
Is dit Hypsipyle mijn allereerste bruidt!
Hooftman.
 
Dit is zy die zoo stout op uwe krijgsvolk woede.807
Iazon.
 
Is dit Hypsipyle die my in noodt behoede!
Hooftman.
 
Ik heb de vonken van haar wraak in bloedt gedooft.
Iazon.
810
Och! och! Hypsipyle, heb ik uw eigen hooft?
 
Zijn dit de lippen daar ik nekter uit quam haalen?811
 
Ik zie uw oogen: maar ik vindt geen heldre straalen.
 
De rooz' en lely zijn op uwe kaak verdort.
 
Uw hair, daar gy mijn hart aan 't uw meê hadt gegordt,814
815
Hangt vol geronne bloedt, deurmengt met vuile zanden.815
 
Gy hebt geen schuldt, ik zelf heb haar, door uwe handen,
 
De gorgel afgesneên. O lydeloos bedrijf!817
 
Kom stoot uw zwaardt, dat roodt van 't bloedt is, deur mijn lijf:
 
Ik heb met haar geleeft, en wil ook met haar sterven.
Hooftman.
820
Mint gy een schepsel dat haar man het licht deedt derven?820
Iazon.
 
Haar man hadt zulks verdient: want hy was vals van aart:
 
Zy heeft haar vader, dat geen ander deedt, bewaart.822
Hooftman.
 
Een vrouw behoort haar man voor vaader te bescharmen.823
Iazon.
 
Ik hoor, helaas! ik hoor haar deerlijk karmen.
825
Voort, haal haar lichaam, voort, en voeg het by dit hooft.
Hooftman.
 
Het lichaam is vertreên, en heel van glans berooft.
Iazon.
 
Zoo haal haar ziel, of is'er meer dan ziel te vinden,
 
Zoo voeg het by elkaâr, ik zal my onderwinden
 
Natuur te dwingen, dat zy haar het leeven geeft.
Hooftman.
830
Begeert gy dat een vrouw ...
Iazon.
 
Ik wil dat zy weêr leeft;
 
En wie hier teegen spreekt wordt van mijn handt geschonnen.831
Hooftman.
 
Die gy in 't leeven door uw lemmer hebt verwonnen,
 
Verwint die u nu zy door 't zwaardt verslaagen leit?
Iazon.
 
Op leger Hooftman, op, en krab uw borst, ja schreit,
835
En ruk uw hairen uit om Jazons aâm te smooren,
 
Ik wil niet leeven nu zy 't leeven heeft verlooren:
 
Ik heb het zwaardt gewet, gy gaaft niet dan de slag.
 
O trouwe bedtgenoot! ik heb de staale dag,838
 
Op 't aanbeeldt van de moordt, tot uw bederf, doen smeeden:
840
Het staal heeft deur uw hals tot in mijn hart gesneeden.
 
Twee moorden met een slag! wie heeft dit ooit gehoort?
 
O dubble moordenaar! ik heb mijn vrouw vermoordt.
 
Een die zijn vrouw vermoordt heeft gruwelen bedreeven.
 
Een die zich zelf vermoordt is vyant van het leeven.
845
Wie 't leeven teegestreeft betoont zijn heilloosheidt.845
 
Hoe zal dit klinken als de Faam dit quaadt verbreidt!846
 
Prins Jazon heeft het veldt door zijn geweer behouwen:847
 
Maar hy verwon een heir van weerelooze vrouwen:
 
O schandt! o smaadt! o spijt! en boven dit gemoedt,849
850
Heeft hy zijn vrouw, 't is schelms, doen smooren in haar bloedt.850
 
Al wat ooit wreedtheidt was moet voor mijn wreedtheidt zwichten.
Hooftman.
 
Wie vyanden verdelgt bewijst niet meer dan plichten.852
 
Gy hebt uw plicht voldaan.
Iazon.
 
O hooft! dat vrouw Natuur
 
Van roozen, leliën, roobynen, paarlen, vuur,
855
Yvoor en goudtdraadt op het kunstigst wist te vormen...
Hooftman.
 
Ik zie Kreüz' van veer: dies spreek van 't zeegbaar stormen.856
Iazon.
 
Och! waar ik met mijn schip gezonken by uw strandt,
 
Zoo leedt gy, tot mijn leedt, geen schipbreuk op dit landt:
 
Maar gy hebt my geredt, op dat ik niet zou sneeven;
860
En zelf ben ik de klip daar 't schip van uwe leeven
 
Zich op te barsten stoot; ja gy zijt in de zee
 
Verdronken van uw bloedt: wee my vervloekte, wee.
Hooftman.
 
Hoe! mint gy die u haat en scheldt als een ontzinde?
Iazon.
 
Dit is een teeken dat zy my oprecht beminde.
865
Voort, haal het gulde Vlies, heel Grieken deur gelooft,865
 
Ik zal 'er dit juweel, dit kostelijke hooft866
 
Opzetten, als de zon in zijne goude zaalen.
 
Een heldre diamant behoort in goudt te praalen.
Hooftman.
 
Gy weet dat d'eerste min door d'andre wordt verzet.869
Iazon.
870
Voort, vlieg naar Hyble, zelf naar Pindus en Hymet,870
 
Drie bergen die de Lent beschildert heeft met bloemen;
 
En pluk de schoonste van al die men schoon moet roemen,
 
En vlechtze tot een krans, om op dit hooft te staan;
 
Maar breng noch leliën, noch versche roozeblaân:874
875
Want zy verstrekt de roos en lely aller vrouwen.875
Hooftman.
 
O allergrootste Griek!
Iazon.
 
Sta af, of 't zal u rouwen.876
Hooftman.
 
Ik laat u hier, o Prins! nu gy 't begeert, alleen.
Iazon.
 
Vruchtbaarend' aarde zinkt gy niet voor Jazons schreên?878
 
Ik ben veel zwaarder van vervloekt' afgrijslijkheeden879
880
Dan uwe lichaam vol van bosschen, bergen, steeden:
 
Voort spalk u kaaken en verslin my in uw borst:
 
Het aardtrijk schrikt voor my, om dat ik schelms bemorst882
 
En dronken ben van 't bloedt dat ik langs 't veldt deedt bruizen.
 
Gestarnde hemelen, ontsluit uw wapenhuizen,
885
En lost uw wraakgeschut op Jazons heillooz' hooft.885
 
Hoe! leit de donder vast? is 't blixemvuur gedooft?
 
De heem'len schuwen my en dekken zich met dampen.
 
Onmeetelijke zee die my aan boordt dorst klampen888
 
Toen ik naar Kolchos voer, span al de krachten aan
890
Die gy te zaamen brocht, toen gy, o groot bestaan!890890-891
 
De werrelt in uw schoot van golleven quam domplen,
 
Uw zoute vloedt moet my alleenig overromplen:
 
Want ik ben boozer dan al 't aardtrijk zaamen was:
 
De zee vertrekt van angst, zy vreest haar zoute plas,894
895
Zoo zy my overstelpt, voor eeuwig te besmetten.
 
Wil d'aardt noch hemel noch de zee dit lijf verpletten?
 
Zoo zal ik door vergift of strop of staal het padt897-898
 
Van Pluto zoeken; neen: want in zijn gloênde stadt
 
Zou my Hypsipyle by Radamandt aanklaagen.
900
Waar dat ik my begeef ontmoet ik niet dan plaagen.
Hooftman.
 
Ik bidt ontveins uw min, of gy ondekt uw hart.901
Iazon.
 
Zoo ik mijn min ontveins verdubbel ik mijn smart.
Hooftman.
 
Kreüza zal uw smart verzachten door het trouwen.
Iazon.
 
De mannen, ik beken 't, zijn slaaven van de vrouwen.
905
Ik doe, zoo ik ontveins, mijn eerste min geweldt.
Kreüza. Iazon. Hooftman.
 
Myn Jazon leeft gy noch? hoe is 't in 't oorlogsveldt?
Iazon.
 
Wie vol van moedt begint zal endelijk verwinnen.
 
Hier ziet gy 't bloedig hooft van 't hooft der vyandinnen:
 
Dat haatelijke hooft; dat hooft gelijk een grijns:909
910
Het hair is als een tros van slangen vol fenijns;
 
Dit hooft is afgedrukt op 't bakkes van Meduze.911
 
Ontfang het heillooz' hooft, alwaardige Kreüze,912
 
Tot zeegenteeken van mijn overwinnent zwaardt.
Kreüza.
 
Landtloopster, steedenplaag, die niet dan onheil baart,
915
Gy hebt geen enkle trek die Jazons hart kon trekken:915
 
Ik zal uw aangezicht met slijm en gal bedekken,916
 
En krabben uwe kaak met scherpe nagels op;917
 
Ja booren d'oogen met mijn vingers uit uw kop:
 
Het lust my met uw tong op 't allerfelst te strijden:919
920
O bits' en bittre tong! 'k zal u ten keel uitsnijden,
 
En prikklen met een priem, en zoo 't u geest gevoelt,921
 
Zoo wordt mijn heete wraak tot in het hart verkoelt.922
 
Een die zijn wraakzucht koelt kan loflijk zeegevieren.
Kreon. Iazon. Kreüza. Hooftman.
 
O overdappre heldt! gy hebt de lauwerieren,
925
Gelijk Kreüz', verdient door uwe strijdtbaarheidt.
 
Ik wil dat uw bedrijf deur Grieken wordt verbreidt,926
 
En zoo men dit verzwijgt zoo zal 't de Faam vertolken.
 
Een loffelijke daadt verspreit zich deur de wolken.
Iazon.
 
Wy hebben 't heir verdelgt tot luister van uw troon.
Kreüza.
930
Gaan wy naar d'offerkerk, en danken d'oppergoôn.930
Rey van Korintsche en Lemnosche vrouwen.
Zang.
 
Korinten mach van oudts her brallen931
 
Met Venus kerk van marmersteen,
 
En met haar hemelhooge wallen;
 
Zoo leeft men deur all' eeuwen heen:
935
Nu mach het popelkranssen draagen,935
 
Door dapperheidt van Ezons zoon.936
 
Nooit is 'er zulk een slag geslaagen:
 
Het laage dal is hoog van doôn,
 
Gegespt in blanke harrenassen.
940
Toen Jazon tanden had gezaait,
 
Zag hy een oest van reuzen wassen:941
 
Hier rees een arm, die 't slagzwaardt zwaait:
 
Daar groeid' een hooft, versiert met veeren:
 
Gins wies een been gelaarst uit d'aardt:
945
En elders scherpgesleepe speeren:
 
De grondt heeft gruwelen gebaart:
 
Zoo toont zich 't heir der vyandinnen.
 
Het groene veldt is roodt van bloedt.
 
Door vechten kan men overwinnen.
950
Die nimmer teegens vyandt woedt,
 
Zal heel in slaaverny vervallen.
 
Wie vry wil zyn moet weêrstant biên.
 
De wapens zijn tot heil der wallen.
 
Het oorlog laat zich gruwzaam zien:954
955
Maar 't kneust de vyandtlijke machten.955
 
Een doode vyandt heeft geen krachten.
Teegenzang.
 
Vervloektst' en wreedtst' van alle mannen,
 
Gy verft u roodt door vrouwemoordt:
 
Is uwe boezem vol tierannen,
960
Dat gy uw vrouw het hart deurboordt?
 
Een die zijn Egaas bloedt durft zwelgen,
 
Bedrijft het allerfelste quaadt.
 
Geen tiger zal zijn gaâ verdelgen.
 
De moordt verschoont het vrouwlijk zaadt.964
965
Men mach geen gal voor nektar schenken.965
 
Het huwlijk lijdt geen wreedt gemoedt.966
 
Die u behoede voor verdrenken967
 
Verdrenkt gy, door uw zwaardt, in bloedt.
 
Die u op 't bedt aanminnig kusten,
970
Laat gy vertreên in 't woeste veldt.
 
Haar boezem daar uw mondt op rusten,
 
Bewijst gy 't allerwreedtst geweldt.
 
De helden leeven door hun daaden:
 
Gy zult niet min onsterflijk zijn;
975
Doch niet door uwe popelblaaden;
 
Maar booze boezem vol fenijn,
 
Door uw gehaate gruwlijkheeden.977
 
Hy zy vervloekt die uwe graf
 
Met offerbloemen durft bekleeden.979
980
Men schrijf dan op uw zark, tot straf:
 
Hier rot hy die zijn vrouw vermoorden.
 
Een vrouwemoordt past scherpe woorden.982
Toezang.
 
De Nijdt ontziet geen gal te braaken,983
 
Deurmengt met onuitbluslijk vuur;
985
Ja vuuren die als Etna blaaken:
 
Maar 't lasteren heeft weinig duur.
 
Wie starke steên wil overromplen,
 
Om te verdelgen waar hy kan,
 
Behoort men diep in bloedt te domplen.
990
De krijg verschoont noch vrouw noch man
 
Het slagzwaardt moet geen vrienden mijden,
 
Wanneer een vriendt een vyandt wordt:
 
Of zijne vriendt zal hem bestrijden,
 
Tot dat hem 't bloedt en ziel uitstort.994
995
Wy hebben, om haar aan te rannen,995
 
Het wettig zwaardt met reên gewet.996
 
De vrouwen die haar echte mannen997
 
Vermoorden durven op het bedt,
 
Zijn van 't Gerecht tot straf verweezen:999
1000
Zelf door de rechten van Natuur.1000
 
De man behoort geen vrouw te vreezen,
 
Veel min een koninglijke muur.1002
 
Dies moet gy 't bitter lastren mijden:
 
Want Jazon is een dapper heldt,
1005
De noodt geboodt hem fel te strijden.
 
Een moedig Prins behout het veldt.1006
 
Wie 't veldt behout heeft ruime paalen.1007
 
Door zeege kan men aassem haalen.
Slotzang.
 
Wy moeten veur uw reeden duiken,1009
1010
Uit vrees van uw verwinnendt zwaardt.
 
Wie macht heeft wil geweldt gebruiken.1011
 
Geweldt is een afgrijslijk aart.1012
 
Wy moogen denken en niet zeggen.1013
 
Het denken staat de slaaven vry:
1015
Wie zich hier teegens in wil leggen,1015
 
Betoont zich vol van dwinglandy.
 
Vergeef ons dat wy deerlijk klaagen.
 
Door klaagen wordt de rampspoedt licht.
 
Of kan de rampspoedt u behaagen?
1020
Zoo zal onz' hart, door dwang verplicht,1020
 
Een stroom van vloek' en lastren uiten.1021
 
Men kan de mondt, maar 't hart niet sluiten.

