Spiegel historiael. Vijfde partie [alleen brontekst]

(1906)–Lodewijk van Velthem– rechtenstatus



[pagina 2,1]
Hier begint die derde boec vander vifter partien
Hoe die grave van Assau coninc ward. I. En gene pine en es so swaer Alse tansiene openbaer
[pagina 2,2]
Die doet vor ogen, ende dan wel weet Dat hi dier niet ontgeet, 5[regelnummer] Hine moet bliven opter stat; Ende dan .i. ander, die siet na dat, Thans daer heerscap an gaet albloet Daer die gene om leget doet, Ja vergeven ofte verslegen, 10[regelnummer] Oft in eniger ander wegen, Hoet oec mach sijn toe bracht; Dattie ander niet en dacht, Niene penst: ‘dat mach gescien Mi, dat wi van desen sien‘. 15[regelnummer] Mar neent, die hoverdige gedochte, Die algerne onder brochte,
[pagina 2,3]
Doetten vorward pensen in dien Ende niewent achter ward sien; Hi penst vord op sijn geval. 20[regelnummer] Des anders verdriet telt hi al Te niewete, ende hoept mede Dat hi met siere behindichede Boven sal comen clein ende groet, Daer die gene om bleef doet. 25[regelnummer] Dits een wel sot gepens, Want daventure die haer ende gens Gaet ende loept in alle lande. Ende doet verwandelen so menigerhande Dat gepensen ende dit visieren met. 30[regelnummer] Ic wil, gi heren, dat gijt wet: Al eest dat gijt viseert scone, Het comt altoes na sine gewone; Die tijt brinct die ure vort Daer u viseren met ward versmort. 35[regelnummer] Viseert dat gi wilt, gi heren, Ic wil mi ter jeesten keren. Van Assau Adolf, die grave, Hine hilt oec twint daer ave, Al sach hi daer met pinen groet 40[regelnummer] Rodolve, die coninc was ter doet,
[pagina 2,4]
Dat conincrike daer vore houden. Hi liets der aventuren gewoude[n], Ende ane ginct met stouten moede, Dat hem na verginc tongoede. 45[regelnummer] Dus ward Adolf te coninc gecoren, Als wi dat incarnatioen horen xij^c. ende .lxxxviij. mede. tAken quam hi oec ter stede, Ende belaget; gelijc men pleget, 50[regelnummer] Coninc ward hi daer geseget; Ende voer van daer te Coelne ward, Stoutelike ende onvervard; Want hi hadde heren groet In siere hulpen te derre noet. 55[regelnummer] Die biscop van Coelne waser een Die daer in siere hulpen sceen; Ende van Triere die biscop met Dede hem oec groet ontset Ende groet soccors met sinen lieden; 60[regelnummer] Die biscop van Me[n]s met siere maysnieden Halp hem oec sere der dinc Hoe dat hi geworde coninc.
[pagina 2,5]
Dus eest gesciet alse gi hord: Te Coelne quam hi also vord, 65[regelnummer] Ende tAssau voer hi van daer. Mar niet lange over waer Sone mochti bliven daer met vreden, Hine ward omt conincrike bestreden. Hier [na] salict u doen verstaen 70[regelnummer] Hoe hem sine saken selen vergaen.
Vanden parlemente dat om Limborch was, hoet weder began. ij. In desen tiden, alse nu, gelach Recht op enen tsinxen dach Een parlement van desen heren, Die den hertoge wilden ontkeren
[pagina 2,6]
75[regelnummer] Limborch, alst u es geseget. Dit parlement was geleget Te Valkenborch, daer was die [grave Van Gelre, ende her Waelrave, Die biscop van Coelne, ende die] gravinne 80[regelnummer] Van Vlaendren quam mede inne Te Valkenborch, met geleide Van Lusselborch haer broeder beide. Entie hertoge van Lonsi. Dese heren warenre alle bi,
[pagina 2,7]
85[regelnummer] Ende daden den hertoge verstaen, Datmen die soene soude ane vaen, Ende elken laten daer sijn recht. Dies si alle vergaten echt: Want si lietent tparlement varen 90[regelnummer] Ende die soen, ende viseerde[n] daer nare[n] Hoe sijt dlant ontcrichten mochten Met enen cope, die si volbrochte[n] Ane den grave, dat verstaet, Van Lusselborch; met alder daet
[pagina 2,8]
95[regelnummer] Geloveden dit daer alle die heren Hem hulpen te houden emmermeren. Ende hier met waendensi doe saen Datten hertoge soude ontgaen. Dese valsce raet saen ute quam. 100[regelnummer] Soe dattie hertoge vernam, Die sander dages vore den dage Den vianden wilden lecgen lage. Mar si hadden oec vernomen, Eer die hertoge daer mochte comen, 105[regelnummer] Ende waren van Valkenborch gevloen. Doe die hertoge vernam dit doen,
[pagina 2,9]
Keerdi vord met ontplokenre baniere[n]. Si .xv^c., hordic visieren, Dat hem serjante volgeden wel 110[regelnummer] Op orsse, ende ten wapen snel. Te Heymsberge was die biscop gevloen Ende alle die heren. Daer volgedem doen Die hertoge na, tote int lant Van Wassenberge, ende stichte brant 115[regelnummer] So na hem, dies geloeft. Datmen sach vliegen over hoeft Den roec den heren, daer men toc sach. Om datmen soude doen gewach Ende ewelike .i. gedinken sijn, 120[regelnummer] Drincti sijn ors daer inden Rijn.
[pagina 2,10]
Vandaer voer hi te Bonnen ward. Ende slichte mede den wijngard. Vandaer wildi ten brule varen Daer des biscops beesten in waren: 125[regelnummer] Daer wildi in jagen met geninde Beide met brecken ende met winde. Die wile dat hi dit dede, So spraken omden lantvrede
[pagina 2,11]
Die beste vanden Coelneren, 130[regelnummer] Ende .i. deel met hem der heren. Dese clageden den hertoge saen Over die roefhuse die daer staen. Die hertoge hier op antworde gaf: ‘Die hulpic gerne breken af!’ 135[regelnummer] Hier bi ward geverst dat jagen. Over Woronc ginc eerst dat clagen; Want, doemen seide vander ondaet, Haddi daer op wel corten raet, Ende es te Woronc ward gekeert. 140[regelnummer] Enen tor, daer bi, heeft hi onteert,
[pagina 2,12]
Dieden proeft van Guelke dede lede. Des ridders name was ‘die Vrede‘.
Hoe Woronc belegen was entie biscop van Coelne hem gaderde. iij. Dus [es] die hertoge te Woronc comen. Doen dit die biscop heeft vernomen 145[regelnummer] Dat si vor Woronc gelogiert lagen, Sendi te vrienden ende te magen Ende seide, daer waer int lant comen Een walvesch, die hem soude vromen;
[pagina 2,13]
Hi waer so verre binnen dike, 150[regelnummer] Dlant souder af werden rike; ‘In caens verweldegen niet geheel, Elc come ende haels sijn deel!’ Selc ward blide om dit waerd, Dien jamerlike berau der vaerd 155[regelnummer] Eersi vanden walvesce scieden. Aldus ontboet hi al den lieden. Die gaderinge ward daer groet: Si quamen alle die hi ontboet. Daer quamen toe die Limborgeren, 160[regelnummer] Van Lusselborch die grote heren, Ende van Montyoye her Walrave, Ende van Gelre oec die grave, Tors ende te voet, met alden lieden Diese mochten bidden ende ontbieden.
[pagina 2,14]
165[regelnummer] Dese gaderden bi Nusen nu; Doe trockense vord, dat secgic u. Woronc ere milen na. Op enen saterdach, alsict versta, Dat si op wilden ten hertoge keren, 170[regelnummer] Woude die biscop Gode eren Met ere missen die hi dcde, Ende predecte daer den heren mede. Dat hem God heeft toe gejaecht Den walve[s]ch daer hi na vraecht, 175[regelnummer] Dats die hertoge van Brabant; Hi es so verre geseilt int lant, Hi moet hier bliven ende sine liede. ‘Ic geve u, heren! tere miede
[pagina 2,15]
Haer grote orsse ende haren scat; 180[regelnummer] In wil nember winnen an dat Dan ic den hertoge heb gevaen‘. Die Limborgeren antworden saen, Dattie hertoge moeste sterven, ‘Want hi wil onse geslachte onterven;’ 185[regelnummer] Al wildi al Brabant geven, Sine lieten den dach niet leven. ‘Doet daer met uwen wille dan,’ Sprac die biscop, ‘ende inden ban Doe ic den hertoge ende sine hulperen!’ 190[regelnummer] Doe ne sachmen liede nie geberen
[pagina 2,16]
So blidelike, alsi daden alle Vandes hertogen ongevalle, Ende vanden gewinne daer hem af Die biscop goeden troest gaf. 195[regelnummer] Doen dit sermoen was gesproken, Warense sciere op te broken, Ende gewapent, out ende jonc, Ende trocken daer tot vor Woronc. Si loeden op wagen, op kerren, seel 200[regelnummer] Ende veteren, ende vingerlijn .i. deel, Daer si die gene met souden binden Die si vor Woronc selen vinden. Daer ward doe oec .i. gedinge Om die gevangene sonderlinge, 205[regelnummer] Wire af soude hebben core. Doen dit den hertoge quam vore
[pagina 2,17]
Datsi quamen daer ward Met haren here al gescard, Doe dedi in die dageraet 210[regelnummer] Messe singen, daer sochte raet Menich man in sine gedochte, Hoe hi die ziele behouden mochte. Daer in ontfingense oec aldaer Onsen Here; ofte daer naer 215[regelnummer] Metten lichaem yet mesviele, Dats gene scout had die ziele.
[pagina 2,18]

Hoe die biscop hem scarde ende sine hulpe entie hertoge daer jegen. [iiij.] Die vorste van Coelne es gescard Ende hilt onder sinen standard Onverre van Woronc, bi den Rine, 220[regelnummer] Also machtech daer in scine Oftmen niet mochte vellen. In mocht u niet die heren vertellen, Daer om latic dat hier varen. Het quamen metter ander scaren 225[regelnummer] Die Limborcheren ende haer coenroet, Dat machtech was ende groet.
[pagina 2,19]
Die grave van Gelre quamer naer, Ende brachte die derde scare daer, Tors ende te voet so vermogen, 230[regelnummer] Alse oft al vor hem soude bogen Die daer jegen waren comen. Nu salic u shertogen scaren noemen. Die hertoge ende sijn broeder, her Godevard, Metten Brabanters, hilden gescard 235[regelnummer] Stoutelike, in der geliken Alse oft hise alle soude doen wiken Die daer waren comen ten stride Jegen hem bander side. Die ander scare dede maken 240[regelnummer] Die grave van Loen, die provest van Aken,
[pagina 2,20]
Riversceit, ende her Geraert Van Guelke, ende her Sceivard, Ende met hem vele heren Die goet waren in der weren. 245[regelnummer] Die derde scare met conen gelate Hilt daer over ene strate, Ende die hadde wel bereet Die grave vanden Berge, godweet, Ende den Coelneren .i. deel, 250[regelnummer] Mar al en warense niet geheel; Ende .iiij. graven, wildijt merken, Van Tekelborch ende vander Marken,
[pagina 2,21]
Van Waldecgen ende van Segenagen. Dit waren die scaren die daer lagen. 255[regelnummer] Ende doen daer soude den stride naken, Dedem menich ridder maken In beiden siden. Na desen doene, Voeren om vrede ende om soene Broedere, ridders, ende comendore: 260[regelnummer] Mar geen dinc dat hem quam vore En mocht den pays gemaken daer. Doen sprac die hertoge daer naer Tsinen lieden: ‘gi selt nu dinken Op u vorders, diemen sach winken
[pagina 2,22]
265[regelnummer] Nie van haren here, noch vlien! Wildi nu daer na oec tien, So sal ons grote ere gescien. Siedi mi in hant gaen oft vlien, Ic wil dat gi mi selve verslaet!’ 270[regelnummer] Sine word ende sine coene daet Maketde sine liede wel stout. Doen beval hi met gewout Tween ridders sinen lichame, Dat elc sijns ware name: 275[regelnummer] Her Woutere van Warfengijs die ward Daer toe gecoren, entie bastard Diemen heet van Wesemale. Hier af was hi bereet wale.
[pagina 2,23]

