Logo DBNL
Gysbreght van Aemstel (1994)

Gysbreght van Aemstel

(1994)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Gysbreght van Aemstel.
Treurspel.

Het eerste bedryf.

gysbreght van aemstel
 
Het hemelsche gerecht + heeft zich ten lange lesten
 
Erbarremt over my, en mijn benaeuwde + vesten,
 
En arme burgery; en op mijn volx 1 gebed, +
 
En dagelix geschrey, de bange stad ontzet.
5
De vyand, zonder dat wy uitkomst durfden hopen,
 
Is, zonder slagh of stoot, van zelf het veld verlopen. +
 
Mijn broeder 2 jaeght hem na, zy neemen vast de wijck, +
 
En vlughten haestigh langs den Haerelemmer dijck.
 
Zoo stuift de zee voor wind met haer gedreve + golven.
10
Zoo zaghmen menighmael een kudde wreede wolven,
 
En felle tigers vlien, voor 't ysselijck geschreeuw
 
Van aller dieren vorst, den hongerigen leeuw,
 
Om niet al te levendigh en versch + te zijn verslonden
 
Van + hem, die op zijn jaght geen aes + en had gevonden.
15
Hoe snel, hoe onverziens is deze kans gedraeit?
 
Alhier 3, daer 't leger lagh, is 't veld alsins + bezaeit
 
Met wapens en geweer, + verbaest + van 't lijf gereten,
 
Van ingebeelden schrick, en uit der hand gesmeeten,
 
Om zonder hindernis te vlieden langs den wegh.
20
Ia op 't verjaeren zelf van 't jaerige belegh +
 
Word d'afgestrede muur van 't lang belegh ontslaegen. +
 
Hoe zal het gansche land 4 van ons verlossing waegen. +
 
De Kermerlander had met Waterlander dier
 
Gezworen duizendwerf, + dat hy met zwaerd en vier
25
Vernielen zou eerlang + de menschen en de daecken,
 
En tot een kerreckhof en asch en puinhoop maecken
 
Mijn oud mijn wettigh erf, + en delven + al mijn eer
 
In eenen poel 5, tot wraeck van Floris hunnen heer:
 
Om wiens vervloeckte dood ick lijde zoo onschuldigh,
30
Als yemant lijden magh, + doch draegh mijn kruis geduldigh:
 
Of zoo + ick schuldigh ben, en heeft het my gemist, +
 
't Is uit onnozelheid, + en zonder argh + of list.
 
Neef Velzen 6, lang geterght, van eige wraeck geprickelt,
 
En Woerden 7 hebben my hier listigh in gewickelt, +
35
En 't schoonste voorgestelt, en eerst de zaeck verbloemt
 
Met wonderbaeren glimp: + maer 'k heb hun wit verdoemt +
 
Zoo dra, als ick verstondt, hoe grof zy zich vergreepen,
 
Met den gevangen graef op Engeland te scheepen,
 
En sloegh dien voorslagh + af, ten beste van 't gemeen,
40
En ried de ridderschap en al de groote steen
 
Te roepen, + om den vorst zijn' moedwil + te besnoeien,
 
En geen uitheemsche maght noch koningen te moeien, +
 
Noch overzees geweld 8 te haelen in het land;
 
Veel min het hoofd des lands te helpen aen een' kant: +
45
Waer uit een springvloed is van zwaerigheên gesproten,
 
Die over steden ging en vast gebouwde sloten,
 
En dorpen zonder end, en menschen zonder tal,
 
Van allerhande staet, + dien 't eeuwigh smarten zal.
 
Noch hiel de wraeck geen' stand, en gaf zich noit te vrede; +
50
Al had zy uitgeroit, ten negensten gelede, +
 
Wat Velzens stam bestond, + of van zijn maeghschap + scheen.
 
De nieuwe riddeerschap 9 en steden in 't gemeen
 
Verbonden zich wel streng, + met diergezwooren eeden,
 
Handtasting + en geschrift, dat zy bezeeglen deden,
55
Van nu in eeuwigheid, met onverzoenbren haet,
 
Aen Woerden, Velzens bloed, en Aemstel, dezen smaed
 
Te wreecken, en van zoen te reppen noch te roeren.
 
