|
| |
| |
| |
I V Vondels Peter en Pauwels.
Het eerste bedryf.
ICk Simon Toveraer boor hier, van 's afgronts stoel,
Door 's aertrijx ingewant, te keel uit van den poel,
Waer in de Ridder sprongk, die neder quam te paerde,
En sleepte zoo de pest van boven, onder d'aerde.
Wat uur magh 't zyn? my dunckt de sterren staen in keer.
De stille midnacht ronckt, en glijt op 't roncken neer.
Waer sammelt Elymas? waer blijft mijn schiltknaep achter?
Ick volgh op meesters spoor, al valt mijn tret wat zachter.
De werelt leit nu stom, in haren eersten droom.
Waer ben ick, meester? zegh, wat ruischt hier voor een stroom?
De Roomsche Tiber, trots op zoo veel trotse wercken,
Op Neroos nieuwe stat, die, met driehondert kercken,
En smoockende outers, dient den grooten Lucifar,
Die onverzoenbaer noch den hemel tarten dar.
Maer och, ick tsidder, och.
Ghy deist, wat doet u yzen?
My dunckt, ick zie dat langs dien dootsen schouwburgh ryzen,
Die eeuwigh tuigen kan, en eeuwigh tuigen zal
Van mijn geknackte heup, en onvergeetbren val;
En hoe ick, uit de lucht, na'et zweven heen en weder,
Voor Neroos voeten, plat geploft van boven neder,
Gaf't Galileesch gebroet, en des gekruistens naem
Gewonnen spel; in 't endt de hel mijn' lesten aem,
| |
| |
En ziel; op 't hantgeklap en schateren der scharen,
My thans noch toegedaen, met beelden, en altaren,
Gewijt tot Simons eere. ô schouwburgh daer gy staet,
'k Herdenck nu aen dien smack. een koorts een grilling gaet
En rijt door al mijn leên, nu ick dees plaets genaecke.
't Hervoelen van die smart geeft sporen aen de wraecke,
Die ons ter helle uit drijft, en uit den helschen gloet;
Om deze wraeckkoorts eens te koelen, met het bloet
Der Hooftapostelen, ons vyanden, en vloeckers:
Om al 't verlies betaelt te zetten, met veel woeckers;
't Welck duyzentkunstenaers des naeren afgronts voeght,
Die zich, aen u en my, volkomentlijck genoeght.
Samarien getuight, door 't dorp van mijn geboorte,
Dat Gitthon heet, hoe jongk, verlooft aen Plutoos poorte,
Ick daer de bastertjoôn kreegh listigh aen de koort;
Tot dat een Phlips my trots quam leggen boort aen boort,
En dreef de geesten uit, en goot op mans, en vrouwen
Zijn water. strax begon mijn aenzien te verflouwen;
Dies was het oock geraên te mommen met die grijns:
Ick (om ons zwarte kunst te witten, met veel schijns
Van heiligheit) vont goet het hooft te laten dompelen;
Zey zuchtende amen, op zijn vragen, op zijn mompelen;
Begafme aen 's leeraers zijde, en gaepte naer die stem:
Tot dat de lantsman oock quam van Jerusalem.
'k Beproefde schalck hun trouw met schatten te bekooren,
Om 't volck door wonderheên te leiden by zijn ooren:
Dan laes! 't was al vergeefs, en moeite en list gespilt:
Want Cephas voer my strax al vloeckende in den schilt.
Zy togen voort. Ick kuiste, om de oogen te benevelen,
In schijn hun wondren na, en prediken, en prevelen,
En schoeide meesterlijck op eenen zelven leest
Van Vader, of van Soon, of dien onzichtbren Geest;
Om zoo een ruimer wegh, naer 't barnend hof, te banen,
Voor kruisgezinde, en Joôn, en mijn Samaritanen.
| |
| |
Want yeder houdt den trant, gelijck hy is gewoon:
En op wat spil mijn kloot wil draeien, hy draeit schoon.
Mijn boel Selene noemde ick moeder aller dingen.
Zy baerde d'Englen: om haer schoon gestalt vergingen
De muuren van Priaem: zy was 't verdoolde schaep,
En Simon 's hemels kroost. Zoo wieghde ick elck in slaep.
Zy trat als Pallas: ick kon Jovis blixem handelen;
Of gingk, als watervooght, droogs voets op 't water wandelen:
Schiep weite en tarwe uit steen: brack poorten van metael:
Keeck voor en achter uit, als Janus: wist een zael
Met koningklijck tapijt door schimmen te behangen;
t' Onthalen te bancket, met spel en maetgezangen,
Mijn dischgenoot; die (wat hy zagh, of gade sloegh)
Niet zien kon, wie de spijze, in goude vaten, droegh
Ter tafel; noch wat hant de pezen streelde, en snaren;
Noch uit wiens mont de wint quam in de fluiten varen.
