|
| |
Het tweede bedryf.
Vierde Uitkomst.
Niemant met Niemendal uit.
STa altemael uit de weeg, pots dausent slappermenten,
Ik segje, sta wat ruym, siet deuse lompe venten,
Hebje byloo geen verstant, soo siet eens wie hier komt.
Holla, het heerschip bromt,
Wat gelieft zijn mogentheid?
Neen heer. Maer ik sie hier veel vrome
Die van Niemant garen wat goets hooren, en van mijnder eerwaerdigheid Niemendal onthouwen,
Soo treed'ik stoutelyk an.
Habete respectum personarum, hier is de man,
Door zijn groote deugt en goddelyke leven
Maekt dat de Engeltjes haer in zijn dienst begeven.
'k Weck door myn heyligheid de dooden uyt'er slaep,
Poep, in miraculen trots ik den grooten Paep,
| |
| |
Hoewel hy om veel beroemt, en mient dat hy een grooten haen is.
Maer ik, ik monsieur Niemant, durf'et wel in sen trony seggen, dat hy loopt de rechte baen mis:
En dat hy de luy altemet wat wys maeckt, dat by ja en neen niet veel en sluyt.
Maer willewe van den oorlog spreken, daer en munt geen soo uyt
Als ik, trots Marten van Rossem, trots Robrecht de duivel, ja zelfs den grooten Alexander:
Want Niemant neemt Niemendal te hulp als hy vechten wil, wy helpen mekander;
En zulken courtysaen of juffer knechje, als ik ben, en is'er in de hiele wereld niet;
Gants lichters wat is myn jonge Niemendal faveur van de vrysters, om mynent wegen, wel eschiet,
Ja dit is die Niemant, die door zijn rechtveerdige oorlogen en practyken
Hiele steden na hem trekt, ja somtyts wel koningryken.
Ik ben die Niemant, die d'elendige helpt uit'er verdriet,
En die om een twistig verschil nog arm nog ryk ontsiet
In 't schiften en scheyen, of eenige zaken by te leggen,
Trouwen je hoeft Niemant juist geen geloof te geven, maer laet men knecht Niemendal vry seggen.
Ik zeg heer dat'er ter wereld geen als U. L in alle deugden soo vermaert is.
Maer daer is lykewel een schellem daer Niemant voor vervaert is,
Niet om sen groote kracht, maer om sen godloos leven,
En die'er mee verkeert, die wort'er mee verheven,
Daerom raed ik jou Niemendal, dat jy jou wel wacht
Met Iemant te verkeeren, die wulps en onbedacht
Syn leven doorbrengt, in vreten en suypen, en deynkt schier dat'er geen Godt is,
Hoewel ik noit gelooft had, dat Iemant ter wereld so bot is,
Maer doch een heyloos mensch bereid zijn eigen val,
Trouwen het roert Niemant niet, en jou ook niet, niet waer Niemendal?
| |
| |
Een oud man met een jong wijf en klein kint al knorrende uit.
Al regt erntveste heer, maer 'k bid zijn mogentheden,
Siet dog eens wat voor volk dat ginder aen komt treden.
Ik vrees Niemendal dat'et hier hapert byget,
En dat die eerloose schelm Iemant, dien ouwen bloet soo etapert het,
En 't wyf bestruyft heeft, (wat sel ik seggen,)
En de loose hoer ingesteken, om de schult op myn te leggen,
Och ja zulken werk seit wesen, letter vry op.
Flux seg'et me jou karonje, of ik breekje de kop,
By wie datje geweest bent, en wie dat'et kint emaekt het?
Dat liegje jou hoer, ik weet wel, dat Niemant jou oneerlyk an erakt het,
Maer datjet met Iemant houd, dat is so seker als wy leven.
Dat's een vroom eerlyk man, gort wil 'em een goet jaer geven.
Vraeg'et Iemant of ik by 'em geslapen heb, 'k wed hy 't niet seggen sel.
Dat Iemant een schellem, en jy een hoer bent, dat weet de hiele wereld wel.
Maer indien gy, so gy segt, een eerlyke vrou wilt wesen,
'k Vraeg? waerom laet jy jou soo dikwils dan belesen
Van Elk, die jou mee soekt te brengen in 't verdriet;
Wat raet nou met dit kind? ik ben de vader niet,
Maer geeft'et die'et hoort, en laet'et Iemant houwen.
Ay heer doe jy 't goe best, jy hoort wel hoe dien ouwen
Dat arme wijf verstoot, wat doet die grijsen geck
Met sulck een jonge bloem? en weet hy het gebreck
Van sulke schelmpjes niet, so schaet'et em niemendalle,
Al draegt hy sulken kroon, om Iemant te gevalle.
Maer raedje me Niemendal, dat ik dat doen sou?
Och ja erentveste heer, ik bid'er om.
Gaet heen en segt de vrou,
Datse met'er man by me komt.
| |
| |
Seer wel van herten geeren.
Fijn man, ay segt me oog, is dese jonge deeren
Dat is so veel geseid, dat hy'er niet toe doen kan.
Dat hadse seker fix, maer wilt onser genaden eens de oorsaek van jou krakeel seggen?
Heer, myn wyf slaept alle nachten by Iemant, en se sou garen de schult op Niemants hals leggen,
En dat geloof ik niet, die man is te vroom
'k Wou dat Niemant wat veel tot onsent quam, hy sou me heel wellekoom
Wesen, en ik sou hem na myn klein vermogen dapper tracteren,
Eer ik dit jonge wyf trouwde, plag Niemant veel tot mynent te verkeeren;
Maer sint ik haer gehad heb, is'er Iemant altyd op de vloer,
En heeft myn gemaeckt tot een hooren-drager, en men wyf tot een hoer,
Gelyk 't alre an dit kind blykt, datse by hem heeft overgewonnen.
