Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 2

[p. 284]

tekstkritische noten

Titel: Cortrikewaerd hs.: Cortrike w'd 1403 Cortrikewaerd hs.: Cortrike w'd 1414 uut hs.: wt 1419 gesplintet hs.: gesplinter.

Hoe Guelke te Cortrikewaerd voer ende hoe Cortrike belegen ward .xxi.

Dus voer Guelke te Cortrikewaerd,
Ende Peter die Coninc met snelre vaerd.
Daer lagen Walen inden casteel^1405-1406
Te Cortrike binnen, inden casteel,
Die die coninc hadde doen werken (5)
Naest Onser Vrouwen kerken.
Dese waren vorsien van allen dingen,
Dies men daer conde volbringen,
Van eten, van drinken, van engienen,
Si souden gerne den coninc dienen,⁺
Ende behouden, mochtsi, dlant.
Dese scoten u[u]t, ende maecten brant
Ende verberden met ere acort,
tScoenste ende tbeste vander port,
Ane die maret een groet vlac.⁺
Si scoten vier, dat gerne ontstac,¹⁴¹⁸
Met vlieken, die gesplinte[t] waren,¹⁴¹⁹
Die clincten alse gespannen snaren
Daer si ande wande vlogen.

1405-1406 in den casteel te Cortrike: Willem van Gulik kwam den 26ⁿ Juni te Kortrijk aan om het beleg voor het kasteel aldaar te zetten. (Gilliodts-Van Severen, Inventaire des archives de la ville de Bruges, I, bl. 119)

+ (10)

+ (15)

1418 gerne = spoedig

1419 gesplintet: Le Long drukte gesplinter en verklaarde: gespleeten. Uit zijn verklaringen blijkt dat hij dacht dat de bezetting met brandende pijlen schoot, maar de beteekenis van de verzen 1414, 1418-21, is wel dat de ‘vlieken’, d.z. pijlen ‘gesplintet’ waren, d.i. van een splint of ijzerent bout voorzien. Bij botsing tegen steen veroorzaakten zulke pijlen gensters en stichtten dus soms brand.

[p. 285]

 

Een Peter, die daer was wel vermogen⁺¹⁴²²

 

Inden casteel, een Vlaminc fijn,

 

Was daer metten gesellen sijn.

1425

Die Vlaminge waren nut gesocht,

 

Die hi met hem daer in had brocht.

 

Hi had lange te Gent gewesen,⁺

 

Hi wilde sijn sout verdienen mettesen,

 

Ende den coninc behouden dlant.

1430

Dese dede der stat groten pant.

 

West Vlaendren si oec ver[ri]eden,

 

Om haelsone ende om mieden.⁺¹⁴³²

 

Wie oec vanden paus spraken,

 

Dat hi den coninc soude doen braken,

1435

Dien wildi graven opter stat,

 

Oft sijn lijf nemen omme dat.

 

Dese lagen daer in dien casteel,⁺

 

Ende scoten ute menich quareel

 

Optie van binnen ende worpen met

1440

Menigen stene ongelet.

 

Die daer binnen daer scoten liepen,

 

Baden die ander, ende riepen⁺

 

Dat elc vor hem selven sage.

 

Die sonne stont te middage.

1445

Si daden haer porten sluten

 

Ende die Fransoyse daer buten.

 

Dus hadsi vrese buten ende binnen,⁺

 

⁺ Datmen die porte soude winnen.

 

Ende binnen dese was geseit,

+ (20)

1422 Peter = Peter de Bruec (fr. Breucq), baljuw van Brugge in 1302. Naderhand werd hij tot baljuw van St-Omaars (1306) en van Rijssel (1312) aangesteld

+ (25)

+ (30)

1432 haelsone = voordeelen of geschenken met de bedoeling om te koopen.

+ (35)

+ (40)

+ (45)

+ bl. 47 a.

[p. 286]

1450

Dat Dornecsporte waer beleit

 

Vanden Vranken, ende si daer jegen.