Ick broght Samarien in 't harnas, op de been.
Het heir schoolde, aen den voet van Garizim, by een;
Om Moses heilighdom te zien ten bergh uit graven,
Daer hy 't quansuis begroef: maer daetlijck zagh men draven
Den heilgen heuvel op Pilatus ruitery,
Die al mijn maght vertrapte, en vlamde felst op my.
Maer ghy ontslipte hem, en quaemt in 't endt naer 't westen.
Ick kreegh in mijn gewout deze oude en strijtbre vesten,
Daer allerhande slagh, zoo 't Galileesch als Jootsch
En Heidensch, onder een, my aenbadt, als yet groots,
Ja wierookte, als een God; en zwarmde en zwierde, als muggen,
Rontom mijn beelden; een in 't midden van twee bruggen,
En een op Quirinael. maer Peter, uit zyn' droom
Opschietende al verbaest, komt hevigh naer den stroom
Van Rome streven. wy, voor dat gezicht, aen 't schuilen;
Gelijck, voor 't morgenroot, de vledermuis, en d'uilen,
In een Cimmerisch hol, of blinde moortspelonck;
Daer nimmer zon noch maen, noch eenigh starlicht blonck.
| |
| |
My heught uw vlught van Rome; en 't ongeluck is ouder
Dan 't mijn, te Paphos; daer ick om den stedehouder,
Den schrandren Sergius, oock tegens Sauwels beet,
Wel eer Gamaliels scholier, die, fel en heet,
My scholt een vrucht van Styx, doortrapt, en valsch, en wrevel:
En, schuivende op mijn oogh een nacht, en dicken nevel,
Kreegh zoo het Cypersch hooft al smeeckende aen zijn snoer.
Men denck wat wraeck ick toen dien wreeden weiflaer zwoer.
Tot tuigen strecken my zoo veel geterghde vloecken,
Gebraeckt uit mynen mont; zoo veel vergalde boecken,
Gespogen uit mijn pen, die nergens spaert noch schroomt
Den naem, die al ons vlught zoo kort houdt ingetoomt.
Ick, sedert Claudius bezocht de bleecke scharen,
Hervatte 't werck, zoo ras al 't puick der toveraren
Gedaghvaert, wert onthaelt van Neroos hof, en troon,
Die, zoet op toverkunst, Jupijn stack naer zijn kroon.
Toen most de magre strot van Peters kudde bloeden,
En blaeckeren. ick groeide, in 't bitterst van dat woeden,
En leerde elck wieroock vat noch afgodt te versmaên,
En onder water door, en boven water gaen,
Om 't martelen t'ontvliên; en kon mijn list verbloemen,
Ja liet my naer den naem van dien gekruisten noemen;
Wiens benden, op het punt van storten, en in last,
Om bystant jammerden, schier doot, en afgevast.
Dees tweelingen, om my de vleugels eens te korten,
Geweckt door dit gekerm en kryten, quamen storten,
Een yeder uit zijn' oort, als stroomen, herwaerts aen.
Ick wederstontze; maer wie kon hun wederstaen?
Zy deden my de ziel, met bloet en galle, braecken.
O spijt! ick voel, ick hoor mijn heupebeen noch kraecken.
Ick storte al tuimelend, met ziel en lichaem, neêr
Ter aerde, en myne ziel, geperst ten lyve uit, weêr
Van d'aerde in Plutoos poel: en blijft dit ongewroken?
Wy kregen last op nieuw Apostelmoort te stoken.
| |
| |
Op, Elymas, nu sla dien u met blintheit sloegh.
Hitst Nero weder op: ghy kent zijn' aert genoegh.
Maer toef, waer blijft al 't spoock, gereet om op te trecken?
'k Zal stampen, dat het dreunt, en al den drommel wecken.
Mijn leerkint, volgh mijn stem. Op, Geesten, klooft den gront
Der aerde. sammelt ghy? 'k verdaegh u met mijn' mont.
Of stamp ick te vergeefs, met recht op u verbolgen?
Op, Spoocken, 't was bestemt ghy zoudt uw' leitsman volgen.
Zy komen. d'aerde loeit, en tsiddrend berst van een.
Nu braecktze zwavelvier, en roock, en stof, en steen.
