|
| |
De dood van Hugonet en Humbercourt.
Tweede bedryf.
Achtste tooneel.
HUGONET, (Minister van Maria van Bourgondie), JACOBA, (zyne dochter), BARADOT, (Opperdeken der Gentsche Neringen), Dekens der Neringen, het gezantschap uitmakende; Volk, Wachten.
Voor 't geen gy hebt bedreven
Verwacht u 't gentsche volk, om rekenschap te geven;
Gy wordt met Humbercourt van hoog verraed betigt.
Gy hebt by 't fransche hof voor middlen niet gezwicht
Om ons, als nietig vee, als slaven, te verkoopen.
| |
| |
Na zulke snoode daed kunt ge op geen vryheid hopen!
De Vlaming echter, grootsch in zyn regtvaerdigheid,
Wil nog dat gy uw zaek, zoo 't mooglyk is, bepleit.
De raed verbeidt u reeds; voor hem moet ge aenstonds komen!
Ik zwicht voor de overmagt, maer nimmer zal ik schroomen.
Neen, 'k vrees uw dreigen niet, schoon gy myn rang miskent.
'k Word van verraed beticht voor 't woedend volk van Gent.
Bedoelt men Utrecht steeds? heb ik niet reeds doen hooren
Waerom en door wat reên die vesting werd verloren?
Verklaer u verder, spreek! Bewys, indien 't kan zyn,
Hoe ik verrader werd, geef my een waerheidsschyn;
Hoe snood gy 't heilig regt des vlamings hebt vergeten!
Toen koning Lodewyk, die eerzuchtvolle ziel!
Na hertog Karels dood in onze handen viel,
En aen zyn zegekar als slaven wilde boeijen
Een volk dat vryheid mint, en steeds hem zal verfoeijen,
Werd door Vorstin en Staet u de eerpost opgelegd,
Te stryden voor haer erf en voor het vlaemsche regt.
In plaets met moed en kracht voor 't regt des volks te stryden,
De vlaming voor het juk der Gallen te bevryden,
Hebt ge een geheim traktaet met Frankryk aengegaen,
Het vlaemsche volk ten spot, welk door dit vuig bestaen
Eerlang des konings zoon als Vorst werd opgedrongen,
En 't oude vaedrenregt op 't schandlykst werd ontwrongen.
't Was dus nog niet genoeg dat 't vorstelyk gezag
Door 't muitend eedgespan zoo wreed ten gronde lag!
De valsche lastertael moest nog tot middel strekken
Om eene zwakke vrouw haer laetsten steun te onttrekken:
Ziedaer, ziedaer het doel waerom ik word betigt!
Maer denk niet dat ik, zwak, voor zooveel snoodheid zwicht'.
Men wil, ellendig volk, men wil u slechts bedriegen!
'k Vraeg aenstonds een bewys van zyn lafhartig liegen!
| |
| |
die aen Hugonet een parkement, 't welk hy te voorschyn brengt, overhandigt.
Welnu, herken dit schrift, en antwoord, zoo 't kan zyn.
(Hugonet blyft roerloos op het perkament staren, als van den donder getroffen).
Wat deert u, spreek, Mynheer, van waer die wreede pyn
Die uw gelaet bedekt? Verdedig u, myn vader!
Ellendig grysaerd, spreek! spreek! zyt gy geen verrader?
ter zyde en ontroerd.
Neen, aen dit helsch verraed had ik my nooit verwacht!
O Lodewyk, uw naem zy by het nageslacht
In eeuwigheid vervloekt! Hoe snood werd ik bedrogen!
Welnu, wat antwoordt gy? Spreek op! heb ik gelogen?
(Hy rukt hem het schrift uit de hand en leest).
‘Myn vorstelyk gezag wordt door den staet miskend
'k Ben aen den smaed ter prooi van 't woedend volk van Gent.