Mijn heer dat's onwaerachtig, hy selt me nou nog in eeuwigheid niet konnen
Waer maken, maer dat'et Niemant gedaen heeft, dat is soo waer als ik leef,
En ik kan'et met Elck-een betuygen.
Of sy haer niet schaemt, deynck ick, soo moetwillig te liegen,
Hoe na meentse myn als haer man, soo schendig te bedriegen,
O neen daer hadjet niet. Ik weet wel, dat die guyt
En aller schelmen schelm, 'k meen Iemant, een besluyt
Heeft tegens my gemaekt, om sijn begane boosheid
Te schuyven op myn neck, gelyk 't aen de loosheid
Van dit fatsoentje blykt, weet jy wel, wie ik ben?
Och neen myn waerde heer, 'k geloof niet, dat ik je ken.
| |
| |
Soo, soo, stil luister maer, 't sel nog wel bete: komen.
Weet jy wel, dat ik jou wel hondertmael genomen
Heb in men artemen? en wat'er is geschiet,
Myn vriend ik ken jou niet.
Ja maer, doe konje me wel, doe ik jou die goude keten
Ja jou een goude ketting, of is 't jou al vergeten?
Sy het'et hart niet datz'et ontkent.
Och myn harts alderliefste man, soo veer ik deuse vent
Met bekende oogen meer essen heb, soo moetense uit men hooft vallen.
Hoor hier myn vriend, nou sel ik de waerheid op datje myn gelooft, kallen
Maer besiet me oerst wel te degen van afteren en van voor,
Een reis, Niemant gaet segt die luyden, wat onser genade voor een quant is
Als dat ik de rechtveerdige Niemant ben, en dat myns gelyk niet in 't lant is
Seer wel myn heer. Hoor hier, die man, die ginder gaet, is Niemant wyt vermaert.
Is dat Niemant? ach nu word myn hert beswaert.
Sie so jou loose hoer, spreck nou vry uit jou konen.
Barmhertige heer Niemant, ik bid, ay wilt me dog verschoonen,
'k Beken die loose schelm Iemant heeft'et gedaen,
En ried me dat ik 't stuk op Niemants hals sou laen,
Maer och genadige heer, het fel me altoos rouwen.
Nou datje berou hebt, soo geeft myn'et kind
Niemant sal het uyt liefde houwen,
| |
| |
En laten 't Niemendal t'eten geven, die selt brengen by syn moêr,
Om op te voeden, en alst groot word, sel ik'et by myn eygen broer,
Dat een geleerd man is, ter school besteden, om te leeren allerley spraken,
En dan meen ik'er een Docter in de Medicijn, of een Advocaet, ja wel hiel en al een Theologant, of te maken.
Och wat is die Niemant ook een barmhertig goed man!
Genadige heer, ik hoop 't Niemant te vergelden soo veel als ik kan.
En dat'et Niemant wel ging, sou ons van herten lief zyn.
Ik danck jou van Niemants wegen.
Zijnder noch eenige vroutjes of vrysters, die by Iemant een kind vyf ses gekregen
Hebben, en dat'er de schellem niet wil trouwe?
Die brengse by mynder personaadje, want Niemant sal die gaern om de waerdy van Niemendal houwen.
Een Hoogduytse Joncker met zijn knecht uyt.
Gants lyden heerschop wat is dat voor een haen die treed wel stemmig en prat.
Jou bengel, kenje dat niet sien, dat is een mof in sen gat,
Dat kan me, die niet mal is, wel an sen weesen merken,
Hoe giert hy met sijn handen, als een uyl met sen vlerken;
Daer me selje wat wonders hooren, luyster maer vlytig
Sie byloo Hans van Bacheracch, hach, pach, pie, pa, poe.
Hilf gott, was vint man auch wunderliche leyte,
Wo ich kom oder gewesen bin, meyn tage unt zu allen zetten
Kein nurrischer vollk gevunden, wie diese albre koechvresser
Aber es est ihr gutt zu vergeben, sie wissen nich besser,
Immer stehn die narrekopff unt lachen om meyn ledere hoosen.
Man ich denck met reverentz gesaegt, du machst mir ein mool im maers bloosen,
Ont halten 't smaul zu, aber lyete von fatsoen,
| |
| |
Die mores gelernt haben, die werden 's nicht theen,
Es gilt die honsvotter geleich ob sie edelleyte voor haben oder nicht.
Wer meint ihr das ich bin, ihr-narren? sich lieber sich
Ihr maulaffer, ihr pheffer sacke, ihr grobe grobianes
Wolt ihr wissen wer ich bin? Sie dahr ist Scritio Manes
Oder Manum Scriptum vom kayserlicke Majesteten,
Das ich sein kammer Joncker bin.
Wat dunckje, sou hy ook wel vergeten
Was sag stu dahr zu lung; ist es nicht waer?
Och ja myn genadigste Joncker, maer
Man voor ein kalenduvel bistoe al lang in de saluazy gestelt.
Liebe truw wie gehet es in Tuytslant zu was gelts
Wen Kayserlige Majesteet mihr ehrwilte in krijgs sachen,
Ich wolt kurts unt gut ein ent daer aus machen,
Den ich had ihr Majesteten, schonsie nigt wissen, viel dienst gedaen.
Dat's waer, de boeren gebruit, koejen en paerden gestolen, en daer met deur gegaen.
Ja mit diese meyne hant, had ich selbst den Sweed durgschossen,
Ja das solt mus so zein, den es wahr bey mibr beslossen,
Das selbige za verrichten, oder mit den kopff zu betzalen.
Lieg dat dich Harmen schen, doemael weeren wy in Westfalen.
Da wahr auch der Tuibel zu binden by Nortlingen
Ont wahr keyner als onser genade der die Sweden kon swingen,
Dan ich kam mit der Kardinael Infant ous Italien da malen.
Das is soo wahr als ich leebe
Soo moet mick de suke halen,
Woe door ein waer woort an is, den doe weren wy to Bremen.
I das dich kats dausent, was had ich vergessen ich mus geben vernemen
Ob meyne wexxel gekomen ist oder nicht.
Souje niet, ie seltse krygen tot een kruys,
| |
| |
Ik mien alsje in 't bedt legt, en grypen een vloo voor een luys.
Ha wen ich das hette, das mir mit recht onthalten wiert, was wehr ich ein reicher man, poe hoe!
Wis wort'et hem met recht onthouden, want ten hoorde hem noyt toe:
Wat bruyme die vent, hy doet aers niet dan dat hy in de lucht kasteelen met toorens hoopt.
En daer by siet hy soo bars als een leeuw, die achter de schans met hoorens loopt.
Was dunckt dich, Jong, ist onser wirt nicht eim grosser haen rey?
Hy mient een hoorendrager.
'k Weet nicht wer de best is, den de Joncker is zen swager
Wat saeg stoe, doe narren kop?
Ik seg Joncker se heft em goet oog op jou, man se sit'er op
Das had ich auch gespeurt, ich werd ihm ein paer horne aufsetzen.
Daer heeft hy gien noot van, maer een wackers beer aen te kletsen,
Daer hebje ien engels verstand of.
Genadigste Joncker heb ij 't vergeten.
Weet myn heer nicht dat ij to middag tom eten
Genodicht sijt by dat hubsche vrouke? se heft'er joo op jou begeert.
Das ist freylich waar, ich hael viel von dich doe redelijcke Kasper, doe bist mich lieb ontweert:
Unt geluche mich freylich, ich werd' dich zum grosser Herrn machen.
Ja tom grooten narren meent hy, wat quelme die geck, daer moet ik seker om lachen
Wer hat mich dahr geschimpft, ich wol das ich den keerll wust.
| |
| |
Dat heeft Niemant gedaen.
Jou schelmpje houje rust,
En houtje mond, of je selt strack wat steut krygen,
Ik wilt 't moel nicht holden, on ich werd voor Niemant nicht swygen.
Saeg heer doe barnhuter, weer hatt mich it sunder gecallyonniert?
Ik seg ommer dat heeft miemant gedaen, die heef jouwer genaden soo gefexxeert.
Woo is der schelm werd ich ihm an hondert stucken kappen
En ick sel jou, tot danckbaerheid, met Niemendal om jou ooren lappen.
Sa, sa doe lompen keerl, fris auff sagh ich verweer dich.
Fris auff du lompen moff, fris auff su ich besweer dich.
Kom jonge maeck hier een ronde O om sen lyf, met een party kruyssen en streepen,
Leg hier een winkelhaek, hier een passer, gins een rong van een wagen, met een paer handige sweepen,
Aen dees zijd een spinrock, met een haspel, nou een vlegel met een vorck,
Hier een vliermuys, daer een nachtuyl met een rey ger, en een storck,
Daer weer een spul nieuwe kaerten, met een paer dobbel-steenen, met een pints kannetje;
Set hier een wilde kat, met een swarte bock, met een kabouter mannetje,
Met een pisdiefje, en een aelruyntje, begiet dit altemael met boonen sop.
Hy prevelt een weynig binnen 's monts.
Swijg sal seg ickje, eer dat ickje opje koonen klop.
Na wen ich meine hande zu meinen wel hette, ich durchsties dig zum eersten in stan zy.
| |
| |
Dat het jou Niemant door Niemendal al belet, wy verstaen ons op de Negromanzy,
Ik heb die kunst aldereerst gevonden, hoewel 't hem Iemant beroemt, maer dat is niet waer,
En hy wilt allykewel met gewelt deurdringen, en komt daer over dickwils in lyfen levens gevaer.
En of jou een deel kolrysters of nestelknoopers wat wys maken, dat's maer om jou geld te veroveren;
Maer isje wat ontstoolen, of wilje weten wie jou vryer of vryster sal wesen, Niemant selje door tooveren
De rechte man sien laten, en wat ik spreeck daer meugje vast op gaen,
Komt dan by me jy soppege groentjes, so sel ik een yder sen liefste wysen, anders moetje mekaer by de tast opslaen;
Siet de mof nu een reys staen gapen, ay lieve dats een postuur, neen hy moet daer noch wat blyven.
Das dich pots dausent slappermenten.
Ho, ho, myn lieve knecht wilje noch kyven,
Soo raeckje niet licht los.
Ach soo bit ich, last mihr gaen,
Edler, eerentfeste wolwijser, ont gestrenger heer
Ick had' es nich gewust, dat der Niemant so kunstrich weere,
Aber nun mus ich'es geluyben, unt bitte derhalben uwer Majesteet,
Er wol mihr doch verzeyen, das ich ihm misdeet,
Den ich zweer, wen ich im krijg kom, wil ich's dem herun beloonen,
Unt werd gutt ont bloet, haus ont hof von Niemant wiederom verschoonen,
Wel daer op laet ickje los, maer siet toe datje jou belofte niet vergeet.
O behutte Gott, das werd ich nicht tuhn.
Dat jy Soldaten loose boeven zyt, daerom moet jou niemant niet te veel betrouwen,
| |
| |
Alsse in noot zyn beloovense veel, maer sen weten van geen houwen,
Behalven watse van de boeren krygen, dat houwense wel dapper vast.
I, had ich dog meijn dage nicht gewust, das du Niemant solch verstant hast,
Sie da seynt hondert ducaten, die geeb ich voor mijne sunde om Gottes willen.
Kom lang al an, hy mochtse aers by ligtveerdig geselschap verspillen,
Niemant selse getrouwelyck uytdeelen onder de nootdruftige arremoet.
Noe der herr vaer wol, ich beveel mihr in Niemants gebet.
Dat was eerst een dollen duyvel, 't scheen of hy 't al wou dwingen,
Maer Niemant, Niemant seg ik, leerde hem vry kleynder singen:
Want ik weet me sulk, holla!
Twee Burgers haestig uyt.
Ik seg dat ik'et niet geloof.
Wel wat is dit te seggen?
Staet dog in reden, en hoort na een mens sijn woorden.
Ik seg dat hier Niemant waer, ik sou'em terstont vermoorden,
Al wist ik dat ik men kop verliesen sou,
Die schellem myn goed stelen.
Het sy dan so het zy, ik weet'et wis en seker:
Want Elck die seyt'et men, als dat Niemant de beker
Men wis ontstoolen heeft.
Wel ja ik, en hier me stuur ick hem de Schout voort after 't gat.
Binnen.
Dat 's eerst een botten schelm, laet hy'em soo belesen.
Ik vraeg jou Niemendal, daer Iemant is, kan daer wel Niemant wesen?
| |
| |
Soo meen ik 't ook. Laet sien wat
Sou ik doen? al recht, 'k moet in de stad
Wesen, want daer ben ik genoot van al de Heeren,
Gants lichters, hoe willense Niemant met Niemendal tracteeren?
Binnen.
| |
Vyfde Uitkomst.
Floris Fransen met twee of drie Boeren uyt.
KOm Floris-buur dit op, stap lustig als een man
Hier woont myn heer de Drost.
Wie klopt hier an de deur?
Ik wod men heer wel spreken.
Kan ik de bootschap doen?
Sie versinje wel; daer het een schellem men schuur in brangt esteken,
En ik sou men heer bidden, of hy ons helpen wodt
Fyn man wacht een beetje, tot
Dat ik weder kom; hy 's noch niet gekleed; daerom
Gaet gy voor uyt, hy volgt u, om inspecti ocularum
Joncker Gnor den Drost, al half gekleet uyt.
Wel hoe oft hier locken sel, ist noch geen tijd om op te staen?
Gaet weck me je vrou op, ik moet'er een reys spreken.
Wat is'er nou weer te quicken, heer, wat kan de man al wint breken!
'k Wens jou goeden morgen, kijnt.
Waer heen myn heer dus vroeg?
Maer kind, daer is een dief,
Die een schuur inbrant gesteken heeft, en daerom komense men wecken.
| |
| |
Wel Rutgert hoe staje soo? help jou heer sen kousen en schoenen antrecken.
Ay me ik hoest me uyt men aem, door dien 't weer soo guurt.
Seker 't is een qua'e hoest, die van 't eene jaer in 't ander duurt.
O wee, wat steeckte kryg ik daer in myn borst? voorseker is'er een wint in esloopen.
Wel weetje geen raet? hangt een haes voorje poort, so suller'er de winden voort na toe loopen.
Men hooft barst an dusent stucken. Och hoe valt me dat hoesten soo swaer.
Was ik als jy, ik sette een' kasket op 't hooft, dan hielje de stucken noch by me kaer.
Die hoest heeft hy in Noorwegen gekregen, (quansuys) wil hy seggen,
Maer hy rekent die 75 jaer niet, die hy t'huys heeft.
Jou bengel? voort haelt een dweyl, en veegt die rochebellen aen een kant.
Ja waren 't altemael dubbeltjes, die gy in een jaer ter wereld brengt, daer waer schier geen rycker in 't lant.
Kom kryg me men lobbe, en schickt me men mantel te degen
Wacht liefste, ik sel een schuyer halen omje wat of te vegen.
Hoor hier Rutgert, en let'er wel op, wat ickje seggen sel.
Iens is soo goet as tiens, siet toe; datje me wel
Op past, dat terwyl ik van huys ben, geen vryers, of vreemde mans mit men vrouw en spreken,
Of byloo ik souje van stonden an den hals breken,
Daerom waerschou ikje, siet weest me een goet knecht,
Bewys jou trouwigheid, soo doeje wel, en recht,
Want by soo veer ik jou maer iens kan in een fout vangen,
| |
| |
So selje sonder gena, al waer jy noch soo stout, hangen.
Sta liefste, dat ikje wat of veef, heer hoe vuyl is je hoet.
Nou hoort na myn woorden: Voor eerst sie toe datje me geen deur open doet,
Of ik souse eer ik weg trok, wel te deeg toe-nagelen,
En datje met geen vreemt manvolk spreekt, of 't selj'er te byster op 't land hagelen:
Ook is'er eten genoeg, datje jou van daeg behelpen kent,
Want ik hoop morgen al weer t'huis te wesen, dan sel ik wel een Gans of een Ent.