Wellekom, o nimmerslapende Ickers,
Zielmoorders, bloetraên, stokebranden, aertsverklickers,
Trauwanten, die, gespitst op 't schijnschoon valsch, en wreet,
Den Godt des afgronts dient, en stapt in zijnen eedt;
Verblijt u, want ghy zult, met ons, uw kromme kraeuwels
Nu wasschen, in het bloet van Peter, en van Pauwels;
Die hier, in hechtenis en ketens, dagh en nacht,
Vast morren, naer de lucht, gebeden, zonder kracht.
Ghy zult u heden met dien vetten buit vernoegen.
Dit zijnze, die u staegh uit 's lichaems schorssen joegen,
En heerschten over doôn en spoocken, zonder tal,
Niet eens in een gewest, maer stadigh, overal.
Dit zijn de knevlers zelfs, die ons schriftuur verbrandden.
Dit zynze, dien ghy sloeght in boeien, en in banden;
Holpt geeslen, steenigen, verbannen, reis op reis.
Verspreit ghy u door stadt: beveelt ons twee 't palais.
Bedrijft, gelijck noch korts, wat ongemeens, wat wonders.
Verwringt yet: breeckt yet: speelt met hagels blixems donders.
Verbaest, hitst op, deurspoockt de kercken onzer Goôn.
Berockent wat ghy kunt. de kans stont noit zoo schoon.
Ghy naer de Flamens. ghy naer priesters en Vestalen.
Ghy naer vernuften, die op losse starren dwalen,
En dryven met den kloot des hemels nimmer moe.
Ghy al u best naer vee en-vogelwichlaers toe.
| |
| |
O helden, laet u niet verbluffen van een stercker.
Ghy holpt 't gehaete paer in dien benaeuden kercker:
Volvoert uw opzet nu, met onvergankbren lof,
En steeckt de horens op, in spijt van 't hemelsch hof
De hemel zelf verlaet zijn eigene afgezanten.
Ghy sleet d' Apostelschap allengs, aen alle kanten,
Door zaegh, of zwaert, of stock, of steen, of koort, of druck:
Een hooge dagh voltoie al 't vorige geluck.
Ick vliegh naer Neroos hof. verspreit ghy u, by driften.
't Lust Simon Simon nu, zoo fijn als meel, te ziften;
Dat al de werelt zie, hoe reuckeloos, hoe stout
De hemel kercken, op zoo krancke zuilen, bouwt:
Op dat geen maght zoo groot verschijn, voor 's menschen ogen,
Waer tegens 's afgronts maght en kracht niet op zou mogen.
De haen, vol slaeps, klopt noch de slapers niet aen 't oor.
Ick streck een heldre maen by duister, dat 's u voor.
Wel meester, waer blijf ick? wat oort wort my bevolen?
Nu vraeg niet. volgh mijn toorts, zo kunt ghy niet verdolen.
't IS meer dan tijdt, om naer 't gevangenhuis te gaen,
En komt Plautil noch niet? 't wort spa: daer klopt zy aen.
Doe open, Petronel: doe open, zonder schroomen.
Tre binnen, moeder. toef, ick zal hier licht doen komen.
Olympa, breng hier licht. waer blijft ghy? nu ga heen.
Wel dochter, wats'er gaends? wy spreken nu alleen.
Nu naer de Vaders toe, waer henen ick u leide,
Die niemant nader, tot verlossing van hun beide,
Kon kiezen dan Plautil, wiens yver brant als vier;
Nadien zy 't leerkint is van Pauwels; ick scholier
En dochter, naer 't gemoedt, van onzen Bisschop Peter.
Tot noothulp in gevaer verkoost ghy niemant beter
Dan my: maer dochter, hoe? wat durf uw jeught bestaen?
O reuckelooze jeught, dit kan niet wel beslaen.
| |
| |
De jongkheit past wat stouts, en staet niet licht verlegen.
Bedaeghtheit, rijp van brein, wil wicken, overwegen,
En waeght niet wightighs, voor zy 't wis en zeker ziet,
En 't stuck hebbe in haer maght: maer neen, zoo gaet het niet
In zaecken van belangk. 'k misprijs niet raet te vragen:
Maer altijt suffen, altijt wicken, nimmer waegen,
Bedrijf bedijt oock niet.
't Is waer, doch wat kan 't schaên,
Dat mijn zwaermoedigheit den wegh (wil 't helpen) baen
Ten kercker? hindert het gevaerlijckheên te myden?
Zy grijnzen, niet van een, maer schier van alle zyden,
Zoo gruwlijck, dat mijn oogh hier naulix door kan zien:
Doch zoo ghy 't u getroost, in Godts naem, 't moet geschiên.
Ay zet geen zwarigheit, aleerze wort geboren.
