De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 409]

tekstkritische noten

TEKSTKRITIEK: vs. 19, de oude uitgave heeft achter Bôôn 'n punt.

Gebedt,
Uytgestort tot Godt, over mijn geduerige quijnende Sieckte, Anno 1621.aant.^*

Gy die de sieckte queect, en doetse weer verdwijnen,
Aensiet een Christen hert, belegert met veel pijnen:
O Vader alles troosts! gy weet, en ick beken
Dat ick een aerden vat, en broos van stoffe ben.⁴
Aensiet de swackheyt dan van uwen armen dichter:
Myn rouwe wonden salft, en maect myn qualen lichter:⁶
Of soo 't u dus behaegt om onser sonden schult,
Soo wapent mijne borst bestendich met gedult:
Dit harnas eischt den noot, want jaren sach ick enden;⁹
Maer noyt myn swarigheen, en daeg'lijcksche ellenden.
Dit maect my 't leven suur, en mat de geesten af,¹¹
En doet ons hemelwaerts vaeck suchten om het graf.
Als ick de Swaluw sie geherbergt aen de Gevel
Van 't overlenend huys, ô die van d'aertsche nevel,¹⁴
Ontslagen spreeck ick dan, mocht nestlen daer 't gestarnt,¹⁵
Daer 't gout in 't blau Torkoys soo flonckerende barnt.¹⁶
Gy weet het, goede God! hoe vyerig uwen siecken
Na een gesonder locht, door 't roeyen van sijn wiecken,¹⁸
Opstijgen wil geswint, of dat een van u Bôôn^17-1919
Hem op sijn pennen draegt, in uwen rijcken throon.²⁰
Als ick, om tijt-verdrijf, met mijne stem ga paren

* Van 1621. Afgedrukt naar de oudste bekende tekst in I.V. Vondels Poesy, Ofte Verscheide Gedichten. Het tweede Deel. 1647; blz. 137.
Vondel had met 'n langdurige ziekelike zwakheid te kampen gehad, en was in die tijd ook zeer zwaarmoedig. In die toestand dichtte hij dit gebed.

4 een aerden vat: 'n zwak wezen (‘aerden vat’ voor 't ‘menselik lichaam’ naar 2 Kor. 4:7).

6 rouwe: rauwe, open, schrijnende.

9 De nood eist dit harnas van geduld.

11 de geesten: mijn levensgeesten, mijn leven.

14 overlenend: vooroverhellend (de oude huizen hadden dikwels 'n vooroverhellende gevel om beter gevrijwaard te zijn tegen 't inslaan van de regen; dit heette: ‘op de vlucht gebouwd’); lenen: leunen; ô die....: o hij die.

15 daer: waar.

16 't blau Torkoys: 't hemelsblauw, de blauwe hemel; Torkoys: Turks; Turkse jaspis, 'n blauwgroene edelsteen; barnt: brandt.

18 Na: naar.

17-19 uwen siecken.... opstijgen wil: uw zieke wil opstijgen.

19 of dat....: of wenst (wil) dat; Bôôn: boden, engelen.

20 throon: hemel.

[p. 410]

 

Den weer-klanck van myn Luyt en sangerige snaren,

 

Dan dunct my dat u geest met mijne geest getuygt

 

Hoe heylig 't heyrschaer Gods daer boven speelt en juygt.²⁴

25

Dees lust tot 't hoogste goedt dit Goddelijck verlangen,²⁵

 

Uyt dees quellagie wort geboren en ontfangen.²⁶

 

Wy nemen dan in danck den tijdelijcken druck.

 

Laet ons, ô Heer! slechts niet beswijcken onder 't juck;

 

Noch laet d'ellende niet te seer ons broosheyt tergen,²⁹

30

Noch meer als het vermach wilt niet u schepsel vergen;³⁰

 

Soo sal myn sangeres u roemen onder maen,³¹

 

En 'swerelts duystre nacht, en schaduwen versmaen,

 

Om 't salich licht, tot dat de geest van 't lijf gescheyen,³³

 

Sal weerdich zyn bekent, te juychen met u reyen.³⁴

 

 

I.v.V.

24 't heyrschaer Gods: Gods legerscharen, de engelen (multitudo militiae coelestis Lukas 2:13).

25 lust: begeerte.

26 quellagie: kwelling, ellende (uitspr. kwellaadzje).

29 tergen: afmatten.

30 als het vermach....: wil niet meer van uw schepsel eisen als 't kan verdragen; (wilt met t als dikwels).

31 myn sangeres: mijn dichtkunst; onder maen: hier op aarde.

33 lijf: lichaam.

34 Sal weerdig zijn bekent, te....: waardig (erkend) bevonden zal worden om te.

TEKSTKRITIEK: vs. 27 den tijdelijcken, de oude uitgave heeft den tijdelijcke. - vs. 29, de oude uitgave heeft achter tergen geen komma. - vs. 30, de oude uitgave heeft achter vermach 'n komma. - vs. 31 de oude uitgave heeft achter maen geen komma.