Hoe die battaelgen vergaderen opden hertoge. v. Dus hilden te velde alle die scaren 280[regelnummer] Die daer in beiden siden waren, Lange stont opten dach. Doen die hertoge dat gesach Vraechdi, wat hem lette ter tijt Dat si niet en sochten den strijt? 285[regelnummer] Den hertoge ward geantword weder: ‘Hets hier hoge ende [daer] neder, Ende daer sijn tusscen gracht ende straten, Het scijnt dat sijt daer om laten;
[pagina 2,24]
Ende die daer over soude varen 290[regelnummer] Moeste breken sine scaren; Hier omme, wanic, laten sijt.’ Doen sachmen trecken ter selver tijt Den biscop, met snelre vard, Daer die Colneren lagen gescard, 295[regelnummer] Ende vand[.]en Berge oec die grave. Doen sendemen enen ridder ave Toten hertoge, die seide: ‘Here! U bidden ende begeren sere Die vanden Berge entie Colneren, 300[regelnummer] Want op hem comen die heren Alle gekeert, ende bedi Biddense dat gi hem staet bi.’ Die grave van Verrenborch sprac ter tiden: ‘Here, gine selt die strate niet liden,
[pagina 2,25]
305[regelnummer] Daer lage u achter sere an.’ Die hertoge antworde hier op dan: ‘Dan moete God nember geven, Dat wi om sterven noch om leven Houden vor grachten ende vor straten, 310[regelnummer] Ende onse hulperen selen laten, Daer wi toe sien, verwinnen; Porre wi, laet ons den strijt beginnen!’ Dus vorense over die grachte dare Doen die biscop werd geware, 315[regelnummer] Sloech hi daer ward saen met crachte, Doen hi sach straten ende grachte Den hertoge daer over liden. Die Limborgeren ten selven tiden, Die hilden in midden tfelt gescard, 320[regelnummer] Sloegen oec ten hertoge ward
[pagina 2,26]
Metten biscop sonder sparen. Tselves plach metter derder scaren Die grave van Gelre, sonder waen. Dus woude elc vor andren slaen; 325[regelnummer] Want doet oft gevaen int ane rinnen Waendensi den hertoge gewinnen. Om dat si sijns daer gierech waren, Braken si haer drie scaren. Doen dit sach van Wesemale 330[regelnummer] Die bastaert, riep hi dese tale: ‘Ic sie wel dat si strijts niet connen! Slawi te hem, si sijn verwonnen, Want haer scaren sijn te broken.’ Doen hi dit hadde gesproken,
[pagina 2,27]
335[regelnummer] Hi hem vast te stride ward sciep. Mijn her Rase haestelike riep Van Ludekerke breet ende lanc: ‘Si selen ons, an onsen danc, Eer wijs wort weten, omringen.’ 340[regelnummer] Doen riep vreselike: ‘Gi selt dringen!’ Mijn her Libbrecht van Dormale; ‘Elc voge hem an andren wale, So sal ons ere heden gescien!’ Doen riepense alle mettien: 345[regelnummer] ‘Dicke, dicke! Ende elc dringe Inden andren sonderlinge!’
[pagina 2,28]
Die van Lusselborch bander side Troesten oec die haer te stride Doen sprac die grave .i. ridder an. 350[regelnummer] Van Haddemale her Herman. ‘Her Herman, ‘seithi,’ bi uwer trouwen! Na dien dat gijs moget scouwen, Sele wi den sege hebben gewonnen?’ Her Herman sprac: ‘God moets ons onnen! 355[regelnummer] Mar haer vorste scare gebaert alsoe Als oft si des stridens waren vroe. Ic woude wi noch gescard waren In drie, alse wi te voren waren;
[pagina 2,29]
So soudic mi te min ontsien. 360[regelnummer] Ene scare hevet quaet jegen drien!’ Dit mestroeste den grave daer; Nochtan en geliet hi hem daer naer.
Hoe die strijt te Woronc began. vi. In mocht u niemen nu bedieden, Hoe meenlike met sinen lieden 365[regelnummer] Die grave van Lusselenborch quam vore. Een ridder, .i. ruyer vercoren,
[pagina 2,30]
Die metten hertoge comen was, Sloecht irst werf daer inden tas; Sijn name was her Frambach. 370[regelnummer] Doen van Ysche her Arnout sach. Liet hi mede ute rinnen. Dies heren broeder van Hoesdinnen Volgede mede, al was hi clerc, Mar ridderlike was sijn were, 375[regelnummer] Want grote porsse ende meswinde Leet hi: daer bleef oec .i. inde Van sinen nese, dat hi vercochte Eerlike, daer hi den strijt sochte.
[pagina 2,31]
Aldus began den strijt dese drie. 380[regelnummer] Die Scavedriesche, in dander partie, Baden van Lusselborch den grave Dat hi hem tvore vechten gave, ‘Want hier sijn die van Witham Ende Molrepas, daer wi op gram 385[regelnummer] Sijn alse van ouder vede.’ Dit orloefde hem die grave gerede. Dus sloegense daer si waenden vinden Haer viande; mar si hilden tinden Gebatelgeert ut haren swarde. 390[regelnummer] Doen sloegen theren Godevarde, Des hertogen broeder van Brabant, Die hem daer met willeger hant Weder ten gewere warp. Daer ward die strijt harde scarp;
[pagina 2,32]
395[regelnummer] Want bi hem waren Walen. Die hem also weder betalen, Dat si van hem moesten keren. Doen sloegen in die Limborgeren Ende riepen in den toevalle: 400[regelnummer] ‘Slawi opten hertoge alle!’ Des biscop volc ende Gelrelant Riep altenen opten hertoge van Brabant: ‘Laet ons die ane ons slaen, So hebwi dander alle gevaen! 405[regelnummer] Dus ward daer dat ane riden So vreselijc, ende dat striden, Dat nieman des gelijcs en sach; Ende dit geduerde wel inden dach Rivelike so lange wile, 410[regelnummer] Datmen riden soude .i. mile,
[pagina 2,33]
Eer yemen mochte bekinnen Enech vordeel an dat winnen. Nochtan dochte alle den heren: Biscop, graven, den Limborcheren, 415[regelnummer] Dat si die overhant sere namen Int vergaderen daer si quamen, Daer si drongen met starker vard [Vaste tolten hertoge ward]. Mar dan was wonder ne geen: 420[regelnummer] Want hare was .vij. jegen een, Ende haer scaren alle drie Quamen op thertogen ene partie. Nochtan drongense so sere jegen, Al was die strijt ongewegen,
[pagina 2,34]
425[regelnummer] Dat hem .i. twint niet dat here En scoffierde vanden achterkere; Want si bleven gescard in een, Watmense dranc ochte gereen, Dat niemen op hem ne voer, 430[regelnummer] Hine hadde te Coelne dorden moer Alse wel mogen met crachte riden, Alse dor hem ter uren liden.
Vanden rove die si waenden hebben gewonnen daer. vij. Hord wat int begin gesciede Vanden stride. Vele liede
[pagina 2,35]
435[regelnummer] Reden ende liepen ten tenten ward, Sere roepende optie vard: ‘Slaet ende vaet ende print Al dat gi vore u hier vint! En laet somere, karre no wagen; 440[regelnummer] Die Brabanters sijn alle verslagen, Haer hertoge leget hier doet!’ Daer met waenden si tcoenroet Vanden Brabanteren scofferen, Datsi hem niet en souden weren. 445[regelnummer] Mar ute Brabant en was nie man, Van dattie strijt irst began, Die dat anscijn omme keerde, Watmen riep, watmen creyeerde,
[pagina 2,36]
Tot dattie strijt was gewonnen. 450[regelnummer] Doen die viande ten tenten ronnen. Liepen uten tenten voerwart Die cnechte alle te stride ward, Ende riepen: ‘weerd u, edel Brabant! Die hertoge heeft die overhant, 455[regelnummer] Die van Lusselborch sijn doet, Die biscop gevaen dor die noet, Entie van Gelre sijn onder bleven!’ Die so grote bliscap dreven Ende dat goet daer waenden winnen, 460[regelnummer] Gingen doe vaste hene rinnen:
[pagina 2,37]
Sine quamen ten stride nember an. Hier af was here ende leitsman Een ridder, een drossate mede, Ende met vorrade hi dit dede, 465[regelnummer] Want hi waende dat soude wreken Die Brabanters ende haer scaren breken. Doen die drossate dat vernam Dattie hertoge boven quam Ende sine heren onder gingen, 470[regelnummer] Al dat hi mochte henen bringen
[pagina 2,38]
Roefdi doe ende wech voer. Hem volgede na menich geboer, Beide ridderen ende cnapen, Die daer gingen dat goet rapen. 475[regelnummer] Dus volgedense sonder weder keren Den drossate, ende begaven haer heren. Desen waren die irst werf sochte[n] Den vord daer men vlien mochte; Daer hi menigen man ontleide, 480[regelnummer] Die daer des strijts niet ontbeide. Die grave van Lusselborch, die here, Hi settem doe met enen kere
[pagina 2,39]
Ten hertoge ward al dat hi mochte, Entie hertoge diene oec sochte. 485[regelnummer] Mar deen leet den andren, sonder dane; Want daer was so groet bedranc Int vergaderen, daer si quamen, Dat si niene mochten versamen. Mar al viel dat elc andren leet, 490[regelnummer] Si vonden nochtan strijt gereet Genindelike, sonder verdragen, Beide van steken ende van slagen.
Hoe die van Lusselenborch op heren Godevard reet. viij. Mijn her Godevard hilt gescard Besiden den hertoge vorward.
[pagina 2,40]
495[regelnummer] Tot hem quam die grave geslagen Van Lusselborch. Doe dit sagen Twee ridders, dochtense donmoet sere, Ende voren ute om haren here Te bewerne die felle vard. 500[regelnummer] Her Woutere van Revie ende her Geraerd Hieten dese ridders. Mar ondane Desen tween, die grave ontwranc Ende keerde te mijn her Godevard ward, Die sijn ors sloech optie vard
[pagina 2,41]
505[regelnummer] Met enen wappere so opt hoeft, Dat omme keerde al verdoeft Vanden vianden openbare. Doen waendense dat hi gevloen ware. Neen hi niet, al toten inde 510[regelnummer] En vloe hi om en geen meswinde. Doen hi dus heren Godevarde vant Ende gemeinlike die van Brabant [. . .] so gedurich ende so hard, Wildi weder ten hertoge ward,
[pagina 2,42]
515[regelnummer] Mochti dien doen gesinken, Anders en condi niet gedinken Dat hi boven mochte comen. Daer bi riep hi enen vromen Serjant, dien hi hier toe vercoes; 520[regelnummer] Willem hiet hi, die Hardenoyes. Doe dedi hem den helm ut tien Om dat hi den hertoge woude sien, Ende dede hem doe tot hem leiden. In dien ewijch van hem beiden,
[pagina 2,43]
525[regelnummer] Mochtmen grote dade sien Van hogen ridderscape gescien, Want elc had andren sere begeerd; Si lieten haestelike die sweerd Ende gingen metten armen wringen, 530[regelnummer] Wie andren onder mochte bringen. Doch bleef elc in sijn gereide; Want si waren so vroem beide, Dat niet wale int beginnen Deen iet opten andren mocht winnen. 535[regelnummer] Dit en duerde doe niet lange, Want die Brabanters met bedwange Drongen den grave achter ward. Doe riep .i. Brabanter: ‘her losgard,
[pagina 2,44]
Waer vliedi nu? wan comdi hare? 540[regelnummer] Die hertoge hout hier in sine scare, Van u noch al onverbeten. Ghi hebt u dicke wile vermeten Hi moeste sterven, waer gine saecht; Sieten hier noch al onversaecht!’ 545[regelnummer] Des balch hem Wautier van Wes, Een dies tgraven cnape es,
[pagina 2,45]
Datmen sinen here achter croet Ende sprac desen lachter groet. Om dit stac geen serjant 550[regelnummer] Den hertoge doe van Brabant Inde arm ene wonde, Ende ontbrac ter selver stonde Den Brabanteren te dier tijt; Mar hi bleef na in den strijt 555[regelnummer] Eerlike gevaen ende wale. Van hem latic nu die tale.
Haren Walravens doet, ende ander dinc. ix. Daer dus achter was die grave, Daer was niet verre af her Walrave,
[pagina 2,46]
Sijn broeder, die den strijt sochte 560[regelnummer] Met enen vreseliken gedochte. Mar dat was sciere gedaen; Want hi was so weder staen, Dat hi dierste was van hem allen Die daer moesten ter eerden vallen. 565[regelnummer] Mar eert gesciede, bat hi dare Enen stouten ridder, dat hi vare Te sinen broeder: hi hadde noet. Dese ridder hiet her Berroet.
[pagina 2,47]
Hi sprac: ‘magic, ic sal daer comen, 570[regelnummer] Al soude mi dlijf werden genomen.’ Dus porde her Berroet sonder waen. Mar hi ward sciere weder staen, Dat hi niet comen conde ten grave. Doen sach hi om, waer her Walrave 575[regelnummer] Storte van sinen orsse neder. Doen keerdi daer ward weder, Ende vant sinen here doet. Dat was scade ende jammer groet; Want waer men ridderscap sal noemen 580[regelnummer] Was her Walrave .i. der bloemen.
[pagina 2,48]
Her Berroet bleef daer oec gevaen; Mar hi liet hem eer so slaen, Dat hi starf eer hijs genas. Die grave van Lusselborch oec na das 585[regelnummer] Soude gerne wreken sijns broeder doet. Hi dede die weringe nu so groet Met sinen lieden, in weder wraken, Dat si .ij. orsse doet staken Daer die hertoge doe op sat; 590[regelnummer] Mar men gout hem daer ter stat. Oec quam die porse groet daer ave Op mijn her Raesse dus van Grave, Die voerde thertogen baniere, So dat sijn ors gevelt ward sciere,
[pagina 2,49]
595[regelnummer] Doe moeste die baniere vallen. Om dat liet[en] dat trompen met allen Die trompeneers, dat si niene bliesen; Si dochten dar die zege verliesen. En sach nie man dat wonder bestaen 600[regelnummer] Dattie hertoge daer heeft gedaen. Doen sijn ors was gesteken, Waren si sere tongereken; Oec ward die banier op gehouden Van Clause diemen heet van Ouden.
[pagina 2,50]
605[regelnummer] Daer na doese hem verwoech, Namse daer vort ende droech Wouter die heet vander Capellen. Vandesen .ij. gesellen Werd si daer gedragen weder, 610[regelnummer] Dat si nie sint en quam neder Toten inde, sonder waen. Doen bliesen die bosinen saen. Noch doe was daer so utermaten Die porsse, dat daer moeste laten 615[regelnummer] Die hertoge een ors daer hi op sat. Uter porssen quam hi na dat,
[pagina 2,51]
Daer hem vander Hofstat [her] Arnout Een ors gaf, ende met gewout Smeet hi dwers inden strijt. 620[regelnummer] Een quam daer ter selver tijt Dat Arnout doe saen gewan, Ende volgede na den edelen man.
Des graven doet van Lusselborch. x. Doen die hertoge dwers sloech in, Dat houdic wel in minen sin 625[regelnummer] Dat hem si .xx. volgeden niet. Mar coenre dade dan es gesciet
[pagina 2,52]
Hem, in dit dwers in slaen, Sone canic u niet doen verstaen, Ende oec selve dede metter hant. 630[regelnummer] Doe quamen die van Brabant Hem te hulpen harde sciere, Ende sloegen neder die baniere Van Lusselborch met gewelt. Doe die baniere ward gevelt, 635[regelnummer] Bleef selve die grave also mat, Dat hi en hilt en gene stat: Nu voer hi ute, nu quam hi in, Mar te vliene droech nie sijn sin. Want als hi uut was gevaren, 640[regelnummer] Quam hi opten hertoge sonder sparen,
[pagina 2,53]
Dat hi int inde diere becochte. Daer dus andren elc besochte, Daer ward soe coenlike toe gerede[n] Ende so ridderlike gestreden, 645[regelnummer] Dat niemen en conde doen verstaen. Al moeste die grave onder gaen, Hi weerdem alse sere nochtan, Alse doen mocht enich man. Des hertogen cnecht een, Merbeke, 650[regelnummer] Gaf des graven ors .i. steke,
[pagina 2,54]
Dat hem die darme ut hingen. Doen sprac dit te desen dingen Willem die Hardenoys, daer ic af seide: ‘Mordere! Dit coepstu sonder beide!’ 655[regelnummer] Dat hi doe ontginc der doet, Dat was wonder alte groet, Vanden steken die si hem gaven. Nochtan dat ors des edels graven Die bodelinge dus ut hingen, 660[regelnummer] So droecht [hem] noch na desen dingen In die porsse weder omme. Doen quam her Woutere vanden Bisdomme
[pagina 2,55]
Ende reet den grave te gemoete, Ende staken metten swarde onsoete 665[regelnummer] Dor den lichame; daer na saen Viel hi neder, ende had gedaen. Hi ward getret ende over rint Met menigen orsse. Daer na sint Worden verslagen .ij. bastarde, 670[regelnummer] Hare broeder, die niet uten arde
[pagina 2,56]
Van Limborch en wilden keren. Dus blevense doet bi haren heren. Bi deser doet bleef daer verloren Beide wapen ende name vercoren 675[regelnummer] [Van Limborch] ewelike vorward an; Want het bleef den hertoge an. O wi! daer dese moesten doet bliven, Wat sach men daer eerdade driven!
[pagina 2,57]
Ende doen oec dese waren doet, 680[regelnummer] Quamen die Brabanters ut groter noet.
Hoe die biscop van Coelne ward gevaen. xi. Nu quam van Coelne die biscop Ende liep oec den hertoge op: Hi wilden doden ofte vaen. Mar dat ward so weder staen, 685[regelnummer] Dat selve die biscop opten dach Den hertoge nie en gaf slach Want tallen staden ende tallen inden Daer hi den hertoge waende vinden,
[pagina 2,58]
Vant hi so groten wederstoet, 690[regelnummer] Dat hi keren moest dor den noet. Metten biscop waren comen Maselanders, hebbic vernomen, Die te wine ent[.]e biere Dobbelden, ende oec Ruyere, 695[regelnummer] Omder Brabanter pard, Daer si met haren ward Dat gelach [souden] gelden ende betalen. Doen si quamen dese halen, Lovetmense hem daer so diere, 700[regelnummer] Datsi weder keerden sciere,
[pagina 2,59]
Ende lieten den biscop daer. Hier af was leitsman over waer Die borchgrave van Wassenberge. Die here oec van Heymsberge 705[regelnummer] Sende siere liede daer .i. deel Metten biscop; mar int riveel En dorsti selve niet comen daer. Dese twee lande over waer, Heymsberge ende Wassenberge geheel, 710[regelnummer] Ende met hem daer .i. groet deel Diere geburten, si mosten laten Met scanden des si hem vermaten.
[pagina 2,60]
Na dat dese sijn gevloen, Sachmen daer na den biscop doen 715[regelnummer] We[.]ringe starc ende harde groet, Dat daer menich ridder bleef doet, Ende oec menich stout serjant, Eer si wouden gaen in hant. Hier ontfinc die biscop loen 720[regelnummer] Dat hi gaf valsch pardoen. Dit was her Godevard, ende sijn neven Van Simpoel, die dus onder dreven
[pagina 2,61]
Den biscop. Doen sachmen saen Die vanden Berge toe slaen, 725[regelnummer] Entie Colneren met gereet. Alse die biscop dese mere weet, Riep hi ontfarmelike saen: ‘Here her Godevard, ic blive u gevaen! Hoet mi vore mine viande, 730[regelnummer] Ende voert mi met u te lande. Sien si mi, ic ben verslagen!’ Doene her Godevard horde clagen, Ontfinc hine te genaden, Ende lieten vanden live niet scaden.
[pagina 2,62]
735[regelnummer] Die grave vanden Berge doe bat Heren Godevarde van Brabant dat, Ende van Simpoel sinen neven, Dat si hem den biscop [wilden] geven; Want hi salne shertogen wille 740[regelnummer] Houden in gevancnesse stille. Dus ward hi hem geleverd daer, In alle dien ponten, over waer,
[pagina 2,63]
Dat hi niet soude saten mogen Ensi bi wille des hertogen, 745[regelnummer] Ende oec al der heren mede Die metten hertoge sworen lants vrede. Die grave gegreep den biscop ter vard. Doen hi hem geleverd ward, Ende dede[n] te hant over Rijn 750[regelnummer] Te Mouen, daert dlant was sijn; Daer deden die grave spannen wale. Doen sprac die biscop dese tale:
[pagina 2,64]
‘Nomne, wat heeft ons geweten Die here van Valkenborch! hine wilde niet weten 755[regelnummer] Dattie Brabanters striden consten; Mar sint dat wi den strijt begonsten, Hebbense ons wale doen bekinnen Dattie werelt niet heeft binnen So vrome liede noch so coene 760[regelnummer] Alsi sijn van allen doene.’
[pagina 2,65]

