Gedenkweerdige aenteeckeningen

Brugse kroniek over 1765-1828

[p. 135]

Bijlage III
Uittreksels uit de Catalogus van de werken van J.K. Verbrugge

A. - Beschrijving van de prijzen, die aan de laureaten van Verbrugge's tekenschool werden uitgereikt.

N^o 123. Teekeninge op wit pampier met Roomsche swart aerde: het hooft van St. Pieter, gegeven voor prijs aen mijne élèven.

N^o 124. Het hooft van eenen philosoop, geteekent op wit pampier met Roomsche swart aerde; ook gegeven voor prijs.

N^o 125. Teekeninge op geschildert pampier, opgelicht met het penceel: een geyte, liggende in een landtschap; gegeven voor prijs van het landtschap, dat mijne élèven gemaakt hadden.

N^o 126. Teekeninge op geschildert pampier, met het penceel opgelicht, verbeeldende eene vrauw, leunende op haer ermen, ziende nederwaerts door eenen venster; tot Antwerpen naer 't leven geteekent. Gegeven voor prijs der perspectiva, waervan Franciscus Bousson den eersten was, stellende eene kamer met plafond, open deure en venster in perspectief. 1802.

N^o 127. Teekeninge op bruyn pampier, opgelicht: een koecop met den hals, den grondt: een stal met open staende deure. Prijs voor d'élèven.

N^o 128. Prijs voor d'élèven. Eene teykeninge op wit pampier, met Roomsche crayons geteekent, wezende het copken van eene jonge meydt, van aghter het hooft verlicht en 't aenzigt in de schaduwe met groote reflectsiën.

N^o 133. Het binnegezigt van eene keuken door eene lampe verlicht; op den voorgrondt zit een kindt, dat pap eet. Het bijwerk zijn ketels en cruyken. Gegeven aen joncheer Pieter Lauwereyns de Roosendaele, over den eersten geweest te hebben van d'eerste classe der perspectiva.

N^o 134. Teekening op geschildert pampier, opgelicht, verbeeldende twee halfgekleede vrauwkens, naer een schilderye van Laresse. Gegeven aen Lauwereyns, als boven, over den eersten geweest te hebben van de gedrappeerde figeure.

[p. 136]

N^o 135. Teekeninge op geschildert pampier: drye schaepen in eenen stal, prijs voor den eersten van de groote kop, met root en swart geteekent. Fransois Bousson.

N^o 136. Op geschildert pampier, opgelicht: eene geyte in eenen stal. Prijs voor den eersten der tweede classe van 't landschap Ch. Goethals.

N^o 137. Op geschildert pampier, opgelicht: het binnegezigt van eenen stal, van vooren twee slaepende mannen. Gegeven voor prijs aen den eersten van de tweede classe van de perspective, Paulus Clays.

B. - Beschrijving van een schilderij met voorstelling van de H. Bloedkapel te Brugge.

N^o 180. Schilderye, verbeeldende de cappelle van St. Bazilius, ghezeyt ten Heyligen Bloede, zooals zij was ten jaere 1805 in den staet van ruyne gesteldt door de Fransche Revolutie. Deze schilderye is geschildert sonder aenleg op een bleekblauwen grondt, waerdoor dese schilderye koudt is. Zij is gemaekt voor joncvrauwe Marie van Huerne, alsdan mijn élève: zij heeft die doen maeken om haeren heer vader mede te besteken op den avondt van sijnen feestdag.

C. - Aantekening betreffende opgravingen in de Sint-Donaaskerk te Brugge.

N^o 167. Waterverwe. Een gedeelte van eenen uytgedolven meur uyt het graf van Mr. de le Delft, uyt de afgebroke kerke van St. Donaes binnen Brugge. Dit graf en had niet open geweest sedert de jaeren 1300. Desen meur was geheel beschildert met sijne wapens en slegte cieraeten, dog het goud was noch blinkende en de coleuren schoon. Dese tombe wiert ontbloodt en geopent op den 5en Augustus 1805 in de zijdskapelle bij de vonte, zuydswaert in de voorkerke. Zijne kiste was van waegeschot nog in staete. Sijn lichaem was verteirt. Het doodshooft lag op verteirt stroo, welk noch sijn kennelijke forme hadde. Den delver, meynende het doodshooft op te nemen, twelk hij geheel zag, zag met verwonderinge hetzelve in asschen vallen wanneer hij het aenraekte. Dit volgen sijne bekentenisse, staende met hem op het graf, wanneer ik hem verzogt dese beschilderde steen naer mijn huys te brengen, om se alsoo uyt te schilderen. Hij zeyde voorders alsdat het graf daernevens, open zijnde, de kiste van de vrauw ook nog geheel lag en dat hij deselve niet heeft willen open doen, maer het graf opgevuldt heeft. Collectie idem (van Mr. van Huerne).

D. - Aantekening in verband met de doopvont van Zedelgem.

N^o 157. Gewasschen in 't nateurelijk coleur. Voor de collectie van Mr van Huerne.