Ons maeghschap zit verdruckt, + durf schild noch wapen voeren, +
 
En geeft gewilligh schot en lot + 10, om zoo gerust
60
Te leven, en de glans des adels blijft gebluscht. +
 
Hier holp geen tusschenspraeck + van koningen en heeren.
 
Men wou mijn trouwe stad noch 't onderst boven keeren,
 
Met Burgery met al, wat my is hou en trouw. +
 
De hoop was, dat de tijd allengskens slyten zou
65
De bitterheid des volx, en d'oude wrock versterven:
 
Waerom ick my getrooste in ballingschap te swerven
 
Veel jaeren achter een. Of ymmers, + doen + de zoon
 
Van Floris 11 werd gehaelt in aller zielen troon, +
 
Verhoopte ick, zonder last van deze burgerije, +
70
Te keeren in 't bezit en d'erref-heerschappije
 
Van Vecht en Aemstelstroom: dan laes! 't is al om niet. +
 
En was 't om my alleen, het was een klein verdriet.
 
Ick liet my zelf van lidt tot lidt in stucken zaegen,
 
En nam op my alleen de gruwelixste plaegen,
75
Die oit tyran bedacht; was dan de schuld geboet,
 
En sprackmen daer meê vry mijn al t'onnozel bloed, +
 
Mijn lieve gemaelin, en willige + onderzaten.
 
Ick wou, om hunnent wil alleen, mijn leven laeten,
 
En springen in een' poel, 12 en stoppen deze wel, 13
80
En dempen met een' sprong de nimmerzatte hel +. 14
 
Dat weet hy, die het al bezichtight + uit den hoogen,
 
En wat in duister schuilt, met zijn alzienden oogen,
 
Ontdeckt + tot op den grond, en alle harten kent.
 
Waerom hy oock mijn Recht gehandhaeft heeft in 't end,
85
En met den zegekrans my heerlijck + begenadight,
 
En teghens al de maght der vyanden verdaedight;
 
Die licht slaen in den wind van ouds genote deughd, +
 
Waer aen wy volck en vorst verplichtten van ons jeughd
 
Zoo yvrigh, zonder oit van trouwe te veranderen.
90
Mijn vader 15 heeft gestreckt + een hoofd van Waterlanderen
 
En Kennemers in 't veld, en met geweld alom
 
(Hoewel door nood geparst) vervolght den adeldom,
 
en aller vyandschap op zijnen hals geladen.
 
De koning Willem 16 zou getuigen van zijn daeden,
95
Indien hy eenmael moght verrijzen uit het graf.
 
Ick heb zelf Floris trouw gehandhaeft by zijn' staf, +
 
Zoo lang hy zat vervooght, en niet een woord kon spreecken. +
 
'k Heb hem zijn vaders dood rechtvaerdigh helpen wreecken:
 
Het koningklijck gebeent ontdeckt + 17, den Vries getemt,
100
En, als geheimen raed 18, in al zijn heil gestemt: +
 
Met Brero 19 voor de vuist + het Vlaemsche heit geslaegen,
 
En in Kazant met kracht den standaerd weghgedraegen; +
 
Doen Guido 20 nijdigh + was, dat Floris, al t'uitheemsch 21
 
Gezint, zijn' erfgenaem wou huwen aen den Teems, 22
105
En Vlaendren Walchren zocht te trappen met zijn rotten. +
 
Oock voer ick over zee, om hem de kroon der Schotten
 
Te zetten op het hoofd, hoewel het anders viel +. 23
 
Ick stond den graef en 't volck ten dienst met lijf en ziel,
 
En noch verzaemeltmen in 't harnas zoo veel troepen,
110
Die over Amsterdam en Aemstel wraecke roepen,
 
En brullen nacht en dagh, en zien niet, hoe de vlam
 
Van dezen fellen brand haer' eersten oirsprong nam
 
Uit Floris geile borst, en + 't schandelijck omhelzen,
 
En schennen van mijn nicht, die schoone bloem van Velzen;
115
't Verongelijcken + van den adel, in zijn Recht,
 
Bezworen met zijn' mond, verblinde menschen, zeght,
 
Indien geen wrock en wraeck uw oogen en verblinden,
 
Zoud ghy niet stofs genoegh tot Aemstels onschuld + vinden?
 
