Beknopte geschiedenis der kolonie Suriname

Johannes Heinsius, gouverneur. Evert van Hemert a.i. Verboom.
1678-1683.

Reeds in de laatste jaren der vorige regeringen, vervolgens gedurende het kortstondige bestuur van Heinsius, werd de kolonie door de Caraïbische Indianen verontrust.

De kolonisten beschuldigden zoowel den vroegeren als den toenmaligen Gouverneur, dat zij de oorzaak daarvan waren. Deze beschuldiging werd vervat in een vertoog, op den 17^den Mei 1679, aan de Staten-Generaal ingediend, door eenige kooplieden en andere belanghebbenden in de kolonie, waarbij krachtig aan-

[p. 16]

gedrongen werd, om bijstand tegen de invallen der Indianen. Dit had ten gevolge, dat de Provincie en Admiraliteit van Zeeland de kosten voor het overzenden van 150 man, tot versterking van het garnizoen, op zich nam.

Heinsius had, op eigen gezag, zekere koperen muntstukken, prijkende met een' papegaai, ingevoerd, waarvan de gangbaarheid, door de Staten-Generaal, kort daarna verboden werd. Hij stierf in April 1680, na een bestuur van 1½ jaar. Ter oorzake van de beschuldigingen tegen de Gouverneurs ingebragt, werd de waarneming van deze betrekking vooreerst onvervuld gelaten. De Kommandeur Evert van Hemert nam het bestuur waar. Hij stierf evenwel in September 1680 en werd vervangen door den Kommandeur Laurens Verboom, die aan het bestuur bleef tot de komst van van Sommelsdyck.

Zeeland geraakte in 1682, met de Staten van Holland, over het eigendomsregt van het fort Zeelandia, in twist, en besloot zich van de kolonie te ontdoen.

Op den 10^den Junij werd de verkoop daarvan aan particulieren, voor de som van f 260.000, tot stand gebragt. Deze particulieren vereenigden zich tot eene Maatschappij, onder den naam van West-Indische Kompagnie. Op den 23^sten September 1682 werd aan deze Kompagnie een octrooi, door de Algemeene Staten, die steeds het opperbestuur behielden, verleend. Hierbij werden alle mogelijke en uitsluitende regten van landbouw, handel en scheepvaart aan de Kompagnie toegekend, en tevens de regten en verpligtingen der planters en ingezetenen van Suriname aangewezen. Bij dit octrooi werd dan ook bij uitsluiting aan de Kompagnie het regt toegekend, om negers uit Afrika te

[p. 17]

vervoeren en hen in Suriname te verkoopen. Alle arbeid werd destijds, mijne lieve kinderen, door Europeanen verrigt, - en onder welke omstandigheden! De geringe ontginning der zware bosschen en de uitwaseming van de moerassen, oefenden den nadeeligsten invloed op de gezondheid der arbeiders uit. Desniettemin hebben zij zich daaraan niet onttrokken. Zij hebben woeste bosschen geveld en in bloeijende velden herschapen; het hout voor de woningen en fabrieken is door hen geveld en bewerkt. Hieruit volgt dus zeer duidelijk, dat, mogten Europeanen, voor meer dan twee eeuwen, in de mogelijkheid geweest zijn, in deze kolonie het land te bebouwen, zij gewis in onze dagen daartoe beter in staat zullen zijn.

De groote kosten van beheer der toenemende bevolking, maar vooral die van hare verdedigings- en veiligheidsmiddelen, deden de bewindhebbers der Kompagnie, in 1683, besluiten, om ⅔ gedeelte daarvan te verkoopen. Dit geschiedde voor ⅓, aan de stad Amsterdam en ⅓ aan Cornelis van Aerssen van Sommelsdyck, Heere van Sommelsdyck, Spyk, Plate en Bommel, Siere en Markies van Chatillon, Baron van Bernière in Bassois enz. Deze vereeniging nam den titel aan van Geoctroijeerde Societeit van Suriname, en voerde drie wapens op een schild, namelijk dat van Amsterdam, dat van het huis van Sommelsdyck en dat der kolonie.

De geoctroijeerde Societeit bleef ook onder het oppergezag der Algemeene Staten. Inmiddels hadden zes der Vereenigde Nederlandsche Provinciën, bij onderscheidene akten, zich plegtig verbonden tot het overzenden en onderhouden van krijgsvolk voor Suriname.