De vonte van Zilleghem ofte Zedelghem bij Brugge, eene van de oudste bekende stukken van ons landt, dewelke zeer ontwijffelijk haer oudtheyt vertoont en laet zien hoe de konst der beeldthouwers in steen onervaren waeren. Dit stuk en kan niet naerder geplaets worden als in de eeuw van den H. Ludovicus, koning van Vrankrijk. Den H. Ludovicus begon sijne regeeringe 1226. Daer zijn tot Parijs veel sulke dingen te zien,

[p. 137]

die geclasseert zijn in de eeuw van St. Louis. Nogtans was hier een preuve eertijds in de hooftkerk van St. Donaes van een ephitaphie van Margarita van Alsatiën, welker tombe waerschijnelijk korst naer haer doodt gemaekt is, voorgevallen den XVII kal. decembris M.C.XCIIII. Dese grafstede is wel voor twee eeuwen beter nae de konst uytgevrogt, gelijk ik voorder zal toonen.

Dit gothique stuck van Zedelghem gelijkt in alles aen die capiteelen der 8ste eeuwe, gepubliceert in het Museum der Fransche monumenten, tom. 5, entre les pages 224 en 225, waer de gravuren geplaets zijn, pl. 207, uytgegeven door Mr. Alexandre le Noir, bestierder van het Museum.

Deze oudtheydt en vertoont geene regte daete van haer beginsel, Mogelijks soude den kant tegen den meur gemaekt daer eenig licht van geven, want ik met mij handt, die ter maer ten halven tusschen konde, figeuren gevoeldt hebbe; diensvolgen een 4e basrelief is.

De waepens, die de figeuren houden op de vier hoeken van dese vonte, gelijken aen die van de zeer oude en edele familie van Bethune.

Mijnheer J. van Huerne de Schiervelde was den eersten, die door geval dit ontdekte, met den eerweerden heer pastoor, mijnheer Dumon, te gaen bezoeken, waerdoor hij dit stuk in de kerke zag. Hij gaf mij zeffens order van dit voor hem te willen maeken. Diesvolgens ben ik er naertoe gegaen, 's morgens geheel vroeg, op den dag van St. Bartholomeus den 24sten van Augustus, wezende Zaterdag, 1805. Daer gekomen zijnde, gonk ik naer het pastoreel huys. Den heer pastoor en was niet t'huys, dogh den coster liet mij in de kerk. Waer bezig zijnde met de voorzeyde vonte te beginnen, quam den onderpastoor, wiens naem ik niet en weet, in de kerke, denwelken mij verwilligt heeft om t'sijnen het noenmaal te gaen nemen, want hij niet wilde gedoogen alsdat ik in de auberge zoude gaen eten. Hij hadde mij ook belooft van mij tot Brugge te komen besoeken, maer ik en hebbe hem sedert die ontfangene beleeftheyt van sijn part noyt meer gezien, hetwelke mij gespeten heeft...^(1.)

De vonte wordt nog gebruykt 1810. 't Is mijnheer Dumon, pastor dezer kerke van Zedelghem, die, in de Cayenne gestelt zijnde van de Jacobins, het geluk gehadt heeft van er af te geraeken en, naer veel perykelen des doods ontgaen te hebben, gelukkiglijk in Engelandt aengekomen is met mijnheer De Bay, onderpastor van St. Salvators en nu, 1810, pastor van St. Anne tot Brugge, benevens 2 andere priesters, hunne compagnons.

(1.) Hierna volgt in het handschrift de beschrijving van deze doopvont.

E. - Aantekening betreffende een pot, te Kaaskerke opgegraven.

N^o 256. Waterverwe. Collectie J. v.(an) H(uerne). Een pot uyt den deyrinck, wezende eene terrine, gefigureert met ciraeden en visschen, coleur als roo lak, gevonden 't jaer 1807 in de deyrinckputten van d'hofstede, gebouwt door Frederyck de Beerst, gelegen op Caeskerke, proprietaris d'heer Ant. Bortier, langs de Quaedestraete.

[p. 138]

F. - Aantekening betreffende het portret van Margareta van Eyck.

N^o 277. Waterverwe. Collectie J. v(an) H(uerne). Wezende het portrait van de vrauwe van Jan van Eyck, uytvinder van d'olieverwe. Dit is geschildert naer het origineel stuk van Jan van Eyck, hetwelke ik t'mijnen huyse gehadt hebbe om het naer te maeken. Mijnheer P. van Lede, dit t'mijnen gezien hebbende, heeft het afgekogt aen den deken der kladschilders, aen wie het toebehoorende was, onder conditie alsdat het nergens mogt geplaets worden als op onse Academie dezer stadt Brugge, waer het nu is berustende. Ik hebbe het geschildert in waterverwe 1808. Dit portrait is geschildert 't jaer 1439...^(1.).

(1.) Hierna volgt in het handschrift een uitvoeringe uiteenzetting over de zogenaamde uitvinding van de olieverfschildering door Jan van Eyck.

