Mannenwetten. Deel 1

[p. 182]

XV.

Toen Berta bij Trientje ging zat deze werkeloos. Heur valling was over en ook de koorts, maar er scheen 'n algemeene verzwakking op gevolgd te zijn; Trientje at sichtend lang bijna niets meer, ze had hoofdpijn, kloeg van de pijn in heur rug, van kortademing. Nu kon ze zelfs niet meer eten, ze gaf alles weer. Ze was geheel lusteloos geworden, heur kaakjes waren nog doorschijnender, overal was ze zóo mager dat men onder 't vel de knoken voelde. Nogtans had ze nu gestadig 'n blos, die soms meer, soms minder heur gezicht beroosde. Soms werd ze hevig door hoesten geschokt.

Berta had heur wat opgebeurd, ze hadden toen over een-en-ander gesproken, waarin Trientje belang stelde vroeger, doch ze verlangde naar niets meer, stelde in niets belang; ze vroeg alleen naar rust, naar 'n gemakkelik liggen met 't moede hoofdje tegen de leuning van de stoel, de magere handjes zwaar in de schoot, soms hijgend.

[p. 183]

Trientje's moeder zei dat 't niets was: 'n beetje influenza, 't zou seffens over zijn. Ze deed heur dochter, die met heur stoel dieper ingeschoven was wat vooruitkomen omdat hij niet meer juist in de rei stond. Trientje stond op, kloeg korzel, en Berta verzette de stoel voor heur. Toen zei heur moeder: - Toe, zooveel trunten niet, werkt 'n beetje! Berta nam 't staantje en 't kussen en schaveelde 't voór heur, daarna nam ze afscheid.

Berta had 'n werkelike deernis met Trientje, maar nu ze buiten was verdween dat seffens, ze had heur bezocht om afleiding te vinden, want ze was zeer opgewonden zoodat ze thuis niet meer kon zitten. Seppen zou het komen afvragen.

Toen ze met kloppend hert de deur opende zat hij daar reeds, hij had z'n zondagsche kleeren aan en wreef met z'n duimen over z'n knieën. Berta beproefde vergeefsch te glimlachen, er was juist stilte, ze vóelde evenwel dat hij 't reeds gevraagd had. Moeder sneed druk de geeren los van 'n oud hemd, ze zei tegen Berta, toen deze binnentrad:

- Je 'n hebt daar lijk niets van gezegd, Berta?

En zij angstig omdat moeder kwaad scheen: - 'k En dierf niet moeder!

- 't Zijn treffelike dingen voor 'n welopgebracht meisje van op straat te vrijen!

Berta ging aan 't krijschen.

- We'n hebben wij op straat niet verkeerd, moeder!

[p. 184]

- Neen, Sofie, zei Seppen, we'n zijn nooit verder geweest als hier aan de deur!

- Dan kon je wel binnengekomen zijn ook!

Daar antwoordden de plichtigen niet op. Er ontstond 'n zware stilte waarin vage geruchten zich kwamen te leggen. Seppen en Berta zaten roerloos naar de vloer te zien. Seppen zocht zichtbaar naar woorden, hij schoof eindelik z'n beste klak opzij, met 'n gauw gebaar, en begon in z'n haar te scharrelen.

Toen plots Sofie, zoodat de beide andere opschrikten, bits:

- Nu, 't is gebeurd, daar en is niets meer aan te doen! maar 'n treffelike jongen en handelt alzoo niet, ze komen 't eerst afvragen en ze'n staan daar op straat niet te zottebollen en te trantlullen. Je moet het zeggen lijk of het is: 't is gemeene gedaan!

Sofie was eigenlik woedend omdat ze er niets van gezien had en ze keef maar meest om heur spijt te verbergen. Seppen antwoordde: - Nu, 'k en ben toch niet lang gekomen, Sofie, je ziet 'k kome 't seffens vragen, 'k moest 't toch zelf eerst weten van Berta of het baatte dat ik kwam.