Hoe zochtmen hem van ouds te maecken tot een' slaef?
120
Wat leed hy niet al leeds van Bisschop 24 en van graef?
 
Men wou zijn loflijck bloed + in 't bisdom niet gedoogen.
 
d'Artsbisschop aen den Rijn kon met zijn nijdige + oogen
 
Niet aenzien ons geluck, gaf Gozewijn de schop, 25
 
En zette zijnen neef 26 den hoogen myter op.
125
Wy streden om den staf, + tot datze my en Woerden,
 
Aen weerzy van zijn paerd, tot een triomfe voerden
 
In Uitrecht, met veel smaeds, van yeder aengehoort.
 
Men heeft my 't Vrelandsch slot ontweldight, + hem Montfoort.
 
'k Beken het slot was my met voorwaerde opgedraegen; +
130
Maer nergens om gebouwt, dan om mijn land te plaegen.
 
'k Heb 's graeven vangenis wel zeven jaren 27 lang
 
Bezuurt, + en Zwaenenburgh 28 noch afgestaen door dwang.
 
Mijn erf in leen verkeert + 29, en manschap + moeten zweeren:
 
Daer ick eerst God alleen, en anders geene heeren
135
En kende + in mijn gebied, noch rekeninge + gaf.
 
Noch dringtmen evenwel op my zoo stijf en straf.
 
Doch Haerlem 30 draeght met recht + de grootste schuld van allen,
 
Dat om zijn voordeel wrockt, + en wenscht mijn stercke wallen
 
Te slechten tot den grond, in schijn van 's graeven zaeck,
140
En weet zijn baetzucht loos te decken + met de wraeck,
 
Misbruickt hier toe den Zeeuw, de Hollanders en Vriezen,
 
Om door mijn grootheid niet aen eere te verliezen.
 
Zoo leit de zaeck by my, en daer op ga ik aen, +
 
En heb in 't zwaer belegh de stormen uitgestaen, +
145
En dagh en nacht voor aen geworstelt + op de wallen:
 
't Vermoeide volck gesterckt, en rustigh uit gevallen: +
 
Mijn' broeder Ot 31 gequetst zien sterven in mijn' schoot:
 
Krackeelen neer geleit: + in brand, in hongers nood,
 
Ghelijck een vader my voor 't algemeen gedraegen.
150
En noit bezweeck mijn moed in droeve nederlaegen:
 
Noch 'k blies my zelven op in voorspoed, noch zocht roem
 
In 's vyands ondergang: hoe noode ick vyand noem
 
Die onverzoenelijck zich tegens my verzetten,
 
En wenschen met mijn bloed hun blanck geweer + te smetten.
155
'k Vergeef hen dese feil, en die onwetendheit,
 
En stel my in zijn hand, die Recht van onrecht scheid,
 
En streckt + in 's hemels stoel + der onderdruckten trooster.
 
Maer 'k zie den vader + daer van ons Katuizers klooster
 
Genaecken + van ter zy 32, op dat hy my begroet.
160
Hy schijnt om ons geluck verheughd en wel gemoed.
 
'k Zal best verstaen uit hem, die noit en was besproken, +
 
Waerom het leger zy dus schichtigh + opgebroken.
Willebord. Gysbreght van Aemstel.
willebord
 
Myn welgeboren heer, de zoete Iesus zy
 
Met u en uwe stadt, en sta u eeuwigh by,
165
In allerhande nood. de Broeders van ons orden +
 
En ick, zijn zoo verblijd, als ofwe levend worden
 
Getrocken in den troon van Gods volmaeckte vreughd.
 