G. - Aantekening betreffende een glasvenster in de Onze-Lieve-Vrouwkerk te Brugge.

N^o 297. Waterverwe. Collectie der bibliotheque tot Parijs door order van Mr. J. van Praet, bibliothécaire impérial.

Eene glasvenster van O.L. Vrouwkerke, eertijds staende neven de tribune van den heer van Gruythuyse, waerop geschildert is den heer van Gruythuyse, staende in het harnas met een vendel, en sijne quartieren van familie rondt den venster. Dezen venster is gemaekt anno 1442. Ik heb se geschildert naer eene geschilderde^(2.), dewijl dese venster niet meer in wezen was, 1811.

Men las op deze glasvenster deze naervolgende inscriptie: ‘Messire Jean de Bruges, seigneur de Gruuthuuse, prince de Steenhuuse, comte de Wincester, baron de Westcave, seigneur d'Oostcamp, Bras, Bernese, gouverneur, lieutenant et capitaine général du roy de France en son pays de Piémont, et chevalier de son ordre, capitaine de cent hommes cuirassés, gouverneur d'Abbeville, etc., et de dame Marie de Melun...’.

(2.) Hier is blijkbaar een woord in de pen gebleven.

H. - Aantekening betreffende de graftombe van de families van Gruuthuse en van Borsele, in de lievevrouwekerk te Brugge.

N^o 298. Waterverwe. Voor Parijs idem.

De coper tombe van de famile Gruuthuuse en de Borsele, die gestaen heeft in de colegiaele kerke van Onse Lieve Vrauwe tot Brugge, met deze naervolgende inschriptie: ‘Hier ligt hoogen en mogenden heer, mher Lodewijc van Brugge, heere van Gruuthuyse, grave van Wyncester, prince van Steenhuyse etc., raed en kamerlinck van onsen geduchten heere, ende rudder van der Orde, en in zijnen tijde gouverneur generael van Holland, Zeeland en Vriesland, ende rudder van eeren van onse geduchte vrouwe Marie, die starft in 't jaer 1492 den 26 novembre. - Hier ligt vrauw Marie van Borssele, geselnede van mijnheer bovengenoemt, dochter van mher Lodewic van Borssele, heere van der Vere, grave van Grandprez, die starf 1510 den 29 dag van ougst. Godt hebbe de zielen’.

[p. 139]

I. - Aantekening betreffende de tribune van de heren van Gruuthuse in de lievevrouwekerk te Brugge

N^o 299. Waterverwe. Voor collectie bibliotheque van Parijs voor Mr. J. van Praet.

De bidtplaetse ofte tribune van de oude familie van Lodewijk van Brugge, heere van Gruythuyse etc.

Deze familie van Gruuthuyse hadde eertijdts eene bidtplaetse, waer zij misse hoorde, van hout in de kerke van O.L. Vr. En volgens zekere overgeblevene brieven hadde Lodewijc van Brugge een accord getroffen met het cappitel, de kerkmeesters alsook eenige notable parochiaenen, om te mogen voltrekken in orduyn deze bidtplaetse.

De gezeyde bidtplaetse heeft twee uytzigten op den hoogen altaer door eene booge van twee pilaeren. Daar was alsdan, te weten: ten jaere 1471, ook een tabernacle van hout boven een zeer oude tombe en begraefplaetse van eenen heer van Gruuthuyse, die men vernietigt heeft, soowel als het tabernacle. Deze bidtplaetse heeft twee stagiën met een deure in de beuke al 't noorden van den choor. Dit accoord was gesloten ten jaere 1471 op den 7 van Laumaend en gezegelt met tien zegelen uythangers in dobbelen steerte.

't Is deze zelve tribune die ik voor Parijs geschildert hebbe van den vloer tot de vaute, sonder iets agter te laeten, met het groot divise: ‘Plus est en vous’.

Ten zelven jaere als boven, wanneer den konink van Engelandt, Eduard den 4, uyt zijn rijk gejaegt was het jaer te vooren, quam hij ten gezeyden jaere tot Brugge op den 13 january en gink logieren in het hof van Gruuthuyse, staende tegen de kerke van Onse Lieve Vrauwe, alwaer hij tot den 18sten February verbleef; en op den 19sten dito vertrok door de Speyepoorte, waer kostelijke schepen uytgerust waeren, naer Damme om alsoo in zijn rijck weder te keeren, waer hij gelukkiglijk erstelt wierdt op den throon. En alsdan eenen beleefden brief schreef op den 31 mey 1471 naer die van Brugge, die hij door eenen bezonderen afgezandt aen die van de wet van Brugge heeft doen behandigen op den 7sten juny ten zelven jaere. Den koning gedenkte ook de groote beleeftheydt van Lodewijc van Brugge, aengezien hij den zelven pair van Engeland en graef van Wincester gemaekt heeft, hem ook toelaetende in een hoeksken van zijn blazoen de waepens van Engelandt te voeren.