Derde bedryf.
In de Hel.

Medea. Helschegeest.
 
Hier zijn wy in 't gezicht van Plutoos yzre muuren,1023
 
Omheint van stroomen, die, deurmengt met zwavelvuuren,1024
1025
De lucht benevelen van 't onderaardtsche Rijk:
 
De vlam en rook vertoont hier nacht en dagh gelijk,1026
 
Twee vyandinnen die elkander fel bestooken:
 
Het grimmelt overal van yselijke spooken1028
 
Gehult met slangen en met fakkels in de handt.1029
1030
Ik zie, waar dat ik kom, een gruwelijke stant.1030
 
De hel is machtig om afgrijslijkheên te teelen.
 
Ik treê, maar onversaagt, op lijken, bekkeneelen,
 
Doodtshoofden, schinkels, en geraamten, vuil bekladt:
 
Het dorre strandtbosch is van brein en bloedt bespat,1034
1035
Deurmengt met traanen, merg en woedende fenijnen:1035
 
Laat andre schrikken waar dat gruwelen verschijnen,
 
Ik ben, door dit vertoog, tot in mijn ziel te vreên.1037
 
Wie tovery bemint heeft zucht tot gruwlijkheên.
 
Kom, gaan wy naar de poort vol grendelen en krammen,1039
1040
Die Herkles met zijn knots, spijt Cerbrus, op quam rammen,1040
 
En streefd' tot in de hel, daar hy het heiligdom1041
 
Van Pluto heeft ondekt: ik zie een dichte drom1042
 
Van zielen naadren, om te koomen in deez' oorden:
 
De staale poortdeur is heel roodt van menschemoorden.
1045
Hier woont de bitse Nijdt, die niemandt zeege gunt:
 
Daar 't yzer' Oorelog, dat door de scherpe punt
 
Van haare saabel 't bloedt der volken weet te zwelgen:
 
Gins wordt de Tweedracht, heet op steeden te verdelgen,1048
 
Gewapent van de Twist: in dit vervloekt gewest,1049
1050
Verschijnt de koude Doodt en overheete Pest,1050
 
Haar veegste dochter, die haar schicht wel laat verroesten,1051
 
Maar als 't haar moordtlust wil meer lijken weet te oesten1052
 
In eene dagh, dan al haar zusters in een jaar.
 
Al wat den mensch bestormt verschijnt hier by elkaâr.1054
1055
Het lusthof van de hel heeft lust in heilloosheeden.1055
Charon. bin.
 
Wie naadert Plutoos poort, om in zijn Rijk te treeden?
Medea.
 
Ik ben een sterflijk mensch, en zoek naar Charons boot.
Charon. bin.
 
Staa af, ik zeg staa af, hier woont de felle Doodt.1058
Medea.
 
Zoo ben ik niet verdwaalt; dies laat my binnen streeven.1059
Charon. bin.
1060
Wie brein heeft zal zich niet in 't helsch gebiedt begeeven:
 
Hier binnen worden niet dan heilloosheên verbreit.1061
Medea.
 
Wie hulp in d'afgrondt zoekt ontziet geen heilloosheidt.1062
Charon. bin.
 
Hier hoort men anders niet dan schriklijke geruchten.1063
Medea.
 
Het jammerent geween, het overnaare zuchten,1064
1065
En 't gruwzaam tandtgeknars, is my een schelle klank:1065
 
Al wat vervaarlijk klinkt, dient my voor maatgezank.1066
Charon. bin.
 
Wat zijt gy voor een mensch dat gy ons komt bezoeken?
Medea.
 
Ik ben Medea die de spooken op kan vloeken.1068
Charon.
 
Nu kom ik uit mijn hol: wat hebt gy te gebiên.
Medea.
1070
Stamp met uw riem op d'aardt, zoo zult gy wondren zien.
Charon.
 
Daar stamp ik dat het kraakt van binnen en van buiten.
Hier draagt Charons riem roozen.
Medea.
 
Ziet gy uit uwe riem geen versche roozen spruiten?
Charon.
 
Heeft uwe kunst meer kracht, zoo doe my meer bewijs?1073
Medea.
 
Ik zal deez' dorre boom, door 't raaken van een rijs,1074
1075
Verscheppen in een mensch. nu ziet gy rappe leeden.
Hier verandert een boom in een naakt kindt.
Boomkindt. Medea. Charon.
 
Waar ben ik, in wat oordt? ey moeder geef my reeden.1076
Medea.
 
Gy zijt hier veur de hel: verzink eer ik u dwing.
Het kindt verzinkt.
Charon.
 
Al wat gy hier vertoont, acht ik noch voor gering.
Medea.
 
Nu staat gy met uw voet op Ida, rijk van boomen.1079
Hier verandert de hel op haar stampen in een bosch.
Charon.
1080
O vreemde wonderen! wie durft hier naader koomen?
Medea.
 
Hier ziet gy Venus heel omheint van minnegoôn:1081
 
Daar toont zich Pallas, die een helm, in plaats van kroon,
 
Op 't hulsel heeft; zy is verzelt van Zanggoddinnen:1083
 
Gins nadert Juno, daar men schatten door kan winnen,1084
1085
Zij heeft de Rijkdom en haar Iris aan haar zy;1085
 
En dit is Paris, die de schoonste van de dry
 
De goude appel geeft, daar Trooien door verbranden.1087
Hier wordt het oordeel van Paris, door vervormde spooken, in een dans uitgebeeldt.
Charon.
 
Ik wraak het hemels heir; dies toon my Plutoos stranden.1088
Medea.
 
Nu hebt gy, naar uw wensch, de hel weêr in 't gezicht.1089
Hier verandert het bosch weêr in een hel.
Charon.
1090
O groote toveres! ik ben aan u verplicht:
 
Ik zal u voeren daar de zwarte spooken krielen:
 
Zelf daar Hypsipyle, gevolgt van vrouwe zielen,1092
 
Die ik in d'afgrondt brocht, veur Radamandt zal staan.1093
Medea.
 
Laat my van 't gloeient strandt in uwe veerboot gaan.
Zy treedt met Charon in 't boot en vaart over.
Charon.
1095
Nu zijt gy in mijn boot, om over Styx te landen:
 
De baaren die gy om de steeven heen ziet branden,
 
Zijn vol van zwavel, herst, salpeeter, pik en teer.1097
 
Medea, hou u stil, ons naakt onstuimig weêr.
Medea.
 
Wy naadren Plutoos stadt, ik zie de poort verschijnen.
Hier vertoont zich Cerberus, die yslijk blaft en vuur braakt.
Charon.
1100
Hier komt de helhondt, die zijn koppen vol fenijnen
 
Afgrijselijk verheft, tot noodtweer van de poort:1101
 
Zijn oogen zijn vol vuur, zijn klaauwen graag naar moordt:1102
 
De hairen grimmelen vol slangen, scherp van tanden:1103
 
Hy braakt, nu gy hier komt, zijn gloeiend' ingewanden
1105
Deur zyn drie keelen, om dat gy te rug zult gaan.1105
Medea.
 
Ik durf, op hoop van hulp, het allerstoutst' bestaan.1106
Radamandt. Hypsipyles geest. Minos.
 
Wat zijt gy voor een vrouw dat gy aan Styx komt stranden?
Hypsipyle.
 
Ik kom uit Grieken, een der trouwelooste landen.1108
Minos.
 
Hoe komt gy dus bebloedt in d'onderaardtsche kolk?1109
Hypsipyle.
1110
Ik ben omhals gebrocht van Jazons oorlogsvolk.1110
Radamandt.
 
Wat reeden gaaft gy hen, dat zy zich zoo verstoorden?1111
Hypsipyle.
 
Nooit heeftmen reeden om de vrouwen te vermoorden.
Minos.
 
Een vrouw die zich vergrijpt heeft teegens 't Recht misdaan.
Hypsipyle.
 
Waar mannen Rechters zijn kan 't vrouwvolk niet bestaan.1114
Minos.
1115
Kom naader, om uw naam en uw bedrijf t'ontvouwen.1115
Hypsipyle.
 
Ik ben Hypsipyle, de koningin der vrouwen,
 
Die d'opperrijksstaf van heel Lemnos heb gezweit;1117
 
Een eilandt dat Euroop van Aziën afscheit,
 
In 't oog van Athos en de harde Tracer stranden,1119
1120
Waar dat Vulkaan zijn smits, die Etna tart in 't branden,1120
 
Zijn aanbeelden van staal, en gloeiend' ovens stelt:
 
Het landtschap schudt en kraakt en davert door 't geweldt
 
Der mookerslaagen van zijn grofgeschonkte reuzen:
 
Als vaader Jupiter, om 't booz' geslacht te kneuzen,1124
1125
Zijn stompe blixemschicht vol vuur, vol vlam, vol staal
 
En moordt laat smeeden, komt hy uit zyn hooge zaal,1126
 
Tot roem van 't eilandt, in Vulkanus smitsberg daalen.1127
 
Laat Kreete met het graf van 't hooft der gooden praalen,1128
 
Wy pronken, met groot recht, met onze gloênde kolk.
1130
Veel landen zijn bekent, door d'ondergang van 't volk;1130
 
Maar Lemnos heeft haar faam door kracht van kunst genoten,1131
 
De poort van d'afgrondt wordt door ons met grendelslooten
 
En keetenen bezorgt voor Herkles trots geweldt:1133
 
Dies heb ik reeden om te gaan in 't zaalig veldt.1134
Radamandt.
1135
Gy moet ons reeden van uw gruwzaam moorden geeven.1135
Hypsipyle.
 
Ik heb nooit moordt gedaan, maar al wie andre 't leeven
 
Beroofde, heb ik fel doen straffen door het staal.
Radamandt.
 
Gy hebt uw echte man, in 't midden van de zaal,1138
 
En al de vrouwen, die uit andere gewesten1139
1140
Op Lemnos quaamen, eer gy uwe bloedtdorst lesten,
 
Met haare zoons vermoordt. Wat maakt' u zo verwoedt?1141
Hypsipyle.
 
Toen 't steenig Traciën, zoo schelms als wreedt van moed,1142
 
Onz' volk, met grooter winst dan 't haar, deur zee zag vaaren,1143
 
Begon 't mijn scheepen, die vol rijke waaren waaren,
1145
In spijt van 't vreêverbondt, te rooven door gevecht.
 
Een heillooz' land ontziet noch zee noch haavenrecht.1146
 
Wie zucht tot rooven heeft verbindt zich aan geen eeden.
 
Onz' volk hier door getergt en hardt op 't hart getreeden,
 
Begaf zich endelijk, door noodtdwang, in 't geweer.1149
1150
Minerve greep noch nooit zoo vaardig naar haar speer,11501150-1151
 
Noch Mars naar 't oorlogs zwaardt, noch 't hooft der hemelschaaren,
 
Naar zijne blixemschicht, toen zy gedwongen waaren
 
Te strijden met het heir der reuzen grof van leên.1153
 
Wy hebben 't zwalpent nat al bruizende deursneên,
1155
En Traciën met macht van wapens overvallen:
 
De roovers wierden diep in 't puin van haare wallen
 
Begraaven, tot een schrik van al die zeen bevecht.
 
Een die rechtvaardig woedt bedient het heilig Recht.1158
 
Ten lesten keerd' de Vloot, vermoeit van manne moorden,
1160
Met roof van vrouw en kindt, tot ramp van Lemnos oorden,
 
Want deeze vrouwen, haar slaavinnen, maakten al
 
De mannen van onz' land, o vinnig ongeval!1162
 
Tot slaaven van haar lust, en teelden endtlijk kindren:
 
Toen hebben wy de mans, om 't overspel te hindren,
1165
Met hun bywijven en de zoons, dat haatlyk zaadt,1165
 
Op eene nacht verdelgt: nu weet gy 't noodig quaadt.1166
Radamandt.
 
Hoe! staat gy 't moorden toe, daar gy strak teegens blaften?1167
Hypsipyle.
 
Neen: ik beken dat wy al d'overspeelders straften.
Radamandt.
 
De straf op overspel mach slechts by 't Recht bestaan.1169
Hypsipyle.
1170
Ik was 't hooft van 't Recht, en heb hem recht gedaan.1170
Radamandt.
 
Echtbreekers staan ten straf: maar niet van eigen vrouwen.
Hypsipyle.
 
Wie overspeelders straft behoeft geen maat te houwen.
Radamandt.
 
Wie zonder oordeel straft vervalt in 't zelfde quaadt.
Hypsipyle.
 
De handt van een Vorstin gebruikt haar eigen raadt.1174
Radamandt.
1175
Wie wreekt in schijn van straf wordt zelf tot straf verweezen.1175
Hypsipyle.
 
Vorstinnen hebben voor geen hooger macht te vreezen.
Minos.
 
Wie 't volk aan wet verplicht, verplicht zich zelf aan wet.1177
Hypsipyle.
 
Een Koningin wordt nooit zoo naauw een park gezet.1178
Minos.
 
Het past geen vrouw haar man de gorgel af te snijden.1179
Hypsipyle.
1180
Wie fier is kan geen vreemd' op haare bedtkoets lijden.1180
Minos.
 
De bylust van een Vorst heeft in het hof groot recht.1181
Hypsipyle.
 
Wie buiten 't huwlijk mint vergrijpt zich teegens d'echt.
Radamandt.
 
Een die haar man vermoordt schent huwelijk en leeven.
Hypsipyle.
 
Wie schelmen 't licht berooft, heeft geen geweldt bedreeven.
Radamandt.
1185
Gehoorzaam onz' gebodt, hier mach geen twisten zijn.
Hypsipyle.
 
Daar 't Recht geen reeden lijdt is 't Recht geen meer dan schijn.1186
Minos.
 
Een die beschuldigt wordt behoort niet stout te spreeken.
Hypsipyle.
 
Een die zich vry bevindt behoort ook niet te smeeken.1188
Minos.
 
Weet gy wel wie hier zit?
Hypsipyle.
 
Weet gy wel wie hier staat?
Radamandt.
1190
Een die haar eigen man deed sneuvlen door verraadt.1190
Minos.
 
Waarom hebt gy de zoons, dat kindren zijn, deursteeken?
Hypsipyle.
 
De kindren zijn gezint de vaaders doodt te wreeken.
Radamandt.
 
Eer kindren mannen zijn is al de Staat herstelt.1193
Minos.
 
Een die zijn wraak ontveinst is starker dan 't Geweldt.1194
Radamandt.
1195
De wraak is door vernuft en tijdt gedwee te maaken.1195
Hypsipyle.
 
Wie jong zijn leedt verkropt zal oudt aan 't wreeken raaken.
Radamandt.
 