 

Daer bleef .i. Norman verslegen,⁺

 

Een ridder, die hiet Mertelet.¹⁴⁵³

 

Dese hadde sijn spere geset

1455

Up enen Philips van Hoechstaden.

 

Bede vorensi daer onberaden

 

Deen opten andren joestieren.⁺

 

Daer moesten si bede faelgieren,

 

Ende bleven oec lecgende int sant.

1460

Van Aelst so was dese serjant.

 

Die assaut, ende dese strijt,

 

Geduerde al toter verspertijt.⁺

 

Dit was dies manendages die lach^1463-1464

 

Vore sente Amelbergen dach.

1465

Des ander dages, te vespertide,

 

Daden die Vranken, met groeten nide,

 

Vor Riselporte een ander assaut.⁺

 

Die wege waren hem so benaut

 

Datter .v. bleven doet

1470

Vanden Vranken, diemen scoet,

 

Ende een Vlaminc blever verslegen.

 

God moete siere sielen plegen!⁺

 

Daer bleef die here van Vliege doet,¹⁴⁷³

+ (50)

1453 Mertelet = waarschijnlijk Martel. Twee ridders van dezen naam, Jan en Willem, sneuvelden te Kortrijk (Chronique artésienne, ed. Funck-Brentano, bl. 50)

+ (55)

+ (60)

1463-1464 Dies manendages... Vore sente Amelbergen dach = 9ⁿ Juli 1302

+ (65)

+ (70)

1473 die here van Vliege = Fiennes (departement Pas de-Calais, kanton Guines); de heer van Fiennes was Willem II. Of Fins (departement Somme, kanton Roisel); de heer van Fins was Robrecht...

[p. 287]

 

Dies her Gi had rouwe groet,

1475

Want hi was sijn maech ten derden.

 

Artoes senden daer, sonder verden,

 

Omdat hi den grave was belanc,⁺

 

Ende dat oec was an sinen danc,

 

Ende in despite van sgraven kinderen,

1480

Die hi gerne soude hinderen,

 

Van goede, van live ende van eren.

 

Dus bleef die ridder sonder keren,⁺

 

Noch en quam tcarijn niet vort.¹⁴⁸³

 

Het lach te Cortrike, buter port,

1485

Op .v. bogescoten wel na,

 

Op Mossenborch, alsict versta,

 

Die nu heet die Berch van weelden.⁺

 

Daer lagen die Franken op, ende speelden

 

In haren tenten ende pauwelgonen.

1490

Si lieten vechten die garsoenen

 

Ende assaut doen op Cortrike

 

Tot ander dages tilike.⁺

+ (75)

+ (80)

1483 tcarijn = de troswagens.

+ (85)

+ (90)

1425 uut hs.: wt 1433 verrieden hs.: verneden; de emendatie is van Verdam (zie Middelnederl. Woordenboek, VIII, kol. 2179) 1432 mieden hs.: meden 1438 ute hs.: vte.

1450 Dornecsporte hs.: Dornees porte 1451 jegen hs. iegen 1457 joestieren hs.: ioestieren 1460 serjant hs.: seriant 1467 Riselporte hs.: Risel porte.

1477 Omdat hs.: Om dat Titel: De titels van de hoofdstukken 22, 23, 24, 25 zijn dezelfde als die van 18, 19, 20, 21 met evenwel kleine verschillen:

Hoofdst. 23	Hoe Artoys te Vlaendrenwaerd trac ende hoe mijn her Gi Winendale belach;
Hoofdst. 24	Hoe Guelke mede Cassele belach;
Hoofdst. 25	Hoe Guelke te Cortrikeward voer (ward hier voluit).

De hoofdstukken zijn foutief genummerd van hoofdst. 22 tot 33, na welk hoofdst. de juiste nummering herneemt. We hebben hier te doen met een verstrooidheid van den rubricator, die ons aldus berooft van de titels der eerste hoofdstukken van den slag bij Kortrijk.