Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 2

Hoe die scilt ward genoept van enen maten man .xx(ix)viij.⁺

Doe die vogel dus henen vloech,
Datten menigen wonderde genoech,
Sprac die coninc met gewilt:¹⁸⁴²
‘Dat hier yemen nope den scilt,
Die daer hanget anden boem.⁺¹⁸⁴⁴
Elc merke ende nem goem,
Watter hem donken mach an.
Es hier enech so coene man,
Die hier nu dit dar bestaen?
Hens es sonder sake niet, seit mijn waen,⁺
Dat ons dese vogel hier gebrachte;
Es enich ridder die sine gedachte
Ane desen scilt wille keren,
Dat hine nopen dor siere eren?’
Ginder en was geen ridder so coene,⁺
Dat hijt bestaen dorste te doene.
Ander warf sprac die coninc:
‘Salic moeten dese dinc

+ c. 28 Titel: maten man = gemeenen (armen) man.

1842 met gewilt = met kracht.

+ (5)

1844 Dat: Jonckbloet, Ann., stelde voor te lezen: Dar yemen... C^a van de Water (Tijdschr., 9^e D., N.R., 1^e D., blz. 73) deed terecht opmerken dat deze emendatie een tweede verandering noodig maakt, namelijk nopen in plaats van nope. Het is dus verkieslijker niets te veranderen aan dezen versregel, die volkomen verstaanbaar is, en nope dus te blijven opvatten als hortatief.

+ (10)

+ (15)

[p. 151]

 

Selve doen, als ic dede ere,

 

Ten borre? Dats u allen onnere!⁺

1860

Noch vragic oft hier enich man

 

Dit aneverden dar oft can,

 

Oft ic anegaet nu ter ure.’

 

‘Here, sprac daer ene, dese aventure

 

En machse hier niemen bestaen,⁺

1865

Hi en si ridder, sonder waen,

 

So donct mi dat gijt selve selt doen;

 

Maer mocht een cnape sonder ocsoen¹⁸⁶⁷

 

Dese dinc hier ane gaen,

 

Gi vinter wel diet soude bestaen.’⁺

1870

‘Ja, antwerde doe die coninc,

 

Waer hier yemen die dese dinc

 

Dorste bestaen, dat secgie u,

 

Al waer hi cnape. ic maecten nu

 

Ridder, ende gave hem goet ter stede,⁺

1875

Daer hi sijn ridderscap anteerde mede.’¹⁸⁷⁵

 

Doen sprac die gene: ‘Coninc here,

 

Waric wel in mire were¹⁸⁷⁷

 

Gewapent ende op .i. ors goet,

 

Ende spere ende scilt...’ Doen dit verstoet⁺

1880

Die coninc, dat hijs willech was,

 

Maect hine ridder saen na das,

 

Ende goetdene aldaer ter stede.¹⁸⁸²

 

⁺ Ende gaf hem ors ende wapen mede.

+ (20)

+ (25)

1867 sonder ocsoen = sonder quaet ocsoen, d.i. zonder arglist, zonder vergrijp tegen de regels van het Ridderwezen.

+ (30)

+ (35)

1875 daer hi sijn ridderscap anleerde mede = waarmede hij zijn ridderstand zou kunnen ophouden.

1877 in mire were = tot mijn verdediging.

+ (40)

1882 goetdene = goedde hem, van het w.w. goeden, d.i. van een goed of van de inkomsten van een goed voorzien, in andere woorden: beleende (den nieuwen ridder).

+ bl. 36 b.

[p. 152]

 

Dus wapenden hem die gene daer,⁺

1885

Ende sat opt ors saen daer naer,

 

Ende scilt om hals ende spere in hant

 

Ende helm in hoeft; alsoe bewant¹⁸⁸⁷

 

Reet hi tgenen scilde ward.

 

Gelijc oft daer stoede gescard⁺

1890

Een here, ende hi daer in soude riden,

 

Also reet hi daer tien tiden

 

Op genen scilt, die dus hinc,

 

Ende staken ave na dese dinc,

 

Soe dat hi te stucken lach met allen,⁺

1895

Daer hi ter eerden quam gevallen.

 

Menich versaechdem daer van dien,

 

Ende waenden dat daer yet soude gescien,

 

Alst oec dede eer si scieden,

 

Want een bere quam onder die liede⁺

1900

Lopende, ende heefter .iii. verbeten,

 

Eer mens word mochte weten.¹⁹⁰¹

 

Hi maecte groet gerucht int here:¹⁹⁰²

 

Doe quam die gene met sinen spere,

 

Die den scilt daer hadde doen breken,⁺

1905

Ende heeft den bere doet gesteken.

 

Dus es hem daventure saen

 

Wel te sinen eren vergaen.

+ (45)

1887 bewant: Jonckbloet, Ann., vertaalt gesteld. Id. Verdam, i.v. bewenden, kol. 1213, wederk. 2: gesteld, in een zekeren toestand zijnde, die het vs. als voorbeeld aanhaalt.

+ (50)

+ (55)

+ (50)

1901 De beteekenis van het vs. is: eer men een woord kon uiten.

1902 maecte: Jonckbloet, Ann., verbeterde terecht Le Long's lezing: marcte.

+ (65)

1861 anevarden hs.: anev'den; dar hs.: d' 1870 antwerde hs.: antw'de 1879 doe: Jonckbloet, Spec., las doen

1894 Soe: Jonckbloet las so 1901 Eer mens hs.: eermens