|
| |
| |
| |
Seden-stichtighe T'saemen-spraecke tusschen dry levende ende dry doode Menschen.
Vanitas vanitatum, & omnia vanitas. Eccles. cap. 1.
Ydelheyd der ydelheden, ende all' ydelheyd. Eccl. c. 1.
Voor-reden van den alder-wysten Koningh Salomon.
O Menschen, die op d'aerd' ver-schynt,
En als een schaduwe ver-dwynt!
Op uvven wegh een weynigh staet;
Op uwen gangh uw' ooghen slaet;
In ernst siet desen spiegel aen;
Waer uyt ghy klaerlyck sult ver-staen,
Wat dat ghy zyt, wat is den tydt,
Die daghelycx met u ver-slyt.
Al vvat vvy met ons' ooghen sien,
Ghelyck den vvind vvy sien ont-vliên.
Ghelyck het hoy, verdrooght ons' jeughd,
Als roock ver-dvvynt all' 's vverelds vreughd.
Des vverelds eer', des vverelds macht,
Des lichaems schoonheyd goot ghe-acht.
Den geylen vleeschelycken lust,
Die noyt den mensch en laet gherust,
Als sneeuvv smilt in den Sonne-schyn,
Doch laet den mensch noyt sonder pyn.
Soo dan al-tyd peyst op de doodt,
Dîe 't eynde is van kleyn en groot:
Want in des vverelds ydelheydt
Noch rust, noch troost noch dueringh' leyt.
Soo vvie de dood met ernst be-tracht,
En nemt op 's menschen leven acht,
Noyt sonder droefheyd zyn en sal:
Want met de dood soo scheydet al.
| |
| |
Niet een soo wys, soo ryck, soo sterck,
Die niet en stirf in 's werelds perck.
Dus heeft den Preeck-heer wel gheseyt:
Al wat hier is, is Ydelheydt.
Eerst spreckt eenen levenden Koningh, sittende in synen Koninghlycken Stoel.
WIe is soo êel van bloed, van af-komst soo doorluchtigh!
Wie is soo ryck van goed, soo machtigh, soo gheduchtigh?
Wie is soo hoogh van staet, van eer', van roem, van pracht,
Die hier in 't aerdsche dal by my magh zyn gheacht?
My niemand is ghelyck, die boven al ver-heven
De menschen over-al doe vreesen ende beven;
My is den Soldenaer, en 't Leger onder-daen;
Tot myn ghebod ghereed stracx alle Princen staen.
Ick word' van alle volck ghe-eert, en oock aen-beden;
My brenghen giften aen de Landen ende Steden:
Wiên ick ver-heffen wil, diên eert een ieghelyck,
Wie van my word ver-smaed, ver-acht word als het slyck.
Niet een op aerd-ryck is, die my fou derren quellen,
Oft die sich teghen my oock soude derren stellen.
Het silver ende goud heb ick in over-vloed,
Ghesteenten, peirlen ryck, en aller-hande goed.
Ick sit in volle rust, be-vryd van alle plaeghen;
Gheen sorge, druck, noch anghst en kan myn rust ver-jaegẽ.
Myn Lichaem, en ghemoed zyn in haer groene jeughd,
Ick ben aen alle kant om-ringht met alle vreughd;
Niet en ont-breckt my hier, ick heb de schoonste wôningh,
Des werelds hooghsten Heer, en alder-grootsten Koningh;
'k En vrees' voor geen geweld; geen macht en is op d'aerd,
Die in myn Heerschappy my maecken kan ver-vaerd.
| |
| |
Eenen ghestorven Koningh and-woord aen den levende.
O Sotten, dwaesen mensch, be-rooft van alle reden,
Die door ver-waendheyd snood in dolingh zyt ghetreden!
Wat roemt ghy uwen staet, en ydel macht, en pracht,
Die door de dood seer saen sal worden t'onder-bracht?
Ellendighen, be-kent, dat ghy sult moeten sterven,
En dat uw vveeldigh vleesch sal rotten, en be-derven;
Dat ghy, nu schoon, en ryck, sult wesen my ghelyck,
Vol stanck af-gryselyck, ver-keerdt in grouwsaem slyck.
'k Heb Koningh eens gheweest on-winbaer ryck, en krachtigh,
Ick ben van ieder nu ver-laeten, en on-machtigh,
De wormen tot een aes in eenen put gheleyd,
Waer niet te vinden is als stanck en vuyligheyd.