Ons klooster zingt en klingt, + en is niet meer verheughd
 
Op 't allerhooghste feest en heiligh jaergetije, +
170
Het welck de kercke viert ter eere van Marije,
 
Die zuivre moedermaeghd, of Christus haeren zoon,
 
Die ons verloste aen 't kruis, en droegh een doorne kroon,
 
Als nu, om uwent wil, die van de wreede plaegen
 
Des goddeloozen krijghs verlost zijt en ontslaegen:
175
Nu al uw vyanden verbaest zijn doorgegaen, +
 
En laeten tenten, tuigh, en hunne hutten + staen,
 
En alles, wat zy meer uw volck ten beste geven. +
 
'k Geloof, Gods engel zelf die heeftze weghgedreven,
 
Als 't heir des Assyriers, 33 die zijn vermeetle stem
180
Hiskia hooren liet, tot voor Ieruzalem:
 
Het welck in eenen nacht zoo wonderlijck verkeerde, +
 
Doen een, die 't al regeert, dat stoffen + hem verleerde.
 
Hoe menigh dreigement, en vloeck heb ick gehoort?
 
Wat heeftmen gift en gal gebraeckt, en brand en moord
185
Getiert, en 't gansche jaer gescholden en gekreten,
 
Niet anders, of zy u met tanden wouden eten? +
 
d'Een zette u levend, en geketent, op een radt:
 
Een ander rolde u naeckt in Velzens spijckervat: 34
 
Een ander wou uw hoofd, uw beckeneel, + vergulden,
190
En vatten in fijn goud. + 't was byster + hoeze brulden,
 
En deelden bloed voor wijn, uw vleesch voor voedzel uit, 35
 
En keven om 't geraemt, en dongen na + uw huid,
 
En wouden die getouwt + op eenen ketel spannen,
 
Tot endeloozen schrick van schelmen en tyrannen.
195
Maer God zy eeuwigh danck, die hunne boosheid schut. +
gijsbrecht
 
Dien d'opperste beschermt, die heeft een vaste stut.
 
Godvruchte vader, dat u God en Christus loonen,
 
Nadien + de broeders zich met uw zoo gunstigh toonen
 
Te mywaert. ick vertrouw uw vierige gebeen
200
Die hebben dagh en nacht voor mijne stad gestreen,
 
De stormen afgekeert, + en 't vier van onze daecken;
 
Want wapens zijn onnut, zoo d'englen niet en waecken,
 
En 't yverigh gebed van 't geestelijcke volck.
 
Wat hing u over 't hoofd een zwarte en donkre wolck
205
Van zwaerigheen, terwijl hier 't leger heeft gelegen?
 
Ghy zijt niet misgedeelt in 's oorlooghs milden zegen.
willebord
 
Geen hair is ons gekrenckt, geen overlast gebeurt.
 
Men heeft het klooster noit in zijnen dienst + gesteurt.
 
Wy hebben staegh + volhard in onzen ouden yver. +
210
De boomgaerd leed geen scha aen vruchten, noch de vyver
 
Aen visschen, noch de kerck aan d'allerkleenste ruit. 36
gysbreght
 
Wie heeft dan des soldaets baldaedigheid + gestuit?
 
Wat hiel zoo kort in dwang + die breidelooze gasten?
willebord
 
Met geen inlegering wou Egmond ons belasten:
215
Behalven dat hy zelf en zijne lijfwacht mee
 
(Die altijd tuchtigh + is) hier nam zijn legerstee,
 
En boven onze poort liet aenslaen 's graeven wapen, 37
 
Daer wy in zekerheid gerust op moghten slaepen.
gysbreght
 
Dat doet my wel, + gelijck een liefelijcke lucht.
220
Ick zelf en al de stadt was meest om u beducht,
 
En vreesden ofghe lang + verjaeght waert, en geplondert.
 