Hoe die biscop gevaen ward, ende ander dinc. xij. Nu ward u hier vord getelt Hoe sijn standart ward gevelt. Hi stont vaste op enen wagen, Daer op geset was ende beslagen 765[regelnummer] Van starken planken .i. casteel, Daer liede binnen waren een deel. Ende dat casteel hadde tinnen, Daer men stont ten storme binnen,
[pagina 2,66]
Met gescutten ende met gewere, 770[regelnummer] Alse men pleget jegen here. Grote orsse met gewoude Toge[n] daer men hebben woude. Grote bome daer boven hingen Andien tinnen met starken ringen; 775[regelnummer] Die dedemen werpen dan daer buten, Ende neder vaste in deerde sluten, Datmen niet mochte werpen omme, Noch vorward minnen, no achter crommen.
[pagina 2,67]
Dese standard ende dese wagen 780[regelnummer] Ward al ontwee geslagen Van bloten cnechten, dat verstaet. Wie sach nie so coene daet? Beide met aexen ende met sweerden Sloegen sine daer ter eerden. 785[regelnummer] Al hadden si geweest die beste Die ye met storme sochten veste, Si haddent eerlijc genoech gedaen. Die gene diet wouden weder staen
[pagina 2,68]
Bleven daer al meest verslagen. 790[regelnummer] Dit dede dbiscops liede versagen. Sint datmen den biscop vuerde Vanden velde, nochtan so duerde Die strijt na, lange ende groet. Mar doen hadde die meeste noet 795[regelnummer] Die hertoge ende sine liede leden; Mar nochta[n] blevense ende strede[n] Tot dattie strijt was al ge[daen]. Nu hord vanden grave saen
[pagina 2,69]
Vanden Berge ende sine gesel[len], 800[regelnummer] Die vord quamen met har[en prikellen]. Dese quamen daer bereet Na die gewoente die d[aer steet]. Wamboyse haddense e[n]de [beckenele], Ende som platen tharen [deele]. 805[regelnummer] Gene swerd wildense [hem onderwinden], Mar cluppele haddens[e alle; tinden]
[pagina 2,70]
Met hoefden waren[se] g[eprikelt]. An haer rote waren g[eselt], Die Colneren met hare [battaelgen]. 810[regelnummer] In haer here sachmen witte [maelgen] Ende halseberge ende swerde [bliken]. Eer dese scare wilde to[e striken], So hadde die hertoge langen tijt Allene gehouden vore den strijt 815[regelnummer] Met sinen lieden. In weet vor waer, Waer hi onder gegaen nu daer, Wa[.]t si souden hebben gedaen; Mar doen si den bisscop sagen gevaen,
[pagina 2,71]
Crieerdense alle vreesselike: 820[regelnummer] ‘Hi ia! Berge romerike!’ Dus gingense op ene grach staen, Vriende ende viande neder slaen; Want sine onderkinden niet Welc daer vrient oft viant hiet.
Hoe die grave van Gelre gevaen ward. xiij. 825[regelnummer] Daer was geseten op .i. mort, Die achter ward en wilde no vord, Battel, thertogen cnecht een. Dese scare quam te hem ward, sceen,
[pagina 2,72]
Die Colneren entie van Gelre. 830[regelnummer] Doe hi dat part en vant niet snelre, Viel hi neder ende stac doet dat part, Ende [ran] tien vanden Berge ward. Doen wouden sine ter neder slaen; Ende hi riep sere: ‘Laet staen! 835[regelnummer] Ic ben des hertogen cnecht! Dat gi mi ende sine liede echt Slaet, daer doedi quaet an!’ Doe seid[s]i weder: ‘Leit ons dan
[pagina 2,73]
Toten vianden haestelike, 840[regelnummer] Ende roept: ‘Berge roemrike!’ Wi selense alle nu verslaen!’ Dit heeft die gene sciere gedaen. Dus hebben sise van achter berinct. Daer was doe onlange gedinct: 845[regelnummer] Want vore haddense in die weren Die Bra[ban]ters, entie Colneren Entie vanden Berge achter. Dit brachtse algader inden lachter:
[pagina 2,74]
Menich ridder, menich serjant 850[regelnummer] [W]aer daer gerne gegaen in hant, [Ha]dden sijs weten hoe beginnen, [Al]sic hier na sal doen bekinnen. [Mar i]c moet teerste maken cont [Hoe]t metten grave van Gelre stont. 855[regelnummer] [Hi h]adde alse gerne ten hertoge wesen [Als] enich waer daer wi af lesen. [Ma]r tselve datten biscop lette, [Wan]ic datten sciere ontsette,
[pagina 2,75]
[Da]t waren der Brabanter coene dade: 860[regelnummer] [Si] hadden sciere bracht int scade. [No]chtan haddense veteren vele bracht, Daer si mede hadden geacht Den hertoge te spanne ende sine manne; Daer worden si selve mede gespannen 865[regelnummer] Eer die sonne haer scinen liet. Die Reinout en achte niet,
[pagina 2,76]
Al was hi nu tachter gedaen, Hine ginc op dander inde slaen, Oft hijt daer iet morwer vonde. 870[regelnummer] Daer ward hi ter selver stonde So geslegen ende onder gedaen, Dat hi in hant moeste gaen. Die here van Borne was inden tas, Die ridder goet van prise was. 875[regelnummer] Hi sprac toe den genen te hant Die de baniere droech, .i. serjant: ‘Drinct dor die Brabantere saen Metten baniere!’ Dit heeft gedaen
[pagina 2,77]
Die gene coenlike ter vard. 880[regelnummer] Al was hi sijn sone bastard, Hi heeft die banier vord[er] gedragen Int here dan enich in alden dagen. Doen ward hi verslegen daer, Daer die here van Borne sach naer. 885[regelnummer] Den enen sone sach hi verslaen, Enten andren in hant gaen; Mar had hem die werelt mogen vromen, Hine ware nie toe connen comen.
[pagina 2,78]
Doe wildemenne vaen ter selver tijt. 890[regelnummer] ‘En steet noch niet so inden strijt,’ Sprac hi, ‘datmen mi va met eren!’ Dus lieten menich van hem keren, Diene wilde vaen no slaen. Daer quam [hi] onder die van[den] Berge saen, 895[regelnummer] Ende sloegen so sere na das Dat hi en wiste waer hi was.
[pagina 2,79]
Doen ward sijn ors gesteken dan, Dat uter porssen sciere ran Ende bleef opt velt staende, tgone. 900[regelnummer] Een minder broeder, die was sijn sone, Verkindene daer ende quam te heme, Ende op ene karre, alsict verneme, Leidine, ende voerden met liste. Eert die vader yewent wiste 905[regelnummer] Oft verquam vanden slagen, Hadden die karre verre gedragen. Mar doe hijt wiste sprac hi dit word: ‘Hout! hout! en vare niet vord! Kere weder te stride ward, saen! 910[regelnummer] Ic bliver liever doet oft gevaen,
[pagina 2,80]
Dan ic verliese dus mijn ere!’ Sine lietens daer om min no mere, Sine vorden wech te dien male. Hier af latic bliven die tale. 915[regelnummer] Doen van Brokelt her Heinric was doet, Entie van Keppele gevloen dor noet,
[pagina 2,81]
Doe dunde daer sere die tas; Nochtan so dede die grave na das Grote were. Mar daer na saen 920[regelnummer] Ward sine baniere onder gedaen, Entie grave van Loen mede Scordem den wapenroc ter stede, Ende vordene uut na dese sake Ende gaven den borchgrave van Montenake,
[pagina 2,82]
925[regelnummer] Ende hiet dat hine wech sal vuuren. Dit vernamen bi aventuren Vier serjante uut Brabant, Ende namen den borchgrave thant Ende leiden tharen logen saen; 930[regelnummer] Sine wapen hebbense af gedaen, Daer sine kinden mede albloet. Doe was daer die bliscap groet.
[pagina 2,83]

Hoe her Walraven onder quam. xiiij. Nu seldi van her Walraven verstaen Wat hi te stride heeft gedaen. 935[regelnummer] Hi was int vergaderen hard, Ende hilt bi dien van Lusselenborch gescard. Die daer verslagen sijn met eren. Walraven was .i. der Limborgeren Daer die meeste porsse op quam. 940[regelnummer] Mar doe hi dat vernam, Doen hem die strijt ward te fel, Doe street hi na tornierspel:
[pagina 2,84]
Want daer hi waende wesen mat, Keerdi op ene ander stat. 945[regelnummer] Dus voer hi harentare Proeven die scaren alle daer nare, Ende doe die strijt was biden inde, Quam hi op Walem met geninde, Ende heeft daer enen ridder gesteken 950[regelnummer] Dorden hals. Dat wilde[n] wreken Die van Waleem; doe ruemdi sciere, Mar daer bleef sine baniere.
[pagina 2,85]
Doen hi gesteken had al dare Heren Reiniere, vloe hi van vare 955[regelnummer] Op enen berch achter ward saen. Doen pinsdi: ‘Ic heb scande gedaen, Dat ic gevloen ben dus achter.’ Om te wreken sinen lachter, Maecti ene baniere doe weder, 960[regelnummer] Ende toech ten stride ward neder. Menich ridder, menich serjant, Die daer waren ute Gelre lant, Ende oec vele van andren landen, Die daer niet en wilden met scanden
[pagina 2,86]
965[regelnummer] Wech keren daer ongevaen Ende hem node lieten verslaen, Die worden nu harde blide: Doen si sagen daer ten stride Die baniere weder keren, 970[regelnummer] Volgeden hem alle die heren. Dus haddi ene bataelge gereet, Daer hi sere nu mede street. Doen hem dus die scare wies, Wildi weder halen sijn verlies. 975[regelnummer] Hi riep ‘Monyoye’ harde sere, Ende reet opten proeft den here
[pagina 2,87]
Van Aken, ende heeften gesteken Inden hals. Dit wilde wreken Die proeft; mar het ward benomen, 980[regelnummer] Dat hi hem niet en conde toe comen. Een ridder, die des was erre, Eer her Walrave was yet verre, Reet hi hem so fellike toe, Dat hi hem int gemoeten doe 985[regelnummer] Den nese bi na sloech daer ave; En had gedaen van Loen die grave,
[pagina 2,88]
Ende her Arnout van Steine, Ende ander sine vrient gemeine, Hi waer thans daer bleven doet; 990[regelnummer] Mar dese holpen uter noet Ende bonden hem den nese toe, Ende holpen heymelijc wech doe Onder hem ter selver stont. Siere liede was .i. deel gewont, 995[regelnummer] Som gevaen; ende som ontreden. Ende selke daer na van hem gestreden So eerlike in dien gevechte, Dat daer bleven, sonder cnechte,
[pagina 2,89]
Vij. vrome ridderen doet 1000[regelnummer] In heren Walravens coenroet. Ende indes graven van Gelre noet Bleven .ix. ridders doet; Ende die daer van beiden bleven gevaen, En canic al niet doen verstaen: 1005[regelnummer] Dier was so m[enich, dat ic tgetal Niet wale en can genomen al.
[pagina 2,90]