Wat kan my nu het ryck, wat kan my d'eer' nu baeten?
Wat helpt my nu de vreughd, die ick heb moeten laeten?
Siet hoe, wat wereldsch is, seer haestelyck ver-gaet;
En dat hy, die eens sterft, oock niet meer op en staet.
Hier niet ghestaedigh is, niet hier kan blyven dueren;
Wat leven heeft ont-faen, moet oock de dood be-sueren.
Des werelds vreughd, en eer', haer schatten, haeren roem,
Ver-dwynen metter spoed, ghelyck op 't veld de bloem.
Be-peyst dit, zyt ghy wys, die noch zyt in het leven;
Wilt u tot beterniss', en tot de deughd begheven;
Nu ghy noch hebt den tyd, be-schreyt uw' sonden al;
Een droef, ghemeurseld hert God niet versmaeden sal.
Wacht u met hert en sin het aerdsch goed aen te klyven;
Dat ghy uyt 't eeuwigh goed hier naer-maels niet moet blyven.
Ghy heden Koningh zyt, en morghen sterven moet;
Wat sal u helpen dan uw ryck en all' uw goedt?
| |
| |
Ten tweeden spreckt eenen levenden Rechts-gheleerden, oft Raeds-heer.
ICk magh met reden my ver-heughen, en ver-blyden;
Om dat-men myns ghelyck en vond op gheene tyden;
In de wel-sprekentheyd ben ick seer wyd ver-maerd,
En in voor-sichtigheyd, en abelheyd van aerd.
Ick word' met eer' ont-haelt van Princen ende Graeven;
My arm en ryck be-soeckt met giften ende gaeven.
Ick stell', wie ick be-gheer', in ampt, in eer', in staet;
En die ick wil, word oock ver-meerd door mynen raedt.
Daer twee zyn in krackeel, kan ick de saeck soo dryven,
Dat hy sal winner zyn, en sal be-sitter blyven,
Diên ick be-gheer'; al is't oock teghen alle recht;
Van knecht ick meester maeck', van meester maeck' ick knecht.
Heeft iemand door mis-daed ver-dient de dood te sterven,
Ick kan hem door myn konst des Rechters jonst ver-werven,
Ver-lossen van de dood; en die onnoosel is,
Kan ick be-schuldighen: want myn practyck ghewis
De rechte waerheyd kan be-stryden, en ver-winnen.
Al was iemand soo loos, dat hy had duysend sinnen,
Ick hem be-drieghen sal, en doen hem staen ver-steld,
Die teghen my op-staet met recht, oft met gheweld.
De Koninghen door my hun recht, en wetten leeren;
Ver-heffen, stellen af; ver-neren, en ver-eeren:
Want ick te boven gae in wysheyd al wie leeft,
En oock wie oyt voor my gheleeft hier voor-tyds heeft.
Eenen ghestorven Raeds-heer, oft Rechts-gheleerden and woord aen den levende.
SEght Rechts-be-derver my, des waerheyds snood ver-slinder,
Ghy Spinner van be-drogh, en aller boosheyds vinder,
| |
| |
Die de gherechtigheyd als vyand gants ver-smacht,
Die's werelds wetten all', en oock God self ver-acht;
Waer-om hebt ghy ver-waend in wysheyd u ver-meten,
Die (soo ghy proeven sult, en ick u sal doen weten)
Een rechte dwaesheyd is? dus snoert uw' tongh, en denckt,
Dat wat hier is, oft leeft, word van den tyd ver-krenckt.
Ghy zyt nu wel ghesond, ghe-eerd van alle staeten;
En morghen door de dood sult ghy 't all' moeten laeten
Die heden kleyn en groot houd onder uw' be-dwanck,
Sult morghen in de aerd ver-rotten vol van stanck.
Die hebt door uw' practyck soo menigh mensch be-droghen,
Sult door uw' listigheyd de dood niet vlieden moghen.
Aen-merckt wie ghy zyt, oft van waer ghy komen zyt;
Door my ghy weten sult, dat ghy in korten tydt
Sult als een schaduwe ver-gaen, als ghy sult sterven,
En in de aerde sult ver-rotten, en be-derven.
Ick was hier voor-tyds oock in alle Recht gheleerd,
Van ieder groot ghe-acht, van hoogh, en leegh ghe-eerd;
Nu liggh' ick in het graf van alle mensch ver-laeten,
Die my be-minden, nu my als een pry be-haeten.
Siet, hoe myn lichaem is vol stanck, en vuyligheydt,
Die eer-tyds was be-socht, van ieder word ver-leyt.
