Doortocht. Een oorlogsdagboek 1940-1945

16 Juli

Goedewaagen heeft Rembrandt herdacht. Amper drie jaren na het Rembrandt-schandaal. Een officieele Duitsche pen schreef toen:

‘Entartung! Wir lehnen den Ghetto-Maler Rembrandt ab’.

Nu wordt de meester - ‘dessen Malerei den gesunden Sinn des deutschen Volkes nicht mehr zugemutet werden könne’ - plots tot eere-germaan uitgeroepen. En waarom niet? Kunst en politiek gaan immers hand in hand? De grenzen des Rijks zijn verlegd. En daarmede de maatstaven. Rembrandt, Rubens, Van Gogh (hing hij ook niet op de beruchte Münchener expositie?), Vondel, Shakespeare, zij zijn stuk voor stuk geannexeerd en tot ‘Duitsch cultuurbezit’ verklaard.

De kunstvervalschers in Berlijn weten er wel raad mee. Die geven hun een pasklare ‘germaansche ziel’, verbinden hen met enkele mythische draden aan ‘bloed en bodem’ en

[p. 63]

lijven hun werken in bij de sectie Kultuur-reclame van het propagandaministerie.

Goedewaagen is een volgzaam reclame-agent. Hij weet juist het quasi-wetenschappelijke vernisje over zijn verhandelingen te strijken, dat de massa trekt in advertenties en betoogen van kwakzalvers. Zóó heeft hij Rembrandt herdacht, Rembrandt van Rhijn, den Ghetto-Maler.