Hoe die vanden Berge vochten ende al vingen, doen si sagen datten hertoge wel in hant ginc. xv. D[.]oen dit die heren vernamen Die daer metten geburen quamen, Dat dus wel vielen die zaken, 1010[regelnummer] Die vanden Berge, die proeft van Aken, Die grave Everard vander Marken, Van Riferceit, van Molenarken, Gerard van Guelke ende her Sceivard, Ende alle die mede waren gescard,
[pagina 2,91]
1015[regelnummer] Banrutse, grave alle gemeine, Van Wilnowe, van Griffelsteine, Van Teckelborch, van Waldegge; Wat helpt dat icse alle secge? Si reden alle inden tas, 1020[regelnummer] Ende sloegen ende vingen datter was; Die hem niet wilden op geven, Dien namensi daer sijn leven. Doen dit die ander gebure sagen, Dattie meeste heren die[s] plagen,
[pagina 2,92]
1025[regelnummer] Datsi die viande alle vingen Ende om gelt daer lieten verdingen, Doen wouden siere met oec an winnen, Ende gingen dies selfs daer beginnen. Dus lieten si alle haer slaen, 1030[regelnummer] Ende gingen alle dapperlike vaen Die daer an hem genade sochten. Mar diere jegen yet vochten, Die sloechmen daer te hant doet. Daer sachmen jammerlike dor noet 1035[regelnummer] Die vroemste van al kersten lant Arme dorpliede gaen in hant. Na dit weerde hem noch sere Heinric van Westenborch die here,
[pagina 2,93]
Des biscop Ziverds broeder 1040[regelnummer] Beide van vader ende van moeder; Dat hi int gewere verslagen bleef. Van die daden die hi dreef, Eermen conste daer gevellen, Mach al die werelt wonder tellen. 1045[regelnummer] Daer bleef met hem ute Overlant Menich ridder, menich serjant, Eer si hem op wouden geven. O wi! doen dese verslagen bleven, Moesten dander alle wiken; 1050[regelnummer] Want van armen no van riken En dorste niemen doe langer beiden, Hine quam sijns lives in sekerheiden.
[pagina 2,94]
Aldus gaf hem daer gevaen Menich man met rouwen saen; 1055[regelnummer] Van Nassouwe beide die graven, Ende van Berengeem her Walraven, Entie grave van Neuwenaren, Borchgraven, barutse, die daer waren, Die ic al niet en can getellen, 1060[regelnummer] Gingen in hant desen gesellen. Die Scavendriesce, die ic hier vore Ave telde, sijn geboren
[pagina 2,95]
Ute Oesseninc al van arde. Dese sochten alse liebarde 1065[regelnummer] Hare viande inden tweste, Beide int irste ende int leste. Si hadden vromer liede wale Hondert ende .x. bi getale Gemonteert onder ene baniere; 1070[regelnummer] Entier enkeerde nember dan viere Uten stride van alle dien: Dat was Coene Swabbe met hem drien; Want hine dorste om sine mesdade Andie Brabanters soeken genade.
[pagina 2,96]
1075[regelnummer] Die van Wittham ende Molrepas, Die derre liede viant was, Hoetden hem jegen dese sere, Ende bleven te gader in allen kere Achter des hertogen scare, 1080[regelnummer] Dat niemen daer te hem ne vare Hine moeste die Brabanters dor breken. Niet en weetmen sekerleken Wat si hadden daer bestaen, Hadde die hertoge onder gegaen.
[pagina 2,97]
1085[regelnummer] Want si hilden daer alse lam Tot dattie hertoge boven quam: Doen sloegense inden strijt met sporen. Die Scavedriesce, die te voren Eerlike inden strijt streden, 1090[regelnummer] Die moesten doe, waer sise bereden, Vore hem daer bliven doet; Dat scade was ende jammer groet Datmen so vrome liede niet vinc: Het waren die beste van Oesseninc. 1095[regelnummer] Lettel mochter dlijf ontdragen. Doemen die Scavedriesce daer ginc jagen,
[pagina 2,98]
Ende doet sloech, waermense kinde, Daer met ward des strijts .i. inde.
Vanden Scafedrieschen ende van Witham. xvi. Maselanders ende Rueren, 1100[regelnummer] Overlanders ende Rijnheren,
[pagina 2,99]
Oesseningen ende Moseleren, Van Gelre lant ende Limborgeren, Dese waren verwonnen vor dien dingen, Eer die Scavedriesce onder gingen. 1105[regelnummer] Ende onder alder heren coenroet Bleven wel .xi^c. man doet. Dier waren alse lettel int getal Alse .xl. Brabanters over al; So hadden die viande dander scade 1110[regelnummer] Int getale. Bi gemeinen rade,
[pagina 2,100]
So bleven doet in die porsse Meer dan .xi^c. orsse, Sonder menich dat was gewont. Die strijt duerde vander onderstont 1115[regelnummer] Al toter hoger vespertijt; Men vernam nie oec strijt In geen lant so lange geduren. Hier indic des strijts avonturen. Mar dat roven ende dat dragen, 1120[regelnummer] Ende dat vlien ende dat jagen,
[pagina 2,101]
Dan was niet noch gehint. Den genen die de lande bekint Waren ende condech was den ard, Voren scumen al gescard: 1125[regelnummer] Her Sceifard ende her Molrepas, Ende vanden Berge .i. groet tas,
[pagina 2,102]
Die proeft entie Colneren, Ende van Wittham dese heren. Doen si vanden scumene quamen 1130[regelnummer] Entie Brabantsone vernamen, Waenden si dat viande waren. Doen sachmen daer so coenlike gebaren Den hertoge ende sine liede met Also gescard al ongelet. 1135[regelnummer] Alsemense heeft altenen vernomen, Sijn si jegen die gene comen Tot over dat broec. Daer na thant Doen wordensi daer saen becant,
[pagina 2,103]
Dat vriende waren die dus quamen. 1140[regelnummer] Dus keerden metter meester namen Die hertoge, ende metter meester eren, Alse men nie vorste sach keren. Dit dede al sine grote daet, Ende boven al sijn coene laet, 1145[regelnummer] Daer hi hem met troest gaf So groten, datter weder af Sine viande quamen in sorgen, Hoe dat sijt int gelaet verborgen.
[pagina 2,104]
Want alle die jeesten die nu sijn, 1150[regelnummer] In dietsce, in walsce, in latijn, Die en doen oec niet gewach, Dat enich ridder op enen dach Meer daden dede in stride nu Dan die hertoge, dat secgic u.
Hoe die strijt gehint was. xvij. 1155[regelnummer] Den ridder, mijn heren Godevarde Van Brabant, en canmen na sine warde Niet volprisen van coenheden, Hoe vromelike hi heeft gestreden
[pagina 2,105]
Al van beginne toten inde, 1160[regelnummer] Dat hi nie een twint en winde. Twe ridders vrome stonden hem bi: Her Huge ende sijn broeder, her Gi Van Simpoel, beide sijn neven, Die daer so grote dade dreven, 1165[regelnummer] Datter te rechte af ewelike Verhoget sonde sijn al Vrancrike. Her Raesse oec van Lidekerke Ende sijn coenroet, alsict merke, Harden die bordene harde swaer, 1170[regelnummer] Ende ontfingen menigen slach daer.
[pagina 2,106]
Eer die strijt ten inde quam, Menich die doet vor hem nam. Hem stont vromelijc bi aldaer Mijn her Jan van Barlaer. 1175[regelnummer] Ende uut Vlaendren van Scors her Jan, Ende van A[n]tonge her Wouter dan. Dese hilden toten inde stout. Van Mechgelne mijn her Bertout
[pagina 2,107]
Hem ontdroech sijn orsse saen, 1180[regelnummer] Doen die strijt was bestaen, Tot bander side dor die scare. Dus quamen hem die viande nare, Daer hi hem sette so sere jegen Dat hi daer ward verslegen. 1185[regelnummer] Dier af of toe anders lecgen, Sine weten niet wat si secgen. Een ridder van sinen coenrote Brac met hem dor die rote,
[pagina 2,108]
Mar hi ward gevaen daer sciere, 1190[regelnummer] Dit was mijn her Willem van Liere; Mar hi was eer geslegen so sere, Dat onlange daer na leefde die here. Nochtan dat Bertout doet es bleven, En ward sine baniere niet begeven, 1195[regelnummer] Sine bleef toten inde daer; Mar dat daden dese vor waer: Sijn oem, her Gilijs Bertout, Ende van Waleen her Arnout,
[pagina 2,109]
Ende her Geraer[t] van Rotselaer; 1200[regelnummer] Dese en lieten om genen vaer Die baniere sinken yet. Her Gerart van Rotselaer wilde niet Dat sijn name [yet] worde geminct . . .
[pagina 2,110]
Dus ward die strijt in deser maniere 1205[regelnummer] Met gehouden onder die baniere; Want si waren met Bertouden Alle drie daer vore onthouden. Dit was nochtan selden vernomen, Daer die here ter doet es comen, 1210[regelnummer] Datmen nochtan onder sine baniere So vreselijc street ende so fiere.
Vander heren love van Brabant. xviij. Die grave van Vianen sloech menigen slach. [. . .] Waer daer die porse meest gelach,
[pagina 2,111]
Was hi den hertoge altoes an. 1215[regelnummer] Van Asche oec mijn her Jan, Ende van Morseke her Heinrijc, Ende her Robbrecht dies gelijc
[pagina 2,112]
Van Asche her Jans oem, Dese namen des strijts goem. 1220[regelnummer] Die here van Diest met gewout Gout oec wel daer sine scout, Ende sijn sone her Geraerd: Si waren in die porsse hard. Mijn her Geraerd van Wesemale 1225[regelnummer] Deet daer oec te striden wale; En was van Brabant arm no rike, Hine was wel sine gelike.
[pagina 2,113]
Soudicse prisen sonderlingen Die daer ten stride prijs ontfingen, 1230[regelnummer] In quames niet af in enen jare. Ic salse u nomen in enen scare Wie daer prijs te stride ontfinc. An Willemme beginnic dese dinc, Pipenpoy, hi waser een; 1235[regelnummer] Ende her Gilijs van Busegeen, Ende her Arnout van Wesemale Hoede die marscalkie wale.
[pagina 2,114]
Die proft van Nivele hi was clerc, Nochtan was ridderlijc sijn werc. 1240[regelnummer] Her Dideric van Waelcort, Her Steven van Adegem vord, Her Reinier van Wegeseten; Van Haspegouwe her Jan vermeten, Hi bleef doet inden strijt; 1245[regelnummer] Ende her Jan gevaen ter tijt Een ridder, die men die Pape hiet. Den hesten daer gi af horet yet
[pagina 2,115]
Dat was [van] Kuec mijn her Jan, Twee banrutse, twee vrome man, 1250[regelnummer] Van Ercke ende van Hoesdinne; Mar gevaen was inden beginne Her Jan van Hoesdinne met gewout. Vander Sluus oec her Arnout, Dect daer wale inden beginne; 1255[regelnummer] Ende her Diderijc van Hoesdinne,
[pagina 2,116]
Die Coc van Strive her Goswijn, Ende van Leiden Hertwijn, Die here van Herpen ende van Herlaer, Dese waren alle daer 1260[regelnummer] Metten here van Cuec opt velt. En mochte niet wel sijn vertelt Die dade die dese heren dreven Eer die viande onder bleven.
[pagina 2,117]

Noch vander heren love. xix. Daer was her Florens Bertout, 1265[regelnummer] Die vroem was ende stout. Mijn her Vranke van Wesemale, Her Wouter van Warffengis also wale, Her Heynrijc van Bealande mede, Van Geldenake her Symon gerede, 1270[regelnummer] Ende sijn broeder her Abraen. Dese hebbent wel gedaen.
[pagina 2,118]
Her Wouter ende her Alaert Van Revie, ende haer Geraerd Die Moer, ende her Mavisijn 1275[regelnummer] Van Redingen dadent wel in scijn, Ende van Ysche her Arnout Was altoes al even stout. Ende her Woutere vanden Bisdomme, Die den grave daer stac omme, 1280[regelnummer] Daer den hertoge sijn ere an lach, Alsic hier vore dede gewach;
[pagina 2,119]
Her Raesse van Grave, her Yweine Van Meldert, ende van Hasbeine Her Jan, ende her Jan van Liere, 1285[regelnummer] Van Moriasart heren Reiniere, Her Libbracht van Dormale, Her Arnout van Lintere also wale, Her Jan van Raetshove, her Jan van Winden, Her Heinric van Sittert met geninde, 1290[regelnummer] Ende oec her Daneel van Wange, Tonden vromicheit ende ange.
[pagina 2,120]
Van Quaderebbe her Symon dan, Vanden Scoenhove oec her Jan, Van A heren Lonijs weerde, 1295[regelnummer] Ende van Gersenhove her Godeveerde, Her Jan van Duse, her Arnout Vanden Eechove: en leeft nu so out
[pagina 2,121]
Niemen in die werelt wijt, Die u geseide alden strijt 1300[regelnummer] Die si daden, dat wetic wale. En es Walewein, no Perchevale, Haddi die pine overleden Die daer die minste ridderen deden, Men haddem gegeven lof, 1305[regelnummer] Dat wetic wel, in Arturs hof.
Van den genen die ridders waren gemaect haer prijs. xx. Die gene die ridders gemaect waren Eer die strijt began baren,
[pagina 2,122]
Verdienden daer her ridderscap wel, Want si waren te stride snel. 1310[regelnummer] Nu hord wie daer ridder ward: Heinric Bebbeken ende Geraerd Van Gete, Lodewijc Bertout, Heinric van Kuec, van Steine Arnout, [Willem van Beringhen, Willem van Horne,] 1315[regelnummer] Jacob van Mee[r]laer, Cole van Dorne,
[pagina 2,123]
Van Goetsenove Goeswijn, Van Heverle, camerlijn, in scijn, Heinric van Walem, Geraert van Pollaer, Laurens Volkart, Diderijc van Herlaer,
[pagina 2,124]
1320[regelnummer] Geraerd van Voslaer, Willem van Boecstele, Heynric van Wilre, ende ander vele Die vromich waren ende stout: Van Helebeke her Arnout, Van Quaderebbe Heinric Happart, 1325[regelnummer] Ende van Bigarde Bernard,
[pagina 2,125]
Jacop van Velpe ende Herman Van Bonsbeke, ende Huge dan Van Meerlant, ende Heyneman Van Sorple; daer toe nochtan 1330[regelnummer] Arnout van Kerchem, Jacop van Herebrecht, Conoy van Grasen, van Lint[r]e Lambrecht,
[pagina 2,126]
Ende her Godevard van Winde, Ende ander vele die ie niet kinde. Dese hebbent so wel gedaen 1335[regelnummer] Metten wapenen, sonder waen, In desen strijt, ende bejaect selc ere, Al en dadense nembermere En gene beson[g]e, men soutse daer naer Prisen emmermere vor waer. 1340[regelnummer] Dus hebbic dor dere van ridderscape Die ridders geprijst ende genen cnape;
[pagina 2,127]
Nochtan was daer selc, godweet, Die in cnaepscap so street Dat hi wel ridder mocht betalen. 1345[regelnummer] En sach nieman so onthalen Alst daer oec menich porter dede; Men mochtse ridder wel nomen mede, Van groten daden die si daden, Doen si den hertoge sagen verladen. 1350[regelnummer] Oec was daer menich dorpman Daer grote crachte lagen an, Ende die in sine slage ridder sceen. Dus droech[t] daer wel over een, Want van desen partien drien 1355[regelnummer] Sachmen wonder al gescien.
[pagina 2,128]
Daer om setticse alle inden prijs, Om datsi[js] verdienden in alre wijs.
Hoe die heren scieden, ende die dode waren begraven. xxi. Doen die strijt al leden was, Des ander dages, voer na das 1360[regelnummer] Die hertoge tot Colen optie stont In een scip, want hi gewont Was sere daer vore in den strijt. Oec voer mede ter selver tijt Die proeft van Aken, om die noet. 1365[regelnummer] Des selves dages die waren doet
[pagina 2,129]
Gincmen ondersoeken ende graven. Van Lusselborch die graven En constmen niet wel onderkinnen, Ende groefse metten andren binnen 1370[regelnummer] Te Valkenborch opt kerchof. Nieman bleef, des heb God lof! Ombegraven. Daer quam van verren Broeder Wernere, met ere kerren, Die van Overlant was geboren. 1375[regelnummer] Alse .i. pape was hi bescoren,
[pagina 2,130]
Anders en wetic wie hi was. Dese voerde daer in enen tas Opten kerchof te Woronc, Al die hi vant; out ende jonc 1380[regelnummer] Groef daer also met staden. God geve den zielen genaden! Dese grote strijt hi gelach Rechte op [sinte] Bonefacijs dach, Doemen .xij^c. jaer 1385[regelnummer] Ende .lxxxviij. screef vorwaer. In desen tiden so was oec paus Van deser namen die vierde Niclaus,
[pagina 2,131]
Die .i. jaer paus hadde gewesen. Doen die hertoge oec was genesen, 1390[regelnummer] Reet hi te Brabant ward saen, Daer hi was eerlike ontfaen, Van monken, van papen ende van nonnen, Van begginen, die alle ronnen Met processien hem jegen daer, 1395[regelnummer] Met crucen, met heyldoem vorwaer, Devotelike, al singende mede. Dus ontfincmenne in elke stede, Om dat hi den zege had gewonnen, Dies hem God wil geonnen! 1400[regelnummer] Dus latic hier af nu die tale; Ic moet spreken te desen male Van andren dingen, die oec gescieden, In andren landen ende andren lieden.
[pagina 2,132]

