|
| |
| |
| |
Het vierde bedryf.
DE Vorst, die onlangs speelde Orestes, droef en dol,
En vlughtigh voor de wraeck, speelt nu zijn eigen rol;
Maer in der daet, en niet in schijn, van schrick gedreven,
Druckt uit, hoe veel de schijn en 't veinzen scheelt van 't leven.
De vlam, in 't rotte bloet ontsprongen, knaeght het vleesch.
Hy hijght naer zijnen aêm. de spraeck luit schor, en heesch.
De tong slaet yzerklanck, en slibbert onder 't spreken.
Al 't aengezicht, gelijck met dootverf overstreken,
Ziet bleeck, en blaeuw, als loot, en hier en daer gevlackt.
Nu steeckt hy 't hooft om hoogh. nu hangt het hooft, en zackt
Zwaermoedigh naer beneên, tot dat hy raeckt aen 't schricken,
Om 't kraecken van een deur; en opschiet, en twee blicken,
Zoo root als vier en bloet, aen alle zyden slaet,
En opspalckt; en al 't hair recht op te berge staet,
Om zijn verbeeldingen. dan tsidderen de leden,
Het koude zweet breeckt uit, en, van zijn schim bereden,
Verdaeght al 't hofgezin te hoop, met ope keel.
Hoe schichtigh is dit hof gedraeit, als een tooneel!
Hoe 's Vorsten staet verkeert! wat wil die plaegh beduien?
Daer komt hy weder aen, en heeft het hooft vol buien.
De wakers wijcken hem. een yeder maeckt zich t'zoeck.
Best zie ick 't veiligh aen, en sla hier om een' hoeck.
Och, berght Orestes. och, waer henen?
Waer berght hy 't lijf, in doots gevaer?
Wie steeckt die moorttrompetten daer?
Trompetter, blaest ghy uit Mycenen?
Of klinckt dit van Misenen af?
Wat Vloecken komen my verrassen?
Verrijst de Wraeck uit moeders assen,
En uit het moederlijcke graf?
| |
| |
Och, troost Orestes, in zijn lyen.
Nu weet hy nergens geen verblijf.
Och, berght den bangen balling 't lijf.
Waer vliet hy voor dees Razernyen?
'k Zie, op den gront van Plutoos poel,
De geesten, die ons 't licht benyen;
Gepynight om hun schelmeryen,
Rontom dien zwart beroockten stoel.
't Is nacht, ick hoor de vlammen kraecken.
't Aeloude Troje staet in brant,
Aen dezen, aen den andren kant;
Of brant hier Rome, en al zijn daecken?
Heb ick of Sinon brant gesticht?
Wat woelen hier al dootse zielen,
Die om mijn lijf, als byen, krielen.
Houdt op, ghy steeckt naer mijn gezicht.
Zeght op, wat zijt ghy voor gezellen?
Beschuldight ghy den rechten man?
Men maeck'er weêr een nachttorts van,
Of steeck hen strax in dierevellen.
Neen, Vesta leit my hier aen boort,
Om hare dochters, versch geschonnen.
Ick was verslingert op uw Nonnen,
O moeder, zijt ghy noch gestoort?
Wat raet? ick hoor haer leeuwen brullen.
Ick vrees dat scherpgewet gebit;
Die keelen, brandende en verhit.
Ay ziet, hoe zy hun staerten krullen.
Daer roept mijn moey, daer Claudius,
Mijn vader zelf: daer schreeuwt mijn moeder,
En gemalin. daer komt mijn broeder,
d'Onschuldige Britannicus.
Heb ick u helsch vergif geschoncken?
Daer kust het dootshooft van Paulijn
| |
| |
Mijn' meester, in bedruckten schijn.
Of is hy 't niet? of ben ick droncken?
Het regent lijcken, uit de lucht.
Een veltgeschrey klinckt van Britanje.
Daer worpt zich Galba, op, in Spanje.
Daer ziet men, hoe d'Armener vlught;
Met alle mijn keurbendelingen,
Voor den verbolgen Persiaen.
Orestes, tast u zelven aen:
De burgers komen u bespringen.
Dat's Thrasea. ick zie den Raet,
De ridders, 't volck, en vrye, en slaven.
Ick hoor de kleppers herwaert draven,
Met al wat moederslagers haet.
Zy komen my uit Argos jagen.
Zijn 't Galileeschen? ja gewis:
Of zeit men dat dit Castoris,
En Pollux, van den wint gedragen?
Ghy Goden, die gelauweriert,
In witte zyde, om laegh komt zacken,
En, hant aen hant, met pallemtacken
Aldus gesceptert, nederzwiert;
Wien zoeckt ghy in dees aertsche hoecken?
