Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
DBNL Logo
DBNL Logo

Hoofdmenu

  • Literatuur & Taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taal
    • Limburgse literatuur
    • Friese literatuur
    • Surinaamse literatuur
    • Zuid-Afrikaanse literatuur
  • Selecties
    • Onze kinderboeken
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • E-books
    • Publiek Domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Gebruiksvoorwaarden
    • Hergebruik
    • Disclaimer
    • Informatie voor rechthebbenden
  • Over DBNL
    • Over DBNL
    • Contact
    • Veelgestelde vragen
    • Privacy
    • Toegankelijkheid
Memoriaelbouck. Dagboek van gebeurtenissen te Haarlem van 1572-1581

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (2,87 MB)

Scans (16,46 MB)






Editeur
J.J. Temminck



Genre
non-fictie

Subgenre
non-fictie/dagboek
non-fictie/geschiedenis/Opstand


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

 

Memoriaelbouck. Dagboek van gebeurtenissen te Haarlem van 1572-1581

(1973)–Willem Janszoon Verwer

Dagboek van gebeurtenissen te Haarlem van 1572-1581


Vorige Volgende
[p. 214]

+Gheschiedenisse binnen der stede van Haerlem 1580.

[3 Januari 1580]

Jannuarius. 3en sijn die wijnexcijs verhocht binen Haerlem op elcke aem vier stuvers ende dit gelt soudt men imploieren tot die arme kinderen, die gaen bedelen achter straeten of impotent waeren of die uuijt het weesshuijs geset waeren ende niet machtich en sien, haer coost te winnen, maer daer en is niet af gecomen.

[7 Januari 1580]

7 Jannuarii nieuwe ordinancie gepubliceert van goude ende zilvere muijnten.

[3 Februari 1580]

Wonder febuarii. 3 dach isser ten huijze van een boer, genampt Claes Outgersz. Vuijst van Schallickwijck een calif met twee hoefden, 4 voeten, een splete staert ter werelt gecomen van een koe gecalft blieck root, achter het clooster van de Augustinen578.

[21 Januari 1580]

21en heeft Thomis Thomisz. goutsmit heijlichgeestmeester binen Haerlem die heilichgeestkinderen gedwongen in die Gusekerck te gaen ende die kinderen gingen al schreiende ende crijtende nae die kerck ende diet dede hij van hoemoet.

[9 Maart 1580]

Martius. 9e gepubliceert, dat men geen Latin moesten leeren in geninge scholen, of zij mosten twee lesen in die groote schoel haelen alle dagen, als dan mosten zij wel op haer oude plaetze blijven ende men souden ock doceren cathechismum, maer niemant zoudt men daertoe dwinghen. D. Ghodefridus579 zoude den cathechismum leeren.

+23 des tsavonts te seven uren is den Prins van Oraingen binen Haerlem gecomen ende is met alle die schuterie ingehaelt ende gebracht int Preckersclooster. Het regende al den dach.

25en dach is Wilhelms van Orangen nae Leijden getrocken.

[7 April 1580]

April. 3en Paesdach hebben in veel kercken schone dienste gedaen ende veel ten Heiligen Sacramente gegaen nae oude devotie ende usantie.

Aertbevinghe. 7 April des tsavonts 6 ende 7 uren een groote aertbevinghe in Hollandt, ende alle die landen doere.

[9 April 1580]

9 April des nachts wonderlicke lichten in den lucht gesien.

[19 April 1580]

+19en April is doer bevel van den Prins van Oraingen binen Haerlem belast, dat die borgers, vremden nacien mede, op een seckere somme van penningen geset om Mastrich te ontsetten, elck nae zijn staet of qualite, maer Mastrich is in die loop gebleven580.

[p. 215]

Den Aprilze maent zeer coude daghen, alzoe datter Meijdach nau gras en was ende die koien crampten zeer int velt.

[16 Mei 1580]

+Meij. 16en dach brant op die Burchwal snachs ten 12 uren.

[30 April 1580]

30en heeft Mr. Dirick van Beckesteijn zijn paspoort gecregen, om die stadt uuijt te gaen ter oorsacke, omdat hij zijn taxcasi niet wilden opbrengen binnen 24 uren, maer den prijs is noch gemackt, want doer folre spelden hij numerando.

[7 Juni 1580]

Junius. 7en zijn die burgers soldaten nae Vrieslant getrocken. Een last rog dese maent 81 gulden, een sac tarwe 8 gulden.

[24 Juni 1580]

Van St. Jansmisse581 mest regen ende coudt tot den 13en Julii.

[17 Juli 1580]

Julius. In dese maent is het eerste fundament geleijt van die Cruijspoort.

17en sijnder zeckere schepen met Engelzen, Schooten ende ander natie nae Vrieslant getrocken.

