Schrijvers, uitgevers en hun collaboratie. Deel 2 De harde kern

[p. 548]

Bijlage VI

Naoorlogs verslag van Martien Beversluis voor de pod (Politieke Opsporingsdienst) gemaakt over De Zeeuwsche Stroom.

De tijd dat ik in de Zeeuwsche Stroom heb geschreven is voor mij een periode geweest die gekenmerkt werd door voortdurende botsingen en strubbelingen met de leiding der n.s.b. in Utrecht.

De Heer Mussert had mij reeds in het begin, nog vóór ik lid der n.s.b. was, een bezoek gebracht te Veere, samen met zijn adjudant en den Heer J. Dekker. De Heer Mussert zeide bij dit bezoek dat hij in mij de aangewezen man zag om het publiek voor te lichten in de groote ideeën van het Nat. Soc. Ik heb toen geantwoord dat ik, na jarenlange uitglibberijen op politiek terrein geen lust had om mij weer in de politiek te begeven.

De Heer Mussert betoogde toen dat de beweging geen partij was en ik ook niet in ‘De Politiek’ terecht zou komen. Het beginsel was breed en geestelijk gefundeerd zeide hij. Ik was voor Mei 1940 herhaaldelijk opgetreden voor de Nationaal-Jongeren voor wie ik lezingen hield en voor wie ik o.m. liet opvoeren met orkest ‘De Cracht van 't Landt bestaedt’ een groot declamatorium, geschreven bij de geboorte van h.k.h. Prinses Beatrix.

Ik voelde mij nationalistisch en door mijn vroegere banden toch ook socialist. Ik heb de verbinding dezer beide begrippen daardoor gemakkelijker aanvaard. Een fout was, dat ik mij niet voldoende tevoren had georiënteerd in de daden en in de kringen der n.s.b. De Heer Mussert zeide dat hij een blad wilde her-uitgeven, dat vroeger door J. Dekker, onder denzelfden naam in Zeeland was uitgegeven en ook dienzelfden naam wilde hij aan het blad geven. Thans van grooter formaat en ook meer verspreid. ‘De Zeeuwsche Stroom’ bestond dus reeds vóór ik er de hoofdartikelen in schreef en het blad in de drukkerij met den Heer Ooms ‘opmaakte’. Afspraak was, dat Dekker de verantwoordelijke leider zou zijn, hij zou het ook inleiden en dat hij alles zou controleeren, in zijn bureau en in de zetterij. Dit is ook geschied. De copie, door correspondenten in vele plaatsen naar postbox 68 of Goes (Dekker) opgezonden, werd door Dekker nagezien, geschift en doorgegeven.

Maar ook mijn copie werd door Dekker gelezen en vaak gewijzigd. Ik had te luisteren naar zijn bevelen.

Van elk exemplaar moest Dekker te voren inzage en de chef verzond dit per bode naar het bureau. Wij wachtten dan tot de contrêle was geweest, vaak uitgeoefend door zijn adjudant A.J. Klooté, die ter zetterij kwam. Indien Dekker nu beweert, dat ik de verantwoordelijke leiding had, liegt hij bewust en kan dit door getuigen worden bewezen. Herhaaldelijk ben ik in conflict geweest over den inhoud, o.m. over twee gevallen: Toen de n.s.b. de inhoud van het Unie-clubgebouw te Middelburg in het water had geworpen en inbraak had gepleegd, heb ik een artikel geschreven en willen doen opnemen in de z.s., waarin excuses werden aangeboden voor deze wandaad, die ik zeer heb afgekeurd. Dit artikel wou Dekker niet plaatsen.

Het tweede typische geval betrof een bericht uit Axel waarin de daar gestationneerde marechaussee werd beschuldigd van fraude. Toen het geplaatst werd, belde mij een wachtmeester te Axel op en zeide: U hebt dit zelve zeker niet geschreven, en u weet misschien niet eens van wien het afkomstig is? Ik wist dit waarlijk niet. De wachtmeester vroeg mij om een contra-arti-

[p. 549]

kel, omdat het bericht op een leugen berustte. Ik beloofde hem dat ik het onderzoeken zou en dan rectificeeren als het onjuist was. Ik belde daartoe den Burgemeester van Axel, den Heer P. Smallegange op, die zeide, dat hij dit bericht had gekregen van een n.s.b. lid uit Axel. Hij was bereid met hem te spreken en dit te onderzoeken. Ik zeide dat het billijk was om de marechaussee bij dit gesprek toe te laten en dat ik van hem een rapport verwachtte. Dit gebeurde en het bleek toen, dat het bericht uit den duim gezogen was. Ik heb toen openlijk in de z.s. deze grove fout willen herstellen en schreef een tamelijk scherpe rectificatie, waarin ik verzocht om eerst iets te onderzoeken voor men tot publicatie overgaat. Dit bericht is door Dekker geweigerd en zoo misvormd dat het nog scheen of de politie schuld had. Ik heb daartegen geprotesteerd, doch dit hielp niet, daar Dekker de leiding had en mij dit ook herhaaldelijk deed voelen.

Er werden derhalve vaak berichten en artikelen in de z.s. geplaatst, die buiten mijn medeweten waren gelanceerd, terwijl ook vaak een artikel uit Vova door Dekker werd geplaatst, geheel buiten mijn medeweten, soms op het laatste moment voor de opmaak, waardoor andere copie moest wijken. Dekker had m.i. op zijn beurt te gehoorzamen aan wat men te Utrecht decreteerde.

Ik zelf was niet op ‘Vova’ geabonneerd. Ook nam hij teekeningen uit Vova over. Ik maak bij deze U er op attent dat ik geen lid was van het Persgilde, geen instructies daarvan ontving en ook geen perskaart bezat. Derhalve kon ik ook nooit, volgens de reglementen der n.s.b. afdeeling Pers verantwoordelijk zijn voor de inhoud. Deze verantwoording droeg de provinciale leider der n.s.b., welke weer zelve verantwoording moest afleggen aan de hoofdleiding.

Toen de conflicten met den Heer Dekker en de n.s.b. steeds grooter werden beklaagde ik mij daarover schriftelijk en mondeling.

Ik kreeg f 50.- per maand vergoeding voor mijn werk, waarvan ik nog zelf n.b. de onkosten van reizen naar Goes en elders moest betalen. In feite verdiende ik niets. Ook kreeg ik niet mijn verblijfkosten vergoed. Alles was bij die f 50.- per maand inbegrepen, ook papier en schrijfbehoeften enz. enz. Ik had het tamelijk druk, daar ik vele bezoeken kreeg van allerlei niet n.s.b.- ers met berichten, verhalen, bijdragen etc. en mij een groote voorraad copie dagelijks bezorgd werd.

Ik vroeg derhalve hulp, een secretaresse of typiste, maar Dekker heeft dit geweigerd. Hij was ook woedend, omdat ik bij allerlei snert-bijeenkomsten der n.s.b. weigerde te komen. Een ernstig conflict ontstond, toen ik niet aanwezig was bij de begrafenis van enkele w.a. leden, die omgekomen waren bij een bombardement op Vlissingen.

Ik had in dien tijd geen vaste bron van inkomsten, zooals andere n.s.b. leden, heb die ook nooit gehad. Het conflict eindigde tenslotte in mijn ontslagaanvrage. Dekker heeft mij niet in de z.s. bedankt voor mijn arbeid, noch de n.s.b. zelve.