De werken van Vondel. Deel 7. Vertalingen uit het Latijn van Vergilius, Horatius en Ovidius

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, sign.: VGB. Ned. 56 2606

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van De werken van Vondel. Zevende deel van Joost van den Vondel, uitgegeven in 1934. Aan dit deel werkten J.F.M. Sterck, H.W.E. Moller, C.G.N. de Vooys, C.R. de Klerk, B.H. Molkenboer, J. Prinsen J.Lzn., L. Simons, C.C. van de Graft, L.C. Michels en A.A. Verdenius mee.

 

redactionele ingrepen

In de oorspronkelijke uitgave worden de vertaling in proza en de vertaling in dichtvorm van Eneas naast elkaar afgedrukt, steeds het proza op de linker- en de poëzie op de rechterpagina. In deze digitale uitgave is ervoor gekozen het proza en de dichtvorm na elkaar te geven en de paginavolgorde te behouden. In één geval zijn aan het eind van een hoofdstuk de laatste dichtregels naar het eind van het gedicht geplaatst, twee pagina's eerder, dit gaat om p. 177 (regel 1391-1402 van de poëzie van het Elfde Boek van Eneas naar p. 175 verplaatst). Op p. 177 is de kop ‘[Vervolg Inhoudt Twalefde Boeck]’ weggelaten.

pp. 285, 345 en 398: de regelnummering slaat op deze pagina's een regel over: p. 285 mist een regel tussen 10-15, p. 345 mist een regel tussen 1-5, p. 398 mist een regel tussen 95-100.

p. 851: bij de aanvullingen is ‘Bij blz. 10.’ veranderd in ‘Bij blz. 7’: ‘Bij blz. 7. OP DE BOETEN BETAELT DOOR PETER SCHRIJVER’, VAN 1619 OF 1625?’

p. 882, p. 887: De vermelde drukfouten zijn in de lopende tekst verbeterd.

p. 888: de kop ‘[Autotopie naar het Handschrift der ‘Herscheppinge’]’ toegevoegd.

p. 891: de kop ‘[Afwijkende Lezingen bij de teksten van de Plano-drukken: Liicktranen van 1629 en Lyckklaght van 1635]’ toegevoegd.

p. 894: de kop ‘[Brief van Vondel aan Constantijn Huygens]’ toegevoegd.

Na p. 909 is een aantal pagina's uit het achtste deel met aantekeningen over het zevende deel opgenomen. Dit zijn de pagina's 953-957, 963 en 964. De correcties uit de ‘Verbeteringen en aanvullingen’ van pp. 963-964 zijn doorgevoerd.

 

Bij de omzetting van het oorspronkelijke tekstverwerkingsbestand naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. IV, p. 2, p. 20, p. 845, p. 846, p. 899, p. 900, p. 910) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina ongenummerd (I)]

DE WERKEN VAN VONDEL

DEEL VII

 

[pagina ongenummerd (III)]

DE WERKEN VAN VONDEL

VOLLEDIGE EN GEÏLLUSTREERDE TEKSTUITGAVE IN TIEN DEELEN

BEWERKT ONDER LEIDING VAN DR. J.F.M. STERCK DR. H.W.E. MOLLER, PROF. DR. C.G.N. DE VOOYS EN C.R. DE KLERK, MET MEDEWERKING VAN DR. C. CATHARINA VAN DE GRAFT, L.C. MICHELS PROF. B.H. MOLKENBOER, PROF. DR. J. PRINSEN DR. L. SIMONS † EN PROF. DR. A.A. VERDENIUS

BANDTEEKENING VAN PROF. R.N. ROLAND HOLST

ZEVENDE DEEL

VERTALINGEN UIT HET LATIJN VAN VERGILIUS, HORATIUS EN OVIDIUS TOEGELICHT DOOR VERDENIUS, DE VOOYS, V.D. GRAFT EN MICHELS

 

UITGEGEVEN IN 1934 DOOR DE MAATSCHAPPIJ VOOR GOEDE EN GOEDKOOPE LECTUUR TE AMSTERDAM

 

[pagina 1]

