Snipper 38
Doodgaan (1)
Een paar jaar geleden reden mijn vrouw en ik op een natte en koude oktoberdag langs de eindeloze reeks begraafplaatsen die de Eerste Wereldoorlog heeft opgeleverd in België, dat niet eens meedeed maar de pech had tussen Duitsland en Frankrijk te liggen. Een hele generatie jonge Engelsen en Duitsers ligt daar al 100 jaar te wachten op niets. De kerkhoven zijn in onberispelijke staat en ook de enorme aantallen witte kruisen dragen bij aan de abstracte sfeer. Loop je erlangs dan zie je eigenlijk alleen dat zich de ene diagonaal na de andere vormt. Maar soms heeft een nazaat een bloemetje neergelegd, één keer troffen we een portretje aan, dat - keurig in plastic verpakt tegen de regen - bij het kruis was neergelegd. Een jongeman keek ons in 1916 vol zelfvertrouwen recht in de ogen. Dat éne portretje maakte dat we ineens beseften dat onder elk kruis zo'n jonge man lag.
Ergens kwamen we een grasveldje tegen met een bord waarop stond dat in dit massagraf de stoffelijke resten van 20.000 Duitse soldaten waren begraven.
Het grasveld had de grootte van een kwart voetbalveld en als vanzelf drong zich het beeld op van een grote massa gestampte Duitse skeletten. Snel gingen we verder.
Auteursrechtelijk beschermd