Vogel mee brengen: nou sie toe let wel op men reden;
Gants lichters hoe seer doen me men voeten, ik kander nau op treden,
Soo steken me die besukte lickdoornen, en extroogen als ik ga.
Ja exteroogen had ik gedocht, hy meent de licht, of het verouderde Podegra,
Dat'em in die lamme stramme leden soo vat te quellen.
Nou Rutgert je weet wat ik jou gezeid heb, en wilt'er jou lyf na stellen,
Of de gallig isje voorland, dus neemt'et wel in acht.
Nou Dieuwertje myn kind, ick wensje hier mee goe nacht.
Binnen.
Daer gaet hy heen, ay siet'em dat gat iens hangen,
Hoe giert hy met zyn handen! of hy vliegen vangen
Wil, denck ik, dat hy'er dus mee swermt:
Och wat mach ik beginnen? ik hebt me wel hondert mael bekermt,
Dat ik die vent opsloeg, met sen hooft vol muyse nesten:
Maer had ick geweten dat'er by ouwe luy niet meer ten besten
Waer, als ik nu bevind, 't was van zyn leven niet geschiet;
'k Macht myn geld-gierige moeder dank weten, dieder myn aen riet
Ja kind zeidse, soo een heer tot een man te hebben denck vry dat'et niet vremt is,
Nou wou ick'em wel voor een jonck keerl verruylen, schoon dat hy naekt in sen hembt is,
| |
| |
Ik placht'er verveert voor te wesen, als ik hoorde van byslapen spreken, of praten van een man,
En nou, nou heb ik 'er juist een gekregen die men altoos geen blaren byten kan:
Want een hiele nacht doed hy anders niet als kuchen en hoesten
En als hy het segent eens sniest; begint van alter, en van vooren te proester:
Een heele nacht leid hy en kreeuwt, en dan ist liefste geeftme dit, geeftme dat, ay krygme de pot,
En geef ikse hem niet tijds genoeg so vliege de ragebelle gelyk krajen, hier an de wand, en ginder an 't schot;
Een heele nacht sit hy en leest, en in plaets van me vriendelyk te omarmen,
Komt hy met zyn kouwe voeten al ehu, ehu, om die by me te verwarmen,
Dat's al de vreugd die 'k van hem heb, en geef ik hem onversiens een stoot,
Soo smyt hy zyn gat al morrende om, en leid'et in myn schoot,
Soo dat ik die levende dood, niet eens vriendelyk durf aentasten.
In 't eerst ging hy me wys maken, dat als een man in de vasten,
Of op heilige dagen zyn vrouwtje wat goeds dee, dat'et groote sonde waer,
Maer nou doet hy altoos geen sonde; want de vasten duurt met hem een hiel jaer;
En zock ik hem ter nauwer noot een vriendelykheidjen of te prachen,
Soo siet hy als de droes tegen den dageraed, en geeft grynsen voor lachen:
Hy heeft een weesen als een engel, maer 't valt'em an als een aep;
Wil ik met hem op bruyloften of maeltyen wat lustig wesen, soo valt hy altyd in slaep:
Nu lest waren we tot men ooms ten eten, daer hy, sonder een woord te spreken, staeg onder zyn hoed sat en luypte,
En ik wierd juist gewaer, dat'em'et quyl ten neus en mond uyt druypte,
| |
| |
Liefste zey ick om 't welstaens halven, daer 's boter in jou baens; die sot
Worden'er quaed om, en zey niet waer, 't is maer een klieckje snot;
Wat dunckje, of soo een vrouw als ik ben, met sulcken cortesaen niet wel versien is?
Trouwen, sou men uyt die dorre boogert al uyt wîen, wat'er te wîen is;
't Achter quartier, schouwers, voor-neus, hooft-vleys, schoncken, en voort al't afval mocht men wel wech-gooyen.
Behalven 't vel, dat was noch goed om een Brabantse huyk van te maken, want 't is doorgaens vol plooyen.
Nu ik hoop hy sal niet eeuwig leven, daer troost ik my mee:
Och! dat hy al aen 't gypen was, ik lichte van blydschap de sarck selver uyt sen stee;
Meenje dat'et men oock niet verdriet, dat die ouwe schrobber
Noch soo wantrouwig is, en geeft my aen sulck en vuylen schobber
Te bewaren: ja wel, men lieve ouwe knecht,
Jy, en Rutgert, en al de jouwen zyn daer veel te slecht
Toe: wat meen jy, al durf ik by jou om geen Venusklockje talen,
Soo gaen ik tog altemet by myn Lodewyk een slockje halen,
Die weet wat jonge vroutjes hoort, dat is een ander man
Die houd van sulcke vasten niet, noch die weet van
Gien heylige dagen te vieren. Sagt, ik moet onse meyt eens roepen,
Je weet dat huis wel, tussen die twee hooge stoepen,
Dat op de marckt staet, daer leyt een jong man t'huys,
Die Lodewyk hiet, en segt, dat hy cito, cito hier in men huys
Moet komen: want ick heb een brief die aen hem geschreven is.
| |
| |
Rutgert, Rurtgert, wel waer of de gek gebleven
Ik moet hem meesten uyt te sturen, dat hy ons wat eten koopt;
Of'et den ouweu bloed wel droomt, gis ik, dat hy mer hoorens loopt?
't Schaet zulke Jan gatten niet, waerom zynse so stout?
Die speelt, en weet dat hy verliesen sel, is 't niet meer als billyk dat hy zyn hoofd klout?