KORT OVERZICHT

I.	HET LEVEN VAN VONDEL (HOOFDSTUK VII: 1656-1660II), DOOR DR. J.F.M. STERCK.
II.	TEN GELEIDE VAN VONDELS HERSCHEPPINGE, DOOR L.C. MICHELS.
III.	DE BOEKEN X, XI EN XII VAN VERGILIUS' AENEÏS IN VONDELS VERTALINGEN. BEWERKT DOOR PROF. DR. A.A. VERDENIUS (Blz. 22-257).
IV.	Q. HORATIUS FLACCUS LIERZANGEN EN DICHTKUNST. IN HET RIJMELOOS VERTAELT, DOOR J.V. VONDEL. BEWERKT DOOR PROF. DR. C.G.N. DE VOOYS EN DR. CATH. C. VAN DE GRAFT (Blz. 258-371).
V.	PUBLIUS OVIDIUS NAZOOS HERSCHEPPINGE. VERTAELT DOOR J.V. VONDEL: DE EERSTE XII BOEKEN. BEWERKT DOOR L.C. MICHELS (Blz. 372-844).
VI.	LITERATUUR-OPGAVE EN BIBLIOGRAPHIE, DOOR DR. J.F.M. STERCK.
VII.	AANVULLINGEN EN OPMERKINGEN, DOOR DR. J.F.M. STERCK.
VIII & IX.	AANTEEKENINGEN EN AFWIJKENDE LEZINGEN, DOOR DE BEWERKERS: VERDENIUS, DE VOOYS, VAN DE GRAFT EN MICHELS.
X.	INHOUD.

 

 

[pagina 882]

LIJST VAN OPGEMERKTE DRUKFOUTEN

Deel VI.

Blz. 47, aant. bij r. 59: lees achter raadsheer een komma i.p.v. een punt.

Blz. 55, aant. bij r. 290: Vergilius, lees Vergilius'.

Blz. 77, r. 82: klasse; lees kasse.

Blz. 106, r. 112: oever.; lees oever,.

Blz. 108, in de Tekstkritiek: 1652; lees 1659.

Blz. 110, in de Tekstkritiek: aen eene; lees aen een.

Blz. 122, r. 110: achter zitten dient: te staan.

Blz. 137, aant. bij vs. 96: aanteekening; lees aantekening.

Blz. 154, r. 33: lees achter Nise een punt.

Blz. 156, r. 46: lees achter vervoeren een punt (het vraagteken is een drukfout uit de eerste uitgave van 1646).

Blz. 231, aant. bij vs. 184: r. 122; lees r. 129.

Blz. 252, aant. 9e r.v.o.: 505; lees 405.

Blz. 306, Tekstkritiek, 2de r.: 1652; lees 1659.

Blz. 329, aant. bij vs. 367: lees achter mnl. een komma.

Blz. 386, r. 434: volght; lees volgh.

Blz. 586, Tekstkritiek: de woorden het volck aan het slot van r. 1 dienen te worden geschrapt.

Blz. 668, Tekstkritiek: 1646; lees 1659.

Blz. 704, r. 391: golven; lees golve; Tekstkritiek: golven, lees golve; golve, lees golven.

Blz. 746, Tekstkritiek: speren; lees sporen,

Blz. 776, Randschrift: Alekte; lees Alekto.

Blz. 938, Tekstkritiek: vervang Equicolus door Quercens en vul achter woont aan: Equicolus is weggelaten; lees verder: in 1659 schrijft Vondel: Quercens, en Equicolus, braef enz. (de juiste vertaling).

Deel VII.

Blz. 84, r. 787: voortvlughtigen; lees voorvlughtigen.

Blz. 182, aant. bij r. 95: doodelik; lees dodelik; aant. bij het Randschrift (r. 89): kalmeeren; lees kalmeren.

 

[pagina 887]

Aanvullingen en verbeteringen bij Herscheppinge

Tenzij anders aangegeven, hebben zij betrekking op de commentaar.

Blz. 377 r. 3 l. voeghelyke.

Blz. 378 r. 1 v.o. l. koningklyk.

Blz. 379 Bij vs. 65 gewaeght: daverend doet blijken; vgl. Wdb. N.T. IV, 2008.

Blz. 381 r. 6 l. heerelyke.

Blz. 383 Tekst, na vs. 189 een komma.

Blz. 384 r. 9 l. Boeotië; r. 3 v.o. l. Argonauten.