Ghy wilt dan, eer wy gaen, wel eerst mijn inzicht hooren?
Zeer gaerne, moeder: zegh, wat maeckt uw hart bedeest?
Zy vreest niet ydel, die by tijdts voor 't uiterst vreest:
Want mist die toght, ghy helpt de Harders gladt om 't leven,
Hun kudde aen nieuw gevaer. hoe menigh zal'er sneven,
Die nu noch veiligh duickt.
Wel moeder, vaer zoo voort.
Ghy zijt noch jongk, mijn kint: maer ick heb noit gehoort,
Hoe yemant uit dien muil des moortkuils zou geraken.
Hy slaght de hel, die weet van slicken, niet van slaken.
Dat Mamertijnsche hol; of is 't u onbekent?
't Is rotssteen stael metael al wat'er klinckt ontrent:
Cimente muuren, ysre staven, kopre deuren.
Kan uwe teere hant die breken, buigen, scheuren?
Of draeght ghy Samsons kracht verborgen in uw hair?
Of meent ghy, slechte maeght, zoo sluick van middel, daer
Te wringen door den muur, waer in geen zon kan schynen,
Als voor een halleve uur; en qualyck zonder quynen
Van 't alverquickend licht? zoo is 't 'er niet gestelt.
't Zijn dubble tralien: 't zijn wercken voor gewelt.
Beschrijf den kercker niet: dat 's tijdt en tong versleten,
Voor my, die menigmael vervarssing, dranck, of eten,
| |
| |
Of brief, of artseny aen dees gevangens braght.
Zijn maeghde vingers teêr; dit yzertuigh heeft kracht,
Petronel, door wien of dit geluckte?
Wie was zoo koen, die dit in wasch of potaerdt druckte?
Wie smede op vormen juist de rechte wederga?
Nu onderzoeck niet scherp. dit baert min nut, dan scha.
Zegh op, wat vreest ghy meer?
't Gebas der wackre honden;
Het wachthuis, daer ontrent; de schiltwacht, en de ronden;
Het volck, dat 's nachts langs straet te doen heeft by geval:
En niet van eenen kant, ick schrick van overval,
Voor mijn gedachten zelfs, en wat men niet zou droomen.
'k Wil ront gaen in de zaeck, zoo hoeft ghy min te schroomen.
De hondert oogen, die den kercker gade slaen,
Ja bey de hoofden zelfs, Proces, Martiniaen,
(Door wonderheên verlicht, daer Peter opgesloten,
Hen met zijn eige hant, gezalft heeft, en begoten;
Toen hy de bronaer sloegh in dien Tarpeeschen gront)
Begunstigen dit stuck, geen' lasterlijcken vondt;
Nadien men 't Capitool geen onheil pooght te brouwen.
Maer waerom bezight men niet liever mans dan vrouwen,
Of maeghden? blyven mans op zulck een' aenslagh t'huis?
Marien houden stant by 't graf, ja onder 't kruis,
Daer mannen angstigh vliên, en nagels speer en doren,
Gelijck veel zwaerden, een Lievrouwehart deurboren.
En of 't misluckte, 't waer gevaerlijcker voor mans.
De maeghden acht men minst; want waegen die een kans;
't Heet wy venyver: 't geeft geen omzien niet met allen.
Nu den Verlosser, eer wy gaen, te voet gevallen.
Ghy zult op schilt wacht staen, gelijck een halsvriendin.
Nu kniel, op dat men 't werck aldus met Godt begin.
Verlosser, die, om elck te lossen, u liet vangen,
En binden; en nu zit, aen 's vaders zy, behangen
Met eenen mantel, rijck van Goddelijcken gloet,
Waer voor al 't zichtbre licht zijn stralen strijcken moet:
| |
| |
Ghy Samson, die den mont des afgronts op kost sparren,
Dien roof ontweldigen, en slepen naer de starren;
Op 't grimmigh brullen van 't kranckhoofdigh helsch gedroght,
Dat, tegens uwe stem, een wijl niet kicken moght:
O Heilant, moedigh ons, om nergens voor te zwichten.
Verlos en redt die beide Apostolijcke lichten,
Op 't schreien van uw bruit, op 't jammerlijck geklagh
Van haer, die ongetroost dit pack niet dragen magh.
Ontruck uw hooftkerck niet den steun der hooftpylaren,
De dragers van het dack, waer onder wy vergaren.
Begunstigh onze hoop. zoo 't anders is verzien;
Wy rusten in uw' wil, die moet vooral geschiên.