Maer vader, zegh my eens: een yeder is verwondert,
 
Waerom 't verbittert heir zoo onverziens + vertrock,
 
En liever niet volharde in 't opzet + van zijn' wrock.
willebord
225
Verwonder u niet eens, + de nood heeft hen gedrongen.
gysbreght
 
Mijn burgers lagen stil, en 't leger onbesprongen. +
willebord
 
Van buiten wel, maer niet van binnen, dat ghy 't weet.
 
Het wintert fel, wanneer 't een ondier + 't ander eet:
 
Zoo ging 't in 't leger toe, belieft het u te hooren,
230
Al 't geen ick heb gehoort met dees mijn eigen ooren,
 
En met mijn oogen zelf gezien noch dezen dagh?
gijsbreght
 
Godvruchte vader, spreeck, ick luister na'et verslagh.
willebord
 
Na dat ick d'oversten + een wijl + had hooren mompelen
 
Van Amsterdam, al stil, + by duister t'overrompelen,
235
Rees tusschen Diedrick 38 zelf + en Egmond een krackeel,
 
Dat uitborst meer en meer, en yeder trock een deel
 
Van 't krijgsvolck op zijn zy, + en zocht het stuck te stijven, +
 
En na zijn eigen hoofd den aenslagh door te drijven.
 
Veel hoplien 39 yverden te slissen + het gheschil.
240
Maer Diedrick stijf van kop, die nimmer luistren wil
 
Na reden, noch bescheid, + en 't veld behoud met kryten,
 
Werd trotzer, + overmits + de lange Klaes van Kyten, 40
 
De Sparewouwer reus, zoo onbeschoft + als groot,
 
In alles wat hy dreef + hem hulp en bystand bood,
245
En Egmond met zijn klock, en grove stem + vervaerde, +
 
En dreef + hem met een vuist, dat hy een wijl ter aerde
 
In zwijm lagh en voor dood. die moedwil en die hoon,
 
Den veldheer aengedaen, ging velen aen hun kroon, +
 
En zonder het ontzagh des reuzen fel gebeten, +
250
Men had malkanderen terstond in 't hair gezeten,
 
En onder een banier + malkandren aengerand. 41
 
Men raesde een heele weeck. de haet, het misverstand, +
 
En misvertrouwen + wies. daer sporrelden de zinnen. +
 
Men vreesde min de stad, en meer verraed van binnen:
255
Tot dat al d'oversten verzaemelden heel stil
 
In 't klooster, dezen dagh, tot slechting van 't geschil:
 
Doch al vergeefs: men was veel eer gezint te vechten,
 
En dees oneffenheid + met degens te beslechten,
 
Dan recklijck, + en bedaert, te luistren na verdragh. +
260
Ick trad'er in den hoop, gelijck ick zomwijl plagh,
 
En sprack hen toe, en brogt aldus hen aen 't bedaeren:
 
Manhafte + hoplien 42, God wil + 't leger lange spaeren
 
In onderlingen peis, het eenigh dat 'er magh
 
Uw' vyand, wie 't oock zy, gedijen tot ontzagh. +
265
De tweedraght is een pest, die allen staet te schroomen. +
 
Gedenckt dat u de stad, die 't rieckt, + op 't lijf zal koomen.
 
Wat middel is' er, om den Aemstel 't hooft te bien,
 
Nu elck, wantrouwigh, d'een na d'ander om moet zien? +
 
Ghy zijt, aleer men 't gist, geslaegen of gevangen.
270
Wanneer de harder dwaelt, wat pad, wat rechte gangen
 
Kan d'arme kudde gaen? dus maeckt een kort besluit.
 
Verdraeght het scheel, + of schort + den krijgh, en scheidt 'er uit
 
En keert van waer ghy quaemt. waer toe veel wercks begonnen?
 
Berockent zoo veel spels, + als 't niet word afgesponnen?
275
Ick merckte dat mijn raed niet weinigh en vermoght. +
 
Men nam mijn woorden in. zy kregen achterdocht, +
 
En zorge + voor gevaer van uw versteurde wallen +
 
En dat de burgery en landzaet + uit moght vallen.
 
