Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Is Engeland te blokkeeren?

De magnetische mijn was een romantische overrompeling, maar geen definitieve en romantiek is niet voldoende.

Parijs, 30 November [1939]

Het behoeft niet te verwonderen, dat de magnetische mijn, toen men eenmaal over de verrassing heen was, bijna onmiddellijk de wemelende kwaadaardigheid verloor der eerste dagen toen zij ongehinderd in haar hinderlaag woeden kon. De magnetische mijn, met het electrische mechaniek, die haar kabel ontrolt, en de mechaniek, die haar doet springen in de nabijheid van het schip maar zonder aanraking met het vaartuig, is een uitvinding der Fransche Marine. Vier jaar geleden, in 1935, zijn op de reede van Toulon proeven met het nieuwe oorlogsmiddel genomen, welke tot de bevredigendste conclusies leidden. Het zou zeker in menig opzicht instructief zijn om te vernemen. hoe en langs welke omwegen de magnetische mijn tijdig genoeg van Toulon naar Berlijn verzeilen kon om in vrij groote series gefabriceerd te worden. Doch dit is alles wat ons voor het moment geoorloofd is te vertellen. Wij kunnen er enkel aan toevoegen, dat de Franschen allen tijd hadden om als pendant van den aanval ook den afweer te bedenken, die de opborrelende bommen na een korte periode van overrompeling betrekkelijk onschadelijk maakt.

Niet afdoende

In ieder geval, wanneer de magnetische mijn het geheime, schrikkelijke wapen is dat Hitler dramatisch heeft aangekondigd en waarop wij met spanning wachtten, dan heeft dat werktuig, of de manier waarmee het werd aangewend, niets afdoends, niets beslissends. Of het doel was om Engeland effectiever te blokkeeren, of om den geheelen handel der noordelijke neutralen te draineeren naar Duitschland, het in werking gebrachte middel is verre van toereikend.

Men kan hier de ergste veronderstellingen vormen, geen enkele voert tot een onafwendbaar lot. Aangenomen dat de totale handelsvloot der noordelijke neutralen (10.553.000 ton) van de Engelsche havens werd afgesneden, dit zou Engeland geenszins noopen tot capitulatie. De ramp zou betrekkelijk zijn voor de geallieerden, en betrekkelijke rampen tellen niet in een strijd op leven en dood. Nog altijd zouden de geallieerden beschikken over de 24.000.000 ton hunner disponibele vaartuigen, ongerekend wat zij aanbouwen op hun werven.

Aangenomen dat alle Engelsche Noord-zee-kusten tot in de Iersche zee, tot aan Plymouth, versperd kunnen worden, de situatie der Britten zou zorglijk zijn, maar niet hopeloos. Nog altijd immers resten hun de Fransche havens van Atlantischen Oceaan en Middellandsche Zee, met de gansche productie van vier werelddeelen. Het is mogelijk dat er nog een dag aanbreekt dat de Engelschen bitter zullen betreuren alle Fransche voorstellen van een Kanaal-tunnel met een verblinde koppigheid en een onbedwingbaren argwaan te hebben afgewimpeld. Een tunnel zou veel vergemakkelijken, gevaren en verliezen verminderen. Maar ook zonder Kanaal-tunnel is het Nauw van Calais een houdbare vaarweg, van beide zijden onneembaar zoolang Fransch-Engelsche oorlogsschepen den toegang beheerschen, een vaarweg die ondanks duikbooten en mijnen, magnetisch of niet, hoogstens tijdelijk en zeer provisorisch kan worden afgesloten.

Onoplosbaar probleem

Men mag daarom veilig, zonder overmaat van illusies, de vraag opwerpen of een effectieve blokkade van Groot-Brittannië niet tot de onoplosbare problemen behoort zoolang een weerbaar, defensief en offensief doelmatig toegerust Frankrijk tot de bondgenooten van Engeland behoort. Een probleem dus dat de realistische strateeg, welke haat hem ook moge bezielen, en hoe gaarne hij zijn kwellenden haat zal willen verzadigen, met beslistheid van zich afgeschud zou hebben als een schadelijke, misleidende obsessie.

