Anatomie van een glasachtig lichaam

[p. 5]

Voor i.d.

geschreven

maart 1964 - december 1965

[I]

...en is alles open? - ze hoort haar niet vragen wat ze zegt. Ze doet het raam niet open. Staat met haar gezicht vlak voor de ruit, en kijkt naar buiten.

8.30

Even maar en dan nog vaag kan ze zijn gezicht zien, als hij de deur dichttrekt en zich omdraait. De vijf treden afgaat. Naar links en rechts, naar de lucht kijkt. Hij klemt z'n tas onder de arm en doet de onderste knoop van z'n overjas dicht - (als hij die aan heeft).

Pas als hij langs de huizen loopt, kan ze achter de dikke boom vandaan komen, de straat oversteken en hem achterna gaan. Er bestaat nauweliks de kans dat hij zich plotseling omkeert en dan in de gaten zou krijgen dat hij door haar gevolgd wordt, - dat is nog nooit gebeurd, en wat dan nog, waarom zou ze dan niet 'n doodgewoon kantoormeisje kunnen zijn, met slaperige ogen op weg naar haar werk, zoals hij.

Ze heeft wel altijd moeite om zijn grote stappen bij te houden, en wat soms nog lastiger is, vooral als ze iets verder zijn en er om deze tijd al veel mensen op straat zijn, de grijsgeblokte jas niet tussen andere ruggen en schouders uit het oog te verliezen.

[p. 6]

Ze moet tegelijk met hem op dezelfde tram stappen en er voortdurend voor zorgen dat ze achter hem blijft, achter de stijve, hooguitgeschoren nek, voor hem onzichtbaar als zijn eigen rugpand. En als hij mocht gaan zitten dan moet zij onmiddellik haar hoofd afwenden en toevallig naar buiten kijken alsof ze nog nooit op hem gelet heeft. Ze heeft hem nog nooit gezien.

Het vergt van haar dat ze voortdurend op haar quivive is, hoe moeilik het vaak ook is na die paar uurtjes slaap. Voor niets anders mag ze oog hebben dan voor de breedgeschouderde man vóór haar.

12.00 u (13.00, 12.30...)

......omdat ze de gordijnen heeft opengelaten, wordt ze meestal wakker door 't scherpe licht dat door 't ooglid heen dringt. En ook al ligt ze misschien toevallig met 't rechtse oog in het kussen, dan nog wordt ze altijd rond dezelfde tijd wakker. De regelmaat voorkomt overtredingen; en verstorende afwijkingen in de dagorde worden automaties gekorrigeerd. Hoe verleidelik het ook is om nog eens onder de dekens weg te kruipen en zich nog even te verschuilen in 't schemerig vervolg van de droom, toch zet ze zich daar meteen overheen, als stond er straf op wanneer ze het zou negeren. Ze kleedt zich aan. Verzet ergens 'n stoel, 'n vaasje om zodoende weer te kunnen wennen aan de vertrouwde omgeving. Eerst zet ze in de keuken, naast haar kamer, koffie, gewoonlik 'n restant van de vorige dag.

De grootmoeder, in de grote kamer aan de straatkant, ligt waarschijnlik al uren te wachten, wakker, doodstil met open ogen.

Ze zeggen elkaar geen goede dag, nooit.

De grootmoeder begint al meteen met klachten hierover en daarover, er is altijd wel iets, wat zij zwijgend aanhoort of misschien niet eens meer hoort. Ze zet het oude mens rechtop in bed. Ze moet haar met de ene hand in de rug tegenhouden omdat ze anders achterover zou vallen, en trekt haar het lange nachthemd over 't hoofd uit. Het oude mens slaat rillend, nu ze zo bloot zit, de armen om zich heen. Die zijn niet meer dan vel over been, met grote bruine vlekken erop; zelfs op de laaghangende lege builen van borsten zitten vlekken, die niet veel verschillen van de korstige tepels - alsof er ooit honderd kinderen tegelijk aan hebben kunnen zuigen en haar al 't vocht uit het lijf hebben gezogen. Ze krijgt 'n hemd aan met korte mouwen, tegen weer en winden bestand, en daarover om alles onder 'n zwarte mantel van liefde te be-

[p. 7]

dekken de zwarte jurk, die bedrukt is met kleine witte klavertjes-drie. De mouwen zijn bij de polsen met 'n witte kanten rand afgezet, oorspronkelik wit geweest nu bruin en grijs, zoals haar huid. De hooggesloten kraag moet met 'n veiligheidsspeld vastgemaakt worden.

Dan wordt de stoel bij het bed gereden. Alleen onder de achterste poten zitten kleine verroeste wieltjes, die venijnig krijsen. Zo is het alleen maar mogelik de stoel achteruit te rijden, zodat er geen ongelukken kunnen gebeuren, doordat het gevaarte opeens aan 't rollen zou gaan. Ook al ziet de grootmoeder er minnetjes uit, toch blijkt het ongewoon zwaar haar uit 't bed op te tillen, vooral ook omdat ze niets meegeeft en het hele lamme onderlijf als 'n blok neerhangt, en haar dan zo in de stoel neer te zetten: 'n beetje schuin achterover omdat ze anders met zo weinig veerkracht in 't bovengedeelte van haar lichaam, onmiddellijk voorover doormidden zou klapen. De rok wordt vanachteren opgestroopt, zodat ze met 't blote achterwerk in het ronde gat van de zitting past; er hangt 'n po in, om alles wat er zomaar uitloopt op te vangen, als tweede maag.

Onder de broodmagere benen, 't enige aan haar wat echt wit is, en over 't onderlijf komt 'n geruite plaid te liggen, warm en netjes, zodat ze zich voor niemand hoeft te schamen.

Zo weinig als ze slaapt, even weinig eet ze: 'n half sneetje wittebrood zonder korst met honing erop, evenveel als 'n kraai.