Van een bloedrode manchet en een kooikershondje

[p. 5]

1

Ik ben jaren weggeweest en kwam weer in mijn dorp terug. Even maar, een paar uur hooguit. Mijn vader jubileerde, maar daarover later. In mijn gedachten was het dorp groot en uitgestrekt. Ik kan me herinneren, dat ik als kind er tegenopzag om langs de smalle dijk achter het dorp langs te lopen, omdat het zo lang duurde voordat ik in de buurt van de duinen kwam.

Nu merkte ik, dat de dijk vlak tegen het dorp aanlag en in de verte zag ik al de duinen, vlak en geel, glimmend in de zon.

Ik heb thuis nog een oude ansichtkaart liggen, waarop onze school. Het was een klein gebouw met drie klaslokalen en op de speelplaats een grote kastanjeboom, die al het zonlicht wegnam en die in mijn gedachten als een reus het schoolgebouw dreigde te vermorzelen. Op de speelplaats in het bruin twee jongetjes met matrozenpakjes. Wat moet die kaart oud zijn geweest, maar niet alleen op die kaart, ook in mijn herinnering staan er kleine jongens met matrozenpakjes, al vraag ik me af of ik zelf nog in zulke kleding heb gelopen.

De school staat er nog en de kastanjeboom. Natuurlijk is hij nog groot, maar in mijn leven heb ik trotsere, hogere bomen gezien en de kastanje heeft niets dreigends meer. Gemoedelijk ontvouwt hij zijn takken over de speelplaats en laat de borstelige kastanjes op de stenen kletteren.

Schuin tegenover de kerk met zijn scheve, wegbrokkelende toren, staat een hoog wit huis, met strenge langwerpige ramen en het huis is in de loop der jaren niet kleiner geworden, in tegenstelling tot de omgeving. Het is koud en ongenaakbaar gebleven, het wit van de muren alleen wat vergeeld, maar de ramen kijken nog steeds afwerend naar het plein tussen het huis en de kerk. Ik liep naar de deur of de oude dominee er nog woonde en dat bleek nog zo te zijn: zijn naam prijkte nog met dezelfde krullende letters op de donkergroene, glimmende deur. Hij moet nu erg oud zijn, dacht ik, maar toen ik daar stond, kwam hij naar buiten en ik merkte, dat hij niet veel was veranderd. Hij was niet ouder dan mijn vader.

De dominee keek me even vluchtig aan en ik groette hem, maar hij

[p. 6]

knikte niet terug en ach, ik lijk in niets meer op die kleine jongen, die die avond voor de ramen stond en naar binnen gluurde.

Die avond is het waarschijnlijk allemaal begonnen, tenminste dat zeg ik vaak, dat alles begon op die avond, dat ik langs de pastorie liep en even naar binnenkeek.

Het was warm, het schemerde al en ik liep in mijn korte broek, een overhemd en op mijn blote voeten over het plein langs de pastorie. Voor het huis bleef ik staan en ik keek door de ramen, waarvoor geen gesloten overgordijnen, naar binnen.

De somber ingerichte kamer werd alleen verlicht door een grote lamp, die in het midden van het plafond met een lange bronzen staaf was bevestigd.

Aan de tafel zat de dominee, een zware man met een bleek gezicht en hij schreef.

Waarom dat schouwspel me fascineerde, weet ik niet, maar ik bleef kijken, omdat de dominee in zijn huiselijke omgeving zo anders was dan de plechtstatige man, die zondags de kansel beklom met geweldige hoestbuien en de kerkgangers de Heilige Schrift toebulderde alsof het een uitbrander betrof en misschien vatte hij dat zo ook wel op. Ik wist dat toen nog niet. Alleen was ik bang voor die zware stem en als mijn vader me thuis overhoorde over de preek van de dominee, die ik, als controlemaatregel of ik wel goed had geluisterd, zo nauwkeurig mogelijk na moest vertellen begon ik altijd te stotteren, want vaak had ik alleen maar geluisterd naar de stem en waren de woorden langs me heen door het portaal naar buiten gevlogen.

De dominee was waarschijnlijk aan zijn preek bezig. Hij schreef haastig.

Toen ik weer door wou lopen op weg naar huis, ging de kamerdeur open en de huishoudster van de dominee kwam binnen met een kop koffie, die ze voor hem neerzette.

Hij keek op en zei wat tegen haar. De dienstbode, een grote struise vrouw, een stuk jonger dan de dominee begon te lachen en ze draaide zich om.

[p. 7]

Ze liep door de lange kamer naar achteren en deed de grote tuindeuren open.

