Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Hoe die werelt werd gepurgeert, ende vander claerheid daerna. .xij.⁺

Nochtan salt vorden rechter comen
Een groet vier, hebbic vernomen,
Die dansichte verbernen sal
Van derre vulre werelt al.
Hemel ende eerde sal vervaren;⁺
Maer niet in der substancie[n] twaren,
Maer bi gelikenessen, die sal⁶¹³
In enen [beteren] verwandelen [...] al
Dien hemel, secgic, vander locht,^615-616
Ende niet lochteleec gewrocht.⁺

+ Cap. 12. Vertaald uit Vincentius' Epilogus, c. CXII

+ (5)

613 bi gelikenessen = om zoo te zeggen

615-616 versta: de zichtbare hemel, het uitspansel, de lucht, niet de hemel, die slechts als lucht gemaakt (lochteleec), d.i. onzichtbaar is (caelum dico aereum, non aethereum).

+ (10)

[p. 366]

 

Dit vier sal alse hoge slaen,

 

Gelijc dat dede sonder waen

 

Dieluvie bi Noes tiden met;

620

.xxv. cubitus so es geset

 

Dat boven alle berge sal gaen.⁺

 

Ende om dattie werelt daer met saen

 

Sal gepurgeert werden daer,

 

Vanden sonden der minscen, vorwaer;

625

Der eerde daeromme, ende der zee,^625-627

 

Ende die metale, der lucht mee,⁺

 

Werden mettier vetheit overgeblasen,

 

Dattie vercorne sonder verrasen⁶²⁸

 

(Also die apostel secgen)

630

Werden gepurgeert van allen vlecgen,⁶³⁰

 

Van dien daer iet af te purgeerne es;⁺

 

Ende dit sal duren, sijt seker des,

 

Tot datse alle gepurgeert wesen.

 

Den gepurgeerden en saelt na desen

635

In ne gere wisen deren niet;

 

Maer den quaden saelt sijn verdriet⁺

 

Ende ene verteringe altemale;⁶³⁷

 

Den goeden es dit also wale

+ (15)

625-627 blijkbaar is deze grammaticaal onbegrijpelijke passage door Velthem uit het Latijn verkeerd vertaald. Zoo is metale ontstaan door verwarring met lucht (aer), en overgeblasen evenzoo verkeerd vertaald uit conflagrabit. Het Lat. bij Vinc. luidt: terra igitur et mare ex aeris crassitudine (Velthem: vetheit) conflagrabit

+ (20)

628 verrasen: de beteekenis van het woord is niet met zekerheid te zeggen. Misschien is het: razen of dol worden van de pijn. De bedoeling zal zijn, dat de vlam de verkorenen (in het jongste gericht bij den wereldbrand) volstrekt niet hindert of deert. Vgl. deren vs. 635

630 vlecgen: vlek, smet (M.W., IX, 602)

+ (25)

+ (30)

637 verteringe = lat. consumptio.

[p. 367]

 

Ene vercoelnesse, van soeter smake.

640

Augustijn seget op dese sake⁶⁴⁰

 

(Dit bernen vander werelt fijn),⁺

 

Dat dit vier den goeden sal sijn,

 

Gelijc dat den drien kinderen was,⁶⁴³

 

Die inden vieregen oven vor das

645

In Babilonie waren gedaen,

 

Dat gi hier vore wel hebt verstaen.⁺

640 Augustijn = Aurelius Augustinus (geboren te Tagaste in Numidië op 13 November 354, gestorven te Hippo Regius op 28 Augustus 430). De ‘Questien’ op de Evangeliën zijn waarschijnlijk zijne Tractatus

+ (35)

643 drie kinderen = Sadrach, Mesach en Abed-Nego, vgl. Daniël, hoofdst. 3

+ (40)

619 Dieluvie hs.: Die luuie 620 vóór het vs., de teekens = en 628 sonder hs.: souden (emend. M.W., 8, 2272).

650 Augustijn hs.: Angustijn 654 blixeme in het hs. voluit 658 st[.]aten hs.: straten (emend. state M.W., 7, 1889) 660 clare in het hs. voluit.