Den groote sluijs van Sparendam is angebrocken ende groote coosten aengedaen582.

Int Penningsveer een sluijt ingeleijt bij den Haemelraet ende consent van de regierders van Haerlem thegens den wil van de burgerije583.

[1 Augustus 1580]

+Prima Augusti gepubliceert, dat het roggenbroot zijn ganc zal hebben als tot Amsterdam, alle Manendaghen ende niet mer vercocht mach worden.

[11 Augustus 1580]

11 is den magistraet geordineert binen Haerlem.

Schout: Nicolaes Pieterss. Ruijchaver.
Burgemeesteren: Nicolaes van der Laen, Aerian van Berckenroe, Pieter Janss. Kies, Matheus Augustijz.
Schepenen: Willem Deijman, Mr. Hugo Bol, Cornelis Rijcken, Mr. Jan van Zuijren, Arent Pietersz. Deijman, Jacop IJsbrantss. Vet, Jan Claes Lotz. Gael.

[12 October 1580]

October. 12 zijnder seckre zoldaten uuijt Vrieslant gecomen ende binen Haerlem afgedanckt.

[1 November 1580]

Omnium sanctorum584.

[27 November 1580]

27en alle gootshuijsmeesters zijn de novo gerenoveert ende in diensten gestelt ende hebben haer eedt gedaen, maer eer die gasthuijsmeesters haer eedt deden, worden haer belast, haer handen of te houden vant oude gasthuijs585.

[28 November 1580]

28en isser een faendel knechten uuijt den Zuijden gecomen ende trocken nae Schooten ende teerden op den boer.

[p. 216]

[17 December 1580]

+December. 17en gepubliceert, dat men den vijfftichten penning op mosten brenghen in Overveen.

Een schoene droge zomer ende een droge winter, niemant mocht bedeincken van sulck lach water, alst dese zomer is geweest. Van Paescken tot St. Jansmisse niet veel regen, van St. Jan tot St. Jacop586 regen, nae St. Jacop vast weder.

Een schoone herfst, als bij mans tijden is geweest. Veel sieckten hebbender geregneert, jae nau een huijs vrij van hoesten, pijn int hoeft ende andere vremde sieckten.

Die vruchten zijn redelick gewassen, als garst, cooren, hennip; die fruijt niet veel.

St. Elisabet gasthuijs heeft moeten ruijmen van burgemeesteren ende het Minnebroeders clooster ingenomen ende aldaer haer wonstadt ende plaets gemackt; dit plach in die Houtstraet te staen an de Houtbrug.

Diet jaer heeft het een maent of twee zeer groote benautheijt geweest inde rog, daer en quam niet uut oostlandt.

 

+Alle deese priesters, hiernae bescreven, sijnder binen Haerlem geweest met rust ende vrede geseten ende hebben openbaer haer dienste gedaen op diverse plaetzen ende kercken:

Vicarii: Mr. Guilhelms Cornelii pictor, Mr. Meinardus Hendrici587, Mr. Heindrickus Quirini Thalesius588, Adriaens Gerardt Schoerel589, Laurentius Cornelii, Mr. Joannes Theodorici Steckelwerff sacellans590, Mr. Dirick Wijttogen, Nicolaes Teodorici Man, Geradus Cornelii, Theodoricus Cornelii Deijman591, Mr. Simon Gegrorii592, Mr. Arnoldus Arnoldi, Petrus Cornelii pictor, Mr. Willem Lam, Heindricks Cornelii, Mr. Petrus Johannis sacellans, Mr. Jaspers Petri sacellans, Ancardus Allardi bassus, obiit 80 in December, Mr. Simon Judoci Souvenius rector Amsterdam593,
[p. 217]
Geradus Joannis, Geradus Schooten594, Mr. Pieter Mat, Albertus cantor.
Extraneii: Mr. Jonas Joannis, pater in Beverwijck, Conrardus provisor in Amsterdam595, Heindrickus Steenbicker, Martinus van Bergen, Petrus pater van de Maddalenen, Bartelmes int Lam alias Pons596.
Haerlem: Cornelius Sassenius597, pastor in Sassem prope Hillegom, Mr. Ancardus, pastor in Reinsburg, Mr. Nicolaes, organista en zoen598.
+Ex cenobio Joannitarum St. Jans clooster: F. Thilmans commendeur599, F. Jodocus Nicolai pictansiemeester600, F. Cornelis Joannis gaudans601, F. Andereas Petri Scrivius602.
Canonici Haerlemenses: D. Jacobus Sassius prepositus603, D. Nicolaus Huijssen604, Mr. Jeronimus Varlerii, pater St. Catherine, D. Paulus Boetius, D. Alstenius Blommer Amsterdam606, Mr. Gulilhelmus Jacobi Assendelfius607, Mr. Guilhelmus Coppal608.
Regulari in Sijl: Pater Joannes cum sacelano609, Pater van Poel cum fratre.
[p. 218]
Predicatores: F. Simon Valto, F. Johannes van Trier, F. Gerardus Scotenius610.
Regulares: F. Petrus Jameronc Bernardi, F. Guilhelmus den Abt611, F. Nicolaes in Beverwijck.
Carthusiani:612 Fr. Joannes, Fr. Joannes sarizeus, Fr. Cor. Nicolai.
Een cleijne commet met een cleijne staert gesien in November.
+
folio 1

578
Dit gebeurde in de Hagestraat. Het kalf met twee hoofden en twee staarten werd als symbool gezien van de innerlijke verdeeldheid van het land (hs. 41, folio 60).