Daer liep een klein gerucht, ghy waert al op de been.
280
De doodschrick quam 'er in. men ruckte 't heir by een. +
 
Men brack al heimlijck op, en zonder eenigh teecken
 
Van horen en trompet, of hut in brand te steecken.
gijsbreght
 
Ghy hebt de stad, en my geen kleinen dienst gedaen:
 
Een deughd, + die nimmer zal uit mijn gedachten gaen.
285
Gedenck my in 't gebed, voor uw autaer, ten goede.
willebord
 
De lieve Iesus neem u eeuwigh in zijn hoede.
Arend van Aemstel. Gijsbreght van Aemstel. Vosmeer
arend
 
Heer broeder zijt gerust, en luid van vreughd de klocken.
gijsbreght
 
Waer is het heir? + hoe veer waert ghy hen nagetrocken? +
arend
 
Ontrent een booghscheut weeghs aen geen zy + Slooterdijck.
gijsbreght
290
Hoe ging 't u op den toght?
arend
 
          Zy stoven algelijck
 
Voor uit, + als voor den wolf een kudde onnoosle schaepen.
 
Mijn volck hoefde op dien toght geweer noch eenigh waepen, +
 
En keert met rijcken buit. de Kermers scheenen stom:
 
Want hoemen 't vechten zocht, zy zagen niet eens + om,
295
En reckten vast hun pad, + van doodzen schrick bezeten.
gijsbreght
 
Noit kraeide haen, als hem de kam was af gebeten.
 
Een dogh en baste + noit, maer droop, als hy 't verloor,
 
Met ingetrocken staert, en hangende ooren, door. +
 
Wat vogel + brengtghe dus geknevelt en gevleugelt? +
arend
300
't Is eener uit de vlught van 't vlughtige + gevleugelt,
 
Gegrepen buiten dijx, alwaer hy stack in 't slick.
 
Hoe beeft hy. 't aengezicht ziet doods en bleeck van schrick.
 
Hy is gesleept, gesleurt, en heeft veel smaeds geleden. 43
gijsbreght
 
Een woedende gemeent en staet in recht noch reden, +
305
Wenze + yemant over magh, + men breng hem hier voor my.
 
Wie zijtghe? waer van daen?
vosmeer
 
          Heer Gijsbreght, strafme vry. +
 
Ick ben van 's vyands volck, en waerdigh + om te sterven.
 
'k Heb meê gezocht uw stad en burgers te bederven, +
 
En duizendmael verdient een schandelijcke dood.
310
Ick geef my in uw hand, geparst door hoogen nood.
 
Mijn ramp wil + Kennemer en Waterland behaegen:
 
Maer 'k zal de dood van u met minder pijn verdraegen
 
Dan van mijn eigen volck, dat zich ondanckbaer toont,
 
En mijn' getrouwen dienst zoo onrechtvaerdigh loont.
gijsbreght
315
Wat zijtghe voor een gast? + Of in wat land geboren?
vosmeer
 
Ick ben een Goyers + kind, vervallen in Gods toren, +
 
Te Haerlem opgevoed. 'k ontliep mijn' oudren vroegh.
 
Mijn vader vielme hard, want ickme paslijck + droegh.
 
'k Heb al mijn leven lang gevolleght vreemde Heeren,
320
En buiten moeten 't geen ick t'huis niet woude leeren
 
De bittere armoe heeft mijn herssenen gewet.
 
'k Heb menigh stuck verziert, en 't lijf daer na gezet, +
 
Om door een braeve + daed of aenslagh op + te raecken,
 
En door een anders scha eens mijn fortuin te maecken:
325
Maer altijd heeftze 44my den rugge toegewent;
 
Doch noit zoo dwars + als lest. het noodlot, ick beken 't,
 
Is stercker dan de mensch, of zijn geboortestarre.
 
En of ons brein yet bouwt, + dit stoot het al om verre,
 
Met eenen dartlen voet. + met wat een listigheyd
330
Met wat een' rijpen raed was d'aenslagh aengeleit, +
 
Om te vermeesteren uw lang bestormde muuren.
 