Nu dunckt my, is het sprekens tijdt;
Nadien zijn droom geen steurnis lijdt,
Zal ick hem best aldus verkloecken.
Die twee gebroeders zoecken u.
Ghy moet op zee, naer 't Noorden, dwalen,
En 't kerckbeelt van Diane halen.
Wat beeft ghy voor uw ooms, zoo schuw?
Ghy moet dat beelt aen Vesta brengen.
Zoo luit uw zuiverofferles.
Ick ben uw leitsman Pylades.
| |
| |
GOdtvruchte Dochter, wel wat tijding brengt ghy nu?
Och, Vader Linus, och, Godt hoede en zegene u.
Nu wey met 's voorzaets staf dees nagebleve schapen,
Gelijck zijn' nazaet past; d'Aertsherder is ontslapen:
Het lichaem rust aen 't hout, de ziel in Jesus schoot.
Zy leeft by Godt. hy storf een kostelijcke doot.
Zaegt ghy hem, onder 't juck van 't kruis, zijn schouders buigen?
Geduldighlijck: ick kan hier levend van getuigen,
Als een die onder 't kruis in 't alleruiterst stont.
Wy haecken om 't verslagh te scheppen uit uw' mont.
De krijghsliên brengen hem, door 't volck, met Pauwels, buiten
De poort van Ostie, gebonden, en besluiten
't Verwezen paer van een te scheiden, op het lest;
En een' in 't Joodsche, en een' in 't Christensche gewest,
Tot aen was van meer smaets, te helpen om het leven.
Toen zagh men mont aen mont, en borst aen boezem, kleven:
Toen klapte kus op kus; als 't op een scheiden ging,
Daer elck aen 's anders hart, gelijck geketent, hing.
De blyde Pauwels sprack tot Peter: u zy vrede,
O grontsteen van de Kerck, o wachter in Godts stede,
O mont der herdren van 't verstroide Christendom:
En Peter tegens hem blygeestigh wederom:
O licht der Heidenen, o leitstar aller vromen,
Nu ga in vre, daer Godts verstroiden t'zamenkomen.
Een oogenblick gedult; wy zien malkandren weêr.
Zoo worstelt men in 't stof, om onverwelkende eer.
Hier op trat Pauwels voort recht uit, getroost, en blyde;
En Peter welgemoedt te rugh, naer d'overzijde
Des Tibers, en den bergh van Janus; daer de Joôn
Hem grimden te gemoedt, en nepen met dien hoon,
Waer meê hun ouders eer zijn levend voorbeelt nepen,
't Welck, afgemat van pijn, zy 't moorthout zagen slepen.
| |
| |
Hier wert d'Apostel, als naer een tooneel, gebraght;
Op dat d'erfvyantschap van 't menschelijck geslacht
(Zoo taistren Heidens toch besneên, en kruisgetuigen)
D'Een, uit des anders bloet en gal, moght honigh zuigen.
De stramme Vader klom den heuvel op, om hoogh;
Gelijck een Avontstar, wanneerze, naer den boogh
Des hemels, uit der zee, haer zoonen aen komt leiden;
Terwijl de kimmen licht en schemeringen scheiden.
Hy schoot hier, op den top des berghs, zijn kleedren uit.
Noch twiste de soldaet, om zulck een' slechten buit.
Men knoopte om 't middellijf een decksel, grof van draden.
Toen viel hy, om zijn wensch ten volle te verzaden,
Met hart en mont op 't kruis, en gaf het kus op kus,
En vatte 't in den arm, en sprack verheught aldus:
Wat sprack 't Orakel, op den drempel van zijn lyden?
Zijt wellekom, mijn kruis, belooft, van lange tyden,
Door d'onbesmerte tong, aen my; die wel beken,
Dat ick meer straf, en niet dees glori waerdigh ben,
Van mijn' verzworen heer, in 't sterven, te gelijcken,
Noch, met het hooft om laegh, den hemel aen te kijcken.
Zijt wellekom, mijn kruis. aenvaert dit snoode pack
Van't sterffelijcke lijf; waer in veel jaren stack
Een ziel, die haere schult niet met haer bloet kan boeten:
Ontfang het niet te min, met doorgeslage voeten;
En streck een zoenaltaer, van waer ick Godt behaegh,
Door Jesus oogen, die my straften hier om laegh.