O Wackerste van alle vogelen,
Die my uit 's misdaets dootslaep kraeit,
En drijft, door 't klappen uwer vlogelen,
De zon aen, die zich oostwaert draeit,
En langkzaem naer de kim komt ryden;
Terwijlze alree bekommert is,
Om d'ysre tralien te myden
Der Mamertijnsche vangkenis;
Die vasthoudt, in haer holle kaken,
Den weiflaer, dien 't van 't harte kon,
Al willends wetends te verzaken
Den glans der onderdruckte zon;
Een zon, die aller blinden oogen
Genezen quam: getrouwe haen,
Ghy kraeit, eer noch dees doeck kan droogen,
Alweêr op elcke wang een traen.
Ghy morgenwecker, leert my schreien
Geduurigh, eer de morgenstar
De scheemringh, voor dien glans, gaet spreien,
Waer tegens ick niet opzien dar;
| |
| |
Waer tegens ick niet op kan beuren
Dit rompligh schrompligh aengezicht;
d' Ooghappels, weeck en blint van treuren;
Bezwalckt, beschaemt, en schuw van 't licht.
Heb ick hun noch niet uitgekreten,
Die waert zijn Godt noch zon te zien?
Heb ick mijn tong niet afgebeten?
Die, om gevaer en smaet t'ontvliên,
Verlochende den rechten hoeder;
Verzwoer het al t'onnozel lam;
Dat smetteloos van zyne moeder
Ter weerelt, al de weerelt quam
In bloet en hartewater baden:
Zich offeren op 't kruis altaer.
O Paeschlam, ick holp u verraden,
In 't onweêr van die wreede schaer.
De kusser van 's verzoeners wangen
Verriet maer eens der menschen zoen:
Mijn mont, na dat hy was gevangen,
Verriet, helaes! hem driemael; toen
Hy vast bespot wiert, en bespogen.
Erbarm u myner: zie om laegh:
Alziende Waerheit, straf mijn logen:
Verzwaer de ketens, die ick draegh.
Wat woorden liet ick my ontslippen!
Verzaeckte ick zoo mijn' Godt, mijn' heer!
Wat lastren schonden deze lippen!
Ick nock, ick berst, ick kan niet meer.
Mijn geest bezwijckt. ick zijgh ter neêr
Och och och och och och och och.
Ay megevangen, staeck dit nocken, staeck dit stenen,
En laet my sluimeren. of zult ghy eeuwigh weenen,
Om 't struickelen der tonge? om zoo een woort, dat stil
De lippen los ontglipte, uit zwackheit, niet met wil?
| |
| |
Wat anders heeft de mont, wat anders 't hart gesproken.
Ghy ziet, van hartewee, verkniest, verout, gebroken.
Dit kermen, nacht op nacht. verzwackt den ouderdom,
Versteurt den slaep, of maeckt mijn nachtgebeden stom.
Ick schouw (want tranen uit berouw tot zuivring strecken
Van een bevleckt gemoedt) u rein van deze vlecken.
Mijn amptgenoot, ick weet, ick reck u taey gedult
Te lang, door 't moeielijck vernieuwen van mijn schult;
Zoo menighmael de haen aen 't sluimrigh hart komt kloppen.
Wat raet? mijn hartaêr berst, in 't eerst allengs by droppen,
Dan korter, drop op drop? dan gietze beecken uit:
En schrey ick niet, zoo is 't alleens of 't hart my sluit.
Ay medebroeder, laet mijn tranen ruim gaen weien.
Laet my mijn dootvergrijp ophalen. laet my schreien.
Zoo klagen 't hart verlicht, vaer voort met uwe klaght
De nacht vermaent my weêr aen 's Heilants jongste nacht;
Waer in d'Aertspriesters zelfs, schijnheilige Ouderlingen,
En Schriftgeleerden hem, met stael en stocken, vingen,
Door d'opgeruide schaer, en dien Iscarioth;
Verkoopende, om wat gelts, zijn meester, en zijn' Godt,
Ick trof in 't hondert, met den korten krommen degen,
Maer als vergeefs: elck vloot, en Simon stont verlegen,
Verlaten, en most zien, tot stervens toe bedruckt,
Hoe deerlijck Jesus daer zijn oogen wert ontruckt,
En stewaert in gesleept. 'k zagh om: elck was geweken.
'k Had nu door meesters last den houwer opgesteken;
En twijflende of mijn trouw hier mede moght volstaen,
Volghde al beducht de torts en nachttroep achter aen
Gelijck een dwalend lam al blatende den harder,
En 't siddrend voor den wolf! dan dichter, dan wat verder.
Helaes! zy sleurden 't Lam in 't priesterlijcke hof.