'k Bid, wil met Hugonet en Humbercourt te samen,
Die ik met volmagt stuer, op middelen beramen
Tot redding van myn troon, herstelling van myn stand;
Kom uwe nicht ter hulp, reik haer een milde hand;
Gy zyt myn laetste hoop!’ (sprekende) Ten spot van volk en staten,
Werd 't dierbaer vaderland door u ten buit gelaten
Aen de eerzucht van een vorst, die ons tot schande en smaed,
Een slaeflyk juk bestemt, dat ons in kluisters slaet!
En toen zich de afgezant, verbitterd, ging beklagen,
Uit naem van 't vlaemsche volk hem rekening ging vragen
Van zyn verovering op nederlandschen grond,
Ofschoon er wapenrust met hem en ons bestond:
‘Ik heb, myn goede liên,’ dit waren zyne reden,
‘In alles wat ik deed toch nooit myn woord vertreden.
Ziedaer is 't klaer bewys, (hy reikt dit schrift hun toe),
Dat ik slechts aen den wensch van uw vorstin voeldoe.’
(Twee geregtsdienaren, die by het begin van dit tooneel
| |
| |
in de kamer van Hugonet waren getreden, komen met verscheidene papieren terug, nemen het schrift, 't welk Hugonet op de tafel heeft laten liggen, en overhandigen dit alles aen Baradot).
Welnu, dit schrift bewyst, trots al uw misdaedsdroomen,
Dat der vorstinne wil alleen werd nagekomen.
Getrouw als onderdaen, voldeed ik aen myn pligt.
die hem het schrift, dat ter tafel werd opgenomen, insgelyks onder het oog brengt.
Zie van uw snood verraed wat u nog meer betigt!
(Lezende).
‘Kom spoedig ons ter hulp, doe ras uw leger naken,
Uw zoon wordt hier verwacht om voor 't bestaen te waken
Van zyn aenstaende bruid, en door dien huwlyksband,
Wordt hy als vorst erkend van 't schoone Nederland!’
(Sprekende).
't Was dan uw pligt, niet waer? den zoon van Vrankryks koning
Te roepen als gemael in der Vorstinne wooning,
Zelfs buiten wil des Staets en van het vlaemsche volk?
Gy vraegt zyn heir ter hulp om hier een moorderskolk,
Een gruwzaem schriktooneel in 't vaderland te stichten,
En op onze' ondergang uw dwangmagt op te rigten;
Neen, voor zoo veel verraed, voor al dat laf bestaen,
Zyt gy de proef van 't goud der Gallen niet ontgaen!
't Is valsch, neen, nimmer, nooit!
Wilt gy ons doen gelooven
Dat u de pligt gebood de vryheid ons te rooven!
De jeugdige Vorstin, wier onervarenheid
Door uw te snooden raed zoo trouwloos werd misleid,
Wist gy 't verderflyk schrift, terstond u voorgedragen,
Ten smaed van volk en staet, verraderlyk te vragen.
Uw plan was wel gesmeed, 'k beken 't, want door dien list
Werd gansch uw vuig bedryf in haren naem beslist.
| |
| |
En door dit middel thans wilt ge u by ons verschoonen?
Kom, volg ons voor den raed, tracht ons daer aen te toonen
Dat gy niet schuldig zyt.
Terstond naer 't raedhuis, ja!
zich voor de voeten van Baradot werpende.
Ach! 'k bid u neêrgeknield, ik smeek u om genâ!
hevig.
Voor geen verrader, neen!
tot zyne dochter.
Volbragt ik steeds een pligt, dien zy hier snoodheid heeten,
Omdat een muitend volk, dat de Vorstin miskent,
Ook al zyn woede en smaed tot haer beschermers wendt,
Maer 'k zal hun klaer doen zien....
in woede toetredende.
Hy moet ons daedlyk volgen!
't Is reeds te lang gedraeld!
zich in de armen haers vaders werpende.
Myn vader, 'k vrees hun wraek!
haer omhelzende.
Schep moed, vaerwel, myn kind!....
woedend.
Welaen, naer 't raedhuis voort.
(Hugonet rukt zich van zyn kind los en vertrekt tusschen het volk, de wachten en de dekens der neringen.)
| |
| |
| |
Derde bedryf.