Verjaarde heevigheidt verkrijgt een koele moet.1197
Hypsipyle.
 
D'ontvonkte doovekool is overheet van gloedt.1198
Radamandt.
 
Gy wordt hier aangeklaagt, en zoekt ons op te houwen.
Hypsipyle.
1200
Een wijze rechtbank zal de zwakk' en brosse vrouwen1200
 
Altijdt verschoonen, om haar teedere natuur.1201
 
De vrouwen zijn te laf om 't blaakerende vuur1202
 
Dat in haat boezem leit, door eigen kracht te lessen:
 
Noch heeft het vuur meer kracht in heerschende Prinsessen.1204
1205
De Grooten zijn verstarkt door 't veurrecht van hun Staat.1205
 
Een vrouw is heet of koel, zy hout geen middelmaat.
 
Een aangebooren aart is quaalijk te verzetten.1207
 
De wetten van Natuur zijn d'allerstarkste wetten.
 
Zoo gy mijn zwakheidt straft zoo wordt Natuur bestreên.
1210
Al wie Natuur bevecht betoont zijn heevigheên.1210
 
Een heevig Rechter moet men 't Rechterämpt ontzeggen.1211
Radamandt.
 
Zou een, die haar geweldt Natuur te last durft leggen,
 
De straf ontkoomen? zoo zal een boosaardig wijf
 
Zich zinloos veinzen veur 't bestaan van 't booz' bedrijf.1214
1215
De straf verstrekt de deugdt een overzeegbaar wapen.1215
 
Natuur is goedt en heeft den mensch ook goedt geschapen:
 
Maar eigen boosheidt heeft Natuur te hels verkracht.
Hypsipyle.
 
Gy steunt op uw geweldt, en ik op myn geslacht.1218
Radamandt.
 
Hoe wilt gy dat men u na uw bedrijf zal handlen?1219
Hypsipyle.
1220
Ik wil in 't zaalig dal, vol myrtebosschen, wandlen,
 
By Prinssen, Koningen, Vorstinnen, groot van macht,
 
En helden, vol van moedt, waar dat men danst en lacht.
Radamandt.
 
Gy moet u naar onz' Recht, de wil van 't Noodtlot, voegen.
Hypsipyle.
 
Ik heb altydt getracht om 't Noodtlot te vernoegen;1224-1237
1225
Dies heb ik my aan man, noch vrouw, noch zoon vertast:1225
 
Het moorden was my zelf van 't Noodtlot streng belast:
 
Geen mensch hadt macht om dit besluit te rug te zetten.1227
 
Het Noodtlot bindt den mensch aan diamante wetten.
 
Ik heb niet anders dan gehoorzaamheidt bestaan.1229
1230
Een die zijn meesters last volbrengt heeft wel gedaan.
 
Wie zich in dienst begeeft verbindt zich aan gebooden:1231
 
Of heeft hy schuldt, zoo heeft de beul ook schuldt aan 't dooden.
 
Ik was het werktuig van het Noodtlot op die tijdt:
 
Zoo 't werktuig zondigt, daar de reeden teegen strijdt,1234
1235
Zoo heeft mijn handt niet, maar het zwaardt, dat ik moest stieren,
 
De moordery gepleegt. Gy hoort my hoog te vieren,1236
 
Om dat ik 't stark bevel van 't Noodtlot heb volbracht.
Radamandt.
 
Voort, breng haar in 't vertrek: maar hou aan d'uitgang wacht.1238
 
Hypsipyle betoont zich overwijs te weezen;1239
1240
De hel heeft door haar geest het allerquaadtst' te vreezen:
 
Want zoo zy al 't geheim van 't Noodtlot aan de schaar
 
Der zielen eens ontdekt, is d'afgrondt in gevaar:1242
 
Zy zullen ons, om vry te raaken, fel bestrijden.
 
't Zou best zijn dat men haar, om oproer te vermijden,
1245
In 't zaalig veldt deedt gaan, zoo vreest zy voor geen pijn,
 
Wie wijs wil rechten moet bywijlen reklijk zijn.
Minos.
 
Wie vrees laat blijken wordt zijn achtbaarheidt benoomen.1247
Radamandt.
 
Ik vrees niet; maar ik zorg, om niet tot vrees te koomen.
 
Wie meer wil dan hy kan gaat buiten zijn bestek.
Minos.
1250
't Is raadtzaam dat men haar ontbiedt uit onz' vertrek,
 
En van 't vergeetelnat in aller yl laat proeven.
Radamandt.
 
Voort, haal Hypsipyle, de tijdt lijdt geen vertoeven.1252
Hypsipyle. Radamandt. Minos.
Hypsipyle.
 
Ik kom op uw gebodt; hoe hebt gy u beraân?1253
Radamandt.
 
Dat gy voor avondt in het zaalig veldt zult gaan:
1255
Wy willen u van daag, uit gunst, genaâ bewijzen.
Hypsipyle.
 
Laat my voor deeze dagh deur d'aardt in Grieken rijzen.1256
 
Om Jazons bruiloft te versteuren door mijn schim:
 
Vergun my dit verzoek, op dat ik vaardig klim.
Minos.
 
Het wordt u toegestaan, om uw verleede Staaten.1259
Hypsipyle.
1260
Nu zal ik Jazon, die my trouwloos heeft verlaaten,
 
Bestooken op zijn feest, met een versteurt gemoedt,1261
 
En jaagen zulk een angst, deur d'aadren, in zijn bloedt,
 
Dat naberouw zijn hart afgrijslijk bits zal knaagen.1263
 
Een schelms geweeten kan men lichtlijk doen versaagen.1264
1265
Indien my dit gelukt, dan is mijn wraak voldaan.1265
Medea. Hypsipyle.
Medea.
 
Wat zijt gy voor een vrouw, dat ik u hier zie staan?
Hypsipyle.
 
Het is Hypsipyle die gy hier kunt beschouwen.1267
 
De rechte Koningin van Lemnos, rijk van vrouwen:1268
 
Maar zeg my wie gy zijt, dat gy in 't vlees verschijnt.1269
Medea.
1270
Gy ziet Medea, die van enkle spijt verdwijnt,1270
 
Om dat Kreüz' van daag met Jazon poogt te huwen:
 
Ik kom om Prozerpijn, daar andere voor gruwen,1272
 
Te bidden, dat zy dit helpt stuiten door haar raadt.
Hypsipyle.
 
Ik gaa naar Jazon, die Medé' als my verlaat,
1275
Om hem zijn booz' bedrijf tot in het hart te drukken.1275
Medea.
 
Medea wenst dat u deez' aanslag mach gelukken.1276
Hypsipyle.
 
Hy zal versaagen als ik my by hem laat zien.
Medea.
 
Hier komt Prozerpina, ik zal haar op mijn kniên
 
Ontmoeten; want ik heb haar zoo wel meer bewoogen:
1280
Haar staatcywaagen wordt van spooken voort getoogen:
 
Zy heeft haar kroon op 't hooft en rijksstaf in de handt.
Prozerpina op een waagen, die van spooken voortgetrokken wordt. Medea.
 
Wy zijn hier veer genoeg; dies hout voor 't eerste stant:1282
 
Hier waay ik met mijn oog deur d'onderaardtsche kolken.1283
 
Laat Juno langs een vloer van blaauw turkooische wolken,
1285
Vol heldre starren, treên, ik wijk haar niet in macht:
 
Zy is niet dan een lidt van 't hemelsche geslacht:1286
 
Ik mach het heillooz' volk naar mijn gevoelen plaagen.1287
Medea.
 
O helsche Koningin! ik kniel veur uwe waagen.
Prozerpina.
 
Medea! wat is dit? wat jaagt u in onz' Rijk?
Medea.
1290
De noodt; de groote noodt.
Prozerpina.
 
Geef reden, of toon blijk.1290
Medea.
 
Mijn uitgemergelt vel, mijn natbetraande wangen,
 
En hairen, die gy heel deur een verwart ziet hangen,
 
Zijn blijken van mijn noodt, en 't nijpen van de smart.
Prozerpina.
 
Laat een die 't wreedtst gemoedt, en 't allerhardtste hart,
1295
Zelf starren, zonlicht, maan en al de hemelringen,1295
 
Door tovery bedwingt, zich van een ander dwingen?1296
 
Voort, zeg my wie het is daar gy vol pijn deur leeft.
Medea.
 
Gy weet dat Jazon my al lang verlaaten heeft,
 
Nu zoekt hy, door de trouw, zich by Kreüz' te zetten.1299
Prozerpina.
1300
Kunt gy dit huwlijk door uw kunsten niet beletten?
 
Voort, span uw krachten aan, zoo volgt gy onze wet.
Medea.
 
Ik heb al wat ik kon gelijk te werk gezet:1302
 
Maar alles was vergeefs op zijn verharde zinnen.1303
Prozerpina.
 
Daar kunst vergeefs is moet men met geweldt beginnen.
Medea.
1305
Wie met zijn starker strijdt wordt endlijk neêr geleit.1305
Prozerpina.
 
Wie kunst en kracht ontbreekt zoekt heil aan listigheidt.
Medea.
 
Wie heil door list begeert moet vyanden genaaken.1307
Prozerpina.
 
Door veinzen kan men met zijn vyandt vriendtschap maaken.
Medea.
 
Geveinsde vriendtschap is by vyanden verdacht.
Prozerpina.
1310
Wie wijs kan veinzen heeft een ongemeene kracht.
Medea.
 
Wie eens bedroogen heeft is quaalijk te betrouwen.
Prozerpina.
 
Men wantrouwt slechs van mans: maar niet van zwakke vrouwen.1312
Medea.
 
Het veinzen van een vrouw heeft meenig man verraân.1313
Prozerpina.
 
Wat wilt gy dat ik doe?
Medea.
 
Dat gy my by komt staan.
1315
Wie iemandt helpt uit noodt, kan hem aan zich verplichten.
 
Ik zweer by uwe staf, daar d'afgrondt voor moet zwichten,1316
 
By uw getakte kroon, met paarelen vereert,1317
 
Zelf by de helsche vloedt daar 't goodendom by zweert,1318
 
Dat ik, zoo gy my helpt, al stondt ik in het midden
1320
Van alle rampen, u niet weêr om hulp zal bidden.
 
O helsche hooftgodin! verhoor mijn droef geklag.
Prozerpina.
 
Ik zal, o voesterkindt! ik zal op deeze dag1322
 
U helpen, eer Kreüz' op 't bruilofsbedt zal treeden.
Medea.
 
Wie roem door hulp begeert, betoont zijn moogentheeden.1324
1325
Medea barst van spijt zoo zy geen hulp verwacht.
Prozerpina.
 
Ik heb drie stoffen van een overgroote kracht;1326
 
Ja stoffen noch van mensch noch gooden uit te schreeuwen,1327
 
Die naa 't Verloopen van ruim zesentwintig eeuwen,1328
 
Met yzer, staal en loodt, in 't woeste legerveldt1329
1330
Zoo woeden zullen, dat de menschen door 't geweldt
 
Der lichte blixemen, en zwaare donderslaagen,
 
Zelf 't brullend' ongediert, in bosschen, en in haagen1332
 
Verschuilen moeten, om hun ongeval t'ontgaan:1333
 
De bergen zullen, door dit stof, aan stukken slaan,
1335
De hoven morzelen en tempeldaaken scheuren;1335
 
Ja 't zal de wallen uit haar diepe grondvest beuren,
 
En voeren, heel deurmengt met menschen, naar de lucht,
 
Dat hemel, aardt en zee, door 't daverent gerucht,1338
 
Verschudden zullen, spijt haar onverwrikbre spillen;1339
1340
Jupijn zal op 't geluidt van huilen, schreeuwen, gillen,
 
En donderen, verbaast van zijne zetel zien,1341
 
En vraagen of'er, om de werreldt te gebiên,
 
Een nieuwe Jupiter zijn godtheidt komt braveeren:1343
 
Dan geeft men deeze stof, daar 't oorlog by zal zweeren,
1345
De naam van bussekruid, jaa booskruidt in de strijdt.1345
Medea.
 
Hoe dien ik my hier van? ey zeg, en op wat tijdt.
Prozerpina.
 
Dit zal geschieden dat geen oog 't geheim kan merken.1347
 
Ik heb het, om mijn kunst op 't krachtigst uit te werken,
 
Geslooten in een kroon, die ik voor u opsluit:1349
1350
Toen vloekt' ik driemaal met zoo hees en schor geluidt,1350
 
Dat my de hairen zelf door 't gruwzaam vloeken reezen:1351
 
De bitse helhondt, die voor onheil scheen te vreezen,1352
 
Heeft driemaal op mijn vloek, deur zijn drie keelen, naar1353
 
En yselijk geblaft: de lijvelooze schaar1354
1355
Begon te sidderen, en Pluto te bezwijken.1355
 
Gy zult Kreüza, om uw gunsten te doen blijken,
 
De kroon toe stieren, en doen zetten op haar hooft;
 
Zoo wordt haar 't leeven, als het goudt haar raakt, berooft:
 
Want dit verburge vuur zal op haar pruik ontsteeken.1359
1360
Een die zich wreeken wil moet zich op 't zekerst wreeken.
Medea.
 
Met welk een dankbaarheidt zal ik uw groote gunst
 
Genaaken? o godin! waar blijft de kroon vol kunst?1362
 
Mijn zinnen schijnen door 't vertoeven te verwarren.1363
Prozerpina.
 
Mijn vlugge kamergeest, het is geen tijdt van marren;1364
1365
Gaa in mijn kunstvertrek en haal mijn koopre doos.1365
Medea.
 
Een enkel oogenblik schijnt my een lange poos.
Prozerpina.
 
Wy zullen hier terwijl by deez' gedrochten blijven.
 
Hier ziet gy Gerion, die zich, door zijn drie lijven,1368
 
Zoo schrikkelijk vertoont dat Cerbrus zelver beeft.
Het middelste lijf is met een toorts gewapent, het slinke met een bijl, en 't rechte met een knots.1369
1370
Hier naadert Briareus, die hondert armen heeft.1370
D'armen zijn op allerleye wijzen gewapent.
 
Hier laat de Doodt zich zien om 't leeven te verscheuren.
Hier wordt de Doodt door een geraamte, dat zich beweegt, uitgebeeldt; het heeft een krans van cypressen, die met strooy deurvlecht is, op 't hooft, en een pijl in de rechte handt.
Medea.
 
Wat schrikdier ziet men hier twee breede vlerken beuren?
 