Vanden coninc Edewarde van Ingelant, ende die Galoyse .xx[.]ij. Ghi hebt dicke hier vore gehort, 1405[regelnummer] Dat in Ingelant groet discort Ende menich strijt heeft gewesen. Van een wonder dat nu desen Coninc Edeward es gesciet Dan mach mi verwonderen niet, 1410[regelnummer] Alsic vertellen sal hier na. In desen tiden, alsict versta, So werd een orloge groet becant Tuscen Gales ende Ingelant, Alsoe dattie coninc Edeward 1415[regelnummer] Moeste trecken derward. Nu also als gi hebt gehord Daer ave spreken menich word: Datsi opt zee voren dicken, Ende also op Ingelant bicken, 1420[regelnummer] Ende roveden ende daden verdriet. Ende alse mense dan verjagede iet, Ofte met scepen hem voren an, Ende si sagen ende vernamen dan Datsi in dargeste souden wesen, 1425[regelnummer] So maecten si hem te vlien na desen
[pagina 2,133]
Te bergewerd ofte wouden, Om hem daer dan tonthouden. Dit haddensi menichwerf gedaen, So dat hier af hebben ontfaen 1430[regelnummer] Die van Ingelant dicke scade. Om dit so werd die coninc te rade, Dat hi dat bosch wilde houwen doen, Daer hem die gene dus ontvloen, Ende dit bosch lach optie zee. 1435[regelnummer] Daer dedi in maken oec mee Enen weg, daer hi wilde tiden Optie zee ende te hemwerd riden. Dese wech was lanch, ende herde swaer Was hi te makene, wet vorwaer, 1440[regelnummer] Ende oec niemen gedinken can Dat daer nie wandelde man. Te selker stat daer si quamen, Daer si van ouden tiden vernamen Scone straten gaen dor twout, 1445[regelnummer] Mer tselker stat was met gewout Die straten met bomen overgaen. Derre straten vondense over waen
[pagina 2,134]
Vele, dwers, wei ende weder, Ter zeewerd uutgaende neder. 1450[regelnummer] Ende alse men int wout diepe quam Dwerse straten men daer vernam, Die crucewijs dor die ander gingen. Doe men geware werd deser dingen, So dede die coninc vele te meer 1455[regelnummer] Den wech maken ende oec teer Neven die zee vaste vord. Ende alse hi dan geware word Enichs weges van ouden tiden, Daer in dedi sine liede riden, 1460[regelnummer] Ende selve voer hi oec dan mede Om te vernemen wonderlijchede, Ende oec alremeest om dat: Om datmen seide dat daer terstat Die wondere hier vormaels gescieden, 1465[regelnummer] Daer die menige ave bedieden Van dat geviel int felle wout. Hier af had coringe menichfout Die coninc, alse hi dus wege vant, Die niemen en waren daer becant. 1470[regelnummer] Om dese sticken sonderlinge Geloefdi vele te bat der dinge,
[pagina 2,135]
Diemen hem seide ende oec der dade Vanden woude sonder genade; Wantmen hem dicke verstaen dede 1475[regelnummer] Van desen woude wonderlijchede.
Van enen borne, die si daer vonden inde middenwerde, dienen hiet der aventuren borre .xx[v].iij. Dus voer die coninc vord altenen. Daer waren selke die hem verenen Om die selsenlike straten, Die si achter hem dus laten, 1480[regelnummer] Datter iet quaets in mochte wesen. Doe quamensi treckende binnen desen In een dal daert scone sceen. Daer droegen si doe over een Dat si daer hem resten wouden. 1485[regelnummer] Doen si dus logieren souden Quam daer .i. hert gelopen saen, Daer des coninc tente was gestaen, Ende keerde dwers ende lancs daer vore, Rechte vore der tenten dore, 1490[regelnummer] So dats .i. cnape werd geware Ende seit den coninc, die daer nare Hem gereide alse te volgen na Met tween winden, alsict versta.
[pagina 2,136]
So volgede hem daer menich man 1495[regelnummer] Om dat wonder te scouwen an, Dat .i. herd sonder gewere So mochte comen onder .i. here. Ridderen, serjante reden met. Die hert liep vore al ongelet 1500[regelnummer] Al enen sconen ouden pat, Wel ene halve mile vander stat, Van daer si gelogiert waren. Doen keerde die hert over side daer naren Buten weges in een dal, 1505[regelnummer] Dart so scone was overal. Een pleyn stont daer, scone ende wijt, Ende in midden tplein, des seker sijt, Stont .i. born scoen ende groet, Die met ere beken vloet 1510[regelnummer] Nederwerd, die sceen so claer, Dat u niemen geseide dat waer. Ende doen si dus den borne sagen Hebbensi gelaten dat jagen, Want die hert was hem ontlopen; 1515[regelnummer] Sine wisten waer hi was geslopen. Opten borne sijn si comen, Daer si wonder ane hebben vernomen. Geen plein was groet ende wijt. Die coninc dede ontbieden ter tijt 1520[regelnummer] Sijn here dat daer soude comen. Dus werd daer die plaetse genomen
[pagina 2,137]
Rechte wel te noemen vorwaer, Die coninc wilde ontbieden daer, Ende hem mergen optie fonteine, 1525[regelnummer] Ende sijn volc oec al gemeine. Met bliscapen sijn si daer geseten Ende hebben gedronken ende geten Met vrouden ende met groten spele. Si spraken van dien borne vele 1530[regelnummer] Deen ten andren daer si saten. Selc seide daer: ‘Bi karitaten, Dits die born der aventuren, Want hine heeft engeen figuren Na andren borne, dat sie ic wel. 1535[regelnummer] Siet hoe sine aderen maken spel Ende drayen al om, ende groyen. Het scijnt dattie valle bloyen Die die fonteine werpet uut.’ Dit seide daer selc overluut. 1540[regelnummer] Hort wat andien born gelach: Sone een man meer besach, So hi meer wonders sach daer an; Hi gaf so menige varwe dan Van fierheiden van gedane, 1545[regelnummer] Datter te merken wel was ane Een wonder, diet gegronden soude, Vander varuwen menichfoude,
[pagina 2,138]
Alse nu roet, nu blau, nu grone, Nu blickende na gout scone, 1550[regelnummer] Nu clarre dan gegoten tin. Die menige varuwe die hi had in En condic u niet gesecgen wale. Een out ridder sprac dese tale: ‘In allen dien sticken, na die waerheit, 1555[regelnummer] Datmen dicke wile heeft geseit So es dit der aventuren borre; Waer yemen diet bestaen dorre Ende den borne nopen wilde, Beide met spere ende met scilde, 1560[regelnummer] Wi souden wel vernemen sciere Vanden borne sine maniere.’
Hoe die borre niemen dorste nopen dan die coninc .xx[vi]iiij. Doen dese stonden om den borre Mettesen worden, so werd in porre Die coninc, dat hi wilde na dien 1566[regelnummer] Genen borne gaen besien, Ende als hi opten borne quam, Ende geen menigerhande verwe vernam, Vraechdi daer sinen lieden Wat dat wonder mocht bedieden? 1570[regelnummer] Doen spraken som die ridders daer: ‘Here, dit donct ons over waer
[pagina 2,139]
Die borre daer men af heeft geseit Hier vormaels grote selsenheit Alse datten niemen mochte nopen, 1575[regelnummer] Hine waer van aventure in hopen’ Doe sprac die coninc tot hem nu: ‘Es enich ridder hier onder u Diene te nopen dar bestaen? Dien salie heten sonder waen 1580[regelnummer] Cone ende oec vroem mede, Ende ic geve hem al hier ter stede Vif hondert pont tjaers in renten.’ Dus began men ginder perlementen: Oft daer yeman so coene ware 1585[regelnummer] Die den borre dorst noden dare Metten scilde ende metten spere? Daer ne was ridder int alt here Die dit dorste daer anegaen. Doen sprac die coninc sonder waen: 1590[regelnummer] ‘In sach so versaechde liede nie Alsic in dit here sye Dat onder u allen niemen en es Die dit bestaet. Nu sijt gewes Dat ic dit selve sal bestaen.’ 1595[regelnummer] Doen spraker vele daertoe saen: Dat hijs ontberen soude daer. Maer hi, die therte had sonder vaer,
[pagina 2,140]
Sprac: ‘In laets dor genen man, In sal den born nopen dan, 1600[regelnummer] Die niemen nopen dar vorwaer.’ Doen dedi hem wapen[en] saen daer naer, Ende nam scilt om hals ende spere in hant, Ende reet op genen bor faliant, Ende staker in metten spere 1605[regelnummer] Me[t] so groten wille ende gere Dat sijn speer ontwee brac, Ende gaf enen vreseliken crac, Ende thans daerna scoct dat inde Uten borre met geninde, 1610[regelnummer] Ende daerna een mist scoet Uten borre, so vreselijc groet, Dat daeraf so donker ward Dat niemen en was vervard; Want het was so donker na dien, 1615[regelnummer] Dat niemen andren conde gesien. Ende na desen sloech .i. donder So eyselijc uten borre onder Dat daer selc in onmacht vel. Doen quam daer .i. hagel fel 1620[regelnummer] Met groter druust soyende sere, Datse noch vervarde mere.
[pagina 2,141]
Daer was menich, die waende dat, Dat hi meer quame vander stat. Doen dese hagel was vergaen 1625[regelnummer] Begonst te clarne daerna saen Ende dweder werd doe herde scone. Die ridders spraken doe na tgone Den coninc ane, datmen van daer Vollijc, ‘want over waer 1630[regelnummer] So eest hier ongehier nu bliven.’ Menich ginc daer henen driven Ter zee werd, daer si lagen voren. Sine wilden nemmer sien no horen Die aventure vanden borre. 1635[regelnummer] Dus werd die coninc oec in porre Ende voer met sinen lieden van daer; Maer wel gewapent bleef hi daernaer Oft hem enige aventuren Anders daer mochten geburen.
[pagina 2,142]

Hoe die coninc sinen viant vernam heymelijc in genen woude .xx[vij]v. 1640[regelnummer] Niet verre en was die coninc gereden, Van deser wonderliker steden, Sach hi vorwerd over side Waer dat een ridder reet tier tide Met enen cnape te woude werd 1645[regelnummer] Wat gelopen mocht sijn perd. Dese ridder quam daer vander zee, Ende desen was die coninc gevee, Om siere moeder wille, Godweet, Want hi haer dede groet leet 1650[regelnummer] Doen van Monfort her Zimoen Ingelant had in sijn doen; Ende namaels, alse die coninc werd Geweldich slans, so moeste ter verd Dese ende ander rumen dlant 1655[regelnummer] Die hem te voren daden pant. Maer sonderlinge over desen So had sijn moeder gerne gewesen, Ende hadde dicwile over dien Wesen gewroken, had mogen gescien.
[pagina 2,143]
1660[regelnummer] Den coninc claget sijt ontfermeleke, Dat hi haer daer over wreke. Nu sach die coninc den selven man Ende leide sinen mere daer an, Te meer, omdat hi dus vloe, 1665[regelnummer] Ende oec om daventure toe, Die hi vanden borre wachte. Ende te hans den coninc gedachte Vanden ridders hier te voren, Die siere moeder deden toren. 1670[regelnummer] Doen sprac die coninc: ‘Siedi niet Genen ridder, die ginder vliet? Hem willic volgen nu te hant; Het es die alre meeste viant, Dien ic nu levende weet.’ 1675[regelnummer] Mettien hi na hem sporensleet Sijn ors met ere snelre verd. Mettien daer in porre werd Menich man die volgede naer, Maer die coninc was over waer 1680[regelnummer] Vele bat gereden dan si, Ende ontreet hem allen daer bi Verre voren in geent wout. Al ridende riep hi: ‘Hout, hout, Keert u, ridder, gi sijt gevaen, 1685[regelnummer] Oft set u hier ter were saen.
[pagina 2,144]
Ic ben die coninc ende hier allene, Keert u, wi selen hier gemene Josteren onder mi ende u: Canic, ic sal hier wreken nu 1690[regelnummer] Dat gi mire moeder hebt misdaen.’ Die ander liet vaste henen gaen Ende antworde niet een word, Ende reet vaste henen vord, Ende sijn cnape vaste met. 1695[regelnummer] Die coninc die oec niene let, Hine sloech sijn ors metten sporen Na die gene die reden voren, Es den genen so na gereden, Dat hine herlangende daer ter steden 1700[regelnummer] Ende seide: ‘Keert u, dit es lachter, Salic u steken moeten van achter?’ Die gene reet wat hi mochte, Want hi des niet en dochte, Al hordi den coninc aldus spreken, 1705[regelnummer] Dat hine van achter yet soude steken, Want en ware niet siere eren; Om dit reet hi sonder keren.
[pagina 2,145]

Hoe die coninc vinc den [ridder] ende den cnape .xxvi.(j) Daer dus die gene vore reet, Ende die coninc ane hem versteet 1710[regelnummer] Dat hi en keert in gere maniere, Reet hi so sere dat hine scicre Verhaelde ende neven hem reet, Ende namene in sinen arm gereet, Rechte tusscen hals ende hoeft, 1715[regelnummer] Ende heeften vanden perde geloeft. Daer hilten so vaste doe die coninc, Daer hine metten arme bevinc, Dat hine voerde enwege doe Onder sinen arme alsoe 1720[regelnummer] Tot daer die cnape hilt ter stede. Den genen gegreep hi also mede Ende brachtse beide gevangen sciere Tot in dat here in deser maniere. Ende doen hi onder there quam 1725[regelnummer] Ende men den ridder te hem nam Hadde die coninc so vaste gehouden, Dat hem in den hals die vouden Ende vanden halseberge die ringen Ter meniger stat in gingen.
[pagina 2,146]
1730[regelnummer] Oec was hi geduwet, des geloeft, Dat hi al dosech was int hoeft. Entie cnape was optie doet Vanden douwene. Bliscap groet Was om dese selsine mere 1735[regelnummer] Al dat volc vanden here, Ende seiden dusdaen aventuren En mochte daer niemen geburen, Noch oec niemen hebben gedaen Sonder die coninc; dat was haer waen. 1740[regelnummer] Die coninc ende mede alle die heren Dancten Gode der groter eren, Die hem daer gesciet es nu. Den ridder beval hi, secgic u, Dalmenne dade in sekerhede, 1745[regelnummer] Tot datmenne brachte mede, Daer menne seker mochte laten. Dus voerdene hene siere straten Cnapen .i. deel te Lonnen ward, Ende leiden inden steen ter vard, 1750[regelnummer] Met starken yser gevetert wale. Daer lach hi lange in die quale Tsinen onwille gevangen swaer, So dat hi starf van pinen daer. Ende sinen cnape om dese treken 1755[regelnummer] Dede die coninc een oge uutsteken,
[pagina 2,147]
Ende lieten varen siere wege. Aldus hadde die coninc daer den zege, Daer hi sere bi was vertroest. Om dat hi hoepte te sine verloest 1760[regelnummer] Vanden wonder der aventuren, Die hem vanden borre geburen.
Hoe die coninc vort trac met sinen here ende enen scilt vant an enen boem hangende .xxvii.(j) Die coninc die nu opbrac Met sinen here ende vord trac Neven die zee rechte henen, 1765[regelnummer] Ende men houde daer vord altenen Thout, dat op die zee stoet. Menich man met groter spoet Velden thout dapperlike, Daer liden soude die coninc rike. 1770[regelnummer] Ende emmer alsi wege vonden, Die van ouden tiden daer stonden, So wilde die coninc die besien, Ofter yet wonders soude gescien. Dus quamen si so verre vort, 1775[regelnummer] Dat si enen luut hebben gehort Van enen vogele, die riep sere, Dat hem vereende menich here. Ende die vogel vloech ter vaerd Vore hem aldaer te berge waerd,
[pagina 2,148]
1780[regelnummer] Over ene grote oude strate, Critende sere in droeven gelate; Ende alsi vore was dan verre Quam hi weder zonder merre, Meslaten droeflike sere. 1785[regelnummer] Die coninc sprac: ‘God, edel here, Wat dit dieden mach gereet, Dat dese vogel dus lude creet Ende op waerd vlieget ende nedercomet, Ende onse here aldus begomet? 1790[regelnummer] Ic waent enige sake doet.’ Dit stac den coninc in sinen moet Herde vaste, ende binnen dien Heeft die coninc den wech versien, Daer die vogel boven vloech. 1795[regelnummer] Doen in dien wech die coninc toech Quam die vogel na die dinc Gevlogen boven den coninc, Ende vloech daerna echter op ward. Doe sprac die coninc: ‘Hier openbard 1800[regelnummer] Dese vogel wel datmen hem na Volge opwaerd, alsict versta. Laet ons hem volgen .i. lettelkijn Om te vernemen den wille sijn.’ Dus sijn si gevolget naer 1805[regelnummer] Den vogel, die strate opwaerd daer, Tot op enen berch gereet, Daer menich scone boem steet Van ouden tiden gewassen lanc. Ene starke dicke eyken banc
[pagina 2,149]
1810[regelnummer] Stont daer onder die bome slecht, Daer dat mos ginc over recht, Voets dicke ofte meer. Die vogel daer ic af seide eer Ginc daer sitten op enen boem 1815[regelnummer] Bi enen scilde, dies hi nam goem Want doen die coninc op waerd sach Naden vogel, hort wat hi plach: Hi was gevlogen an den scilt, Ende dien metten voeten hilt, 1820[regelnummer] Ende wevedene, ende creet sere, Ende vloech henen vorwaerd mere. En wistemen waer die vogel bequam. Doen die coninc dit vernam En wisti wat dit mochte menen, 1825[regelnummer] Dattie vogel vloech dus henen Doen hi den scilt had gewijst. Gene scone stede menich prijst, Ende was daer besien oec sere; Want dat plein was min no mere 1830[regelnummer] Gescepen als oftmen daer sonderlingen Gehouden hadde groet gedingen. Dat sitten was daer oec betast, Oft noch waer geve ende vast; Want het sceen wel over waer 1835[regelnummer] Dats leden was .CCC. jaer
[pagina 2,150]
Ofte meer, dat daer hadde gestaen. Maer nochtan waest, sonder waen, Onder mos vast int gevoech; Dits .i. wonder te secgene genoech.
Hoe die scilt ward genoept van enen maten man .xx(ix)viij. 1840[regelnummer] Doe die vogel dus henen vloech, Datten menigen wonderde genoech, Sprac die coninc met gewilt: ‘Dat hier yemen nope den scilt, Die daer hanget anden boem. 1845[regelnummer] Elc merke ende nem goem, Watter hem donken mach an. Es hier enech so coene man, Die hier nu dit dar bestaen? Hens es sonder sake niet, seit mijn waen, 1850[regelnummer] Dat ons dese vogel hier gebrachte; Es enich ridder die sine gedachte; Ane desen scilt wille keren, Dat hine nopen dor siere eren?’ Ginder en was geen ridder so coene, 1855[regelnummer] Dat hijt bestaen dorste te doene. Ander warf sprac die coninc: ‘Salic moeten dese dinc
[pagina 2,151]
Selve doen, als ic dede ere, Ten borre? Dats u allen onnere! 1860[regelnummer] Noch vragic oft hier enich man Dit aneverden dar oft can, Oft ic anegaet nu ter ure.’ ‘Here, sprac daer ene, dese aventure En machse hier niemen bestaen, 1865[regelnummer] Hi en si ridder, sonder waen, So donct mi dat gijt selve selt doen; Maer mocht een cnape sonder ocsoen Dese dinc hier ane gaen, Gi vinter wel diet soude bestaen.’ 1870[regelnummer] ‘Ja, antwerde doe die coninc, Waer hier yemen die dese dinc Dorste bestaen, dat secgic u, Al waer hi cnape. ic maecten nu Ridder, ende gave hem goet ter stede, 1875[regelnummer] Daer hi sijn ridderscap anteerde mede.’ Doen sprac die gene: ‘Coninc here, Waric wel in mire were Gewapent ende op .i. ors goet, Ende spere ende scilt. . .’ Doen dit verstoet 1880[regelnummer] Die coninc, dat hijs willech was, Maect hine ridder saen na das, Ende goetdene aldaer ter stede. Ende gaf hem ors ende wapen mede.
[pagina 2,152]
Dus wapenden hem die gene daer, 1885[regelnummer] Ende sat opt ors saen daer naer, Ende scilt om hals ende spere in hant Ende helm in hoeft; alsoe bewant Reet hi tgenen scilde ward. Gelijc oft daer stoede gescard 1890[regelnummer] Een here, ende hi daer in soude riden, Also reet hi daer tien tiden Op genen scilt, die dus hinc, Ende staken ave na dese dinc, Soe dat hi te stucken lach met allen, 1895[regelnummer] Daer hi ter eerden quam gevallen. Menich versaechdem daer van dien, Ende waenden dat daer yet soude gescien, Alst oec dede eer si scieden, Want een bere quam onder die liede 1900[regelnummer] Lopende, ende heefter .iii. verbeten, Eer mens word mochte weten. Hi maecte groet gerucht int here: Doe quam die gene met sinen spere, Die den scilt daer hadde doen breken, 1905[regelnummer] Ende heeft den bere doet gesteken. Dus es hem daventure saen Wel te sinen eren vergaen.
[pagina 2,153]