Ick zagh dit, en verdroegh 't. vergreep ick my niet grof?
Ghy had u vroom gequeten.
Ick stijgh de trappen op, daer 't hof, op Godt gebeten,
| |
| |
Krioelt, en woelt, en galmt, en lastert, zoo versteurt;
En Kaïphas quansuis de kleedren rijt, en scheurt.
'k Hoor spuwen in 't gezicht, en klincken voor die wangen,
Waer aen zy 't dootzweet zien, by roode drupplen, hangen.
Nu Christus, propheteer: wie klopt u voor den mont?
Een meisken; dat my, in de voorzael, zitten vont,
Stoof op: dit 's oock van 't slagh, die twist en oproer zoecken.
Ick schrik, verzaek mijn' heer, verdoem mijn ziel met vloeken,
Noch eenmael, en noch eens; en daetlijck kraeit de haen;
En Jesus ziet my stijf met straffende oogen aen,
Die dringen in de ziel. waer was ick toe gekomen!
Het hart wou op de tong, die liet zich naulix toomen,
Wee my, ellendigh man! erbarm u mijns! o heer.
Mijn broeder, schrey niet meer.
O Haen! de dagh wou op: my docht mijn hart wou sluiten.
Ick ginck beklemt om 't hart, ten hove uit, recht naer buiten,
Mijn stille schuilspelonck ontvouwen mijn verdriet,
In 't eerst met stom misbaer: geluit slaen kon ick niet,
Ick sloegh voor deze borst; begon het hair te rocken
Uit mijnen visschers baert; verzuchte, raeckte aen 't nocken,
Aen 't roepen op het lest, lagh plat op 't aenzicht neêr,
Zoo koudt, gelijck een visch, langs 't Galileesche meer,
Noch zieltooght, op den kant des oevers, voor zijn sterven;
Als die zijn element, het water, niet kan derven.
Ick schreeuwde: ô waterbron des levens! help my doch
Aen water: help mijn oogh aen tranen; is'er noch
Wat hoops, wat levens, voor mijn ziel, in zilte plassen.
Maer neen, die vloeckvleck is met tranen niet te wassen.
O mijn vermetelheit! wat heb ick my beroemt
Van voorstant! heilge disch, en spijs, die my verdoemt.
O bloet, o dranck, o kelck! hy spelde 't al te veuren.
O sleutels, wat poortier vertrouwt men 's hemels deuren!
Gena, gena, gena, toen schreide ick, vlaegh op vlaegh.
Mijn oogen root en dick; en harde 't schreien staegh.
| |
| |
Laet tuigen van mijn' rouw, om mijn' bezweken yver,
Die Starrebron, by 't hol: die zuivre en klare Vyver.
O Peter, was dat pal, gelijck een pyler, staen!
En kon een maeghdeken een' man in 't veldt verslaen?
't Viel mackelijcker 't lijf, verkleumt van kou te warmen,
Dan, met gevaer van 't lijf, uw' meester te beschermen.
Och och och och och och. wat kan een ydele schrick!
Ghy zijt, op verre na, zoo schuldigh niet als ick,
Die zelfs de kleederen des steenigers bewaerde;
Daer Steven storte met een hagelbuy ter aerde,
En, van godtvruchtigh bloet, besprengkelt, paers en root,
My lachen zagh, wee my! in zyne onnoosle doot;
Daer 't lijck, halflevend, lagh geplet van harde kaien.
Laet Simon zwygen: laet de bittre Sauwels schreien,
Wien Christus uit de lucht die gruwelen verwijt.
O hooft van 't lichaem zelf, waer in ghy sterft, en lijdt!
O glans, had ghy een' strael in mijn gezicht geslagen,
Eer bey deze oogen noch dien martler storten zagen.
Die Heiligh badt voor ons, en steegh de wolcken deur.
De steenen werden root, mijn wreetheit hiel haer kleur.
Mijn handen, hebt ghy oock doornagelt den Gekruisten?
Wee my, wee my, wee my! wie klinckt my daer met vuisten
Zoo fel in 't aengezicht? o nachtgeest, zijt ghy dat?
Sla toe, 'k verdien noch meer. ick zit van bloet bekladt.
Verneder dezen worm, eer hy zich verhoovaerdigh.
'k Vernoegh aen die gena; ben ick haer anders waerdigh.
Och och och och och och och och och och och och.
Petronel. Peter. Pauwels. Plautil.
WAt kermen hoort men daer? wat wil dat steenen toch?
Wy naecken het gevaer, en dienen niet te sammelen.
Hoor, ay hoor die ysre ketens rammelẽ.
