23 Augustus
Ik heb lang zitten kijken naar de foto, waarop Stalin en Von Ribbentrop elkaar de hand schudden ter gelegenheid van den eersten verjaardag van het non-agressiepact. Hoe langer ik keek, hoe duidelijker ‘de achtergrond’ van dit beeld werd. Stalin, den vreemden, ondoorgrondelijken glimlach van den half-Aziaat in de half toegeknepen oogen; de hand heffend met de breede goedmoedigheid van den Russischen boer. En de Duitscher, zichtbaar nerveus, het lachje strak aangeknepen, de hand omsloten door den forschen greep van den Georgiër. Hij moet ongetwijfeld gevoeld hebben, dat er iets donkers, iets dreigends was tusschen glimlach en gebaar van den pactgenoot. Het Roode Leger is niet opgebouwd voor het handhaven van een gewapenden vrede.