Wat wondere datsi vonden meer .xx(x)ix. Die coninc logierde daer den nacht Met alle siere here cracht. 1910[regelnummer] Tot anders dages wildire geduren Om te vinden meer aventuren. Dat plein was scone, groet ende wijt, Ende grote bome van ouder tijt Stoeden daer omme menich een, 1915[regelnummer] So datter lostelec wesen sceen. Des anders dages harde vroe Ginc die coninc allombe doc Genen plein, ende wilt besien. Ten inde van genen pleine van dien 1920[regelnummer] So heeft hi een ander plein vernomen, Dus began hi derwaerd gomen Met .x. ridders sonder waen. Als hi int plein daer soude gaen Sach hi den vogel sitten daer, 1925[regelnummer] Die daer vore maecte mesbaer, Ende sat ende bicte op enen boem Met sinen becke. Des nam goem Die coninc, ende mercte den vogel saen, Dat hi daer nu was gestaen 1930[regelnummer] Bi enen helme vreselije groet, Daer een sweerd bi gerecht stoet, Met ere ketene vast gebonden Ane den helm, ten selven stonden;
[pagina 2,154]
Ende die helm hi was oec met 1935[regelnummer] Ane den boem wel vast geset, Ende met ere ketene dus angeslagen, Die gene die dat soude wagen Dat hi den helm soude winnen, Hinc wis hoe anders beginnen, 1940[regelnummer] Dan hi opten boem ga, Entie ketenen ontwee sla; Ofte die sate op een ors groet Ende een groet sweert had ter noet, Hi mocht verlangen ende ave slaen 1945[regelnummer] Den helm ende tsweerd sonder waen, Doen dit die coninc merken began Sprac hi genen ridders an Ende vraechden vanden genen Wat dit wonder mochte menen: 1950[regelnummer] ‘Haddic mijn ors hier ter stonde, Ic soude proven oftic conde Den helm gewinnen nu Metten swaerde, dat secgic u.’ Te rade ward hi daer na saen 1955[regelnummer] Dat hi om sijn ors dede gaen Ende om sine wapen altemale. Doen brac ute dese tale In dat here, ten selven stonden, Vanden helme, die waer vonden, 1960[regelnummer] Ende van enen swaerde met, Dat daer bi oec waer geset.
[pagina 2,155]
Om dit wonder te siene ane So quam dat here daer vord ane, Daer si den coninc hebben vernomen, 1965[regelnummer] Die neuwe om dese dine ginc gomen, Hoe hijt best mocht anegaen, Dat hi den helm soude bestaen, So met steken, so met slane. Hier om pensdi sere, ic wane, 1970[regelnummer] Maer watmen seide, oft watmen vraecht, Hine ward hier af niet versaecht.
Hoe die coninc een helm noepte ende een sweerd .xxx.(i) Doen des coninc ors daer quam, Alse vollijc alse hijt vernam, Wapendi hem met snelre vard, 1975[regelnummer] Ende sat te hant op sijn pard, Ende nam scilt ende spere beide, Ende reet vord in Gods geleide, Ende wilde dit proeven metten spere. Hi reet op tgene met groten gere 1980[regelnummer] Ende stac den helm dat hi clanc, Ende verre van siere stat spranc, Vandaer hi eersten was gestaen. Maer die ketene, sonder waen, Daer hi ane was gebonden, 1985[regelnummer] Hilten herte vaste tien stonden. Ander werf den spere hi biet Maer en bescoet hem niet;
[pagina 2,156]
Want sijn spere brac ontwee. Doen trac hi tsweerd min no mee 1990[regelnummer] Als oft hi vechten soude daer naer. Den bome reet hi bat naer, Daer die helm boven hinc, Dien hi met sinen sweerde bevinc, So dat hi die ketene sloech, 1995[regelnummer] Ende daerna den helm nederdroech, Ende tsweerd met, dat verstaet. Dus verginc hem daer die daet Vanden helme ende vanden sweerde, Dat daer menich te siene begeerde. 2000[regelnummer] Doen die coninc dit hadde gevelt Swaerd ende helm, daermen aftelt, Nam hijt in sine hant daernaer. Die groetheit wonderde menigen daer: .VII. voete was dit swaerd lanc, 2005[regelnummer] Ende die helm in sinen omganc Was wel .x. palmen wijt, Ende so verrostert, des seker sijt, So datter vingers tswaerd dicke an lach; Ende doemen tswaerd neuwe besach, 2010[regelnummer] Ende dat roster ave dede, Sachmen letteren daer gerede,
[pagina 2,157]
Daermen mede verstont na das, Hoe lange dat gemaect was. Daer stont: ‘Ic, meester Rigaudijn, 2015[regelnummer] Van Wales smeetde dit sweerd fijn, Int jaer ons heren wel gerede .CCCC. ende .LXVI. mede’ Dit swaerd was lanc ende groet, Maer en was niegeren toe goet, 2020[regelnummer] Om dat was verrosterd so sere. Oec waest te lanc elken kere, Ende die helm was oec so swaer, Dat niemen en leeft nu vorwaer, Diene in stride dragen mochte. 2025[regelnummer] Menigerhande was coninc gedochte Wanen dit wonder mocht comen: Men heeft des gelijes selden vernomen. Die coninc dede opten helm slaen Om te proeven hoet soude vergaen, 2030[regelnummer] So datmen gate daerin sloech; Maer dan was geen ongevoech Datmen den helm mochte dorslaen, Die so menich jaer, sonder waen, In regen, in snee had doe gehangen. 2035[regelnummer] Hets wonder dat hijs es ontgangen, Hine waer verrot ende tswaerd mede, Dits ene der wondere selsenhede.
[pagina 2,158]

Hoe si enen halseberch vonden .xxxi.(j) Die coninc, die hier af was verdocht Hoe dit wonder waer toe brocht, 2040[regelnummer] Hi wilde noch al omme gaen, Oft hi yet meer mocht verstaen, Oft vinden ander selsenhede. Doen quam hi niet verre vander stede Daer hi ene grote veste vant 2045[regelnummer] Ene diepe gracht, die was versant. Doen dit die coninc hevet vonden Ginc hi daer in ten selven stonden Met een deel siere baroene, Daer sach hi in na desen doene 2050[regelnummer] Dat scoenste proyeel van ouden dagen Daer niemen af horde gewagen. Daer ginc omme een berch hoge, Die daer op stont, dat hi wel moge Gesien allomme .ii. milen verre, 2055[regelnummer] Dat hem noch boem, no berch ne werre, Waerward dat hi hem bekere, Hine sie dus verre, ofte mere. Hier op es die coninc geclommen Ende sach dwers, ende sach allomme 2060[regelnummer] In geent wout, daert scone dede sien. Doen sach hi daer besiden dien
[pagina 2,159]
Genen vogel, die noch creet. Die coninc hier op die ogen sleet Ende siet waer hi sitten gaet: 2065[regelnummer] Op enen boem die rechte staet Opt inde van genen proyeel scone. Groet ende lanc was die gone, Ende sere oud was die boem. Vanden vogle nam doe goem 2070[regelnummer] Die coninc, waer hi sitten ginc. Doen hi dus mercte na die dinc, Siet hi waer hi es geseten Op enen halsberch, als wijt weten, Die daer hinc ane dien boem. 2075[regelnummer] Die coninc pinsde: ‘Es dit een droem, Datic heden heb bevonden? Wie horde noyt secgen tot desen stonden Dat des gelijes yet gesciede? Al waerd gesciede Arturs maysniede, 2080[regelnummer] Oft Arture selve, oft Waleweine, Nochtan en waer dwonder niet cleine, Dat hier ons nu es gesciet. Mi en wondert nu oec niet Vanden wonderliken dingen, 2085[regelnummer] Die ic vord hebbe horen bringen Vanden woude der avonturen, Mi donct noch dier in wilde geduren,
[pagina 2,160]
Ende aventure wilde soeken, Hi vonder hier in allen hoeken. 2090[regelnummer] Waer yemen so coene nu Alst doen was, dat secgic u, Ende int wout dan wilde varen, Hem souder hier genoech openbaren; Want bi Arturs tiden mede 2095[regelnummer] Waren wilde resen wrede Ende oec ongelovege liede, Daer af quam groet ongediede, Dat wonder maecte menichfoude, Dat hem onthilt in desen woude, 2100[regelnummer] Ende daeraf es noch wonder bleven In desen woude, hebbic beseven Anden borne ende anden scilt, Ende anden helm dat sweerd hilt, Ende an genen halsberge mede, 2105[regelnummer] Die ginder hanct, dits wonderlijchede; Ende van desen scone prayerien, Die van .viii^c. jaren lien Dat si souden hebben gewesen, Na dat wi int sweerd lesen; 2110[regelnummer] Al waer nember wonders in dit woud Nochtan waerd te wonderne menichfout.’
[pagina 2,161]