Zoo Vosmeer na zijn' zin dat schip had mogen stuuren, 45
 
Gelijck het by hem lagh, + zy hadden, het is waer,
 
Gewonnen in een uur door list, dat in een jaer
335
Door uiterlijck geweld noch stormen werd verovert.
 
Het schijnt dat d'oversten verblind zijn en betovert.
gijsbreght
 
Sta op, en heel +
 
my niets van alles wat ghy weet.
vosmeer
 
Nu ben ick ymmers van Hollands + dieren eed,
 
En Egmond kan my hier niet heeten + of verbieden.
340
Hy dreightme met de dood, en parstme hier te vlieden.
 
Mijn aenslagh is verbrod + en ydel + en onnut.
 
Heer Gijzelbreght 46, gena. ick geef my in uw schut.
 
Ghy kuntme, wiltghe slechs, een vriend en vader strecken, +
 
Nadien + ick u 't verraed volkomen wil ontdecken,
345
En hoe 't geschoren lagh + in 's krijgs geheimen raed,
 
Tot ondergang van u, en uwen heelen Staet.
gijsbreght
 
Ontbind den knecht, zoo magh + hy onverhindert spreecken.
vosmeer
 
De hoplien 47 wenschten dick + het leger op te breecken,
 
Nadien + met storm op storm, en endeloos gevecht,
350
Het heele ronde jaer, niet meer was uitgerecht +
 
Dan moeite en volck gespilt, en tijd onnut versleten:
 
Het welck zoo menighmael den veldheer werd verweten;
 
Een smaed die lastigh viel: + en hiel hem niet verplicht +
 
Zijn eer en eed, hy had zijn ancker lang gelicht: +
355
En och, of 't waer gebeurt een goede wijl + te voren,
 
My waer dit ongeluck, noch onheil niet beschoren:
 
Want 't is een maend geleen, dat ick hem heimlijck ried
 
Te maecken, op mijn woord, + een ende van 't verdriet,
 
En zoo hy was gezint een luttel volx te waegen,
360
Ick wou hem in de stad op bey mijn handen draegen, +
 
En stappen zelf voor aen, en maecken hen het spoor.
 
Ick opende mijn wit, + en sloegh het middel voor.
 
'k Had zomtijds door de graft, by duyster nacht, gezwommen,
 
En al de wacht bespied, en 't groot rondeel 48beklommen,
365
Dat aen den hoeck van 't Y uw stercke stad bewaert. +
 
Hier lagen Blijden 49in, en ander krijghsgevaert. +
 
'k Nam aen, + en 't kon geschien, door + muur, door al te booren
 
Recht waterpas, zoo stil, dat niemant my zou hooren.
 
Wanneer nu door de breuck + een krijgsman heenen moght,
370
Zou 't braefste puick, + hier toe geloot + en uitgezocht, 50
 
De graft, daerze ondiepst is, met rijs + op Kersnacht dammen,
 
En kruipen in 't rondeel, om d'eerste + poort te rammen,
 
Als d'afgewaeckte + wacht gevelt lagh en vermoort.
 
Het heir dan over dam, en door geramde poort,
375
Aen 't nederhouwen, wat op straet zich openbaerde, +
 
Terwijl de burgery kappel en kerck bewaerde. +
 
En 't was te nacht de tijd, en vraeghtghe na bewijs?
 
Ghy ziet, hoe daer een schip, het Zeepaerd 51, leit, vol rijs; +
 
Het welck men door de vlught verzuimt + heeft en vergeten.
380
Wat werdt 'er niet al tijds met kibbelen versleten?
 
De hoofden laegen vast + ellendigh over hoop.
 
Men schoof de schuld op my. 'k had menschen vleesch goed koop: +
 
Noch wist niet wat ick dreef: + zy zouden 't niet gehengen, +
 
Dat ick het volck zoo licht zou op de vleeschbanck brengen,
385
En jagen in hun dood. dus ging 't aen d'eene zy:
 
Aen d'andre stemdemen eendraghtelijck met my:
 
Terwijl + verliep de kans, en d'aenslagh die bleef steecken.
 