Het heeft een giere lijf met een gezwolle buik;
 
Een hooft gelijk een vrouw, bedekt met een perruik1374
1375
Van gladde slangen, die in d'oogen gruwzaam branden.
 
't Heeft tigers klaauwen aan de maakselooze handen,1376
 
En ooren als een beer: het komt ons naader by.
Celeno uit.
Prozerpina.
 
Dit is Celeno, een afgrijslijke herpy.1378
 
Die aan Vorst Fineus disch zijn roovery quam pleegen.1379
1380
D'eilanders zijn altijdt tot roovery geneegen.1380
Medea.
 
Hier kruipt een kronklent lijf, met een gekrulde staart;
 
Wie elk vervaaren kan wordt voor dit dier vervaart:1382
 
't Is vol van schubben, vuil van bloedt en etterdroppen:
 
Het heeft een enkle hals: maar hondert bitse koppen
1385
Die vonken braaken, en vergift dat volk vermoordt.
Hydra uit.
Prozerpina.
 
Hier ziet gy Hydra, die van Herkles, aan de boordt1386
 
Van Lerna, wierd bestreên, daar hy 't voor zich deedt duiken.1387
 
Wie overwinnen wil moet kracht en kunst gebruiken.
Medea.
 
Hier komt een vreemt gedrocht, het heeft een dubbel' aart;
1390
Het veurlijf is een mensch, en 't achterlijf een paart:
 
Het heeft vier hoeven aan zijn dun en ruige beenen:
 
Nu draaft het vol van moedt, dan triptrapt het op steenen:1392
 
Dit is een paardtmensch, of mijn oogen zien heel mis.
Centaurus uit.
Prozerpina.
 
't Is een Centaurus, die...
Medea.
 
Waar blijft de kroon? waar is ...
Prozerpina.
1395
'k Zal uw verlangen door 't vertoeven niet verlangen:1395
 
Kom gaan wy: want gy zult de kroon van my ontfangen,
 
En zeegevuuren eer de zon de lucht verlaat.1397
Medea.
 
Mijn heil bestaat alleen in 't vordren van de daadt.1398
Rey van Korintsche vrouwen.
Zang.
 
De droevigheidt ontsluit haar deuren,1399
1400
En leit haar zwarte kleeding af.
 
Een Prinse bruiloft lijdt geen treuren.1401
 
Men moet van daag by 't diepe graf,
 
Geen houtmijt voor de doôn bereiën,
 
De stadt moet vol van leeven zijn:
1405
Laat Lemnos bittre traanen schreiën,
 
Korinten vloeit van zoete wijn.
 
Men mach geen wijn met traanen mengen.
 
De vroolijkheidt past blijdt gelaat.
 
Wy koomen groene palmen brengen,
1410
En roozen, klam van honingraat,1410
 
Om hof en markt en straat te kleeden:
 
Men siert de huizen overal
 
Met myrten, vol van dartelheeden.1413
 
De burger vreest geen slinx geval.1414
1415
Wie zich betoont vol vrees te weezen,
 
Is stomp van brein en laf van moedt.
 
Men mach wel zorgen; maar niet vreezen.1417
 
Door zorgen wordt de Staat behoedt.
 
Door vrees vervallen volk en Staaten.
1420
Men huwt de keel en snaar aan een:
 
De bruilofsgodt is uitgelaaten,1421
 
Om naar het ledekant te treên:
 
Want Juno heeft het hem gebooden.
 
Een Prinse trouw behaagt de gooden.1424
Teegenzang.
1425
De gooden doen de Prinssen huwen:
 
Maar die weêr huwt, als d'eerst noch leeft,
 
Doet al de gooden voor zich gruwen.
 
Een die de hemel teegenstreeft,
 
Zal niet dan alle ramp bejeegnen.
1430
Dit huwlijk spelt ons ongeval.1430
 
Laat deeze feest vry wijnen reegnen;1431
 
Want na die zoete reegen zal
 
Men wrang en bittre dranken zwelgen.
 
Onwettig huwen brouwt veel quaadt.
1435
De roozen hebben scherpe telgen.1435
 
Men ziet het hof, de markt en straat
 
Met kruiden en gebloemt bezaayen:1437
 
Maar gy zult niet dan Akonit,1438
 
Cypresseblaân, en doornen maayen,
1440
En neetelen, daar vuur in zit.1440
 
Een quaade grondt geeft quaade vruchten.
 
Uw bruilofszang en snaargespel,
 
Zal heel in steenen, klaagen, zuchten,
 
Erbarmlijk schreien, droef gequel,1444
1445
En lijkgeschal verandert worden.1445
 
Een heilloos huwlijk tergt de goôn.1446
 
De hemel hout in 't huwen orden.1447
 
Ik zie de stadt alree vol doôn:
 
De bruidtstoorts zal een lijktoorts weezen.
1450
Het weeten is veel meer dan 't vreezen.1450
Toezang.
 
Gy zult vergeefs van dooden spreeken.
 
De doodt wordt door de trouw verplet.1452
 
Het huwelijk kan leeven queeken.
 
Men wacht Kreüz' op 't bruilofsbedt:
1455
't Behangsel vloeit van nektarvlieten:1455
 
De bedding is vol myrteblaân:1456
 
Het welfssel rust op suikrerieten,1457
 
En pronkt met beelden vol sieraân;
 
Ja beelden die de Min doen brallen:1459
1460
Hier ziet men Mars, door min, het staal1460
 
Uit klem van d'yzre vuisten vallen:
 
Daar blust Jupijn zijn blixemstraal,1462
 
En offertz' op Kupids altaaren:
 
Gins blaakt Neptuin van heete brandt
1465
In 't midden van de koude baaren.
 
De werreldt hout door Liefde stant.
 
Hier wachten, om dit paar te dekken,
 
Wellusten, Streelen, Lekkerny,1468-1470
 
Gevleien, Lonken, Trekkebekken,1469
1470
Verzelt van Lachen en Gevry.
 
De koets is vol aanminnigheeden.1471
 
Aanminnigheidt heeft groote kracht.
 
Door teelen bouwt men starke steeden.
 
Uw dreigen wordt hier uitgelacht.
1475
Wy steunen op onz' onderdaanen.1475
 
Een blijde bruiloft lijdt geen traanen.
Slotzang.
 
Al wat geen bruiloft hoort te lijden,1477
 
Zult gy in deeze bruiloft zien.
 
De tijden zijn verdeelt in tijden.1479
1480
Een die het onheil wil ontvliên,
 
Behoort de straf geen stof te geeven.
 
De straf is fel op trouwloosheên.
 
De trouwwet, van Jupijn geschreeven,
 
Bepaalt de Vorsten als 't gemeen.1484
1485
Het veurstel van het hooft der gooden,1485
 
Is licht te doen voor 't aardtsgespan.1486
 
Gaf hy ondoenlijke gebooden,
 
Dan waar 't een gruwlijk hoofttieran:
 
Maar 't zijn tierannen die dit dichten.1489
1490
De hemel heeft geen zwaare plichten.

Vierde bedryf
In een Tempelzaal.

Medea.
 
O Groote Hekate! vorstin der helsche kolken,1491
 
Die op uw yzretroon, omheint van zwarte volken,1492
 
Uw koopre Rijksstaf zwaait, bestier uw toverkracht:1493
 
Ik zal, tot dankbaarheidt, in 't naarste van de nacht,
1495
Recht op een driesprong een driekante steen oprechten,1495
 
En naadren dit outaar met ongevlochte vlechten,1496
 
Met merg van wolleven, en slibbrig ingewandt
 
Van jonge kinderen, dat ik met deeze handt
 
Gerukt heb uit haar borst, om u te vreên te stellen:
1500
Dan zal ik uit een boek, bereit van maagde vellen,1500
 
Gebeeden zingen die met bloedt geschreeven zijn;
 
De hooren van een stier, gevult met scherp fenijn
 
Van een verwoede draak, voor offerkelk gebruiken;1503
 
En 't doodtshooft van een leeuw, vol brandend' ybestruiken,1504
1505
Voor zwaaient wierookvat; dies stark my in mijn wrok:
 
'k Zal Jazons bekkeneel uithollen tot een klok,
 
En Kreons mergschonk in het hol voor klepel hechten,1507
 
Kreüzaas zeenuwen en darmen zaamen vlechten,1508
 
Om d'opgehange klok te kleppen met die koordt:
1510
Ik wacht op deeze klank de roodtgeverfde Moordt,1510
 
De rustelooze Twist, een pest voor volk en Staaten;
 
Het toomelooz' Geweldt, gegespt in harnasplaaten;
 
De looze Veinzery, en Wraak vol bloedt en gal:
 
Dan zal ik driemaal met dit schrikkelijk getal,1514
1515
Om 't blaakent outaar gaan, vol menschen ongeltoortsen;1515
 
Ja driemaal knielen met een siddering van koortsen;
 
En driemaal schreeuwen, met zoo overgroot een kracht,
 
Dat hemel, aardt, en zee, tot schrik van 't aardts geslacht,
 
Weêrgalmen zullen; dies verstark my in mijn lyen,
1520
Laat uwe dochteren, de helsche Raazeryën,1520
 
Deur d'aardt heen breeken, om Medea hulp te biên:
 
Ik hoor de kroon alree by Jazons bruidt te zien.1522
Voester. Medea.
Voester.
 
O overblijde stondt! o overdroef beveelen!
Medea.
 
Hoe! blijdt en droef gelijk, hoe kunt gy dit verdeelen?
Voester.
1525
Ik heb uw kinderen gekreegen uit het hof.
Medea.
 
O Voester! ik beken, dit is een blijde stof:1526
 
Maar laat my hooren wat tot droefheidt kan verstrekken.
Voester.
 
Kreüza wil dat gy, o droefheidt! zult vertrekken.
Medea.
 
Dat is een order die my niet dan blijdtschap baart:
1530
Korinten noch dit Rijk zijn mijn verblijf niet waardt.
 
Hebt gy de kroon bestelt, om Jazons bruidt te smooren?1531
Voester.
 
Dat zal zoo voort geschien, de tijdt is eerst gebooren:1532
 
Want Jazon en Kreüz' zyn vaardig om te gaan1533
 
Naar 't huwelijks outaar: u kan geen wraak ontstaan.1534
Medea.
1535
O vaader Jupiter! beschermer aller Grooten;
Zy knielt.
 
O Juno! schatgodin en bandt der echtgenooten;1536
 
En gy, o Venus! die het hardtste hart deurwondt;
 
O drie getuigen van onz'huwelijks verbondt!
 
Vergun dat ik Kreüz', door list, in d'aardt doe duiken.
1540
Wie zwak en wijs is moet bedekt geweldt gebruiken.
 
Het sterven van Kreüz' zal my een leeven zijn:
 
't Verbranden van het hof een heldre zonneschijn;
 
Ja Jazons karmen zal Medé' tot vreugdt gedyen.
 
O huwlijksgooden en godinnen! help my stryen.
1545
Vergeef Medea zoo zy zich niet vinnig wreekt.1545
Voester.
 
Hier komt het Hof, 't is best dat gy u voort versteekt.
Priester. Kreüza. Iazon. Voester. Offerdienaars.
 
Hier staan drie troonen om uw huwelijk te vieren,
 
Elk draagt een outer, roodt van 't bloedt der offerdieren.
 
Dit pronkt voor Juno, die de huiszorg gâ leert slaan:1549
1550
Dat blaakt voor Venus, daar de Liefde door moet staan;1550
 
En dat voor Pallas, die de wijsheidt voor komt draagen:1551
 
Drie zuilen die 't gewelf van 't huwlijk onderschraagen:
 
Want zonder zulk een steun vervalt het echt gebouw.1553
 
Voort, breng de duiven tot een veurbeeldt van de trouw.
1555
Getroude moeten als gepaarde duiven weezen.
 
Men offer hier geen gal, of u stondt twist te vreezen.
 
't Is heilloos als de Twist in 't huis van 't huwlijk brult.
 
Geef my de goude kelk met zoete meê gevult,1558
 
Deurmengt met zerpe wijn om 't walgen te verhoede.1559
1560
Zoo mengt men in de trouw de veur- met teegenspoede'.
Kreüza.
 
Nu vrees ik geen Medé'.
Iazon.
 
Die is al lang in 't schip.
Kreüza.
 
Ik wensch dat zy haar kiel mach morz'len op een klip.
Voester.
 
Och! och! Medea, och!
Iazon.
 
Wat heeft Medé' bedreeven?
Voester.
 
Zy heeft haar geest, helaas! zoo daadelijk gegeeven.1564
Kreüza.
1565
Hoe! is Medea doodt? zoo leef ik buiten druk.
Iazon.
 
Hoe quam zy aan haar doodt? verhaal ons 't heele stuk.
Voester.
 
Mit dat mijn voesterkindt haar kindren hadt ontfangen,1567
 
Heeft zy haar voort omhelst, en kusten mondt en wangen.1568
 
Het moederlijke hart heeft zucht tot eigen zaadt.1569
1570
Zy schonk uw deeze kroon, haar moeders hooftsieraadt:
 
Maar toen zy docht dat zy moest zwerven op de baaren,
 
Sloeg zy de vingers, dol van gramschap, in haar haaren,
 
De vuisten voor haar borst en nagels in 't gezicht;
 
Ten lesten greepz' een zwaardt, zoo scherp gelijk een schicht,
1575
Dat zy tot driemaal op haar bloote boezem zetten:
 
Tot driemaal toe quam ik haar wreede handt beletten:
 
Maar endtlijk dompeld' zy het snijdendt zwaardt, o smart:
 
Tot aan 't gevest toe in de bloedtbron van haar hart:
 
In 't vallen scheenz' haar zaadt erbarmlijk te beoogen:1579
1580
De doodt is dwars deur 't bloedt ten moordtwondt ingevloogen,
 
En dreef'er 't leeven, dat het hart bewoont, weêr uit:
 
Haar kindren schreiden met een deerelijk geluidt,
 
En mengden 't schuiment bloedt met biggelende traanen.
Iazon.
 
Waar is het koude lijk?
Voester.
 
Het leit in d'ype laanen.
Iazon.
1585
Voort, breng de kindren hier, en berg het lijk op 't landt.1585
Voester.
 
Ontfang de kroon, ô bruidt! van d'oude Voesters handt:
 
Dit was haar leste wil, veur d'uitgang van haar leeven.
 
De wil van een die sterft behoort men plaats te geeven.1588
Kreüza.
 
Ik zet de kroon op 't hooft, vol flonkrent diamant.
Dit is een kroon daar vuur in verborgen is.
Voester.
1590
't Gesteent verwacht op 't hooft een leevendiger brandt.1590
Priester.
 