Blz. 386 r. 10 v.o. l. apístoon.

Blz. 389 Tekst, r. 83; oude uitg. oordeelloozen.

Blz. 393 Tekst, r. 191 l. lieflykheit; r. 6 l. Alcinoüs.

Blz. 394 Bovenschrift, i.p.v. Publius l.: P. r. 8 v.o. l. aetate.

Blz. 396 De opgave onder Tekstkritiek hoort in de commentaar thuis. Bij r. 42 van de Tekst: op te haelen; Crinit.: ‘uitvoeriger te behandelen’.

Blz. 397 Tekst, r. 2 l. byzondere; r. 6 schrap het woord Tekstkritiek.

Blz. 398 De versregels. r. 97-8, zijn enigszins missteld. Er is ook een fout in de telling: 100 staat één regel te vroeg, en zo vervolgens.

Blz. 399 r. 3 l. Rhodiginus; r. 4 v.o. Bij vs. 124: vgl. Bk. IX, vs. 1055.

Blz. 402 r. 10 v.o. l. Mortier.

Blz. 403 Tekst, vs. 21 l. eene.

Blz. 405 Tekst, na vs. 83 een punt.

Blz. 409 Tekst, na schaemte een komma.

Blz. 410 r. 10 v.o. i.p.v. valt op l.: vgl. Bk. IX, vs. 1055.

Blz. 411 Tekst, na vs. 212 een punt; vs. 217 l.: dorst smeden.

Blz. 414 r. 6 v.o. wolf; Gri. lúkos: ‘wolf’; (Lycaon).

Blz. 416 Tekst, vs. 323, na Bedropen een punt.

Blz. 417 Tekst, vs. 3801 l.: zyn.

Blz. 425 r. 9 gout; Ov.: ‘verguld’; voor onder blaeu verloot Ov.: ‘met lood onder (d.i. in) de schacht’.

Blz. 427 Tekst, na vs. 611 een punt.

Blz. 431 r. 3 v.o.: vs 734 klaeren, met n, door attractie van zulk een (zulken)? vgl. Bk. II, vs. 1058; Walch 55.

Blz. 434 r. 4 schrap de woorden tenzij .... nunc.

Blz. 436 r. 2 De verwijzing na Voorrede te vervangen door: blz. 387, r. 33.

Blz. 480 r. 5 toe te voegen: vandaar vs. 23 nog Een' i.p.v. Een.

Blz. 572 Het Kantschrift heeft in de oude uitg. Prozerpijn.

Blz. 589 r. 13 l. cinctaeque.

 

[pagina 901]

INHOUD VAN 'T ZEVENDE DEEL

I
	blz.
Kort overzicht van den inhoud	1
Het Leven van Vondel VII (1656-1660II), door Dr. J.F.M. Sterck	3
Ten Geleide van Vondels Herscheppinge, door L.C. Michels	11
II
VONDELS WERKEN:
DE BEIDE VERGILIUS-VERTALINGEN. TWEEDE GEDEELTE	21-257
DE BOEKEN X, XI, EN XII DER AENEÏS IN VONDELS VERTALINGEN:
Het tiende Boeck	22
Het elfde Boeck	100
Het twalefde Boeck	178
Q. HORATIUS FLACCUS LIERZANGEN EN DICHTKUNST, IN HET RIJMELOOS VERTAELT DOOR J.V. VONDEL	258-371
AEN DE KUNSTGENOOTEN VAN SINT LUKAS, T'AMSTERDAM, SCHILDERS, BEELTHOUWERS, TEKENAERS, EN HUNNE BEGUNSTIGERS	261

 

 

[pagina 902]