Daerom raed' ik jou vrysters altemael, datje jou jonge leden
(Indienje wys bent) altoos aen geen' ouwe mans gaet besteden;
Want die'er plaisier meent van te hebben, die komt bedrogen uyt,
Daerom seyt dit ouwe veersje recht, 't welk aldus luyt:
Losse Tanden, harde Neuten,
Dichte Backen, lecke Geuten,
Een Jong-wijf, en een ouwen Bloet,
Doen malkander selden goet.
Seker die dat gemaekt heeft, heeft wel van de moort geweten.
Juffrouw, hebje my geroepen?
Ja 'k Rutgert; je soud ons wat t'eten
Ja, maer weetje wel Juffrouw,
Dat'et me op men hals verboden is, dat ik niet uytgaen sou.
Om dese gang min of meer, waer mach de geck voor vreesen?
Ik vrees dat dese, en dan noch een gang, myn alderlest sou wesen.
Tut, tut, je hebt geen noot, ik sel'er borg voor staen.
Ja, ik sou vast hangen moeten, en de borg sou vry gaen,
Ik wil al doen watje hebben wil, maer daer toe selje me niet belesen.
Ik seg dat ik'et hebben wil.
Jou rekel, jou schobbejack; de droes vaerje inje balg.
Ja, daer ben ik niet half soo vervaert veur, als voor de galg.
| |
| |
Ik sweer jou eerlose schellem, ik sel 't jou betalen.
Dat mengje doen, ik sel jouwenshalven geen strop om men hals halen.
| |
Seste Uitkomst.
Iemant met Elck uyt.
WAt dunkt u van die schelm, hy is'er al van daen,
Hy is dan waer by is, hy sal me niet ontgaent
Ik sal hem gints en weer in alle dorpen zoeken,
En loopt gy in de stad, doorsnuffelt alle hoeken:
En soo gy hem daer vind soo komt, verstaje wel,
Gints in de roode leeuw, daer ik u wachten sel.
Binnen.
| |
Zevende Uitkomst.
Niemant, eenige complementen makende, met Niemendal uyt.
OCh neen, 'k bedanck je seer, myn lust niet meer te eten.
Ha wat is Niemant daer een eer geschiet, ik zoudje niet weten
Te verhalen, en 't is me niet mogelyk in een aem
Te vertellen, hoe ordentlyk, en hoe bequaem
Dat'et eten opgeset worde; wat waren daer al taerten, pasteyn, en venesoenen.
Maer al de patrysen, pauwen, swanen, vaysanten, hoendren en kapoenen,
En voorts al 't klein gebeent; dat is niet om uit te spreken.
Ja sy hadden, om Niemant wel te tracteeren, hiele ossen aen 't spit gesteken.
Heer, wat warender al hasen, lamprayen, konynen, en hoe menig kalfsborst en schapenbout,
En se vraegden met sulken reverency, wat lust myn heer Niemant, een deele, of een kanne wijn, die so kout
Als een ys is? of een wyntje uit Canaryen,
Of een muscadel, of een alicant, of een petersemyn, of een seck, of een wyn françois? wat staje daer te laryen,
| |
| |
Riep de hoof-meester tot de knechts, voort breng alderley wyn hier,
Wel vraegde hy me, lust men Heer Niemant oock een dronckje Serbster bier?
Of Bronswyckse mom, of Lubsch, of Rostocker, of Hamborger, of Nimweegse mol? men heer hoeft maer te commandeeren.
Niemant bedanktje hartelyk, maer messieurs, zeid ik, ik sou graeg begeeren
Te weten, hoe dat gy by dese tyd aen 't Serbster bier geraeckt bent?
We hebben daer aen een brouwer geschreven (also) sie toe datje ons een ton tien à twael die wel smaekt sent,
(Seyd een van de heeren) want we hebben vernomen,
Dat Niemant geresolveert is, met Niemendal, by ons te komen,
En al de soldaten en struyckrovers, so dra alsse hoorden dat'et voor Niemant was, deden een eet,
Dat hy datelyk sterven sou, die in 't minste maer eenig leet
Aen het selfde goed dee; en ook de Officiers, en andere groote heeren,
Lieten het vry en vranck, sonder eenig rantsoen of tol passeeren
't Hert lachte me in men lyf, doe ik dat hoorden, en ik dacht,
Ik ben byget gien slechte geck nou Niemant van dat geboeft soo word gevreest en geacht.
Doe Niemant wel gegeten had, namense de tafel op, want onser genade mocht niet meer schranssen:
Hadje al dat gejuffert esien, die daer gekomen waren om met Niemant een galliaertje te danssen,
Je had blint geworden! de Sinjoors versochten an me of Niemant geliefde d'eerste te zijn:
Och ja, zeid ik, mit komt'er een extraordinary schoone Madam by myn,
En se maeckte sulcken baselos manes teugens me met nuypen en met nygen,
| |
| |
Dat Niemant, door haer galliaerd wesen, een opstyging begon te krygen:
Och sey ik in myn selfs, hoe heeftse men hert soo doorgrieft ras;
Je kunt dencken of 't geen schoone Juffrouw waer, daer Niemant in verlieft was;
Mit komt'er een man, die wel honderd tonne goud ryk was, die wou me met gewelt sen dochter geven:
Want (zeid hy) Niemant gun ikse, en al men vrienden verslaen 't soo even.
Als een swerm byen, vlogen sen erfgenamen om men heen.
En dat Niemant haer trouwen sou, warense heel wel mee te vreên,
In summa, had ik an elcke vinger een willen hebben, ik had se konnen krygen.
En doese sagen dat ik vertrecken wou, begonnente altemael te swygen,
En keken me met bedaertheid aen, om te hooren wat'er uyt komen sou.