Vierde tooneel.
HUGONET, JACOBA, BERTHA, voedster van Jacoba.
Hugonet, opkomende langs de deur links, ondersteund door eenen pater Capucyn; hy is bleek, zwak en door de pynbank als verbryzeld.
met eenen gil in zyne armen snellende.
'k Omhels u, 'k zie u weêr; nog eens zyn wy te gader!
't Is voor de laetste mael! ja, 't droevig uer genaekt
Waerin myn levensloop en al myn lyden staekt!
snikkende op de borst haers vaders, kan, door de droefheid overstelpt, byna niet spreken, en stamelt:
Moed, myn kind, bedenk dat op myn dagen
Natuer elk oogenblik haer regten my kon vragen:
Dat ons het graf verwacht, wanneer in mynen staet,
Door ouderdom belaên, ons alle kracht verlaet.
De tyd op al wat leeft moet eeuwig zegepralen,
En stierf ik heden niet, 'k zou dan ten grave dalen
Waer sterft gy, o myn God!
De misdaed maekt de schande en nimmer een schavot!
'k Heb voor Vorstin en Staet met moed myn pligt gekweten;
't Is waer, door wraek verblind, kon ik een stond vergeten
Dat 'k, ondanks 't vlaemsche volk, geen vorst hem geven mogt:
Maer nooit werd ik door 't goud van Frankryk omgekocht.
O neen, geen wreede beul kon met zyn moorderstuigen
Van zoo een vuig verraed my immer overtuigen!
'k Beging, o ja, 't is waer, eene onvoorzichtigheid;
Myn dood in het gevolg der tydsomstandigheid.
| |
| |
Neen, sterven zult gy niet: 'k heb aenstonds daer vernomen,
Men zal ter vrydagmarkt tot uw verlossing komen;
Uw vrienden zyn gereed, en zoo het hun gelukt,
Wordt gy met Humbercourt aen 't zwaerd des beuls ontrukt!
Ik kan niet langer leven:
Myn leden zyn vergruisd; 'k voel my de kracht begeven!
Myn afgemaet gestel, door 't moordend beulsgeweld
En al zyn schrikgetuig, is gansch ter neêr geveld.
Waerom voor myn bestaen dus langer nog te stryden?
Nooit kan voor 't woedend volk de vriendschap my bevryden:
Myn vonnis staet gemerkt op ieder vlaemsch gelaet:
't Is Hertog Karels erf dat hy my achterlaet.
Omhels my, dierbaer kind, 't is tyd, wy moeten scheiden;
Ik wil myn laetste kracht tot sterven voorbereiden:
't Voegt dat ik, schoon verzwakt door overmaet van pyn,
Tot mynen laetsten stond nog Hugonet kan zyn!
Ach! 'k voel dat, ondanks my, de krachten my verraden!
(Hy bezwymt en valt in een leuningstoel.)
Myn vader! Ach; hy sterft, door smarten overladen!
Men komt, ik hoor gerucht.
| |
Vyfde tooneel.
De Vorigen, BARADOT, Dekens der Neringen, Regters, de Beul met het slagzwaerd op de schouder; HUMBERCOURT verschynt in het verschiet tusschen de wachten, en is door een Pater Capucyn ondersteund; Volk.
(Ziende dat Hugonet in bezwyming ligt.)
| |
| |
Beschouw 't vervloekt gevolg van uwe beulenstreken!
Reeds voelde hy, tyran! zich 't zwak gestel verbreken,
Door 't yslyk moordgeweld op uw bevel begaen!
't Is waerlyk edel, grootsch, 't geen gy daer hebt gedaen!
Een grysaerd, afgemat door 't zwoegen en de jaren,
Moest zoo veel laffe wraek op 't heerlyk hoofd vergâren.
Zyn dit uw heldendaên, gy Gents hoogmoedig volk!
Welnu, ik noem uw stad een vuigen moorderskolk,
En 't geen gy hebt verrigt, onmenschten lafaerds waerdig.
in woede.
Ter dood! aenstonds ter dood!
zich voor de voeten des volks werpende.