Soo ghy my nu aen-siet, soo meught ghy uyt my leeren,
Hoe ghy u beteren, en sult tot God be-keeren:
Want alle wysheyd van dees' wereld voor ghewis
Een sottigheyd by God, en puere dwaesheyd is.
Ten derden spreckt een levende Koninghinne, schoon van aen-sicht, ende wel ghemaeckt van leden.
GHeen beld en is soo hupsch oyt met penseel getrocken,
Gelyck is myn gedaent'; waer med' ick kan aen-locken
De hooghste Vorsten all', die vol ghenoeghten zyn,
Als sy myn schoonheyd sien, ghenieten myn aen-schyn:
| |
| |
Want alle vrouwen ick in frayheyd gae te boven,
Die de vol-maecktheyd van myn jente leden loven.
Gants sonder wronckel is myn aensicht, sonder smet,
Frisch, klaer, niet uyt-gheteirt, schoon, suyver, ende net;
Bly-hertigh, ghemanierd, heel jeughdigh, soet van wesen,
Die om myn abelheyd van ieder word' ghepresen:
Die, als ick ben ghekleed, en sit in mynen throon,
En schoonjens op-ghetoyd my aen de Princen toon',
Doe met ver-wonderingh' hun ooghen tot my trecken,
Waer door ick hun gemoed tot blydschap kan ver-wecken:
Want aerdigh in 't ghesicht, en lief-ghetal van mond,
Die droef, oft kranck zyn, ick maeck' bly, frisch, en ghesond;
Waerom te recht ick my magh boven al be-loven,
Die gae al wie hier leeft in schoon cieraet te boven;
Soo veel te meer, om dat ick gheen ghebreck en lyd'
Van ryckdom, geld, oft goed, van al wat mensch ver-blyd.
Op myne schoonheyd all' de Koninghen ver-lieven;
Ick word' ver-eert door hun Ghesanten, ende brieven.
Soo dat ick hier be-sit in peys, en volle rust,
Al 't ghen' myn siel' begeert, al 't ghen' daer 't hert naer lust.
Een ghestorven Koninginne and-woord aen de levende.
VErwaende Koninginn', door dwaesheyd op-gheblaesen,
Wie doet u on-be-dacht on-sinnighlyck soo raesen?
En weet ghy niet dat vleughs de schoonheyd is ver-gaen,
Als ghy met kleyne pyn, oft sieckte zyt be-vaen?
Siet hoe myn lichaem gants gheknaeght is tot de beenen:
Daer'n is noch neus', noch mond, noch vingers meer, noch teenen;
Ghelyck ick ben, ghy oock eens wesen sult ghewis,
En niemand die daer van een ur' ver-sekert is.
| |
| |
Het blyckt uyt my, dat noch de schonheyd en kan helpen;
Noch de vol-maecktheyd van de leden en kan stelpen:
Dat all' de fraeyigheyd van klee'ren niet en gheeft;
Noch soetheyd van persoon oock eenigh voor-deel heeft:
Want ick heb schoon gheweest, vol-maeckt in all' myn leden,
Nu liggh' ick in de aerd' van alle mensch ver-treden,
De wormen tot een aes, soo sal uw' schoonheyd oock
En all' uw' abelheyd ver-dwynen als den roock.
Uw lichaem, 'twelck ghy toyt met over-schoon cieraeten,
In d' aerde rotten sal; en ghy moet 't al ver-laeten.
Uw' vleesch, het welck nu schynt te wesen klaer en net,
Dan wesen sal vol stanck, en grouwelyck be-smet;
Die nu be-mint, ghe-eert, zyt in den throon gheseten,
Sult van de wormen dan zyn schroomelyck ghebeten.
Be-denckt dit rypelyck, en daeghelycks her-haelt:
Want 't is nood-saeckelyck dat ghy 's doods schuld be-taelt,
Die niemand kan ont-gaen: al is hy schoon van wesen;
Al is hy sterck van macht; in wysheyd hoogh ghepresen.
Vreest dan de dood: want sy en doet aen niemand jonst;
Noch oock be-droghen word door argheyd, list, oft konst.
En als ghy vreest de dood, doet 't goed, en schouwt de sonden;
En peyst gheduerighlyck op Christus bitter wonden;
Op dat ghy met Gods hulp de helle meught ont-vliên,
En in syn glorie hem eeuwighlyck meught sien.
|
|
Auteursrechtvrij