En Sofie zachter:

- Nu ja, dat is 'n reden. Maar de menschen 'n vragen daar niet naar jongen, ze weten maar 't gene ze zien en ze pakken d'er 't hunne van, 'k zegge nogeens: 't en is niet wel gedaan van je, je moest er aan mij over gesproken hebben, kon ik dat ook aan Berta niet vragen? En wilde ze, wel, dan was 't goed! Daarbij, 'k zou liever

[p. 185]

nog wat wachten, Berta is te jong: peinst 'n keer, nog maar gewillig achttien jaar! Zijt je niet beschaamd, Berta, van al met 'n vent achter je rugge te lopen? En wat zal meneere de onderpastoor zeggen! Wel, wel toch, tegenwoordig de kinders! Berta, 'k ben beschaamd in je plaatse!

Berta kreesch voort, stilletjes, vaagde met heur neusdoek heur tranen af. Seppen zei:

- Nu, Sofie, vermits 't om te trouwen is, er en is daar toch geen kwaad in gelegen, iedereen verkeert!

- Ja, dat is waar, Seppen. Maar verkeren en verkeren is twee. Als je verkeert in eer en treffelikheid en heb ik er niets tegen. Op straat verkeren en wil ik niet hebben, als je gaat wandelen moet ik mee en anders is 't in huis.

- Wel, 't is goed, Sofie, 'k en zegge 'k ik niet minder!

- En Berta moet de zondag voort naar vespers en lof.

Berta huilend: - Ja 'k, moedere!

- En zoolang blijven lijk ik: de kruisweg achter de vespers, je zijt in de wekeliksche kruisweg, belofte is schuld!

- Ja, moedere!

- En de litanie van de Zeven Weeën lezen. Je weet, van als vader gestorven is!

- Ja, moedere!

- Doe je dat nog? 'k geloof dat je tegenwoordig te vele rondkijkt! je hebt 't ketsen in: pas maar op, meisje!

[p. 186]

En Berta snikkend:

- O 'k doe, moedere! 'k lezen nog altijd alles, en 't gebed van de heilige Jozef, en 't gebed van de heilige Barbara om 'n goede dood, en 't gebed van dertig dagen, en 't gebed van de heilige Willibrordus.

- Goed, je moet dat doen, je leest nooit te vele! En de vijf onze Vaders en Wees Gegroeten voor de bekering der godslasteraars?

- O! dat vergeet ik ook nooit, moedere!

Na 'n wijle, Sofie tegen Seppen:

- Seppen, 'k en zou niet geerne hebben dat je met mijn kind de zot houdt, 't moet gemeend zijn of je moet niet komen. Als ze ne keer gevrijd hebben wordt het al moeilik om nog aan 'n treffelike jongen te geraken. 'k En peize niet dat je zoo oneerlik zult zijn, je 'n zoudt er ook nooit geen geluk mee hebben. Berta is 'n jong schaap van 'n meisje dat nog van de wereld niet en weet, z'is goed en brave en wel opgebracht, ze 'n zou dat niet verdienen. Als je komt om met heur de zot te houden gaat dan elders, er lopen genoeg slunsen waarmee je dat kunt.

- Dat 'k het niet serieus en meende, 'k en zou niet komen, Sofie! Je moogt gerust zijn, Berta weet het ook wel, 'k en ben ik van de die niet die vandaag naar hier lopen en morgen naar daar: 'k en hebbe ook nog nooit verkeerd. 'k Ben ik van de die die zeggen, kijk: mijn gedacht is alzoo, 'k hebbe daar mijn goeste gevonden, en 'k en verandere niet meer.

[p. 187]

Seppen was opgewonden en beefde, hij verzette zich daarop zwaar op z'n stoel, sloeg z'n éen been over 't ander en krabde met sidderende vinger aan zijn neus om zich 'n houding te geven, daarna wrong hij aan zijn knevels en eindelik miek hij schreven met z'n duimenagels in de stoffe van zijn broek.

De stilte heerschte nogal lang. Toen zei Sofie eindelik:

- Nu, vrijt dan in God's z'n name!

Dan, tot Berta:

- Berta, zet de moor op en maakt koffie, Seppen kan blijven om t'eten.