Ik deedje daer een brave oraty, als dat Niemant haer hartelyck bedanckte, en dat ick nou
Geresolveert was, om myn moers seun te leggen in sen duynaetje.
't Gejuffert vloog om men lyf als een diel krayen, en baden dat ik'er noch een praetje
Verlienen wou. Ik excuseerde me, en sey gelievekens 't is te laet,
Wel zeid'et hiele geselschap, als Niemaet gaen wil, soo wille we mee gaen, we wille niet hebben datje allienig gaet,
Maer wy willen u convoyeeren tot an u-lieder woning
Gelykse ook deden: een yder socht doe sen verschoning
Op 't best te doen, en seyden, hebben wy Niemant na behooren niet getracteert.
Wy bidde u, aensiet het goede hart, en houd ons geexcuseert,
Wy sullen 't morgen verbeteren, gelyk'et ook geschiet is
't Was gisteren al vry kostelik, maer van daeg dobbelt'et niet mis,
| |
| |
Doen Niemant wel gegeten en gedronken had, nam ik wederom men afscheid,
Om met Niemendal weer te vertrecken, holla verbeid
Noch een weinig, wy moeten uwer eerwaerdigheid iets schencken.
(Seydense tot een gedachtenis) Ik wist niet wat ik dencken
Sou; en se vereerde me een uytermaten schoon paert,
Niemant heeft sen leven geen schoonder gesien, de maanen en de staert
Hangen tot op de aerd, daet by heeft'et twie vleugels:
Want het kan vliegen als een kray, de zael en oock de teugels
Zijn hiel kostelyk, vol parlen en diamanten in goud geset,
En 't heeft sulcken weeligen en parmantigen tret,
Datje 't niet gelooven soud, ja alle dingen kan het leeren;
Daer en boven heeft'et een gaef, dat het kan propheteren;
Want als ik ergens na toe wil, daer ik prys en gewin
Behalen sel, soo roept'et en schreeuwt'et, hin, hin, hin,
En dat beduyt soo veel als heen; maer anders begint'et te bromme,
Indien'er eenig perykel is, homme, homme, homme,
Of hy seggen wou keert weerom. Ja manne broeders siet
Sulcken paert heeft Niemant, en sijns gelyck is in de wereld niet.
Ja heerschip, de luy merckte ook wel dat ik van goede aerd was,
Want se hebben myn Niemendal meer geschoncken als ik waerd was,
Soo dat ik seker niet weet, waer ik 't bergen sel.
Dese korf is tot boven toe vol.
Wat hebje gekregen Niemendal?
Schud uit de korf, en laet onser genaden eens kycken.
Myn heer siet eens, is'er niet wel. voor twee koningrycken
Aen goud en zilver, en andere kostelycke waer?
Dat de Keyser met men ruylen wou, sie daer
Ik sou 't niet doen willen.
| |
| |
Daer hebje Niemendal gelyk in, ja je seker,
Maer om datse wel wisten dat Niemant gelds genoeg had schonckense my een beker
Daer de hiele story van den ouwen Hillebrant in gegraveert stont,
Die, om dat hy'em van sen soon onwetende gebraveert vont,
Den slagsweerd trok, en voorts al de geschiedenisse,
Daer by, hoe datse men kaer soo grouwelyk in de wildernisse
Aenranden Somma sommarum, ik weet'et selver niet,
Noch ick kanje niet verhalen, al die eer die me daer is geschiet:
Want doen onse erntveste ter poort uyt ree, met al de groote heeren,
Quam de hiele burgery in volle wapenen an marceeren,
En schooten driemael salvo, daer op volgde 't geluyt
Van al de klocken, en Niemant raekte soo ter poort uyt
Een party Boeren al klagende uyt.
O wee! ô wee! och lacy! och armen!
Och wy arme boeren, wy arme boeren.
Wel wat beduyt dit kermen?
Hoe ist nou, fijn man, wat schortje, hebje pijn in 't hooft?
Och! och! de Soldaten hebben onse kerk berooft,
En in de grond verbrand, se lieten ons niet houwen,
Maer Iemant, hoop ik, selse uyt barmhertigheid weer opbouwen
Laten, heb ik maer 't geluk dat ik hem vinden kan.
Ha dou lompe vlegel, dou boer, waer siestou myn voor an?
Ik bin mans genoeg, om die zaek alleenig te beslechten,
Sie daer, daer hebje geld, laetse nu weer oprechten.
Wat vromer man is dit, heb danck, barmhertige heer,
Voor dese milde gaef, 'k hoop dat jou den hemel 't weer
| |
| |
Rykeylk beloonen sel, voor 't geen jy ons gaet schenken
Selle we jou altijd weer in ons gebedt gedenken.
Maer segt me, goede heer, ik bid, hoe dat jou naem is,
Soo selle wyse in de kerck, ter plaetse daer 't bequaem is
Doen houwen in een steen, tot een denkbarig teken,
Op dat die na ons komt, weet van u deugd te spreken,
Dat jy ons in de nood, soo trouwlyck bood de hand.
Onser edele erntvesten name, is monsieur Niemant.
Och vergeeft'et me, edele erntveste heer, Niemant, heb ik jou na behooren niet ge-eert,
Nu bevind ik, dat onse Pastoor een Propheet is, want hy het wel honderd mael gepropheteert,
Als we met schrayende oogen van onse kerck begosten te praten,
Dat hy dan sey, vrienden stelt jou hert gerust, want Niemant sel de kerck weer opbouwen laten,
En hy sal Niemendal mee brengen, en troosten de vroomen wis.