O Juno! echtgodin, verschijn ons met uw reyen:
Zy knielt.1591
 
Laat Hymen, bruilofsgodt, zyn heldre fakkel zweyen.
Voester.
 
't Is tijdt dat ik vertrek eer 't vuur zich oopenbaart.1593
Priester.
 
O huwlijksgooden en godinnen mildt van aart!
Zy knielen en spreeken gelijk.1594
1595
Begunstigt deez trouw met uwe rijke zeegen.
 
Wie met de goôn begint betreedt geen slinksche weegen.
Iazon.
 
Vrouw Junoos pronkbeeldt lacht met d'oogen vol van glans.
Priester.
 
Op wakre dansschaar, op, vertoont de bruilofsdans.
Iazon.
 
Hier daalt een hemelkloot met wolken overtoogen.1599
Priester.
1600
De geesten van Korint betoonen hun vermoogen,1600
 
Om Jazons huwelijk te eeren naar waardy.
 
Daar oopent zich de kloot en toont een schildery1602
 
Van zeeven starren die deur 't blaauw gewelfssel zweeven:
 
De gunst van dit gestarnt beteekent heilzaam leeven.1604
Hier komt een hemelkloot, die met starren versiert is, van 't gewelfssel daalen, die zich in acht stukken ontsluit, daar de zeven Planeeten, elk naar zijn eigenschap uitgebeeldt, uitkoomen, die na datze gedanst hebben, weeder in de kloot gaan, die zich van zelf sluit en om hoog verdwijnt.
Iazon.
1605
Hier is noch kunst noch zweet in deeze dans gespaart.
Priester.
 
O huwlijksgooden en godinnen! mildt van aardt,
Zy knielen en spreeken gelijk.
 
Begunstigt deeze trouw met uwe rijke zeegen.
 
Wie met de goôn begint betreedt geen slinksche weegen.
Iazon. Kreüza.
 
Wy danken d'offeraar voor 't zeegnen van de trouw.
Priester.
1610
Wat hoor ik voor gedruis? het kerkelijk gebouw
 
Begint te dreunen, ja te kraaken en te scheuren:
 
De slooten, keetens en de grendels die de deuren
 
Van Junoos heiligdom bezorgen, slaan geluidt.1613
De geest van Hypsipyle blust het offervuur.
Iazon.
 
Wat spook, o goôn! wat spook dooft d'offervlammen uit?
1615
De wolken barsten op, en braaken blixemstraalen1615
 
En donderklooten: sluit, o hemel! sluit uw zaalen.1616
Hooftman. Iazon. Priester. Kreüza.
Hooftman.
 
Och huwlijks Priester, och!
Priester.
 
Hoe zijt gy dus ontstelt?
Hooftman.
 
De zon verschept in bloedt: de lucht is vol geweldt:1618
 
De marmre beelden ziet men warme traanen weenen:
1620
Men hoort de kindren in haar moeders lichaam steenen:
 
De honden janken naar en barsten schichtig los:1621
 
De wolven koomen uit het naastgeleege bosch,
 
En raaken op de markt afgrijselijk aan 't huilen:
 
Het grimmelt in de lucht van havikken en uilen:1624
1625
De grondt heeft driemaal na elkaâr van angst gezucht,
 
En scheurde wijdt van een met onverwacht gerucht,
 
En braakte spooken, die met adders zijn behangen:
 
Het krielt deur al de stadt van kronkelende slangen,
 
Die gruwzaam biezen in het oor van d'onderdaân:1629
1630
Men ziet in d'oope lucht een gloênde staartstar staan:
 
De bange burgers hoort men zuchten, karmen, klaagen:
 
In deez' ontsteltenis vertoonde zich een waagen
 
Met draaken in de lucht, waar dat Medé' op zat:
 
In haare slinke handt hadt zy de toom gevat,
1635
En in de recht' een roê: 't was schriklijk in 't vertoogen.1635
Iazon.
 
De Voester heeft, o spijt! het heele hof bedroogen.1636
Kreüza.
 
Men knielt en bidt, op dat het onheil weêr bedaart.1637
Priester.
 
O huwelijksgooden en godinnen! mildt van aardt,
Zy knielen en spreeken gelijk.
 
Begunstigt deeze trouw met uwe rijke zeegen.
1640
Wie met de goôn begint betreedt geen slinksche weegen.
Kreüza.
 
Help Jazon, Jazon help, ik ben in droeve stant.
Het vuur, dat in de kroon verburgen is, begint te blaaken.
Iazon.
 
Wat deert mijn waarde bruit?1642
Kreüza.
 
Mijn vlechten zijn aan brandt.
 
Betoon, dat bidt ik u, betoon aan my uw plichten.
Iazon.
 
Ik zal de goude kroon van uwe hairen lichten.
Kreüza.
1645
Laat staan, ik bidt laat staan, de kroon is veel te vast:1645
 
Gy doet my, nu gy trekt, een doodtlijk overlast.
Priester.
 
Wat wonder ziet men hier! de kroon begint t'ontvonken.
 
Medea heeft het vuur uit Plutoos nachtspelonken
 
In deeze kroon gebrocht, tot weerwraak van haar leedt.
Kreüza.
1650
Och! berg my in 't vertrek, om 't vuur, zoo fel als heet,1650
 
Door kunst te lessen, eer de vlammen hooger blaaken.1651
Geest van Hypsipyle. Iazon. Priester. Offerdienaars.
Hypsipyle.
 
Gehaate Prins, hou stant.
Iazon.
 
Wie komt my hier genaaken?
Hypsipyle.
 
Verrader, geile schelm, die elk in boosheidt tart,
 
Draay uw gezichtstraal om, en zie tot in uw hart,1654
1655
Daar zult gy leezen dat ik hier om wraak kom zweeven.1655
 
Elk mensch vindt zijn bedrijf in 't bladt van 't hart geschreeven:1656
 
't Geweeten hout'er boek van alle quaadt bemorst.1657
 
Voort, oopen de gordijn van uw verwoede borst,1658
 
Dat heillooz' moordthol, vol van bloedige tooneelen,1659
1660
Gy zult'er 't booz' Bedrog haar valsche rol zien speelen,
 
Gevolgt van Trouwloosheidt en 't afgebrandt gemoedt.1661
 
Gy zijt als uw Kreüz' smoordronken van mijn bloedt,
 
En haakt noch om uw balg vol bruilofswijn te zwelgen.
 
Hoe! schrikt gy voor mijn schim, en dorst gy 't lijf verdelgen?
1665
Gy zoekt uw heil vergeefs in schaaduw van dit dak.


illustratie
IX




illustratie
X




illustratie
XI




illustratie
XII


 
Mijn fakkel, die ik aan het vuur der wraak ontstak,
 
Zal u een bruilofstoorts, die vinnig blaakt, verstrekken:
 
De vlam die uw Kreüz' het hooft begint te lekken,
 
Is 't lijkvuur dat haar heel tot asch verteeren zal.
Iazon.
1670
Waar berg ik my van angst? o onverwachte val!
Hypsipyle.
 
Gy vindt geen zekerheidt al gingt gy u verschuilen
 
Op hemelhoog gebergt, in diep gezonken kuilen,
 
Langs golven zonder strandt en bosschen dicht van blaân.
 
De gramschap van de wraak is door geen vlucht t'ontgaan.
1675
Ik zal uw ziel, als zy het lichaam heeft begeeven,1675
 
Met mijn ontsteeken toorts tot in de hel naarstreeven,1676
 
En daagen u daar veur de vierschaar van dat Rijk.
 
Wee trouwelooze, wee: dat ik dit hof ontwijk,
 
Is om Medea, die naar wraak staat, plaats te maaken.
Kreon. Iazon. Priester.
1680
Wat moordtgeschreeuw vervult de koninglijke daaken?1680
 
Ik ly geen onheil in de tempel van mijn hof.1681
 
Een blijde bruilofsdagh gedoogt geen droeve stof.1682
 
Wat is 'er gaans? zeg op: wat ramp komt u verdrukken?1683
Iazon.
 
Medea heeft, o ramp! o gruwlijk' ongelukken!
Kreon.
1685
Wat heeft Medea, zeg, wat heeft zy hier bestaan?1685
Iazon.
 
Mijn bruidt is door de kroon, die zy haar schonk, verraân:1686
 
Want al de takken zijn vol heete tooveryen.1687
Kreüza. binnen.
 
Help vaader, vaader help, u dochter is in lyen:
 
De vlam verteert mijn bloedt en knaagt naar 't ingewandt.
Hooftman. binnen.
1690
Help Kreon, Kreon help, Kreüza is vol brandt,
 
En 't vuur dat haar verslindt verspreit zich deur de zaalen.
Kreon.
 
Voort laat ons 't ongeval door wakkerheidt bepaalen.1692
Priester.
 
Ik sluit de tempel voor een grooter ongeluk.
Iazon.
 
Op lijftrouwanten, op, en help my uit mijn druk;1694
1695
Begeeft u inder yl gewapent naar de scheepen,
 
Eer dat de Voester vlucht; gy moet haar herwaarts sleepen;
 
Maar hout haar streng geboeit. wie een doodtschuldig man
 
Laat slippen uit zijn handt als hy hem houden kan,
 
Verdient geen minder straf dan die de straf ontloopen.
Medea op een waagen die van twee vuurspuwende draaken door de lucht wordt getrokken. Iazon.
Medea.
1700
Vervloekte Griek, hou stant; gy hoeft niet eens te hoopen1700
 
Dat uwe vyandin met ketens wordt geprangt:1701
 
Slaa uw gezicht omhoog: Medeaas wagen hangt
 
In 't midden van de lucht, hier daalt zy met haar kindren.
Hier koomen twee spooken uit de grondt, die de waagen te moet treeden.
Iazon.
 
Ik zal u met mijn zwaardt...
Medea.
 
Sta af, of 't zal u hindren:1704
1705
Zoo gy my dreigen durft zoo zijt gy roereloos.
 
Dat ik geweeken ben was voor een korte poos.
 
Wie wis wil wreeken eist eerst tijdt om reedt te weezen.1707
 
Een die zijn ega wraakt heeft alle quaadt te vreezen.1708
 
Uw trouwelooze trouw verwacht geen andre zaak.1709
Iazon.
1710
Ik bidt u om genaâ.
Medea.
 
Ik ben te heet naar wraak.
Iazon.
 
Ik bidt, o groote vrouw! ik bidt u om mijn zoonen.
Medea.
 
Uw bidden dient om my op 't schandelijkst te hoonen;1712
 
Zoo lang als gy my bidt pleeg ik geen weederwraak:
 
Dit is voor my, ik zweer 't, een haatelijke zaak.1714
1715
Wie wraak wil pleegen moet zijn vyandt fel bezoeken.1715
 
Gy bidt my, maar als gy my vinnig zult vervloeken,1716
 
Zal ik gelooven dat mijn wraak zich wijdt verspreit:1717
 
Nu vloek ik vinnig op mijn eigen laffigheidt.
Iazon.
 
Ween Grieken, Grieken ween, Kreüza is verslonnen.1719
Medea.
1720
Lach Kolchos, Kolchos lach, mijn weerwraak is begonnen.1720
 
Ik heb door 't moorden van mijn allerjongste broêr1721
 
Op Pontus meir geleert, dat ik op Kreons vloer1722
 
Uw haatelijke zoons, al lachent, durf verdelgen.1723
Iazon.
 
Zoo gy, o wreede vrouw! uw balg vol bloedt wilt zwelgen,
1725
Zoo oopen deeze borst daar manlijk bloedt in zit.
Medea.
 
Ik wil niet dat gy sterft; ik heb een ander wit:1726
 
Ik wil dat gy noch lang in mijn gezicht zult leeven.
 
Ja die uw leeven dreigt zal ik de doodtsteek geeven:
 
Doch 't leeven wordt u niet van my uit zucht gegunt:1729
1730
Maar om dat gy zult zien, hoe deeze handt de punt1730
 
Van 't lemmer stooten zal in uwe kindre harten:
 
Dit leeven zal u meer dan duizent dooden smarten,
 
Om dat gy uwe zoons meer dan u zelf bemint:
 
Maar hadt gy uwe zoons zoo vuurig niet bezint,1734
1735
Dan zou ik u in 't oog van uwe zoons deursteeken.
 
Een die zich wreeken wil moet zich op 't felste wreeken.
Iazon.
 
Uw boezem wordt, o schrik! van wreedt gedrocht bewoont.1737
Medea.
 
My past zoo wreedt een aart: want ik wordt wreedt gehoont.
Iazon.
 
De Faam is krachteloos om uw bedrijf te mellen.1739
Medea.
1740
Indien de Faam mijn wraak niet hoog ten toon wil stellen,1740
 
Zal ik mijn eigen gal deurmengen met het bloedt
 
Van dit vervloekte paar, en schrijven hoe verwoedt1742
 
Ik my gewrooken heb aan Jazons trouwloosheeden:
 
Zoo zal nooit man zijn vrouw, tot schrik der goôn, vertreeden.1744
1745
D'uitheemsche worden in Korinten recht ontzeit.1745
Iazon.
 
Wordt u het hart niet week nu dat uw Jazon schreit?
Medea.
 
Door traanen wordt het week, al waar 't omheint van steenen:
 
Maar gy verhardt mijn hart: ik lach om uwe weenen.
Iazon.
 
Hoe! lacht gy nu ik ween? o smaadt! o smart! o pijn!
Medea.
1750
Zoo gy aan 't lachen raakt zal ik aan 't weenen zijn,
 
Want tusschen u en my kan geen verzoening weezen:
 
Zoo ik met u verzoen zoo schijn ik u te vreezen.
 
Bevreest te heeten is een lydelooze hoon:1753
 
Ik zou om deeze naam t'ontgaan mijn zelver doôn.
Iazon.
1755
Och! al mijn luister wordt hier op een tijdt verslonnen.1755
Medea.
 