Doen zochtender een deel hun leed aen my te wreecken.
 
Daer quamen, zonder slot, + veel klaghten t'mijnen last.
390
Ick was een tovenaer, en daer op raeckte ick vast. +
 
En most door pijn geparst, al 't opgedichte melden. +
 
Men doemde my ter dood, en heden zou 't my gelden: +
 
Maer gistren avond brack een vriend mijn boeien los.
 
Ick vlughte langs den dijck, gelijck een hollend ros,
395
Doch hielt + 'er niet, uit angst van 't leven te verliezen.
 
Ick sloegh ter zijen af, en schoot 'er in de biezen,
 
En stack + in diep moerasch al den verleden nacht.
 
Zy 52 trocken my voorby. ick hielme stil, en zagh 't;
 
Tot dat uw burger quam de Kermers na gevlogen.
400
Ick riep om hulp, en werd uit het moerasch getogen: +
 
Want anders was ick daer gebleven en versmoort.
 
Doch zoo ick sterven moet, 'k wil liever voor uw poort, +
 
Aen wie ick 't heb verdient, dit lastigh + leven laeten,
 
Dan by mijn eigen volck, die my met onrecht + haeten.
gijsbreght
405
Ga heen, ick schenck u 't lijf. + 't en is geen straffens tijd.
 
Wy zijn van onsen hals de groote vyand quijt.
 
'k Ontfang u in mijn dienst, en zal u wel betaelen.
 
Ga help terstond het rijs en 't Zeepaerd binnen haelen.
 
De kou begint, en is nog veer van haer vertreck.
410
In 't wachthuis 53 en op 't slot is hout en brand gebreck: + 54
 
Men maghze stracx verzien, + en barnen + 't rijs tot asschen,
 
Zoo kunnen zy hier mee de vesten niet verrasschen.
 
Ick hoor de Goyer doet de waerheid niet te kort,
 
Want zijn vertelling stemt met + vader Willebord. 55
rey van amsterdamsche maeghden 56
415
Nu stelt + het puick + van zoete keelen,
 
Om daar gezangen op te speelen,
 
Tot lof van God, die op zijn' troon
 
Gezeten is, zoo hoogh en heerlijck; +
 
Van waer hy zien kon, hoe begeerlijck +
420
Het Sparen 57 stack na + Aemstels kroon. 58
 
Hoe wraeck met zwaerden en met speeren
 
De torenkroon 59 van 't hoofd wou scheeren +
 
Der schoone en wijd vermaerde stad,
 
En rucken door geweld van benden +
425
Der vesten gordel 60 van haer lenden
 
En plondren + haer kleenood en schat; + 61
 
En schenden d'edele en getrouwe, 62
 
Gelijck de schender 63 Velzens vrouwe,
 
Wel ruim zoo waerdigh als Heleen
430
Den brand van een herboren Troje, 64
 
En krijgh, + die 't overschot verstroje, +
 
Na datmen jaeren heb gestreen.
 
Waer is de reus 65 met al zijn stoffen, + 66
 
Die Gijsbreghts stad ter neer wou ploffen. +
435
En om haer' muur zijn armen slaen?
 
Wat ydle + schrick heeft hem geslaegen?
 
Wat ydle vreeze magh hen jaegen,
 
Die nu met schande strijcken gaen? +
 
't Is tijd de kercken te stoffeeren, + 67
440
Te danssen, en te bancketteeren,
 
En met een' uitgelaeten geest
 
Dees blijschap aen de vreughd te huwen, +
 
Die vrolijcke englen ons vernuwen +
 
Met zang, op Gods geboortefeest.
445
Treck in, o Aemstel, treck nu binnen,
 
Die zonder slagh 68kunt overwinnen.
 
Treck in, o braeve burgery,
 
Die u zoo moedig hebt gequeten. 69
 
Geen eeuw en zal uw eer vergeten.
450
De hemel sta u eeuwigh by.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen