Bijdragen aan De Telegraaf (september 1915-juli 1920)

Het Stadsschouwburg-incident – Dopper te Berlijn

In ons avondblad van gisteren publiceerden we den brief, waarin het bestuur der Maatschappij Caecilia de redactie verzocht, het concert van Donderdagavond niet te doen bijwonen door den gewonen muziekverslaggever, daar de solist van dezen avond, Alexander Schmuller, naar aanleiding van het Concertgebouw-incident van l.l. Zondag had verklaard, niet te zullen spelen, indien de heer Vermeulen in de zaal aanwezig was. Na de ouverture ‘Manfred’ zou Tschaikowsky's concert worden gespeeld, en aangezien de ‘gewone muziekverslaggever’ van ‘De Telegraaf’ inderdaad in de zaal aanwezig was, zag de voorzitter van Caecilia, de heer Krüger, zich genoodzaakt, voor den aanvang van dit stuk het publiek mededeeling te doen van het besluit van den heer Schmuller. Deze weigerde beslist op te treden.

‘Dan maar niet spelen’, klonk 't van de fauteuils. ‘Dan maar Zimmermann!’ Daverende toejuichingen van een deel van het publiek, gesis en gejoel van een ander deel. Een geïsoleerde stem roept, als de heer Krüger ons blad vernoemt: ‘Weg met De Telegraaf!’ Hij wordt overstemd door gejoel en applaus tegelijk. Dan staat een bezoeker in de stalles op: ‘Vermeulen moet blijven! Caecilia heeft niets te maken met het Concertgebouw.’ Het is een chaos van geluiden, iedereen beweert wat tegen iedereen.

J.S.M. Heuckeroth, de dirigent van dezen roerigen avond, neemt een moedig besluit en verklaart:

‘We zullen voor het moment de zaak laten rusten; niet het concert, maar de Eroïca zal nu in plaats van na de pauze worden gespeeld.’

Applaus, gejoel. Nog nimmer zagen we een concert-publiek zóó geënerveerd.

Vermeulen staat op, tracht zich verstaanbaar te maken.

‘'t Is een Bolsjewik!’ klinkt het uit een patriciërsmond.

‘Weg met Vermeulen!’

‘Laat hem uitspreken, beide partijen moeten worden gehoord.’

Vermeulen spreekt: ‘Dames en heeren! Ik wenschte den heer Krüger te antwoorden.’

Protesten.

‘We zijn hier in den Stads-schouwburg……’

De rest is onverstaanbaar door het oorverdoovende applaus. Krüger wenkt stilte, Heuckeroth betreedt den dirigentenstoel.

‘Ik constateer, dat de heer Krüger geen antwoord wenscht’, moet onze muziekverslaggever besluiten.

‘Leve Vermeulen!’ hoort men nog. En de toejuichingen winnen 't van de pogingen tot fluiten.

Rustig wordt de Eroïca gespeeld; elk deel wordt geapplaudisseerd.

In de pauze is ieder vol van het incident; de meerderheid bekent zich vóór den verslaggever. Men is in afwachting, wat er na de pauze komen zal.

Schmuller speelt niet en houdt zich achteraf; we stellen het dezen avond dus zonder solist, maar vinden ruimschoots vergoeding in de voortreffelijke uitvoering van Liszt's Préludes, door het orkest met bewonderenswaardig entrain uitgevoerd.

Dopper te Berlijn

Het Concertgebouw maakte reclame bij gelegenheid der opvoering van Dopper's Zesde Symphonie te Berlijn onder Richard Strauss. Men heeft daar meer een hulde in willen laten zien dan een belooning voor de trouwe diensten, (men weet wel, dat Dopper ‘de inzeeper’ heet), welke Dopper den dirigent Strauss bewees te Amsterdam. Meer hulde dan de methode van ruilen, welke Mengelberg instelde.

Dr. Leopold Schmidt, de bekende criticus van het ‘Berliner Tageblatt’, schrijft ondertusschen in 't nummer van 22 Nov. deze critiek:

‘Die Symphoniekonzerte der Kapelle des Opernhauses unter Richard Strausz fahren fort, ihre Sonderstellung zu behaupten. Sie sind und sollen ein Hort edelster Kunstpflege sein, und deshalb erwartet man auch, dasz sie nur Wertvolles bieten. Der dritte Abend brachte zwischen der Egmont-Ouvertüre und Schuberts C-dur-Symphonie als Neuheit eine "Holländische Symphonie" von C. Dopper. Der herzhafte, klangfrische Anfang liesz Freundliches erwarten; auch dasz die vier Sätze mehr suitenhaften als eigentlich symphonisch [er ontbreken meerdere woorden] -det. Gern würde man sich einmal an ungezwungener Laune und Natürlichkeit erfreut haben. Aber schon des erste Allegro zeigte, dasz der Komponist, nicht allein nichts Bedeutendes und Originelles zu sagen hat, sondern dasz es ihm auch an formaler Gestaltungskraft gebricht. Das reht sich kümmerlich uneinander und wird beständig in seinem Flusz ebenso sorglos wie ungeschickt unterbrochen. Verstimmen muszte besonders die Aeuszerichkeit dieser Musik, die zwar oft sehr farbenfreudlg klingt, aber mit derben Mitteln arbeitet und ein Volkstum vortäuscht, das schwerlich auf echt nationaler Grundlage erwachsen ist. Da hätte es doch wohl anderes gegeben, das mehr der Berücksichtigung wert gewesen wäre. Wir sollten uns abgewöhnen, an minderwertige Auslandskunst unsere Gastfreundschaft zu verschwenden.’

Precies ons standpunt.