Als uwe roem, door my, op 't aardtrijk is verwonnen,1756
 
Beklim ik 't hemelrijk, deur al de starren heen,1757
 
Langs 't spoor dat Herkules, zeeghaftig, heeft betreên,1758
 
Om Argos, uwe schip, vol tintelende starren,1759
1760
Voor eeuwig in een wolk van nachten te verwarren;1760
 
Zoo wordt uw roem omhoog als hier omlaag verdooft:
 
Dan zal ik, dit staat vast, schoon 't Jazon niet gelooft,
 
Mijn vlotte waagen in de plaats van Argos planten,1763
 
En dicht bezaaien met gestarnde diamanten,
1765
Die heller flonkeren dan 't zonlicht zich laat zien:
 
Indien de Hemelleeuw mijn toeleg wil verbiên,1766
 
Zal hy mijn krachten, spijt zijn klaauw en tanden, voelen;
 
En poogt de Waterman mijn gramschap te verkoelen,
 
Zoo domplen wy hem in zijn eigen watervloên.
1770
Ik zal, zoo 't noodig is, het scherpe Scorpioen,
 
De Steenbok, Ram en Stier, afgrijselijk in 't stooten
 
En schaaren van de Kreeft, op 't allerfelst ontslooten,1772
 
Stomp maaken, door de kracht van schrander tooverdicht.1773
 
De Schutter moet zijn boog ontspannen, en zijn schicht1774
1775
Verbranden in het vuur dat my van wraak doet blaaken.
 
Wie dapper weêrstant biedt kan zich ontsachlijk maaken.1776
 
De Visschen, Tweelingen, de Schaal, en Maagdt vol pracht,1777
 
Bezwijken voor mijn komst: zoo worden, door mijn kracht,1778
 
De twalef teekenen op 't zonnespoor gebonden.1779
1780
Ik zal de halsen van de flikkerende Honden1780
 
En bitse Beeren, die by 't Noorder aspunt staan,1781
 
Aan ketens sluiten, en heel kort aan bandt doen gaan.1782
 
Orion zal zijn zwaardt vergeefs tot woeden wetten.1783
 
Ik leef alleen om uw vermoogen te verpletten;1784
1785
Dat dit de waarheidt is zal ik u voort doen zien.
Iazon.
 
De spijt deursnijdt mijn hart: laat reeden u gebiên.17861786-1795
Medea.
 
Uw spijt is veel te kleen; dies moet ik hooger draaven.1787
 
Ik zal, om u meer spijt te doen, een van uw slaaven1788
 
Verkiezen voor mijn boel, en op uw ledekant1789
1790
Doen koomen dat gy 't ziet: in 't blussen van mijn brandt,1790
 
Zal ik, tot spijt van u, uw trouwloosheidt verwijten:1791
 
Ik schroom geen vuil bedrijf, als ik u al de spijten
 
Die al de menschen t'zaam bestormen, weet te doen;
 
En zoo mijn overspel u spijt weet aan te voên,1794
1795
Zoo spijt my dat ik u niet eer met spijt quam quellen.
Iazon.
 
Ik zweer dat ik my weêr by u als man zal stellen.1796
Medea.
 
Verwaand' en booz' gedrocht, verkropt van schelmery,
 
Ik zweer dat ik my zelf vervloek zoo ik dit ly.1798
 
Mijn ooren zondigen nu zy u hooren smeeken:
1800
Mijn mondt heeft straf verdient dat zy met u durft spreeken:
 
Mijn oogen zijn verbeurt dat zy u durven zien:1801
 
Zoo my de Wraak niet straft, nu zy dit ziet geschiên,
 
Behoort men haar, als een die plicht vergeet, te straffen.
Iazon.
 
Ik bidt Medé', ik bidt...
Medea.
 
De moordt zalz' u beschaffen.1804
Iazon.
1805
Och! geef myn kinderen: hoor hoe uw Jazon vleit.1805
Medea.
 
Daar zijn uw kinderen: is Jazon nu gepeit?1806
Zy vliegt met de waagen naar de lucht, en smijt de kinderen op d'aardt: de spooken verzinken.
Iazon.
 
Ik hoor, o goôn! ik hoor haar bekkeneelen kraaken.1807
Medea.
 
Nu vlieg ik met mijn koets, die van twee vlugge draaken
 
Ten hemel wordt gevoert, naar een gewenster landt.1809
Iazon.
1810
Wie zag ooit kindren van haar eigen moeders handt,
 
O gadelooze moordt! zoo onverzoenlijk kneuzen?1811
 
O groote Jupiter! hebt gy het heir der reuzen,
 
Om hun vermetelheidt, met bergen overdekt?
 
Gy wordt, door dit bedrijf, tot straffen opgewekt:
1815
Of weet gy tot dit quaadt geen straftuig uit te vinden?
 
Zoo ruk uw blixemen, moordtdonders, woeste winden,1816
 
Slagreegens, hagelen, aardtbeevingen, en al
 
Wat schenden kan by een; en storm en overval1818
 
Medea waar zy vlucht met haare helschewaagen.
1820
Een die zijn zoons vermoordt verdient de zwaarste plaagen.
Hooftman. Iazon.
 
Verzet uw ongeval, zoo maakt gy u vermaart.1821
Iazon.
 
Och! och! mijn zoonen, och! gy storten hier op d'aardt;
 
Maar ploften op mijn borst, om 't hart tot wraak te wetten.
 
Dit zijn, o schrik! dit zijn Likaöns moordtbankketten.1824
1825
Gy brak uw leeden door de val, o bittre smart!
 
Maar 't breeken van uw leên brak vaaders moedig hart.
 
Gy zwemt in rookent bloedt en ik in brakke plassen.1827
 
Wat voor een winterstorm durft uwe lent verrassen?1828
 
Zoo wordt het ooft, eer dat het rijp is, afgeplukt.
1830
Medé' heeft my met u gelijk in 't graf gerukt.
 
Daar wijn moest vloeyen zie ik bloedt en traanen leeken:
 
Ik wens mijn leeven te verdrenken in de beeken,
 
Om by de zielen van mijn kinderen te gaan.
 
De kindrezucht heeft macht om alles uit te staan.1834
1835
Waar zag het aardtrijk ooit het bloedt van kindren plengen?
 
Ik zal uw bloedt, o zoons! met mijne bloedt deurmengen.
 
Mijn boezem is gereedt; waar is het scherpe zwaardt?
Hooftman.
 
Grootmoedig Prins, hou stant, en toont een dapper' aart.1838
Iazon.
 
Wie 't lieve leeven mint, ik moet de doodt beminnen.
Hooftman.
1840
Een die zich zelf vermoordt betoont zich zonder zinnen.
Iazon.
 
Ik walg van 't leeven: want ik zwem in teegenspoedt.
Hooftman.
 
Wie zich om rampspoedt doodt ontbreekt een heldemoedt.
Iazon.
 
Een hart dat sterven kan behoeft geen ramp te wachten.
Hooftman.
 
Een hart dat ramp verzet heeft ongemeene krachten.1844
Iazon.
1845
Hier zijn mijn kindren van Medeaas handt gedoodt.
Hooftman.
 
Wat gruwel zie ik hier! op Jazon, op, deurstoot
 
Medea, zoo zult gy u op het vaardigst wreeken.
 
Men mach zyn vyandt, maar zich zelver niet deursteeken.
 
Een die zyn vyandt doodt wordt leevendig verbreit.1849
Priester. Iazon. Hooftman.
Hier ziet men, na 't oopenen van een gordijn, in een rouwkamer daar zich het lijkbedt van Kreüza, onder boogen vol toortsen, deur zwart floers, vertoont.
1850
Zie hier, o Prins; zie hier waar uw Kreüza leit:
 
Haar lijkbedt hoeft niet voor haar bruilofsbedt te zwichten.1851
Iazon.
 
Gy hebt haar bedt versiert met tallelooze lichten:
 
Maar 't licht van hare glans is van de doodt berooft.1853
 
Zy plukt in haare lent te wrang een herrefstöoft.
1855
Ik vindt hier lijkcypres in plaats van bruilofsrooze'.
 
Men dist hier bittre gal voor nektar en ambrooze.
 
Uw trouw- en sterfuur zyn te dicht by een gestelt.
 
O ongenaadig lot! o doodelijk geweldt!
 
Medé heeft u te wreedt, door haar geweldt, doen sneeven:1859
1860
Haar gift was vol vergift, haar geeven was vergeeven.1860
 
Het vuur dat u ontstak ontsteekt mijn hart tot wraak.
Hooftman.
 
Bedroefde bruidegom, wy zullen uwe zaak....
Iazon.
 
Ween zoonen, zoonen ween, stort duizent Oceaanen,
 
Nu dat uw vaader weent, van ziedent heete traanen,
1865
En laat ons bruizen deur die zwallepende vloên1865
 
Naar 't Elizesche veldt; ik vrees geen teegenspoên:
 
Wy zullen ons in 't schip van Goedehoop begeeven:
 
De zeilen zijn, door min, van zuchten t'zaam geweeven:
 
De Zorg zal dieploodt zijn, en Wakkerheidt kompas:
1870
De Liefde staat aan 't roer, om 't schip naar 't hels moeras
 
Te stieren, deur de zeen die uit onz' oogen leeken:
 
De balglast die het voert, zijn klachten, karmen, smeeken,1872
 
En duchten, om op zee niet om te kunnen slaan:
 
Kreüza is de star daar 't schip op aan moet gaan:
1875
Ik wil met haar van daag by Pluto bruiloft houwen.
 
Waar heen? wy zijn te veer; strijk 't zeil of 't zal u rouwen:
 
Maar blus Kreüzaas vuur, zoo redt gy haar uit noodt.
Hooftman.
 
Bedaar, ô Prins! bedaar! want u Kreüz' is doodt.
 
Wie hoog wil klimmen zal veel ongeval genaaken.
1880
De rampen dringen meest in koninglijke daaken.1880
 
Fortuin vernoegt zich niet in huizen laag van stant.
Iazon.
 
Maak plaats, ik zeg, maak plaats, of gy zult van mijn handt...
 
Wat hoor ik voor geluidt? och! och! het zijn mijn zoonen.
 
Hoe! roept gy my tot hulp? ik zal u hulp betoonen:
1885
Mijn krachten zijn gereedt. wie riep my daar van var?
 
Zijt gy 't mijn fiere bruidt? ik kom mijn morgestar;
 
Ik kom mijn middagzon; ik zal u daadtlijk trouwen.
Priester. binnen.
 
Op hovelingen, op, en help de Koning houwen:1888
 
Hy trekt zijn hairen uit van enkel ongenucht.1889
Kreon. bin.
1890
Laat los, noch eens, laat los, eer dat Medea vlucht.
Iazon.
 
Wie komt hier naaderen?
Kreon.
 
Wie dwingt my hier te spreeken?
Iazon.
 
Jupijn, de dondergodt.
Kreon.
 
Zoo heb ik stof tot wreeken:
 
Want mijn Kreüza is van 't goodendom verraân.1893
Hooftman.
 
Mijn Koning zy gerust, zoo gy naa wraak wilt staan,
1895
Hier ziet gy Jazon zelf, en heel tot wraak geneegen.
Iazon.
 
Zijt gy tot wraak gezint? ik ben om hulp verleegen.
Kreon.
 
Voort, wijs de toveres, zoo heeft mijn gramschap werk.
Iazon.
 
Zy is met haar karros gereeden deur het zwerk.
Kreon.
 
Laat ons de heuvelen, steenklippen, bergen, duinen,1899
1900
En toorens, zwaar van stof, met hemelhooge kruinen,1900
 
Voort op elkanderen gaan staaplen naar de lucht,1901
 
En steigren deur 't gestarnt, zoo stuit menz' in haar vlucht.1902
Iazon.
 
Ik zal het slagzwaardt van de weederwraak aan binden,1903-1912
 
En vaardig vliegen, met de vleugels van de winden,1904
1905
Tot binnen in de maan, om in de werreldtkloot,1905
 
Die zich tot noch toe in haar waterige schoot,1906
 
Voor onz' gezicht verschuilt, Medea t'achterhaalen,1907
 
En zoo die werreldtkloot, vol bosschen, bergen, daalen,
 
Hooftsteeden, stroom en zeen, zich teegens my aan kant,1909
1910
Zal ik haar, door het vuur dat my van gramschap brandt,
 
Ontsteeken, om Medé tot asch te doen verteeren.
 
Voort starke winden, voort, en neemt my op uw veeren.1912
Medea in de lucht. Iazon. Kreon. Hooftman.
Medea.
 
Ha, ha, ha, ha, ha, ha.
Iazon.
 
Ik hoor Medeaas stem.
Medea.
 
Ha, ha, ha, ha, ha, ha.
Kreon.
 
Zoo is zy in de klem.
Iazon.
1915
Waar is mijn vyandin?
Medea.
 
In 't hoogste van de wolken.
Kreon.
 
Waar zijt gy, in wat oordt?
Medea.
 
In 't diepst der helsche kolken.
Iazon.
 
Eerst in het hemelrijk? nu in het helsche dal?
Medea.
 
Medea die gy zoekt vertoont zich overal.
Kreon.
 
Ik zal u overal, gewapent, teegens treeden.
Medea.
1920
Medeaas toverkunst belacht uw moedigheeden.1920
 
Wie volgen wil, die volg, ik wijk uit deeze wijk:1921
 
Ik vlieg naar 't hemelsch' en met een naar 't helsche rijk.
Kreon.
 
Ik klim ten hemel om dit schrikdier na te speuren.1923
Iazon.
 
Ik zal het aardtrijk, door mijn stampen, op doen scheuren,1924
1925
En ylen als Alcid' naar d'afgrondt van de doodt,1925
 
En stappen, vol van moedt, in spijt van Charons boot,1926
 
Dwars over al de vloên van d'eeuwig' duister' oorden:
 
Hier zal ik, in 't gezicht van Cerbrus heet op moorden,1928
 
De helsche poorten voort oprammen met mijn knots,
1930
Zoo zal ik, vol van wraak, in d'onderaardtsche rots,1930
 
Deur spooken, zielen, vuur en zwavelvlammen streeven.
 
Wie overwinnen wil moet zich in noodt begeeven.1932
 
Scheur aardtrijk, scheur van een door 't stampen van mijn voet:
 
Nu zal ik haar, want d'aardt ontsluit, uit d'afgrondts vloedt1934
1935
Gekeetent sleepen, om aan 't Grieksche volk te geeven.
Priester.
 
Hoe lang, o hemel! zal Medé' Korint doen beeven?
 
Ik volg de Vorsten tot een steun voor ongeval.1937
 
Door hulp van 't heiligdom behoudt men 't langste stal.1938
Rey van Korintsche vrouwen.
Zang.
 
Het hof dat flus noch wist te pronken,1939
1940
Met hooge wal en diepe gracht,
 
Is nu in vuur en vlam verdronken.
 
Een kleene vonk heeft groote kracht.
 
De vlammen wijken voor geen traanen.
 
Hier eist een heele watervloedt1944
1945
Tot hulp van Vorst en onderdaanen.
 
De menschen smooren in de gloedt;
 
Men kan noch hoog' noch laage kennen:
 
Hun lijken zijn elkaâr gelijk.
 