Hoe die halseberch af was gedaen ende oec geproeft .xxxii.(j) Doen die coninc dit had geseit Quam hi vanden berge gereit, Ende dede opten boem clemmen saen 2115[regelnummer] Enen, die daer heeft ontaen Den halseberch, die daer was gebonden Met ere ketenen vast, tien stonden. Mer doen die ketene ontwee was Ontviel hem die halsberch na das, 2120[regelnummer] Want hi was hem te swaer; Ende selve viel hi daer naer Ende brac den hals. Dit was leet Den coninc, ende menich die daer steet Seiden het dade die avonturen 2125[regelnummer] Vandien halseberch ter selver uren; Want hadmen metten sweerde bestaen, Er waer aldus nie vergaen. Doen dit aldus gesciet was Ontbant hi den halseberch na das; 2130[regelnummer] Want hi was over een gewonden, Ende also vast te gader gebonden Met yserinen keten groet. Doen hi ontbonden was albloet Ende menne ontwant oec na dien, 2135[regelnummer] Om datmenne binnen wilde besien,
[pagina 2,162]
Want buten in ne genen dingen, Noch van maelgen noch van ringen, En can men niet werden geware, So sere was hi verrosterd dare, 2140[regelnummer] Ende so vaste hine dat an een, Dat aldaer een yser sceen; Maer datmen binnen daer ontwant Tselker stat so scone vant, Ofte te hans waer gescuert. 2145[regelnummer] Mi heeft wonder hoet geduert Heeft so lange ongerost. Doen dese halseberch was ontlost Ende ontdaen ende ontploken, Daer menige maelge af was te broken 2150[regelnummer] Eermenne daer ontdoen conste; Want alse men dat verroste begonste Tontone, so braken daer die ringe Int vergaderen sonderlinge; Nochtan was hi ontaen daer doe, 2155[regelnummer] Dat hi te gader bleef alsoe. Dese halseberch was groet ende stranc Ende swaer ende harde lanc, En was niemen int lant here Hine sloyde hem .ii. voete oft mere. 2160[regelnummer] Daertoe was hi oec so swaer. Dat lettel yement int here was daer, Diene yet verre had gedragen. Die maelgen die daer ane lagen
[pagina 2,163]
Waren vingeren groet; 2165[regelnummer] Daer dene in die ander sloet Waren si geset so na, Datter een stro niet tuscen ga. Hier af wonderde menigen man, Hoe yemen mocht den halseberch an 2170[regelnummer] Gedragen, om dat hi was so ongemicke Ende so lanc ende soe dicke. Hi was oec lanc tiendalven voet. Het mocht wel sijn .i. ridder goet, Die selken halseberch ane droech; 2175[regelnummer] Al waest dat selc man versloech Vele lieden ende brachte ondere Dat en donct mi geen wondere. Die coninc en wiste in gere manieren Wat hi hier af mochte visieren; 2180[regelnummer] Maer den scilt ende helm ende swerd Ende den halseberch dedi ter verd Lecgen op ene kerre vor waer, Ende voret henen al van daer. Oec wilden some secgen dat, 2185[regelnummer] Dattet waer een berchstat,
[pagina 2,164]
Ende dat daer bi ouden wilen Liede woenden, sonder gilen, Som seidense dat wilen ere Ridders, die waren van groter were, 2190[regelnummer] In tenten waren met haren joncfrouwen, Ende alsi dan daer yemen anscouwen Moesti vechten jegen heme; Want dese stat, alsict verneme, Was daer toe gemaect, ende anders niet. 2195[regelnummer] Wantmen hier verre enen siet.
Hoe die coninc vorwaerd trac .xxxiii.(j) Na desen wonder, na desen done, Trac die coninc vord na tgone Weder neder optie zee, Daer sijns valxs lach noch mee, 2200[regelnummer] Die den wech holpen maken. Soudic vertellen al die zaken, Die den here gesciede daer, Gi sout secgen en waer niet waer, Daerom latix vele bliven, 2205[regelnummer] Ende sal u cortelike bescriven Dwonder, dies hi vele vant, Eer hi quam te Gales ant lant: Van sconen bergen, van sconen valeyen, Van sconen pleynen, daert goet es meyen,
[pagina 2,165]
2210[regelnummer] Van sconen straten, ende van holen, Daer menich wel in mochte verdolen, Van vogelen van selsenre manieren, Van sconen, van leliken dieren. Die u dit al wilde versecgen 2215[regelnummer] Hine cont met cleinre dinc verlecgen, Want het soude nu verlingen Eer ict te hoefde conde gebringen, Daerom latic varen die word Ende secge vanden coninc vord, 2220[regelnummer] Die vaste voer neven die zee Met sinen here, min no mee Alse een man die spelen vard. Hine voer gene grote dachvard, Want drie milen ofte vire, 2225[regelnummer] Dat was altoes sine maniere; Maer hi waer wel vorder gevaren, En had gedaen dwonder twaren, Dat hi ember wilde besien Als hi yegeren quam in dien. 2230[regelnummer] Dus lach hi .iii. weken int wout, Dacrmen hem brochte menichfout Alle dage sine spise naer, Die sie verteerden over waer. Dit coste den coninc groten scat, 2235[regelnummer] Want geen huus stont bi dat In .xxx. milen na gehende. Sone deet oec ten andren ende,
[pagina 2,166]
Daerwaerd dat si wilden varen. Maer daer over der zee baren 2240[regelnummer] Was men ute Gales gevaren saen Ten beiden inden, sonder waen, Ende om dit te maken los So dede den coninc houwen den bos Optie zee aldorentore, 2245[regelnummer] Ende enen wech maken daer vore, Om datmen daer varen soude ende riden, Die Waloyse wachten tallen tiden, Dat si daer nember en sculen twaren, Alsi te lande verjaecht waren. 2250[regelnummer] Dit sijn die dinge ende die saken, Daer om hi den wech dede maken.
Van enen hole datsi vonden .xxx[i]v. Altenen treckende aldus vord, Als gi mi nu secgen hord, Soe trac die coninc emmer toe, 2255[regelnummer] Eens morgens, in weet hoe Dat geviel, dat hi woude Feeste houde in genen woude, Dit was in ene scone valeye, Recht omtrent half meye, 2260[regelnummer] Dat hi daer hilt so grote feeste Alse daer men af telt memge jeeste,
[pagina 2,167]
Dat enech coninc houden mochte, Van daer men so verre spise brochte. Men at met bliden sinne, ende dranc, 2265[regelnummer] Men noteerde daer ende sanc, Men vedelde ende tambuerde mede, Men trompte daer in menige stede. Si hadden spel ende feeste, So dat van desen groten oreeste 2270[regelnummer] Dwoud daer verdonderen dochte. Na den eten selc daer sochte Heymelijc stede buten den here, Om dat hi wille had ende gere Te slapen, om dat hi dronken was. 2275[regelnummer] Om dese sake quam .i. na das, Die om dit was verre gegaen, Ende quam in ene hagedochte saen, Die was utermaten scone. Doe ginc licgen daer na tgone 2280[regelnummer] Die gene slapen in dat hol, Ende sliep daer sinen slaep niet vol. Alst daer vespertijt ginc naken So werd die gene daer in waken. Doen hi besach waer hi was, 2285[regelnummer] Begonde hem te vercomen na das, Ende daer hi stont den hole daer vore Quam daer ute die beste gore, Die hi roec in meniger stont. Dit liep hi ende dede den coninc cont,
[pagina 2,168]
2290[regelnummer] Die sciere daerwaerd es gegaen, Want en waes met verre gestaen Van daer die etentijt was gehouden. Menich ginc met, diet sien woude. Ende alse die coninc quam daer vore, 2295[regelnummer] Ende geroec den goeden gore, Hads hem wonder harde groet. Daer na hi sinen cnapen geboet, Dat si tortisen hem bringen ane, Om daer met int hol te gane, 2300[regelnummer] Want daer binnen wel donker sceen. Die cnapen brachten over een Gene tortisen bernende claer, Daer men int hol met ginc daernaer. Si hadden haer wapen an gedaen, 2305[regelnummer] Eer si int hol wilden gaen, Op aventure wat sal gescien Oft si enich wonder mochten sien. Ende alsi quamen verre binnen, Vonden si daer in allen sinnen 2310[regelnummer] Grote scinkele, grote bene, Arm, scenen, rebben gemene, Ende hersenbecken also groet, Dat sceen wel wijt derdehalven voet, Dit was met crude aldoretout 2315[regelnummer] Ende begaet, ende so gebout, Dat goerde daer, no min no mee, Oft balseme waer met aloe.
[pagina 2,169]
Men vant daer die scinkele lanc Wel vier voete, sonder wanc, 2320[regelnummer] Ende selke arm. rebbe mede, Vierdalven voet wel gerede. Dat hol was utermaten rene, Binnen gepaveit met blawen stene, Ende wel gemoert alom ende boven, 2325[regelnummer] So datment men wel mach loven. Het was so vast in allen sinnen, Datter ane en was geen winnen. Ridders, cnapen ende baroene, Wonderde sere van desen doene. 2330[regelnummer] Daer pensde menich in sier gedochte, Wanen dat wonder comen mochte. Selc wilde secgen dat, over waer, Dese bene had[den] gelegen daer, Van dat Artur daer over quam, 2335[regelnummer] Doen hem Mordrect sijn wijf nam, Doe hi Luciuse had verslagen (Als wi in die derde pertie gewagen). Dit willense secgen, dat hi daer lande Doen hem Mordret dede die scande, 2340[regelnummer] Dat hine daer te wige bestoet, Ende dat hi daer die ridders goet, Die daer bleven in den strijt Lecgen dede, des seker sijt.
[pagina 2,170]
Weder het gesciede sone dede, 2345[regelnummer] Daer af en wetic gene waerhede, Oft wiet maecte, oft waent quam, Dat es dat ic noyt vernam Anders dan selke doen verstaen, Dat bi Arturs tiden was gedaen. 2350[regelnummer] Ende som wildense secgen overwaer, Dattie wapen, diemen vant daer, Scilt ende helm ende swaerd oec mede, Ende halsberch, Arturs was gerede, Ende datten oec in die hagedochte, 2355[regelnummer] Sijn suster met enen scepe brochte, Wantmen hier vore seit van desen, Doen die strijt hadde gewesen, Daer Mordret in bleef doet, Dat hi doe ginc in enen boet, 2360[regelnummer] Want hi ter doet gewont was, Alsict daer vore van hem las; Ende om dit voer hi na desen In een eylant om genesen, Ende noyt sint vernamen van hem niet, 2365[regelnummer] Dus secgense dat hi hier versciet, Ende in desen hagedochte diere Ward geleit in deser maniere.
[pagina 2,171]

Hoe die coninc vorward trac, ende optie Galoyse vocht .xxxv.(i) Doen dit wonder wel hadde besien Die coninc, trac hi vorwaerd mettien 2370[regelnummer] Met sinen here al dat hi mochte. Dien wech, dien hi gaerne volbrochte Haddi bi dien inde doen comen. Eer hi ten inde quam dede gomen Die coninc, eer hi mochte belagen 2375[regelnummer] Die slote, soe dat hi sonder versagen In haer lant comen mochte. Hier binnen .i. die boetscap brachte, Dat haer here Pierleward Comen waren optie vard, 2380[regelnummer] Alse te stridene jegen den coninc. Om dese sake men wapen[en] ginc Int here met groter geluut, Want si trocken ten woude uut, Besiden der zee tenen velde, 2385[regelnummer] Daer dedense slaen haer getelde.
[pagina 2,172]
Omdat dit velt was scone ende wijt Wildense daer hem leveren strijt. Maer die Galoyse, die dit vernamen, Trocken op enen berch te samen, 2390[regelnummer] Ende en wilde te velde niet comen. Alse die coninc dit heeft vernomen Trac hi met sinen volke vort Tote onder des berges bort. Doen dit sagen die Galoyse 2395[regelnummer] Daden si den Ingelscen groten nose Met haren scarpen gaveloten, Die [si] daer doe nederwaerd scoten, Entie Ingelsce scoten op ward, Maer niet snel en was die vard 2400[regelnummer] Van haren scoten, dat wet wel, Jegen der Galoyse die nederwaerd vel. Dus duerdense daer ene lange stont, So datter menich werd gewont Van den Ingelscen te desen dingen, 2405[regelnummer] Eer [si] achterwaerd van daer gingen. Int leste moestense achter tien, Ende der Galose scoten vlien Want .i. scote, dat verstaet, Die van boven nederwaerd gaet, 2410[regelnummer] Quets te meer, al ongelogen, Dan .x. die opwaerd vlogen,
[pagina 2,173]
Want eer die scoten boven quamen Verloren si haer macht te samen. Om dit moesten[se] wiken daer. 2415[regelnummer] Nochtan, wet, dat overwaer, Al wekense dus, dat si oec daden Den Galoysen grote scaden. Deen taende den andren daren, Gelijc datmen speelt ter baren. 2420[regelnummer] Die van beneden reden opward Dan quamen dander metter vard, Ende liepen neder den berch saen, Ende hebbense aldus wederstaen. Dus streden si so onder tiden, 2425[regelnummer] Dat dus there in beiden siden Toe quam slaende met snelder vard, Daer maecten [s]onderlinge(n) enen scard Die Ingelsce onder die Galoyse, Ende daden hem so grote noyse, 2430[regelnummer] Dat si dan weder moesten keren Op haren berch met groter onneren. Dus haddense daer menigen strijt Daer in verloren so menigen tijt, Die Galoyse, ende scade namen, 2435[regelnummer] Ende so menigen tijt die sticken quamen,
[pagina 2,174]
Dattie Ingelsce hadden die scade. Om dese dinge werd te rade, Die coninc dat hi wilde nu Den berch belicgen, secgic u, 2440[regelnummer] Met sinen here, alom so verre, Dat hem daeraf niene werre, Al scieten si daer neder ward. Dus bleef hi licgende daer gescard, Ende wildense verhongeren nu ter stont 2445[regelnummer] Opten berch, dat si u cont, Dus bleef die coninc met sinen here Licgende daer in die were.
Hoe die coninc die Galoyse scoffierde ende Pirlewaerde vinc .xxxvi.(j) Doen dus hadde gelegen lange Die coninc, quam[en] in bedwange 2450[regelnummer] Die Galoyse, want haer spise Gebrac hem in alre wise, Doen pensden si daer enen raet, Dat si smergens vor die dageraet, Met hare battaelgen nedergaen, 2455[regelnummer] Ende opt deen inde there bestaen, Ende dorbreken ende dorstriken. Dit dadense smergens wel tiliken.
[pagina 2,175]
Heymelike sijn si dus comen, Maer die gene hebbent vernomen, 2460[regelnummer] Die de sciltwachte daden, Nu hadden die Ingelsce hem beraden, Over welke side dat si af gingen, Dat over dander side na dien dingen, Dingelsce souden den berch op gaen. 2465[regelnummer] Ende daer si vore quamen saen, Souden blasen met haren horne, Ende geluut maken om hem te horne, Die bander side waren gelegen. Dan souden siere van achter plegen, 2470[regelnummer] Ende den berch van achter winnen. Doen dus die gene dat bekinnen, Die sciltwachte dade[n] tsamen, Dattie Galoyse nederwaerd quamen, Bliesen si met haren hornen soc, 2475[regelnummer] Ende maecten geluut mede, dat doe Aldat here werd in rore, Ende sloegen optie gene vore. Ende die den berch hadden belaget Van achter quamen daer op gejaget, 2480[regelnummer] Ende bestondense van achter alsoe. Dies worden die Galoyse onvroe, Want van vore met haesten groet Aldat here ten Galoysen scoet,
[pagina 2,176]
Ende hebbense van vore so bestaen, 2485[regelnummer] Dat sijs niet en mogen ontgaen, Want sine mochten niet achterwaerd, Ende over die side waest so bewaerd, Datsi nieweren mochten ontvlien. Alse dit die Galoyse sien, 2490[regelnummer] Settensi hem daer sere ter were, Ende daden scade ins coninc here Harde groet, eersi onder gingen. Pierlewaerd, die al dese dingen Toe brachte in allen kere, 2495[regelnummer] Ende waende in Gales bliven here, Mochti den coninc wederstaen, Hi bleef in den strijt gevaen, Ende onder geslagen sine baniere. Hi werd den coninc geleverd sciere, 2500[regelnummer] Diene daerna onthoefden dede. Vele ander ridders mede Worden in den strijt gevaen; Lettel goed esser daer ontgaen, Sine worden gevaen oft bleven doet. 2505[regelnummer] Doen dit dat lantvolc verstoet, Gaeft hem op den coninc al, Dat onlange geduren sal, Want alse die coninc es van daer En gavense om hem niet .i. haer.
[pagina 2,177]

Hoe die coninc thuswaerd keerde met eren .xxxvii.(j) 2510[regelnummer] Dus heeft die coninc den strijt verwonnen, Entie lande sijn an hem geronnen, Ende hebbene over here ontfaen. Die ridders som liet hi gaen, Die hi hadde gevaen te stride, 2515[regelnummer] Som oec hilt hise bander side Te gisele ende gevaen alsoe, Om datmen sijn gelof voldoe. Te desen stride gesciede scade In beiden siden, ende oec dade 2520[regelnummer] Gescieden daer van prise groet. Ic weet wel datter sloech te doet Die coninc Edeward van Ingelant Meer dan .xx. metter hant. Soe dede oec die Galoys Pierleward, 2525[regelnummer] Eer hi daer gevangen ward Versloech hi der Ingelsce in dat spel Meer dan .x., dat wetic wel. Ander waren daer oec mede, Die daer daden manlijchede 2530[regelnummer] Van beide side herde groet. Die coninc Edeward ende sijn genoet,
[pagina 2,178]
Doen si die dinge hadden bestelt Vanden Galoisen, daer men af telt, Voer hi thuswaerd also saen, 2535[regelnummer] Ende heeft enen anderen pat bestaen, Dan daer hi daerwaerd mede was comen; Want sine liede bebbent benomen, Dat hi dore twout en vare niet, Omdat si dochten mere verdriet 2540[regelnummer] Te hebbene, ende oec mescien, Om die dinc, die si gesien Hadden daer int wout te voren. Dus hebbensi om dit vercoren Enen anderen wech, op dander side; 2545[regelnummer] Des waren daer die menege blide. Op desen wech so hadde oec strijt Die coninc, want ter selver tijt Dattie Galoyse striden quamen Jegen den coninc, soe de[d]e versamen 2550[regelnummer] Die coninc van Irlant oec een here Om Ingelant te doen dere Die wile dattie coninc strede Jegen die Galoise, so waendi mede Trecken in Ingelant sonder were; 2555[regelnummer] Ende doen die coninc met sinen here, Van Irlant, in Ingelant was getogen, So quam jegen hem wel vermogen
[pagina 2,179]
Die coninc van Ingelant welgereet, Ende alsoe die ander bestreet, 2560[regelnummer] Met so stouten moede, sonder waen, Dat hise sciere onder heeft gedaen; Ende die coninc van Irlant vloe Vaste te sinen scepe waerd doe, Ende al sijn volc, dat conde ontgaen, 2565[regelnummer] Vloe te scepe waerd, sonder waen; Ende dander, die daer achter bleven. Hebben alle verloren dleven. Dus wan die coninc den strijt daer, Ende voer te Lonnen waerd daer naer, 2570[regelnummer] Daer hi wel was ontfaen Van alden volke, sonder waen; Omdat hi verwonnen had den strijt Jegen die Galoyse te selver tijt Ende jeden die van Irlant mede. 2575[regelnummer] Hier ombe pleyden sere die stede, Ende waren blide ende dancten sere, Ende sprongen en songen daer sijn ere. Dus festeerden si den coninc. Lange stont na dese dinc 2580[regelnummer] Bleef die coninc in paise doe, Tot dat orloge van Vlaendren toe Comen sal, daer seldi verstaen Van hem noch meer, sonder waen; Maer ander dinge daer vore gaen, 2585[regelnummer] Die gi hier nu selt verstaen.
[pagina 2,180]