Gesteld immers dat de blokkade van Engeland sneller en doeltreffender slaagt dan de blokkade van Duitschland, gesteld dat Engeland overweldigd wordt na een reeks van onwaarschijnlijke nederlagen, na een langdurige uithongering, of vernietigd in zijn voornaamste bewegingsorganen door een inval der Duitsche strijdkrachten, dan zal de stellig gedeerde, danig geteisterde overwinnaar nog altijd te rekenen hebben met een onoverwonnen, ongebroken Frankrijk. Het zal de Engelschen wellicht hard berouwen de eenige Europeesche mogendheid te zijn gebleven die geen permanent leger bezit, geen geoefende reserves en peen kaders: de Franschen zullen de tanden op elkaar klemmen en onverzettelijk hun man staan.

Dat een vijand aarzelt in de rangorde welke hij zal toekennen aan twee doelwitten, die in gelijke mate hasardeus en hachelijk zijn, die hij onmogelijk kan treffen met een worp, is verklaarbaar. Eerst Engeland of eerst Frankrijk? Engeland is kwetsbaarder na Fransche nederlaag dan Frankrijk na een debacle der Britten. Doch het probleem, dat de Ligne-Maginot den realistischen strateeg stelt, is practisch van dezelfde categorie als de blokkade van Engeland waarvoor de Duitschers in den oorlog van 1914 twee honderd duizend (200.000) zee-mijnen hebben gezaaid en twintigtallen duikbooten offerden zonder decisief resultaat. Het is onoplosbaar. De werkelijke schaal waarop de krijgsoperaties zich tusschen deskundig bewapende mogendheden afspelen staat niet meer in een bevattelijke verhouding tot de kaart waarop zij gecombineerd worden. Hoeveel mijnen, zoo gelegd, zoo gedregd, zou men moeten strooien om Engeland feitelijk afdoend te omsingelen en te verlammen? Twee millioen, twintig millioen? Hoeveel soldaten zouden moeten sneuvelen voor de inneming eener fortificatie van vier, vijf honderd kilometer lengte, waar alleen Verdun, na een vergeefsche bestorming van negen maanden 300.000 dooden eischte, enkel aan Duitschen kant? Hoeveel kanonnen? Hoeveel munitie? Hoeveel transportmiddelen?

Romantiek is niet voldoende

De werkelijke schaal der oorlogstooneelen, haar ontzaglijke afmetingen, kwam te liggen boven de menschelijke macht, buiten menschelijk bereik. Wat beteekenen honderd, wat beteekenen tien duizend magnetische mijnen op een onmetelijken Oceaan, waarvan den vijand alle wegen bezuiden Calais verboden zijn?

De overrompeling is romantisch. Maar romantiek is niet voldoende. Een goede, een ware overrompeling moet definitief zijn. Zij moet den tegenstander den adem benemen, zij mag hem geen uitzicht laten op een volgende week, een volgende maand, geen toevlucht op een tweede of derde linie wanneer de eerste is ingedeukt.

Theoretisch zijn zulke overrompelingen denkbaar, zelfs op de schaal van moderne krijgstooneelen. Doch practisch? De Duitschers staan voor hetzelfde raadsel als de Grieken die Troje vruchteloos belegerd hadden gedurende negen jaar. Met behulp der Goden vonden zij het afdoend middel. Wat echter is in de gemotoriseerde twintigste eeuw het equivalent van een houten paard? Zeker niet de magnetische mijn.

De conclusie van dit alles luidt, dat de uitvinders totnutoe teleurstellen. Men had iets Wellsiaanschers gedacht en geducht. Iets ongehoords. Een mensch evenredig aan de machten die hij schiep, groot genoeg voor de ruimten welke hij bestrijkt.

[verschenen: 15 december 1939]