Even stond ze stil in de deuropening, een witte vlek tegen het zwart van de tuin, maar toen de dominee abrupt opstond en een paar passen in haar richting deed, lachte ze weer en ging de tuin in.

De man liep weer terug naar de tafel en nam een paar slokken van de koffie.

Daarna draaide hij zich weer naar de tuindeuren en hij bleef even, zijn linkerhand op het tafelblad gerust, wachten. Toen liep hij de vrouw achterna. Het was vreemd: ik zag meteen dat hij niet gewoon naar de tuindeuren liep om ze dicht te doen of de tuin in te lopen om wat frisse lucht te halen. Hij liep de vrouw achterna, wat ineengedoken, als een roofdier. Doordat de tuindeuren open waren, hoorde ik om het huis heen zijn stem, die iets riep, maar er volgde alleen een stilte en ik zag de dominee in de tuin verdwijnen. Een paar stappen was hij nog zichtbaar, toen werd het weer donker en de kamer bleef verlaten met een brandende lamp achter. Ik keek om me heen om te zien of iemand me zag, maar het was stil op de weg en ik liep voorzichtig langs het huis naar de achterkant. Mijn hand veegde langs de bobbelige stenen en ik probeerde zo min mogelijk op het grint te lopen, omdat elk geluid, dat ik zou maken me zonder twijfel zou verraden.

Op het moment, dat ik daar liep, had ik nog geen idee wat ik in de tuin zou aantreffen, maar ik voelde een onbedwingbare spanning in me opkomen om te gaan kijken, niet wetend, dat de nu volgende ogenblikken zo'n invloed zouden hebben op alles wat ik later zou doen.

Tenminste: dat blijf ik volhouden.

Toen mijn hand de muur niet meer raakte, omdat ik bij de hoek aan de achterzijde van het huis was gekomen, bleef ik staan.

Ik probeerde zo ver mogelijk in de tuin te kijken, maar het duurde een tijd voordat mijn ogen aan het donker waren gewend.

Het eerste zag ik de omtrekken van de schuur, een klein donker gebouw, begroeid met wat overdag bloemen moesten zijn, maar wat nu leek op donkere, vormloze vlekken en verder zag ik alleen het gras-

[p. 8]

veld.

Ik hoorde zacht gepraat en toen opeens, hoog opklinkend, het lachen van de dienstbode, in ieder geval: het lachen van een vrouw en wie zou het anders kunnen zijn in het vrijgezellenhuis van de dominee.

Toen hoorde ik gekraak en het geluid van dichterbij komende stappen en ik drukte me zo ver mogelijk tegen de muur aan, achter een hoog spichtig bosje.

Ik zag de vrouw over het gras naar de schuur toelopen en achter haar de dominee, die ik eerst niet herkende.

Hij liep langzamer dan de vrouw door zijn broek, die op zijn enkels hing en zijn dunne witte benen bewogen moeilijk in de richting van de schuur, waar de vrouw lachend wachtte.

De man stond nu bij haar en zijn hand rukte aan haar blouse, die uiteenweek en ik zag een stroom van trillende borsten in het licht, dat door de tuindeuren naar buiten scheen.

De vrouw bukte zich even en zij tilde haar rok omhoog en voordat ik besefte, wat er gebeurde, hoorde ik de dominee met een korte lach de vrouw beetpakken en de minuten, die volgden waren gevuld met grote glanzende billen, die ritmisch heen en weer bewogen en het gesmoord hijgen van de vrouw, die haar bruine handen om de rug van de man had geslagen.

Ik probeerde niet te kijken, maar als ik mijn ogen dichtdeed, zag ik ze toch tegen de muur van de schuur staan en hoorde ik het doffe bonzen van hun lichamen en toen de vrouw opeens begon te roepen, heel hoog en licht, draaide ik me om en rende ik over het grintpad naar de weg. Ik hoorde de dominee hard vloeken en iemand, waarschijnlijk de vrouw, rende naar de zijkant van het huis.

Even zag ik haar op het grintpad staan, toen ik zelf al op de weg was en naar het huis keek.

Buiten adem kwam ik thuis, waar ik voor de keukendeur bleef staan, tot het ergste zweet van mijn voorhoofd weg was.

Toen ik de kamer binnenkwam, keek mijn moeder op.

‘Wat zie je rood,’ zei ze, maar ze luisterde niet naar mijn antwoord en

[p. 9]

ik ging naar boven naar mijn kamer.

Daar kleedde ik me uit en ik ging voor de grote spiegel in de kastdeur staan.

Ik draaide me om en over mijn schouder keek ik naar mijn billen, die ik heen en weer bewoog.