Het vuur is schrikkelijk in 't schennen.1949
1950
O huisgoôn! strek ons tot een wijk.1950
 
Is dit de vrucht van zeegewenschen?
 
Wy wachten wildtbraadt uit het Hof,
 
En 't schaft ons halfgebraade menschen,
 
In schootelen van gloeient stof.
1955
Een bruiloft past geen wreê bankketten.
 
De Blijdtschap walgt van zulk een kost,
 
Ja weigertz' aan haar mondt te zetten.
 
Men schenkt ons bloedt voor bruilofsmost,1958
 
Vol traanen, gal en alssem ranken.1959
1960
Prokrustus schonk nooit zulk een wijn.1960
 
Dit zijn ondrinkelijke dranken.
 
Och! was het doodelijk fenijn,
 
Zoo raakte wy heel draa te sneeven.1963
 
Geen wreeder doodt dan pijnlijk leeven.
Teegenzang.
1965
Wie weederwraak begeert te pleegen,
 
Betoont zich overstout van aart.1966
 
De weêrwraak lijdt geen nauwe weegen,1967
 
Zy streeft deur water, vuur en zwaardt;
 
Haar dorst is slechts door moordt te lessen:
1970
Want zy is vol van helschegloedt:
 
Hier slijpt zy sabels, pijlen, messen,
 
Belust op dierbaar menschebloedt:
 
Daar draaitze stroppen om te wurgen:
 
Gins mengtze haatelijk vergift.1974
1975
De wreedtheidt hout zich niet verburgen.
 
De weêrwraak is een dolle drift,
 
Die van de hemel wordt verbooden:1977
 
Maar hier wordt zy voor wijs geacht.
 
Wie deugdtlijk wreekt behaagt de gooden.1979
1980
De gunst der goôn heeft groote kracht.
 
Dies laaten wy, om ons te wreeken,
 
Medea stooten in het graf:
 
Zoo zal men loflijk van ons spreeken.
 
Wie wreedt is past een wreede straf.
1985
De wraakzucht helpt my 't hart aan branden,
 
Gelijk haar moordtvuur Kreons hof.
 
Korinten wapen uwe handen,
 
En smoor haar diep in bloedig stof,
 
En gloeient puin van dak en muuren.
1990
Wie wijslijk wreekt kan ramp verduuren.1990
Toezang.
 
Gy hebt het moordtmes uitgetoogen,
 
Maar 't is een goddelooze daadt.
 
De wraak beneevelt brein en oogen.
 
Medea heeft geen schuldt aan 't quaadt;
1995
Zy is uw gramschap slechts ontweeken:
 
Het hof is door 't onkuische vuur
 
Van Jazon en Kreüz' ontsteeken:1997
 
Door hen zijn daaken, transsen, muur,
 
En menschen onder een gevallen.1999
2000
't Onkuische vuur verheert de borst.2000
 
De wellust morzelt starke wallen.
 
Dit komt van trouwen met een Vorst
 
Die zijnen Ega heeft verdreeven.2003
 
Het trouwen staat Kreüza duur.
2005
Wy hoeven naar geen wraak te streeven,
 
Men valt hier in zijn eigen vuur.
 
Medea pleegt geen booze daaden,
 
Dan dat zy Jazon leeven laat.
 
Verraaders hoort men te verraaden.2009
2010
Wie 't huwlijk breekt vervalt in haat.
 
Wy zijn gewrooken door hun rampen:
 
Dit zoet heeft onze bitterheidt.2012
 
Zoo blinkt de zon, omheint van dampen.2013
 
Zoo lacht men als zijn vyandt schreit.
2015
Laat ons de huizen slechts behouwen.
 
De Vorsten kunnen hooven bouwen.2016
Slotzang.
 
Al wierdt Korinten heel verslonnen,2017-2030
 
Noch zou 't verrijzen voor 't gemeen:2018
 
Haar grootheidt is van kleen begonnen,
2020
Door toevoer van verscheide zeen.
 
De zeevaart is een bron van zeege.
 
De zeegen maakt de burgers rijk.
 
De rijkdom is een goude reegen.
 
Nu bruist het deur Neptunus wijk,2024
2025
En voert de vlag op alle baaren.
 
Het Zuiden, Noorden, Oost en West,
 
Ontmoeten ons met diere waaren.2027
 
Al d'aardt heeft hier haar markt gevest.
 
De hofbrandt is slechts mist in 't daagen.2029
2030
Een starke boom verduurt de vlaagen.2030

Vyfde bedryf
In gedaalde Wolken.

Juno en Venus verschijnen elk op een waagen, d'een wordt van twee paauwen, door Iris en Rijkdom bestiert, en d'ander van twee zwaanen, door Kupidoos gement, voortgetrokken.
 
Gy hebt my lang verzocht dat ik met u zou daalen
 
In Koning Kreons Rijk, hier zijn wy in zijn paalen:2032
 
Men sluit de wolken toe, zoo wordt men niet ondekt.2033
 
Wat zijn de reeden dat gy my in Grieken trekt?2034
Venus.
2035
Nu Jazon en Kreüz', door d'echtebandt, vereenen,
 
Behooren wy dit paar de zeege te verleenen.
 
De trouw der Grooten dient tot welstandt van de Staat.2037
Iuno.
 
Dit huwlijk wordt van my op 't allerfelst gehaat:2038
 
Want Jazon heeft zijn trouw tot tweemaal toe ontbonden.
2040
Een die zijn trouw ontbindt heeft Junoos recht geschonden.
 
Wie 't recht van 't huwlijk schent veracht de gunst der goôn.
Merkuur vliegt by Venus en Iuno.
Venus.
 
Wat jaagt u in deez' wolk? zeg Majaas vlugge zoon.2042
Merkuur.
 
Ik kom uit Kreons hof met schrikkelijke zaaken.
Iuno.
 
Laat hooren wat gy brengt, het zou ons kunnen raaken.
Merkuur.
2045
Toen Jazon met Kreüz' veur 't outer wierdt getrouwt,
 
Ontfing zy op haar hooft een kroon van louter goudt,
 
Die haar Medea, door haar Voester, deedt vereeren:
 
Maar deeze kroon was, door haar toveren en zweeren,2048
 
Vol heilloosvuur gebrocht, dat op haar hooft ontstak:2049
2050
Nu vloog de vlam verwoedt in 't uitgespanne dak,2050
 
En knaagde met haar scherp en gloeientheete tanden
 
De zuilen, welfssels, vloer, en dichtbemaalde wanden,
 
Tot aan het binnenst toe van d'opgesteege muur,2053
 
Om alles in haar balg, vol van verslindent vuur,
2055
Dat staâg naar voedtsel haakt, heel gulzig in te zwelgen.
 
De vlammen wisten staal en kooper te verdelgen.2056
 
Nu hoort men een geschreeuw dat aan de starren stuit:
 
Het Burgerkrijgshooft vloog, verbaast op 't moordtgeluidt,2058
 
Met wapens in de vuist, naar d'opgesteege wallen;
2060
Wat vyandt wil, riep hy, Korinten overvallen?
 
Het vrouweheir is doodt: ik staa voor stadt en Staat.2061
 
De wakkerheidt behoedt de steeden voor verraadt.
 
Hier op zag hy het hof gelijk een brandend' oven.
 
Hy zocht Vulkanus door Neptunus uit te dooven.2064
2065
Het heele hof geleek een eeuwig gloênde kolk.2065
 
De binnetrans was vol van allerleie volk;2066
 
Maar 't zag geen uitkomst door het overschichtig branden:2067
 
Het kloppen veur de borst; het wringen van de handen;
 
Het trekken by het hair, noch 't weenen deedt geen nut.
2070
De bronnen wierden, om te lessen, leeg geput:
 
Maar 't hof heeft door het nat in 't minst geen hulp genooten:
 
't Was of zy brandent pik in gloeiend' oly gooten,
 
Deurmengt met zwavel, herst, salpeter en herpuis.2073
 
De winden bliezen, om het koninglijke huis
2075
Te schenden, in het vuur, dat alles quam verdeilen.2075
 
De mannen schreeuwden naar om natgemaakte zeilen;2076
 
Maar 't schreeuwen was vergeefs, men hadt zich niet verzien,2077
 
De vrouwen schooten toe, om 't vuur het hooft te biên,
 
Met praalgewaaden, die zy nat van traanen maakte:
2080
Deez' brocht haar keurssen, die van heldre steenen blaakte':2080-2083
 
Zulk een tapijten, vol van beelden, schoon van verf:2081
 
Een ander sluiers, op het kunstigst' van Minerf2082
 
Vol paarlen geborduurt, om 't hout van 't dak t'omvatten.
 
Het parssen van de noodt ontziet noch kunst noch schatten.
2085
De wolken wierden meest bedekt van rook en stof.
 
Toen Febus zijn gezicht liet daalen op het hof,2086
 
Ontzetten hy van schrik; zijn luister scheen gezonken:
 
Hoe! durft gy my, riep hy, met uw verwoede vonken
 
En vlam bestormen op mijn waagen van roobijn?
2090
Dat zal u missen: want ik zal'er teegens zijn.2090
 
Een die al d'aardt verlicht wil zich niet laaten hoonen.
 
Wie machtig is behoort zijn moogentheidt te toonen.2092
 
Wy lijden gloedt noch rook veur onze zonneschijn.2093
 
Zoo riep de godt van 't licht, en vatten een gordijn
2095
Van duizent wolken, en hy schoof het veur zijn straalen:
 
Hierop zag ik een nacht zoo dik en duister daalen,
 
Of al de nachten t'zaam vergaaderden by een.
 
De duisterheidt die staâg de naare schriklijkheên
 
Bemantelt met haar kleedt, ondekte hier de naarheidt.2099
Iuno.
2100
In duisternis vertoont de brandt de meeste klaarheidt.2100
Venus.
 
't Verhaalen van de brandt heeft my het hart deurwondt.2101
Iuno.
 
Hoe ging het met al't volk dat op de transsen stondt?
Merkuur.
 
Toen 't vuur de zuilen, die de marmre transsen schraagde,
 
Na langen teegenstant, tot in het hart deurknaagde',
2105
Quam trans en volk gelijk neêrploffen in het vuur:
 
Het scheen dat met de val van d'overzwaare muur,
 
De hemelen, verwoedt, afgrijselijk ontslooten,2107
 
En dat Jupijn als dol met al zijn donderklooten,2108
 
Weerlichten, blixemen, Olymp en Pelion,
2110
Twee bergen daar hy 't heir der reuzen meê verwon,
 
Om heel Korinten te verdelgen, aan quam vallen.
 
De huizen, tempelen en steigerende wallen2112
 
Beweegden, scheurden, en weergalmde door de val.
 
Laat al d'aardtbeevingen, die ooit in 't aardtsche dal2114
2115
Op steeden, landen, bosch, op bergen en op vloeden,
 
Met al haar krachten, tot bederf der menschen woeden,
 
By een verschijnen, tot een schrik van 't algemeen,2117
 
Noch zullen zy al t'zaam zoo groote schriklijkheên
 
Niet baaren, dan het hof in Kreons ruime schanssen.2119
2120
Deez' rees het hair te berg, door 't daalen van de transsen:
 
Die wierdt heel koudt van angst als 't heete vuur ontstak:
 
Een ander sloot het hart door 't oopnen van het dak:2122
 
Veel storte traanen daar zy water moesten scheppen:2123-2125
 
Die stondt weer stijf van schrik, daar 't noodig was te reppen:
2125
De meesten zweegen daar men order geeven moest.
 
Een schichtig onheil maakt het gaauwst vernuft verwoest.2126
 
De menschen zijn verbaast in onverwacht' ellenden.2127
 
De grijze Koning riep, omheint van lijfschutbenden:2128
 
Voort smijt de wapens, die gy voert, uit uwe handt:
2130
Wy moeten worstelen met een verwoede brandt.2130
 
De branden zijn niet dan met water uit te dooven.
 
Helpt my de huisgoôn, eerz' in deeze gloeiend' oven
 
Verbranden, bergen, zoo ontgaa ik zond' en hoon.2133
 
Wie 't heiligdom beschermt verkrijgt de gunst der goôn.2134
2135
De gunst der gooden baart een vorstelijk vermoogen.2135
 
Hier zweeg de Vorst, en is in 't brandend' hof gevloogen:
 
Maar 't hooft wierdt hem verplet door 't vallen van een muur:
 
Zijn herssens spatten, roodt van bloedt, in 't blaakent vuur:
 
Wie zag dit zonder zich de hairen uit te trekken?
2140
Het vuur dat hem vermoordt moest hem voor lijkvuur strekken.
 
Zijn graf was bloedig puin, zijn zark een gloênde steen.
 
Men zag het volk dat met de transsen naar beneên
 
Quam storten in de vlam, zoo zwart als mooren braaden.
 
Deez' hadt een marmersteen op zijne buik gelaaden,2144
2145
En stak zijn armen, hooft en beenen rondtom uit,
 
Gelijk een schildtpadt, die op d'overharde huidt
 
Van zijne rug neêrvalt, en weer biedt om te keeren.2147
 
De Priester, die Jupijn met offerhandt zou eeren,
 
Wierdt zelf, in 't offeren, een dierbaar offerhandt:2149
2150
Maar 't hof was 't outer en de lesselooze brandt
 
Het helder offervuur, dat hem ook heeft verslonnen:
 
De vrouwen die het hart der mannen overwonnen:2152
 
Door een onzichtbaar vuur, dat uit haar oogen quam,
 
Verteerden hier tot asch door eene zichtbre vlam.
2155
Al wat moordtdaadig heet is hier by een verscheenen.
 
Hier wierdt'er een, die in het vallen by zijn beenen
 
Bleef hangen aan een haak, geroostert in de gloedt:
 
Daar stak een hooft uit puin, begruist van stof en bloedt:
 
Gins een verpletterd' arm, en elders niet dan handen.
2160
Korinten plag altijdt haar dooden te verbranden;
 
Maar 't vuur van 't hof verbrandt die noch in 't leeven zijn.
 
Die flus verdronken lag in Jazons bruilofswijn,2162
 
Vondt nu geen water om de vlammen doof te maaken.2163
 
Geen duizent Etnaas, die haar zwavelvonken braaken,
2165
Deurmengt met koolen, vlam, pikklooten, asch en steen,2165
 
Die uit haar schoorsteenkolk, dwars deur de wolken heen2166
 
Opsteigren naar 't gestarnt, om 't zonlicht aan te randen,2167
 
Zijn zoo afgrijselijk dan 't hof dat ik zag branden.
 
De heele stadt was, door de vonken, in gevaar.
2170
Prins Jazon scheen ontzint, hy trok zich zelf by 't haar.
 