Vergeving, hoort my aen!... ach ben ik zinneloos...
Hy heeft den dood verdiend.... o ja, 't is waer, ik bloos
Om myne oploopendheid... ja, hy was een verrader!
Maer ziet myn bittre smart! Bedenkt, hy is myn vader!
Een man, die weinig tyd op aerd' te blyven heeft!
Wat schilt het dat hy sterft, of nog wat langer leeft?
Gy straft my meer dan hem, waer gy hem wreed doet sterven,
En 'k ben onschuldig, ik! laet my genâ verwerven!...
Gy zult meêdoogend zyn, niet waer, o volk van Gent!
Gy aen grootmoedigheid, aen heldendaên gewend!...
Wat moet ik zeggen, spreekt, om u het hart te raken?
Ik ben eene arme vrouw... gy zult genoegen smaken
Zoo gy vergeving schenkt!!!
Neen, neen, ter dood, ter dood!
tot Barabot snellende en hem te voet vallende.
Die my de ziel verscheurt! Ja, gy hebt medelyden,
Gy hebt myn lot beklaegd, gy zult my helpen stryden:
Bescherm een ouden vriend, weleer door u bemind!
| |
| |
De straf moet zyn volbragt!
die intusschen bekomen is.
Die schuldig is alleen moet om genade vragen;
Wil voor een muitend volk niet langer u verlagen,
Dat 'k, ondanks zynen trots, tot in den dood veracht.
'k Heb, Hugonet, tot 't einde een wreeden pligt volbragt;
't Geen ik als Vlaming deed, treft nimmer myn geweten!
'k Wil echter in dit uer de vriendschap niet vergeten,
Die in een beter tyd ons aen elkaêr verbond:
Blyft u een wensch te doen in uwen laetsten stond,
Getrouw en door myn zorg wordt aen uw wil volkomen!
De godsdienst, Barabot, schoon gy myn bloed doet stroomen,
Eischt, by myn jongsten snik, dat ik, als christen mensch,
Nog by den grooten God om uw genade wensch'.
't Is dus de laetste wensch van myn rampzalig leven!
Mogt hy in 't uer des doods dezelfde rust u geven,
Die in dit oogenblik myn kalm gemoed bezielt.
Gy, Bertha, die zoo lang de plaets van moeder hield
By myn geliefdste kroost, 'k beveel haer in uw handen;
Sluit nauwer, zoo 't kan zyn, de teedre vriendschapsbanden
Die haer in dezen stond, helaes! zoo noodig zyn.
(Bertha, sprakeloos van smart, besproeit de handen van Hugonet met hare tranen).
Jacoba, kom, myn kind! vaerwel! verwin de pyn
Van uw gescheurde ziel! doe my den moed niet derven
Dien ik thans noodig heb.
zacht en als verwilderd van smart.
Neen, neen, gy zult niet sterven!
Gy wordt den beul ontrukt: uw vrienden zyn bereid;
't Is voor een oogenblik dat men zoo wreed ons scheidt!
En nauwelyks verlost, kom ik u wedervinden:
Dan vlugten wy te saêm!....
| |
| |
ter zyde.
Laet haer die hoop verblinden:
De scheiding valt min zwaer.
(Tot Jacoba).
Ja, ja, schep moed myn kind.
Vaerwel! (Ter zyde) God! 't is by u dat ik haer wedervind!
(Zich van zyn kind losrukkende, tot Baradot)
Myn vader! eer wy scheiden
(Tusschenpozing en smartelyke omhelzing).
aengedaen en als een einde aen dit hartscheurende tooneel willende maken.
Kom, wil niet langer beiden,
die zich eindelyk losrukt.
(Hugonet, door den pater Capucyn ondersteund, omhelst Humbercourt, die in het verschiet is blyven staen; zy vertrekken tusschen de wachten, door de Capucynen ondersteund en gevolgd door den beul, het volk en Baradot. Jacoba valt bewusteloos in de armen van Bertha, die haer in den leuningstoel plaetst).
|
|
Auteursrechtvrij