Zoo welkomt hy zijn doot, en, keerende ten leste
Zich om, geeft zynen rugh het lange hout ten beste,
En yeder arm een endt van 't dwarshout. de soldaet
Klinckt d'ysre spijckers door de handen heen, en slaet
De voeten plat op een. dat kloppen kraecken knarssen,
Door zenuwen en been, gingk t'elckens door mijn harssen,
Ja door mijn schrillend hart, en moorde het gemoedt:
Terwijl het dorstigh gras vast slorpte 't roockend bloet,
| |
| |
Dat uit de wonden scheen het zant te willen laven.
Zoo ras de schup het loch in d'aerde had gegraven,
Teegh 't krijghsvolck met gewelt aen 't rechten van den stam,
Doch avrechts, als zijn pack: dit hing alree: dat quam
Op aêr en zenuw aen, en opende drie sluizen
Van vleesch, waer uit meer bloets, al schuimende, quam bruizen.
De Kruishelt zagh van bloet besprengkelt en bespat:
Noch kreet hy niet van pijn, maer steende slechts, en badt.
Men zagh in 't aenschijn (och een stichtelijk aenschouwen)
Yet pijnelijx, omstraelt van blyschap, en betrouwen.
De stam kreegh steun. de Heldt goot, met een heesch geluit,
En hijgende van dorst, dit jongste orakel uit:
Ick luister naer den mont van Christus Stedehouder.
Mijn broeder Andries, neem gewilligh op uw schouder
Het kruis, u toegeleit van boven, gelijck my.
Ick volgh mijn bedtgenoot, my voorgetreên: en ghy,
Mijn dochter Petronel (de Vader sloegh zijn oogen
Te mywaert, dien hy zagh bedruckt de kaken droogen)
Zult, ter gewenschter uur, den rijcksten bruidegom
In d'armen vallen, als een ongerepte blom.
Noch vijfmael vijftigh jaer wil 't reegnen marteldroppen,
Tot dat het snoer van driemael negen Bisschopskoppen
Volregen, Godt beweegh, die, door een hemelsch post,
Den grooten heldt verweckt, die mijnen stoel verlost
Van 't bloedigh Heidensch juck, dat duizenden beschreidden.
Dees tempels zullen dan, gesloten voor den Heiden,
Gansch onverhindert, voor den Christen, open staen;
Wien deze goude tijdt en weelde dier wil staen,
't En zy men bidde en waecke; eer klaeuwen, onder 't wrijten,
Den nadeloozen rock verwoet in flarden rijten,
Godsjammerlijck gesleurt van beeren, uit het sneeuw
Opstuivende; en ten buit van Agars yzere eeuw.
Och Jesus, hael ons t'huis, eer wy dien storm beleven.
Zoo biddende wort hem een' dolck in 't hart gedreven,
| |
| |
Van een Romains soldaet, die wacht hielt, neffens 't hout.
Ick viel een poos in zwijm, en lagh'er, doot en kout,
Voor't kruislijck uitgestreckt; en weet naeu, van wat magen
Of vrienden ick, voor doot, ten bergh af ben gedragen.
O Sluier, versch besprengt van 't uitverkoren vat,
En zijn welrieckend bloet, ô doek!
Die 't Licht der Heidenen voor d'oogen wert gebonden.
O kussenswaerde doek! waer hebt ghy dien gevonden?
Geef hier dat pant der strax van 't lijf ontkleede ziel,
En melt ons, eedle vrouw, hoe deze ceder viel.
'k Ontmoete, ontrent de poort, den heengeleiden Vader;
Die, myne tranen ziende, en tredende wat nader,
Een' doeck (om zijn gezicht te blinden, en dien hy
Terstont herlevren zou) noch vorderde van my,
Zoo willigh, als bedruckt. de Stadt liep leegh van menschen,
Nieuwsgierigh naer zijn doodt, ick volghde hem met wenschen,
En strax te rosbaer na, den Tiber langs in 't veldt,
Om 't heerlijck eindt te zien van Godts manhaftsten Heldt;
Die onder 't henegaen vermurwde drie soldaten,
Longyn, Acest, Megist; gereet den hals te laten,
Voor hem, die 't graf zijn aes, den Doot zijn' schicht benam.
Zoo dra men nu te Gutte, aen 't Salvisch water, quam,
Sprack Vader, in den ringk des krijghsvolx: hier is 't ende
Der loopbaen, na veel drux, en doorgesolde ellende.
Hy vouwt, vol moedts, en heft de handen naer de lucht,
Met een tot Jesus 't hart, en roept hem aen, en zucht:
Hier sta ick, om den slagh der sabel te verbeiden,
Die strax het hooft van 't lijf, en lijf en ziel zal scheiden.