My dunckt ick ken die spraeck. hou schiltwacht in dien hoeck.
Verneemt ghy ronde, of volck, zo brem eens, hou u kloeck.
| |
| |
De maen komt op, wiens schijn my luttel kan behagen.
Het licht is zelden vrient van heimelijcke lagen.
Hoe gaen wy? slim, of wel?
Waer sleept men ons by nacht? wie leit ons?
Uw dochter naer 't gemoet. ick bid u, volght te gader,
Ay oude Vader, volgh; ghy mede, o goede Vader,
In dezen achterhoeck, en uit den maneschijn,
In schaduw van dien muur: dat zal wel veilighst zijn.
De schiltwacht heeft den slaep vry gulzigh ingedroncken.
'k Verneem noch geen gewag. ay hoor dien wachthont ronken,
Voor dezen drempel. lof zy u, Emanuël,
Die dit beleit. dit schijnt geen menschelijck bestel.
Het zou niet hinderen al schuilden wy wat verder.
O Jesus, u zy lof. o aller herdren Herder.
Nu Vaders, gunt my, dat ick mijn verlangen blusch,
Dees hantboey eens ontsluit. laet my betyen sus.
Een dalende Engel zy mijn hulp, en medewercker
Ghy draeght de sleutelreex van kluisters, en van kercker.
Mijn kint, wat droom is dit? wat durft ghy op u laên?
Wie vordert u tot zulck een zorghelijck bestaen?
De vijftigh zielen zelfs, gezalight van uw handen,
Ter stede daer ghy zuchte, om 't knypen dezer banden;
De Roomsche kudde zelf, van Peters staf geweit,
En al wat, nacht en dagh, om zijn verlossing schreyt,
En vast, en waeckt, en bidt (daer zy ter sluick vergaren)
Dat d'opperherder wil zijn' onderharder sparen,
Ten minste noch een wijl. gedooght dan, en gehengt
Te volgen, hant aen hant, daer Petronel u brengt,
In 't onderaertsche hol, by zoo veel aengezichten,
En kennis; om hen door uw wederkomst te stichten;
Te stercken in den strijt uw strydende gemeent.
My dunckt ick hoor alree, hoe 't hol van blyschap weent,
En galmt; terwijl ghy schijnt twee starren in het midden:
Dies volght my, op mijn bede, of liever op hun bidden,
| |
| |
Zoo Jesus dit behaegh, hy zende een Engel neêr
Hy sluit den kercker op, en helpe ons, als weleer.
Godt bezight Engelen, of dienst van zwacke menschen.
Maer Englen weten best, of 't nut is 't geen wy wenschen.
De menschen holpen u weleer ter goeder uur.
Uit geen gevangkenis, maer van Damascus muur.
Uit een gevangkenis van vesten, dicht gesloten.
Waer Christus staeg gevlugt, zijn bloet waer noit vergoten.
Het hooft most bucken, tot verheffing van zijn leên.
De leden met hun hooft zijn lot-en-kruisgemeen.
De kudde treurt, wanneer de herder is ontslapen.
De vrome herder zet zijn leven voor zijn schapen.
Wanneer't de noot vereischt, dan zwicht hy voor geen doot.
De grootste Harder smeet zich willigh in die noot.
De grootste Harder leert de kleensten 't kruis ontvluchten.
Maer onder en aen 't kruis daer bloeien schoone vruchten.
Ontydigh kruis brengt wrange en bittre vruchten voort.
't Is altijdt kruistijdt. kruis is 't schoonst dat my bekoort.
Ick roem in Christus kruis, ja sterven is mijn leven.
Wat heeft mijn vlught wel eer al ergernis gegeven?
Uw leven stutte Godts vervolghde en wanckle schaer.
Mijn nazaet, roept my Godt, neemt deze schaepskoy waer.
Als Godt u roept; dan kan de nazaet haer bezorgen.
Waer toe dit uytstel dan? waer toe gedraelt tot morgen?
De kinders scheiden van den vader tijdts genoegh.
De vader zagh lang grijs: hy scheit nu niet te vroegh.
d'Olijfbergh zagh ons van dien lieven meester scheiden.
d'Olijfbergh zagh oock hoe bedrukt zijn jongers schreiden.
Wy scheidden evenwel, getroost en onbevreest.
Zijn Engel trooste u strax; daer na de Pinxtergeest.
Die zelve Geest kan u oock troosten, en verquicken.
Nu is het vluchten nutst, tot dat wy 't kunnen schicken
't Geen nut en oirbaer schijnt past strax een yeder niet.
Zich zelven reuckeloos te werpen in verdriet?
| |
| |
Men eert den Heilant zoo, door tranen bloet, en wonden.