't Is soo gelyck hy seyd, dit is Niemendal, die mit me gekomen is,
Indienje hem van doen hebt, hou daer ik wilj'em geren geven.
Och neen voor dees tyd niet. Ick wens jou een lang leven,
Edele erntveste heer, ik bedanck Niemant uyt de naem van allegaer.
Tot jouwen besten, groet jou Pastoor van Niemants wegen, selje vaêr?
Daer heeft Iemant al weer doende geweest, men hoort hem te hangen,
Een deel gevangen al jammerlijck roepende.
Wy vergaen in vuyligheid, we hebben kleeren noch kost!
| |
| |
Och is Niemant, is Niemant noch niet gekomen, die die ons verlost?
Wel wat is daer voor geschreeuw, luystert eens Niemendalle.
Och is'er Niemant niet, die den hemel te gevalle,
Ons arme luy verlost? och dat'et Godt erbarm,
Dat Niemant hier niet is, die zig over ons ontfarm.
Het volk roept om jou men heer, met groot verlangen.
En na ik het bespeur, soo zijnse daer gevangen.
Seker dat is niet goed, dat moet ik gaen besien.
Hy klopt an.
Al goed vriend. Maer wat zyn dit voor liên
Dieje hier gevangen hout?
Myn vriend het zyn soldaten,
Je seltse voort los laten,
Verstaje wel Supier, want'et onser genadens wil is.
Wel hey wat gek is dit hoe wayt het daer't niet stil is?
Ik segje op myn woort, laet jy de luy weer loopen.
Ik seg jou op myn woort ik doe de deur niet open,
Voor dat myn geld hier is, en dan noch het rantsoen.
Neen, dat sel Niemant doen.
Wat hoef ik dat te weten?
Hoor, seg jy Niemendal, hoe dat ik ben geheten.
Is die men over al de machtige Niemant hiet.
Heer Niemant, 'k bid genâ, ay wilt men fout verschoonen.
Maer vyftig duysent kroonen.
| |
| |
Sie daer, daer is jou geld, voort die luyden los.
Men heer, het sal geschiên.
Niemant heeft jou gelost, voor dese goude kroonen.
De Gevangens al gelijck.
Dat wil de goede Godt aen Niemant weer beloonen.
Och Niemant, vrome man, ik val voor u te voet,
Veereert me een' stuck broot, waer me 'k men honger boet,
't Is nu de vierde dag, dat ik niet heb gegeten.
Kammeraet daer zyn twee hagjes, selje daet wel raet toe weten?
Eet dan vry dat'et raeckt.
Ay my ik sterf van dorst.
O Godt, dat dronckje smaeckt,
Soeg, soeg, het is so kout, hebje niet een kleetje,
Edele erntveste heer Niemant, daer ik me een beetje
Och ja, kom hier myn vrient,
Hier heb ickeen rock in men veurbroeck, sie eens ofse jou dient.
Ja heer, se pastme wel, ick bidt verschoont myn vergen
Monsu, weete Niemant niet een nachte voor my te herrebergen?
Ik fremde mane bin, ik hier niet hebbe mon mason.
Maer wat bin jy voor een lantsman?
Monsu, icke ben een Walon.
Dat docht me al an jou woorden, want je begost soo te walen,
Nu blyf maer by me, Niemant sel jou herreberg verschaffen, sonder een duyt te betalen.
Monsu, icke jou serviture ben, soo lang icke leve lanck.
Och heer Niemant, wat raet met onse macker, hy is soo kranck
| |
| |
Dat hy niet een voet versetten kan?
Wel laet hem hier verschijnen
Och heer die armen man, ay ziet'em eens gaen quijnen
Hoe wordje kreupel, heer?
Och ja, men been word styf: want Niemant hinckt van een ander mans seer.
Myn heer wat raed met hem?
Wees jy maer wel te vreden,
Kom, kruyt hem na de stad, daer sal ik hem by goê luy besteden,
Soo lang tot dat hy genesen is, hoorje wel?
Maer erntveste heer, in 't gevangenhuys levt een arm gesel
Die gisteren ochtent storf, wille wy hem eerst begraven?
Och ja, 't is Christelick en billyck, dat men de weerloose dooden handhaven,
En besteedse eerlyck ter aerden; hoewel'er sommige zijn,
Die seggen, als de ziel maer wel is, wat roert'et mijn
Waer dat het lichaem blyft? 'k seg. 't Is een groote zegen
Als God de ziel, en 't lichaem eerlyck de aerde heeft verkregen
Nou neemt hem op jou schoft, en torst hem algelyck,
En om dat'et een arm keerl is, sel Niemant met Niemendal het lyck
Volgen. Wie maeckt ons hier een graft? kom spring jy na beneden,
Het is al diep genoeg, en deckt de doode leden
Nu wederom met aerd, en volg me met fatsoen,
Niemant sal over 't lyck zielmissen laten doen,
By onse prochiaen, want die zingt dickwils missen,
En 't mist'em altemet wel dapper uyt zijn gissen.
Binnen.
| |
| |
Elckeen, Niemant een wyl gehoort hebbende, volgt hem na, en komt voort weêr uyt.
Ik volg al soetjes na, en sie waer hy beland.
Ik heb de snof al wel weg. 'k Sweer, dat hy Iemants hand
Nu niet ontkomen sal, ik ga 't myn heer aenseggen,
Dat Niemant dese nacht blyft in de kerrick leggen
Binnen.
|
|
Auteursrechtvrij