579
In Haarlem is geen predikant van deze naam bekend in deze tijd.
+
folio 1v.

+
Maestricht te ontsetten nihil
580
Maastricht viel op 29 juni 1579, dus een jaar eerder.

+
folio 2

581
24 juni.

582
Over de kosten werd een proces gevoerd tegen Rijnland. Zie Rijnland, inv. nrs. 229-233.
583
Zie voor stukken hierover Loket 2.21.1.

+
folio 2v.

584
1 november, hier aanduiding van de hele maand.

585
Zie hiervoor Enschedé, Verslag, 13-14.

+
folio 3
586
24 juni tot en met 25 juli.
+
folio 3v.
587
Meinardus Hendrikszn. was reeds in 1554/5 priester in Haarlem. Zie Grijpink, 168.
588
Hendrik Talesius, zoon van de burgemeester, was pastoor te Spaarnwoude en van 1579-1591 keizerlijk notaris te Haarlem. Zie Gonnet, 426.
589
Adrianus Gerardi de Scorel werd in 1554 vicaris van het altaar van Sint Agatha in de parochiekerk van Beverwijk. Zie Gompertz, 148.
590
Joannes Steckelwerff (st. 1605), kapelaan en notaris te Haarlem.
591
Dirk Cornelisz. Deyman (1542-1614) werd in 1606 kanunnik van het Haarlemse kapittel.
592
Simon Gregorii was sinds 1574 vicaris van het Sint Jansaltaar in de Sint Bavo.
593
Simon Sovius of van Souwen (1552-1625), was in 1573 benoemd tot rector van de Latijnse school in Amsterdam. Hij werd daar in 1578 om zijn geloof ontslagen en ging lesgeven in Haarlem, waar hij priester is geworden. Dichter en notaris van het Haarlemse kapittel.
594
Gerard Johannesz. van Schoten was sinds 1564 notaris te Haarlem en woonde aan de Berkenrodesteeg. Hij was vicaris op het slot te Heemstede.
595
Mr. Conradus was provisor van de Oude Kerk te Amsterdam.
596
Het Lam is de naam van verscheidene woningen in Haarlem.
597
Cornelis Sassenius (st. 1617) werd in 1590 benoemd tot kapelaan in Haarlem en in 1606 tot kanunnik.
598
De organist was Philips Jansz.
+
folio 4
599
Tyman van Wou.
600
Joost Claesz. Vink, pitantiemeester, conventuaal sinds 1567.
601
Cornelis Jansz. van der Goude (st. 1617), opvolger van Tyman van Wou als commandeur na diens dood in 1605.
602
Andres Pietersz. van Souwen (= Scrivius), (1551-1625), laatste commandeur.
603
Jacobus Saffius (st. 1618), prior van het klooster in Heilo en in 1571 overgegaan naar het kapittel van Haarlem, waarvan hij proost werd. Zijn graf nog in de St. Bavo.
604
Nicolaas van Heussen (st. 1582), sinds 1571 kanunnik.
606
Alstenius Blommert (st. 1609), sinds 1571 kanunnik.
607
Willem Jacobsz. van Assendelft (st. 1615), sinds 1576 kanunnik.
608
Willem Coppal (st. 1599), sinds 1576 kanunnik en sinds 1587 vicaris van de toen overleden bisschop. Zijn graf in de St. Bavo.
609
Joannes Voccinius.
610
Gerard van Schoten (st. 1604), supprior van de predikheren.
611
Wilhelm de Abt (st. 1626), pater bij de Regulieren.
612
Het klooster der Carthuizers was in Amsterdam, vanwaar zij in 1579 na de Alteratie waren verdreven.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

over Willem van Oranje


over Haarlem


Over dit hoofdstuk/artikel

3 januari 1580

7 januari 1580

3 februari 1580

21 januari 1580

9 maart 1580

7 april 1580

9 april 1580

19 april 1580

16 mei 1580

30 mei 1580

7 juni 1580

24 juni 1580

17 juli 1580

1 augustus 1580

11 augustus 1580

12 oktober 1580

1 november 1580

27 november 1580

28 november 1580

17 december 1580