Het leven van Potgieter

[p. 1]

Voorwoord.

Het leven schrijven van een bewonderenswaardig voorganger is niet het naast elkander plaatsen van zijn lotgevallen, maar het is uitstorten van het leven dat hij in ons heeft opgewekt. Het is zijn beeld dat hij in ons ontstaan deed zichtbaar maken voor anderen, de gedachten die hij in ons groeien liet weergeven, de aandoening waarmee hij ons bezielde meedeelen.

Verwacht dus niet, lezer, nu ik het leven van Potgieter ga opstellen dat ik van wat hij deed en ervoer u een relaas in bizonderheden geven zal; maar hemzelf wensch ik u te geven, en mijn gedachten aan hem, en wat ik voor hem gevoel.

Toch is het waar dat zijn daden en ondervindingen en menige bizonderheid van zijn levensloop u niet onbekend zullen blijven uit mijn schrijven: integendeel is het mijn doel u zijn uiterlijk en innerlijk leven zoo uitvoerig te schilderen als ik het omvangen, zoo scherp te teekenen als ik het peilen kan; maar alleen opdat

[p. 2]

heel die ordelijke warreling van kleuren en lijnen de natuurlijke sfeer rondom dat beeld, die gedachten, die aandoeningen zal zijn.

Ja meer: geen mensch heeft geleefd in wien niet zijn tijd leefde: geen mensch heeft geleefd in wien niet de eeuwigheid op een nieuwe wijs tot verschijning kwam. Dien tijd ook wil ik doen bewegen in hem en om hem: een grootere sfeer rondom de persoonlijke. En als een zee rondom beide wenschte ik u de eeuwigheid te kunnen doen voelen, die alleen het schepsel zijn waarde geeft.

Ik aanvaard uw verwijt van vermetelheid. Ik zeg wat ik wenschte, niet dat ik het volvoeren zal. Maar ik geloof dat niemand zonder vermetelheid hopen kan een groot werk zoo goed te doen als het moet.