DE GEZANGEN VAN Q. HORATIUS FLAKKUS:
HET EERSTE BOECK:
Aen Maecenas. Het eerste Gezang	263
Aen Augustus. Het II. Gezang	264
Aen het Schip. Het III. Gezang	265
Aen L. Sextius. Het IV. Gezang	266
Aen Pyrrha. Het V. Gezang	267
Aen Agrippa. Het VI. Gezang	268
Aen Munatius Plancus. Het VII. Gezang	268
Aen Lydia. Het VIII. Gezang	269
Aen Taliarchus. Het IX. Gezang	270
Aen Merkuur. Het X. Gezang	270
Aen Leuconoë. Het XI. Gezang	271
Aen Augustus. Het XII. Gezang	271
Aen Lydia. Het XIII. Gezang	273
Het XIV. Gezang [O navis]	273
Het XV. Gezang [Pastor cum traheret]	274
Het XVI. Gezang [O matre pulchra]	274
Aen Tyndaris. Het XVII. Gezang	275
Aen Quintilius Varus. Het XVIII. Gezang	276
Van Glycera. Het XIX. Gezang	277
Aen Maecenas. Het XX. Gezang	277
Aen Diane, en Apollo. Het XXI. Gezang	277
Aen Aristius. Het XXII. Gezang	278
Aen Chloë. Het XXIII. Gezang	278
Aen Virgilius. Het XXIV. Gezang	279
Aen Lydia. Het XXV. Gezang	279
Van Elius Lamia. Het XXVI. Gezang	280

 

 

[pagina 903]

Aen zyne Spitsbroeders. Het XXVII. Gezang	280
Op Archytas. Het XXVIII. Gezang.	281
Aen Iccius. Het XXIX. Gezang	282
Aen Venus. Het XXX. Gezang	282
Het XXXI. Gezang [Quid dedicatum]	282
Het XXXII. Gezang [Poscimur]	283
Aen Albius Tibullus. Het XXXIII. Gezang	283
Het XXXIV. Gezang [Parcus deorum cultor]	284
Aen de Fortuin. Het XXXV. Gezang	284
Ter eere van Pomponius van Numidië. Het XXXVI. Gezang	285
Aen zyne Spitsbroeders. Het XXXVII. Gezang	286
Aen zynen Knaep. Het XXXVIII. Gezang	287
HET TWEEDE BOECK:
Aen C. Asinius Pollio. Het eerste Gezang	287
Aen Salustius Crispus. Het II. Gezang	288
Aen Delius. Het III. Gezang	289
Aen Xantia Foceus. Het IV. Gezang	289
Het V. Gezang [Nondum subacta]	290
Aen Septimius. Het VI. Gezang	291
Aen Pompeius Varus. Het VII. Gezang	291
Tegens Barine. Het VIII. Gezang	292
Aen Valgius. Het IX. Gezang	292
Aen Licyn. Het X. Gezang	293
Aen Q. Hirpyn. Het XI. Gezang	294
Aen Mecenas. Het XII. Gezang	295
Op den Boom .... Het XIII. Gezang	295

 

 

[pagina 904]

Aen Postumus. Het XIV. Gezang	296
Het XV. Gezang [Jam pauca aratro]	297
Aen Grosfus. Het XVI. Gezang	297
Aen Maecenas. Het XVII. Gezang	298
Het XVIII. Gezang [Non ebur]	299
Aen Bacchus. Het XIX. Gezang.	300
Aen Mecenas. Het XX. Gezang	301
HET DERDE BOECK:
Het eerste Gezang [Odi profanum vulgus]	302
Aen zyne Vrienden. Het II. Gezang	303
Het III. Gezang [Justum et tenacem]	304
Aen Kalliope. Het IV. Gezang	305
Augustus Lof. Het V. Gezang	307
Aen de Romainen. Het VI. Gezang	309
Aen Asterië. Het VII. Gezang	310
Aen Maecenas. Het VIII. Gezang	310
Aen Lydia. Het IX. Gezang	311
Op Lyce. Het X. Gezang	311
Aen Merkuur. Het XI. Gezang	312
Aen Neobule. Het XII. Gezang	313
Aen de Bron van Blandusië. Het XIII. Gezang	313
Augustus Lof. Het XIV. Gezang	314
Op Chloris. Het XV. Gezang	314
Aen Mecenas. Het XVI. Gezang	315
Aen Elius Lamius. Het XVII. Gezang	316
Aen Faunus. Het XVIII. Gezang	316

 

 

[pagina 905]