O Jesus, laet uw bloet afwasschen d'oude vlack
Van wreetheit, met wiens spits ick Godt naer d'oogen stack,
U zelf naer 't hart, door 't hardt verdrucken uwer leden.
Hebt ghy in 't uiterst noch Godts vyanden verbeden;
| |
| |
Verbidt oock my, niet waert te storten, t'uwer eer,
Mijn Christenslaghtigh bloet; het welck ghy nimmermeer
Moet eischen van de handt, die snackt om dat te drincken.
Zoo badt de Heldt. my docht, men zagh een' Engel blincken
Uit zijn gezicht; my docht, men hoorde een Engels stem.
Wat aertsch wat menschlijck was verdween alreede in hem.
Hy nu, uit vleesch en bloet, bykans in geest herschapen,
Verbont zijn gryze hooft, en knielde. wy vergapen
Vergeten ons; hy roept: Godt reickt my d'armen toe.
De weerelt is mijn kruis: ick ben de weerelt moe.
De Wreetheit, op dat woort, met schitterenden zwaerde,
Trof toe, en onvoorziens lagh 't hooft geploft ter aerde,
En sprongk noch driemael op. men hoorde een fyn gepiep;
Als of de mont, vol lofs, noch driewerf Jesus riep.
My docht ick merkte om 't hooft een' glans van gloende tongen;
En uit den zantgront sprongk een ader, met drie sprongen,
Daer 't hooft gehuppelt had: en wonder was 't, dat elck,
Uit dien onthoofden hals, zijn bloet, als versche melck,
Zagh stralen in de lucht. och och, hy leit getroffen.
My dunckt ick voel het hooft noch op mijn boezem ploffen,
Noch bonzen op mijn hart. daer leit de kerckpylaer,
Die zulck een' zwaren last droegh vijfmael zeven jaer.
Neen neen, hy leit noch niet, maer staet, gelijck voorhenen.
In 't ryden naer de stat is my zijn geest verschenen,
Veel grooter dan men hem in 't leven had gekent.
Hy braght my dezen doeck, een' troost in mijn ellent.
Och jongelingen, mans, och weeuwen, maeghden, vrouwen,
Och schreit: ghy zult voortaen zijn aenschijn niet aenschouwen,
Noch hooren Godts trompet. nu is het schreiens tijdt.
Och weezen, weent met my: wy zijn ons Vaders quyt.
Och och och och och och och och och och och och.
Der weezen Vader leeft, die zal u niet vergeten,
Daer, in een' ringk van licht en Serafijns gezeten,
| |
| |
Hy in kristal vergaert uw tranen, versch geschreit.
Triomfen worden daer Godts Helden toegeleit;
Wier zielen, in den schoot des heils, van daegh herboren,
Gansch onbenevelt zien, gansch onbekommert hooren,
In dien gedurigen zielkittelenden lach,
't Geen onbegrepen, oor noch oogh noit hoorde, of zagh,
Dat is 't volmaeckte Schoon, waer van al 't schoon komt stralen.
Wy zullen, hier beneên, zijn Heiligen betalen
Onze allerleste schult. ga, Titus, Lukas, ga,
En volght naer Ostie Lucijn, de Raetsvrouw, na.
Beveelt Sint Pauwels romp den kelder van haer hoeve,
Zoo eerlijck als ghy mooght; en troost en zalft dees droeve.
Ghy blakende Marcel, tast den Gekruisten aen,
En balssem, en begraef het lijck, op Vaticaen;
Daer 's Vorsten renbaen roockt, zijn lustprieelen bloeien.
Ick zie Godts zwarmen, van vier winden, t'zamenvloeien,
Te Rome, aen wederzy des Tibers; daer 'tgebeent
Der Martelaren slaept, begiftight, en beweent,
En jaerlijx, met een vlaegh van tranen, overgoten.
Terwijl de lastermont, gestopt en toegesloten,
Verbaest staet en versuft, voor menigh wonderwerck;
En Vaticaen de lucht te moet vaert, met zijn kerck,
Vol wierroox, vol gezangs van opgetoge zielen,
Om 't grafaltaer; waer voor gekroonde koppen knielen;
Godtvruchtelijck vertreên ryxappel, zwaert, en kroon;
En spreien 't purper aen den voet van 's Visschers troon.
Wanneer (Hierusalem in roock en stof vervaren)
Des weerelts Hooftstat steunt op by dees hooftpylaren
Der Kercke; en ziet, hoe 't al, wat haer die kroon benijt,
Zijn hart knaeght, en vergeefs op diamantsteen bijt.
Gloria in excelsis Deo.
|
|
Auteursrechtvrij