In deeze droeve stant heb ik Korint begeeven.
Iuno.
 
Hoe staat het met Kreüz'?
Merkuur.
 
Het vuur brocht haar om 't leeven.
 
Nu vlieg ik naar Jupijn, om oopening te doen.2173
Hy vliegt naar de lucht.
Venus.
 
Aëtus dochter zal voor deeze wreedtheidt bloên.2174
Iuno.
2175
Wie brein heeft moet zijn bloedt door reeden laaten koelen.
Venus.
 
Medea moet het vuur van Venus gramschap voelen:
 
Ik zal haar van mijn zoon doen schieten in het hart,2177
 
Dat zy verlieven zal, tot boeten van mijn smart,
 
Op zoo wanschapen man als immer is gevonden:
2180
Maar hy zal lachen met haar diepe minnewonden;
 
En d'oogen sluiten als zy hem haar borst laat zien;
 
Ja walgen als zy hem haar lippen aan komt biên:
 
Dit zal een bittre spijt in haare boezem brouwen.2183
 
De spijt heeft groote kracht op afgezette vrouwen.2184
2185
Gewraakte liefde nijpt veel feller dan de doodt:2185
 
Maar al de spijten zijn, hoe bitter en hoe groot,
 
Noch zoet en kleen, by die een wakkre vrouw ontmoeten,2187
 
Als haar een misgeboort' van lichaam, hooft en voeten,
 
Zijn weedermin ontzeidt, en vinnig teegenstreeft.2189
2190
Ik wil dat zy die hoon, die schandt en smaadt beleeft.
Iuno.
 
Zy brocht Kreüza voor haar overspel om 't leeven.
Venus.
 
Wie 't lijf verbeurt behoort men aan 't Gerecht te geeven.2192
 
Zy hadt geen macht tot recht; dies is Kreüz' vermoordt.
Iuno.
 
Medea worden in Korinten niet verhoort;2194
2195
Haar rechtëis scheen de Vorst te hoog in top te steigren.2195
 
De Rechter pleegt geen recht die iemandt recht durft weigren:
 
Maar die 't boosaardig noemt heeft overwel gezegt.2197
 
Wie recht geweigert wordt gebruikt zijn macht voor recht.
 
Dit veurrecht heeft Natuur in 't hart van 't volk geschreeven.
2200
Natuurrecht is het starkst, het lijdt geen teegenstreeven.
 
Dies heeft Medea haar door dwang in 't graf doen gaan.2201
 
Wie quaadt door dwang bedrijft wordt van de noodt geraân:2202
 
Deez' leert de menschen zich naar d'overvallen voegen.2203
 
De noodtdwang kan Natuur en 't wettig Recht vernoegen.2204
Venus.
2205
De noodt van Jazons bruidt heeft my tot wraak getart.
Iuno.
 
Zwijg, zwijg stiefdochter, zwijg, ik wordt te lang gesart.2206
Venus.
 
De stormen die op zee, deurmengt met starke winden,2207
 
Krijgsvlooten zwaar van hout en yzerwerk verslinden;
 
Aardtbeevingen vol kracht, die d'onverwrikber' aardt
2210
Doen schudden, en de steên, dat niet dan onheil baart,2210
 
Tot puin vermorselen; en 't vuur der blixemschichten,
 
Dat bosschen en gebergt voor haar geweldt doet zwichten,
 
Zijn zoo afgrijslijk niet dan eene stiefmoêrs haat
 
Voor 't aangehuwde kindt.
Iuno.
 
Ik wil geen bittre smaat,
2215
Noch bitse woorden van de wufte Venus hooren.
Venus.
 
Wy zijn hier in Korint, laat ons het twisten smooren.
Iuno.
 
'k Ontsluit de wolken, om te zien in Kreons hof.2217
Het veurtooneel verandert in een hof.
Venus.
 
Hier komt Kreüza, die, door 't heillooz' toverstof2218
 
De geest gegeeven heeft: wie zucht niet om haar rampen?
2220
De zwarte lijkbaar pronkt met flikkerende lampen:
 
Men draagt de koppen van de stieren, hardt van huidt,2221-2222
 
En draak en 't guldevlies, al zingende veur uit.
Rey van zangsters veur Kreüsaas Lykstaatcy. Iazon. Hooftman. Venus. Iuno.
 
Korintsche maagden helpt ons treuren,
 
Gy moet uw borst en aangezicht
2225
Met uwe nagels oopenscheuren:
 
Wy zijn al t'zaam tot rouw verplicht.
 
Verandert uwe bruilofskranssen2227-2228
 
In doffe lijkcypres.
 
De droefheidt walgt van blijde glanssen.
2230
De doodt van een Prinsses
 
Eist deerelijke zangen2231
 
Deurmengt met naar gezucht.2232
 
Besproeit uw purpre wangen
 
Van enkel' ongenucht2234
2235
Met eene vloedt: : // : : van zilte traanen.2235
 
Een droevig hof past schreiend' onderdaanen.
Iazon.
 
Weet gy niet waar Kreüz', mijn Ega, is geloope'?
Hooftman.
 
Hier leit het waarde lijk, tot deernis van Euroope.2238
Iazon.
 
Ik wil het zilten in de traanen die ik ween.
Hooftman.
2240
Wy brengen haar naar 't vuur, gevolgt van groot en kleen.
Iazon.
 
Door welk een vuur zal ik Kreüzaas lijk verbranden?
 
Op onderdaanen, op, met bijlen in uw handen,
 
Ontbloot de hoog' Olymp van Herkles populier:2243
 
En d'eedle Dafne van Apollos lauwerier;2244
2245
Ja klimt op Atlas kruin, vol vette pijnboombosschen;2245
 
Vergeet geen Liban: want de toppen zijn bewosschen2246
 
Met cedren zwaar van stam: dit lijk vereist veel hout;
 
Berooft Arabiën het heilig wierookwoudt,2248
 
't Geboomt van scherpkaneel, en diere balssemtakken;2249
2250
Men moet al wat'er groeit tot aan de grondt afhakken,
 
En staapelen op een tot lijkrijs voor mijn bruidt;2251
 
Gy moet al d'eiken van Dodoon, daar 't schel geluidt2252
 
Van Jupiter uit klinkt, door uwe bijl doen vallen:
 
Dan wil ik dat de zon, in 't heetste van het brallen,2254
2255
De mijt ontsteeken zal van d'uitgespanne trans,2255
 
Zoo wacht ik uit haar asch een fenix schoon van glans,2256
 
Die alle fenixen, in luister, zal verdooven.2257
Hooftman.
 
Ik wil al wat gy wilt u by de handt belooven;2258
 
Dies maatig uwe rouw: wy leeven hier te leen.2259
Iazon.
2260
Ik volg Kreüza na met sidderende schreên.
Hooftman.
 
Het lijk zal, zoo gy volgt, u staag tot droefheidt maanen.
Iazon.
 
Ik zal haar gloeiend' asch verkoelen met mijn traanen,
 
En vormen tot een beeldt dat haar in als gelijkt:2263
 
Dan wil ik, naar mijn plicht, die veur geen rampspoedt wijkt,
2265
Een outer uit een boom van geurig myrt doen houwen,
 
En zetten 't heilig beeldt van d'eedelst' aller vrouwen,
 
Met roozen geperruikt, op 't midden van 't outaar:2267
 
Ik zal een offerkleedt doen weeven van het haar,
 
Dat ik, al raazent, uit mijn eigen hooft zal rukken,
2270
Om, als haar tempelpaap, verkropt van ongelukken,2270
 
Het beeldt te naaderen, met toortslicht in mijn handt,
 
En lijkcypres op 't hooft: in zulk een naare stant,2272
 
Zal my het hart vol vuur, mijn gorgel vol van zuchten,2273
 
En mondt vol klachten zijn.
Hooftman.
 
Ey staak uw ongenuchten:2274
2275
Uw dapperheidt is nooit van laffigheidt bemorst.2275
Iazon.
 
Ik wil een kelk met bloedt doen tappen uit mijn borst,
 
En met een reegenvlaag van brakke traanen mengen;
 
Dit zal ik op 't outaar aan 't beeldt ten offer brengen,
 
Om haar vergramde ziel te paaien met dit nat:2279
2280
Dan zal ik knielen, en door zorgen afgemat,
 
Mijn aangezicht en borst met nagels oopen rijten,
 
En driemaal na elkaâr in 't oor van d'afgrondt krijten:
 
Kreüza kuische maagdt; Kreüza schoone bruidt;
 
Kreüza wijze vrouw, uw ongeval komt uit
2285
Mijn ontrouw; want Medé' brocht u door my om 't leeven;2285
 
Maar ik heb deeze zondt om uwe min bedreeven:
 
Dies zijt ghy schuldig om my van die zondt t'ontslaan.2287
 
Wie dat een schelmstuk om zijn weermin heeft gedaan,2288
 
Heeft niet van die hy mint, maar van een vreemt te lyen.2289
Hooftman.
2290
Laat ons, dit bidden wy, dit lijk het vuur toewyen,
 
De doodtbus wacht om d'asch op 't sierlijkst te bekleên.2291
Iazon.
 
Wy moeten heel Karpaat, van harde marmersteen,2292
 
In 't midden van de zee, met beitels stukken houwen,2293
 
En van de blokken voor haar asch een grafsteê bouwen:
2295
Laat Indus, Ganges en al waar de zon eerst blinkt,
 
Zelf d'Oceaan, die al de werreldtkloot omringkt,2296
 
Hun schat aan 't graf besteên, eer dat wy hen bespringen.2297
 
Die 't stoute noorden dwong kan 't moedtlooz' oosten dwingen.2298
 
Ik zal Paktool en Taag ontblooten van hun goudt,2299
2300
En laaten het Vulkaan, die zich op Lemnos houdt,2300
 
Vervormen tot haar schildt, om veur haar graf te zetten:
 
Maar zoo de donder woedt om 't wapen te verpletten,
 
Zal ik my wapenen als in Aëtus wijk.2303
Hooftman.
 
Hou moedt, o Prins! hou moedt tot steun van Kreons Rijk.
Iazon.
2305
Wijk blijde Vroolijkheidt, verzelt van dartelheeden.
Hooftman.
 
Wie onheil overkomt moet luisteren naar reeden.
Iazon.
 
Wijk vrindelijk Gevley, vol onbestandigheidt.2307
Hooftman.
 
Het past niet dat een Prins zijn ongeval beschreit.
Iazon.
 
Wijk ydel handtgeklap, vriendin van jeugdig' ooren.
Hooftman.
2310
Een wijze Vorst behoort altijdt na raadt te hooren.
Iazon.
 
Wijk al wat droefheidt wijkt, of't zal hier anders gaan.2311
Hooftman.
 
Indien wy wijken blijft het lijk alleenig staan.
Iazon.
 
Kom doffe Droevigheidt, die nooit om blijdtschap lachte;
 
Maar kom verzelschapt van d'erbarmelijke Klachte;
2315
Kom deerelijk Geween, en jammerlijk Gezucht;
 
Kom mijmerende Rou, en quynend' Ongenucht;
 
Kom troosteloos Misbaar, en, Wanhoop, boos van zinnen;2317
 
Kom al die mijn Kreüz' om deugdt en glans beminnen,
 
Wy moeten vijfmaal om 't gewyde graf heen gaan,
2320
En vijfmaal weenen als elk lijkzang is gedaan,
 
En vijfmaal in het stof op 't aanzicht needer vallen:
 
Wat gy al t'zaam zult doen, op dat haar asch zal brallen,2322
 
Zal ik alleenig doen: want min heeft my verplicht.
Hooftman.
 
Heeft Jazon uitgetreurt?
Iazon.
 
Vlieg voort uit mijn gezicht.
Hooftman.
2325
Wy gaan naar 't lijkvuur toe, heeft Jazon meer te zeggen?
Iazon.
 
Ik stap veurheen en zal my eerst op 't lijkvuur leggen.2326
Hooftman.
 
Voort, volg de droeve Prins, eer dat hy zich misdoet.
Venus.
 
Kan Juno lijden dat de Bruidegom dus woedt?2328
Iuno.
 
Kon Jazon lijden dat Medé om hem moest lijden?
2330
Wie andre leedt aan doet verwacht geen beter tijden.
Venus.
 
Ik sluit de wolken toe, eer d'aardt uw nijdt veracht.
Iuno.
 
Ik zie de Dondergodt, op zijnen arendtsschacht,2332
 
In een bestarnde wolk, van d'opperhemel daalen:
 
Zijn kroon en blixem zijn vol schitterende straalen.
Venus.
2335
Nu zal men onz' verschil in 't kort geëndigt zien.2335
Jupiter op een vliegende arent. Iuno. Venus.
 
O grootste hooftgodin van al die hier gebiên!
 
Merkuur heeft my 't bedrijf van Kreon laaten hooren.2337
 
Dit ongeval was hem van 't noodtlot lang beschooren.2338
 
Het noodtlot staat zoo pal gelijk een staale muur:
2340
Geen donder, dol in 't woên, noch blixem, heet van vuur,
 
Hadt macht om dit besluit, dat vast stondt, op te houwen.2341
 
Medea zal noch lang in bosschen, landtgebouwen,2342
 
Spelonken, diep in d'aardt, en bergen steil van kap,
 
Al quynent doolen in een lange ballingschap,2344
2345
Noch zal zy na 't verloop van jaaren aassem haalen.2345
 
De rampen woeden wel: maar 't noodtlot steltze paalen.
 
Dit dient d'ellendigen tot steunsel in hun noodt.
 
Wie lijdt en hooploos is verhaast zijn eigen doodt.
 
Prins Jazon die van daag met zyn Kreüz' zou brallen,
2350
Gelijk hy met het Vlies, zal, na veel ongevallen,
 
Medea, die nu vlucht, ontfangen in genaâ:
 
Dan zullen zy meer vreugdt, al komt de blijdtschap spaâ,
 
Genieten, als toen zy veur 't outer eerst verscheenen.
 
Wie stof tot lachen heeft gedenkt geen meer om weenen.2354
2355
Zoo wijkt de nacht wanneer de zon zijn poort op doet.2355
 
Dit is hun noodtgeheim na lange teegenspoedt;2356
 
Dies staak uw lasteren, en voeg u na haar wetten2357
Iuno.
 
Mijn man en broêr, ik zal my teegens 't lot niet zetten.
Venus.
 
Ik voeg my na haar wil.
Iuno.
 
Ik doe het zelfde meê.
Jupiter.
2360
't Geheim van 't noodtlot is een grondelooze zee.
 
UIT.

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

titels