Aen Telefus. Het XIX. Gezang	317
Aen Pyrrus. Het XX. Gezang	318
Aen de Kruick. Het XXI. Gezang	318
Aen Diane. Het XXII. Gezang	319
Aen Fidile. Het XXIII. Gezang	319
Tegens de Gierigaerts. Het XXIV. Gezang	319
Aen Bacchus. Het XXV. Gezang	321
Aen Venus. Het XXVI. Gezang	321
Aen Galatea. Het XXVII. Gezang	322
Aen Lyde. Het XXVIII. Gezang	323
Aen Mecenas. Het XXIX. Gezang	324
Het XXX. Gezang [Exegi monumentum]	325
HET VIERDE BOECK:
Aen Venus. Het eerste Gezang	326
Aen Antonius Julus. Het II. Gezang	327
Aen Melpomen. Het III. Gezang	328
Drusus Lof. Het IV. Gezang	328
Aen Augustus. Het V. Gezang	330
Aen Apollo en Diane. Het VI. Gezang	331
Aen Torquatus. Het VII. Gezang	332
Aen Martius Censoryn. Het VIII. Gezang	333
Aen Lollius. Het IX. Gezang	333
Aen Liguryn. Het X. Gezang	335
Aen Fyllis. Het XI. Gezang	335
Aen Virgilius. Het XII. Gezang	336
Tegens Lyce. Het XIII. Gezang	336

 

 

[pagina 906]

Aen Augustus. Het XIV. Gezang	337
Augustus Lof. Het XV. Gezang	338
Q. HORATIUS FLAKKUS TOEZANGEN:
Aen Mecenas. Het eerste Gezang	339
Het II. Gezang [Beatus ille]	340
Aen Mecenas. Het III. Gezang	342
Tegens Menas. Het IV. Gezang	342
Tegens de toveres Kanidia. Het V. Gezang	343
Het VI. Gezang [Quid immerentes]	345
Het VII. Gezang [Quo, quo scelesti]	345
Het VIII. Gezang [Rogare longo]	346
Aen Mecenas. Het IX. Gezang	346
Op Mevius. Het X. Gezang	347
Aen Pettius. Het XI. Gezang	348
Het XII. Gezang [Quid tibi vis]	349
Aen zyne Vrienden. Het XIII. Gezang	349
Aen Mecenas. Het XIV. Gezang	350
Aen Neaera. Het XV. Gezang	350
Het XVI. Gezang [Altera jam teritur]	351
Aen Kanidia. Het XVII. Gezang.	353
Kanidia antwoort	354
Eeugetyde	355
Q. HORATIUS FLAKKUS VAN DE DICHTKUNST:
AEN DE PISONEN	357

 

 

[pagina 907]

PUBLIUS OVIDIUS NAZOOS HERSCHEPPINGE. VERTAELT DOOR J.V. VONDEL	372-844
Privilegie	375
LOOFWERK. AEN DEN WELEDELEN HEER, HEER DIEDRIK BUISERO, HEER VAN HEERAERTSHEINGE &C. DEKEN DER KOLLEGIALE KERKE VAN SINTE KATARYNE IN EINDHOVEN, RAET EN SEKRETARIS VAN VLISSINGE &C.	376
OVIDIUS AEN DE NIJDIGEN	384
VOORREDE	386
HET LEVEN VAN PUBLIUS OVIDIUS NAZO	394
P. OVIDIUS NAZOOS HERSCHEPPINGE:
Het eerste boek	401
Het tweede boek	439
Het derde boek	479
Het vierde boek.	513
Het vyfste boek.	553
Het zeste boek	585
Het zevende boek	619
Het achtste boek	661
Het negende boek	704
Het tiende boek.	743
Het elfde boek	779
Het twalefde boek	815

 

 

[pagina 908]

III
Dr. J.F.M. Sterck: Literatuur-opgave - Bibliographie - Aanvullingen en Opmerkingen	847
Prof. Dr. A.A. Verdenius: Afwijkende Lezingen - Aanvullingen bij Vondels Vergilius-vertalingen	855
Prof. Dr. C.G.N. de Vooys en Dr. C. Cath. v.d. Graft: Aantekeningen	883
Afwijkende Lezingen door Dr. C.C. van de Graft	884
L.C. Michels: Aanvullingen en Verbeteringen bij ‘Herscheppinge’ - Varianten en Aantekeningen	887
Afwijkende Lezingen bij de teksten van de Plano-drukken: Liicktranen van 1629 en Lyckklaght van 1635	892
Bijlage over Nederlandsche Ovidius-Illustraties	897
Inhoud van het Zevende Deel	901