Stroit rozen voor het zwijn: worpt perlen voor de honden.
Wat roos wat perlen heeft Godts wysheit niet gestroit?
Noch bleef de boosheit blint, hartneckiger dan oit.
Dat zal haer in den dagh des oordeels overtuigen.
Uw kinders kryten, om uw leering noch te zuigen.
Zy zijn nu groot: hun dient geen melck, maer sterker spijs.
Misgunt men ons die rust, in 't hemelsch paradijs?
Zy hoopen daer met u te rusten, zonder ende.
Wat houdenze ons dan hier gebonden aen ellende?
Uit liefde, en een gemoedt van droefenis beknelt
Men moet ten hemel zoo instormen met gewelt.
De hemel staet alleen niet op voor martelaren.
Ons voorbeelt quam aldus den hemel ingevaren.
Hy had zijn midlaers ampt voltrocken hier beneên.
Wy hebben hier den strijt, ons opgeleit, volstreên.
Gedenckt ons andren dan, die hier noch moeten strijden.
Wie triomferen wil, leer strijden, sterven, lijden.
Zy strijden moediger, daer hoofden voor hen treên.
Wy treden nu voor uit: waer toe dan dit gesteen?
Ga dochter, en ontlast die naer uw komt verlangen?
Wy geven op een nieuw ons wederom gevangen;
Zoo raeckt noch ghy, noch wacht, noch niemant in verdriet.
Heeft dan mijn trouw vergeefs gelegenheit bespiet?
Vergeefs het lijf gewaeght, om u het lijf te bergen?
Och vaders, vaders och, hoe kunt ghy ons dit vergen?
Is Petronel, ja al de kudde u niet meer waert?
Ten minste volgh my na in 't hol, daer 't al vergaert,
En wacht, en treurt, wat om uw uitkomst is verlegen:
En kan u niemants raet noch liefde daer bewegen,
Noch houden uit den muil van 't gapende gevaer;
Zoo keert van waer ghy quaemt. o al te vierigh paer,
'k Hoor onraet, zo my dunckt, van volck op straet, of ronden.
Ick bidde u om de vijf quetsuren, de vijf wonden,
| |
| |
Om speer en nagels, om de scherpe doornekroon,
Gevlochten om het hooft van Godts verdruckten Zoon,
Bewillight Petronel haer hartelijcke bede.
Of (weigert ghy te gaen) ick treck, ick sleep u mede.
Is 't hier noch dralens tijdt? het schemerlicht breeckt aen.
Ick hou van veer de wacht, en kan uw spraeck verstaen.
De leste ronde komt, ghy zult het stuck ontdecken.
De Vaders weigren meê te gaen: men moet hen trecken.
Rey van gekerstende Soldaten.
Zang.
VOor Jesus naem, en Caesars Rijck.
Het zy in sterven, of in leven,
Staen wy gereet, een yegelijck
Zijn eer en eigen Recht te geven,
Door schuldige onderdanigheit;
Gelijck wy Gode en Caesar zwoeren;
En, met een wettigh onderscheit,
Ons tweederhande wapens voeren;
d'Onzichtbaere, om de blinde maght
Des afgronts Christelijck te keeren;
De zichtbaere, om gewelt, met kracht
Der armen, van 's Rijx hals te weeren;
Van 't Capitool, en al den Raet.
Dit past een Christensch Roomsch soldaet.
Tegenzang.
Die zelve Caesar zal wel haest
Ons nieuwe Ridderschap bestoken;
Op datze, van de doot verbaest,
Jupijn met wieroock ga beroocken,
En den gekruisten Vorst verzweer;
Haer hoop, en zekerste betrouwen;
| |
| |
Den Vorst, die d'afgoôn preeckt ter neêr
En tempels leert van harten bouwen,
Waer in hy leeft door zynen Geest;
Veel min gedient met goudt, en marmer,
Dan met een ziel, die zucht, en vreest;
En keert den levenden beschermer
Haer aenschijn toe, haer' rugh Jupijn.
Waer zal dan Christus ridder zijn?
Toezang.
Al stonden wy, met heele benden,
Gekerstent, blanck in 't harrenas,
En dat'er slechts een schrede was
In 't midden, tusschen moortellenden,
En 't Heidensch offren, naer den sleur;
Wy koren Christus voor den keur:
Wy lieten zygen weer en wapen;
De pylen speeren zwaerden slapen,
En offerden, als tamme schapen,
Ons willigh op, aen 't weerloos Lam,
Dat stom van zelf ten outer quam.
|
|
Auteursrechtvrij