Van gescienessen die gescieden .xxx(ix)viij. Onlancs na desen tiden mede, Soe quam op die onvrede Van Philipse van Vrancrike Ende vanden grave, die gelike, 2590[regelnummer] Van Vlaendren, daer men tuscen ginc, Maer yelanc so meer verwar die dinc. Daer was menich perlement gedaen, Dat lettel besloet, sonder waen. Die coninc bemaende den grave mede 2595[regelnummer] Tsinen rade te comen, dies niene dede, Enewerf, anderwerf ende oec mere, Maer die grave dochte sere Loesheit ende verraetnesse met, Ende dit heeft hem dat comen belet. 2600[regelnummer] Dus was langen stont vorwaer Gedinget eert te stride quam daer. Die hertoge Jan was te perlemente, Daermen handelde dese atente, Maer hine wils hem niet sere 2605[regelnummer] Nemen ane in genen kere; Want hi sage eer dorloge nu Dan den pays, dat secgic u,
[pagina 2,181]
Om dattie grave hier vore dede Den hertoge ongetrouwichede, 2610[regelnummer] Daer ic vanden lande van Limborch las, Daer hijs jegen den hertoge was; Nochtan die hertoge had siere dochter, Daerom deet hem vele tonsochter. Om dit sone sprac hi te payse niet, 2615[regelnummer] Ende daerom hijt gewerden liet. Nochtan hordic selve op ene stont, Daer hem an spraken mont jegen mont Die here van Valkenborch ende mede Die here van Kuec, die seide[n] bede: 2620[regelnummer] ‘Here, en leeft nu engeen man, Die dit bat op genemen can, Noch gepaisen tusscen den coninc Enten grave, in ware dinc.’ Dus hordic dat [hi] aldus seide 2625[regelnummer] Tot desen heren alle beide: ‘Laet noch verwerren meer die dinc, Mochtic sien comen dien coninc,
[pagina 2,182]
Te stride jegen den graven Gi, In namer engeen goet bi, 2630[regelnummer] Want ic segt u, sonder waen, Al waric metten enen voet gestaen In hemelrike, ic trocke[n] uut, Om te comene, wet over luut, Daer si beiden souden striden.’ 2635[regelnummer] Doen vraechdense hem in dien tiden Wat hi daer mede meende nu. ‘Ghi heren, seit hi, ic secgt u, Ic soude daer niet te stride varen, Ende besiden houden met mire scaren, 2640[regelnummer] Ende alsi striden souden gaen, Soudic daer tusscen beiden slaen, Ende die dan niet dade minen wille, Hem soudic deren lude ende stille. Dus mochte welgevallen daer, 2645[regelnummer] Dat icker an winnen soude, vorwaer, Meer goets in perlementen, Dan mijn lant .i. jaer soude renten, Ende om dese sake, sonder waen, Latic die werringe vort gaen, 2650[regelnummer] Ende en wils mi niet bewinden Vore dat ic sie hoet sal inden.’ In desen tiden was in Ingelant Een groet tempeest van hagel becant;
[pagina 2,183]
Omtrent Duren, dat bisdom, 2655[regelnummer] Daer worden ontwee geslagen som Die huse vanden hagelstene; Si waren oec groet int gemene, Alse .i. duvency gereet, Si daden oec menigen minsce leet; 2660[regelnummer] Bi Wijnceester op ene mile Werd man ende pard optie wile Met enen dondere doet geslagen. Tere ander stat so was .i. wagen, Ende man ende pard oec daer naer 2665[regelnummer] Enwech gedregen, men wiste waer, Datmer noyt sint af vernam Warwaerd dat hi henen bequam.
Noch van gescienessen (xl).xxxix. In desen tiden gesciede .i. wonder In Gascoengenlant besonder: 2670[regelnummer] Daer ward doe .i. kint geboren, Dat .ii. ansichten hadde voren, Ende .ii. buke, dat verstaet, Maer .ii. voete daert op gaet, Ende .ii. hande sone had dit beide, 2675[regelnummer] Ende alse deen at, so wilde gereide
[pagina 2,184]
Dander drinken, of anders yet. Dicke wile so es hem gesciet, Alse deen weende, dat dander loech. Dit wonder, ende ander gevoech 2680[regelnummer] Sachmen genen wonder doen. Dese selsenheit, die heeft geploen Deen daer jegen dander driven, Diene conde u niemen bescriven. Het hadde vorme na wijf, na man, 2685[regelnummer] Daert af genoechte oec gewan. Deen speelde metten andren daer, Gelijc oft si twee waren vorwaer, Maer wel conden si gebruken niet, Nochtan dicke, daer men toe siet, 2690[regelnummer] Pijnden sijs hem ter meniger tijt, Ende sceen dat siere in hadden delijt. Te Parijs was oec gesint den coninc Philipse een wonderlike dinc, Dit sagic selve oec metten ogen, 2695[regelnummer] Daer ment soude den coninc togen. Man ende wijf toende men(t) daer, Die cume lanc waren, vorwaer, [A]nderhalven voet, dat segic u, Ende si waren van haer ru,
[pagina 2,185]
2700[regelnummer] Gelijc ouden lieden an haer lede. Alle gescepnesse haddense bede, Gelijc dat pleget wijf ende man So sere subtie[l], dat ic ne can U niet geliken en gene figure, 2705[regelnummer] Daer ik u dese jegen feiture. In can[t]geliken genen dingen Van siere subtijlheid sonderlinge: Hande, voete, arme, bene, Waren so cleine, int gemene, 2710[regelnummer] Dat yegewelke in sijn gedochte Daer af wale wonderen mochte. In Aelmaengen gesciede tempeest, Daer die wijngaerd af werd gevreest, Want om Sint Jans misse so vel 2715[regelnummer] Een hagel, die was so fel, Dat hi den wijngaerd in sijn bloyen So sloech, dat hi niet conde groyen, Ende verloren bleef alsoe. Dies was men opten Rijn onvroe, 2720[regelnummer] Ende dier tijt quam oec daer na Vanden wine, alsict versta.
[pagina 2,186]

Van den hertoge, hoe hi te Baren voer .xl.(i) Rechte in dat ander jaer, Die coninc Edeward quam, vorwaer, Uten woude, daer ic af seide, 2725[regelnummer] Daer hi sach die wonderlijcheide, So was in Brabant bliscap groet Over al die genoet Met jostierspele, met andren dingen. Die hertoge oec sonderlingen 2730[regelnummer] Dede spele maken harentare Om vrouwen, om joncfrouwen openbare; Want al die hi conde viseren, Daer hi haers willen met conde anteren, Ende om sinen wille te vorderne met, 2735[regelnummer] Dit dede hi oec al ongelet. Hierom viseerde [hi] [m]enige dinc Die hem dicke met eren verginc, Ende daer hi prijs oec bejagede. Selden hi yeweren iet lange dagede, 2740[regelnummer] En hadde te Brusele gewesen, Ende daer was hi oec in desen
[pagina 2,187]
Dat menne wiste waer hi was. Dit was sijn doen. .i. stuk na das, Sint dattie strijt te Woronc gevel, 2745[regelnummer] So dedi selden yewent el, Dan hi jostierspel antierde, Oft met vrouwen was of tornierde. In desen tiden hebbic vernomen So [w]a[s] oec een spel genomen 2750[regelnummer] Ten Baren, daer menich man Vergaderde, die ic niene can Genomen bi haren namen wel. Die hertoge had genomen dit spel. Waerom hijt nam weetmen wale, 2755[regelnummer] Dies en makic hier geen tale, Maer om vrouwen wille waest genomen. Ende alse die dach bi was comen, Daer op dat spel soude wesen. Soo heeft die hertoge uut gelesen 2760[regelnummer] Die hi hebben wilde allene, Die vromste entie beste gemene, Jonge liede ende valiant. Daer dedi elken maken te hant Ronde clocken, tot .x. wale, 2765[regelnummer] Ende dese wildi dat tenen male,
[pagina 2,188]
Altoes met hem beiden souden, Alsi te spelewaerd varen souden. Te Brusele waren vergadert dese Metten hertoge, daer ic af lese. 2770[regelnummer] Vandaer vorense te Baren waerd, Met scoenre geselscap ter vaerd Ende onderwegen si visieren Hoe si tspel selen antieren; Ende alsi tspel hebben onder gedaen, 2775[regelnummer] Wat si daer na selen bestaen. Hiertoe was elc besworen Vanden hertoge hier te voren, Maer dit was geviseert om niet, Dingen te viseerne eerse gesciet, 2780[regelnummer] Ende dat dan staet in aventuren spele, Die dingen bliven achter vele. So deden oec dit, alsict versta, Als gi horen selt hier na.
Des hertogen Jans doet .vli.(j) Dus es die hertoge ten Baren comen, 2785[regelnummer] Daer dit spel was genomen. Ende die ridders wel vermogen Waren te velde uut getogen, Entie banen gemaect waren, Daer si haer spel souden baren,
[pagina 2,189]
2790[regelnummer] Entie vrouwen entie joncfrouwen, Die daer waren comen tspel beschouwen, Waren daer geordineert na dien, Dat sijt al wel mochte[n] besien, Wiet daer wel of qualijc dade. 2795[regelnummer] Dit was al beset met vorrade. Alst aldus was geordineert, Ende die ridders waren geordineert, Welc jegen anderen josteren soude, Met groter bliscap, met groter vroude, 2800[regelnummer] So heeft die hertoge daer vernomen Van enen ridder die daer was comen. Dese ridder was geprijst so sere, Dat niemen en dorste in genen kere Van hem allen, die daer waren, 2805[regelnummer] Jegen hem ene joeste varen, So goet joestere hiet die man. Dit quam vore den hertoge Jan, Die te hans daer over sende, Ende ontboet, dat hi met genende 2810[regelnummer] Jegen hem josteren wilde Metten spere ende metten scilde.
[pagina 2,190]
Die ridder ontbloet weder saen, Dat hijs niet en wilde bestaen, Want hi ware sijn overhere, 2815[regelnummer] Ende het mochten gaen an sijn ere Mesquame den hertoge enige dinge Vander joesten onderlinge. Om dit so bat hi utermaten Den hertoge, dat hijs hem wilde verlaten. 2820[regelnummer] Die hertoge geloefden doe nadien, Wat hem daeraf mochte mescien, Dat wildi dat vergeten ware: ‘Ende nemmermeer oec hier nare Sone willic dats u vermaent werde, 2825[regelnummer] Des gevic u gewaregen verde, Bi ridderscape ende bi eede.’ Dus heeft hi op dit gelede Die joesten jegen den hertoge ontfaen, Dat hi node heeft gedaen. 2830[regelnummer] Nu hebben si beide speren in hant: Die hertoge Jan van Brabant Reet vaste te genen ward, Entie gene weder met snelre vard, Ende int vergaderen van hem daer 2835[regelnummer] Gesciede dmeeste ongeval vorwaer,
[pagina 2,191]
Daer men nie af horde spreken, Want die gene heeft gesteken Met sinen spere an die hant Den hertoge, so dat brac te hant 2840[regelnummer] Die li[t]sen daer met was gebonden Die manicle; daer in ginc ter stonden Dat spere tusscen, in den arm, Tot inde muus, daer al warm Dbloet ute quam geronnen, 2845[regelnummer] Ende te hant sine gedane begonnen Te verwandelne op ter stat. Sine liede scote te hem na dat Ende droegene vanden velde daer, Maer onlange leefdi vorwaer, 2850[regelnummer] Daerna, hine starf, dat verstaet, Ende oec vergaf hi dese mesdaet Den ridder diet hem had gedaen. Ende tspel bleef oec sonder waen, Entie bliscap van te voren, 2855[regelnummer] Werd verwandelt in rouwen, in toren.
[pagina 2,192]

Van des hertogen sepulturen .xlii.(j) Dus bleef die hertogen te Baren doet, Dat scade was ende jammer groet, Dat so goeden ridder so starf, Die so menige ere verwarf 2860[regelnummer] In striden ende in orlogen. Haddi noch geleven mogen, Alsoe alse hi wel mochte, So wetic wel dat ne dochte Geen prinse, die leeft nu, 2865[regelnummer] Hem geliken, dat secgic u. Sine liede ende sine cnapen mede, Die dreven grote serichede, Ende begadene na sine doct, Ende brachtene met rouwen groet 2870[regelnummer] Te Brucele binnen, dat verstaet, Daer menich jegen hem ute gaet, Die siere doet droeve was. Hets recht, want altoes vor das Brussele eerde ende minde, 2875[regelnummer] Vor al die stede die hi kinde.
[pagina 2,193]
Omdat dit so droveden si te mere. Papen, clerke, met groter ere, Hebben si den hertoge der ontfaen; Ende met processien, sonder waen, 2880[regelnummer] Voerdemen ten Minder Broeder waerd, Daer hi te licgene hadde begaerd, Met groten sange, met groten ere, Ende gaf hem sine sepulture daer In midden den coer, vorden outaer. 2885[regelnummer] .xli. jaer was hi wel out Doen hi gout der doet haer scout. Doen senden die van Brabant saen In Ingelant om Janne, sonder waen, Des hertogen sone, dat hi quame 2890[regelnummer] Ende hi Brabant in hant name. Dese Jan hadde te wive ontfaen Des coninc dochter, hebbic verstaen, Edeward van Ingelant. Binnen desen sloech die te hant 2895[regelnummer] Mijn her Godevard tshertogen broeder, Ende wilde slan[d]s sijn behoeder.
[pagina 2,194]
Maer die te voren wel hadden gewesen Metten broeder verdreeft hi na desen Uten lande ende nam haer goet. 2900[regelnummer] Vele dinge, die ic niene moet Vertrecken werd in Brabant geanteert, Maer int leste werd dit gekeert Van den andren hertoge Jan, Ende hier af bleef hi gehaet vordan 2905[regelnummer] Van sinen oem, heren Godeverden, Omdat hi hem niet liet gewerden. So was heymelijc onder hem .i. nijt. Dit latic nu aldus ter tijt Bliven ende sal u secgen vord 2910[regelnummer] Dinge, die ter jeesten behord.
Van den coninc van Ingelant ende vanden grave van Vlaendren .xliii.(j) In desen tiden, dat verstaet, So nam die grave van Vlaenderen raet Anden coninc van Ingelant, Ende worden beide daer een hant, 2915[regelnummer] Omdat si wilden wederstaen Den coninc van Vrancrike sonder waen. Te gader hebbense dit gesworen, Dat om verdriet noch om toren
[pagina 2,195]
Niet en selen achterlaten, 2920[regelnummer] Dat den andren mach staen te baten. Om dit sende sinen scat uut Die coninc van Ingelant, over luut, In Brabant, in Aelmaengen, in Hollant, Tot allen ridderen diemen vant, 2925[regelnummer] Die hem dienen wil om scat; Ende elken soudi oec na dat, Also vele alse hi was werd, Na die groetheit dat hi verteert. Des graven sone van Hollant, 2930[regelnummer] Die gehuwet werd in Ingelant Ane coninc dochter Edeward, Die om dit te meer ruward Waende hebben anden grave Van Hollant, daer ic nu spreke ave, 2935[regelnummer] Ende sende hem penninge ende scat, Daer hem die grave gelovede om dat Te hulpen jegen Philipse den coninc. Dies hi sint al ave ginc Den coninc van Ingelant, sonder waen, 2940[regelnummer] Ende verbant hem al heymelijk saen
[pagina 2,196]
Metten coninc van Vrancrike. Maer dit vernam doe haestelike Die coninc van Ingelant, die om dat Den grave dit ontboet ter stat, 2945[regelnummer] Dat hi gevaen soude sinen sone Houden, hine dade dat gone, Dat hi hem had geloeft daer vord. Doen dese boetscap die grave hord Ontboet hi den coninc saen: 2950[regelnummer] Doe, dat hi wille, sonder waen, Met sine sone ‘om dat verdriet Sone sta ic u in staden niet.’ Dit liet die coninc den sone verstaen, Ende seide hoe hi hadde ontfaen 2955[regelnummer] Sine penninge ende hem afginge, Ende hem ontboet dus dese dinge: ‘Dat ic met u dade minen wille, Hem ne roec. Nu siet oftic stille Minen wille gecrigen can 2960[regelnummer] Van uwen vader; seldijs mi dan Weten enigen ondanc?’ ‘Here, eest u hier ane belanc, So versta ic dat ic sta tuwen wille, Van mijns vader halven wille lude ende stille,
[pagina 2,197]
2965[regelnummer] Ende dat hem en roec wat gi mi doet, Here, gi sijt dies herde vroet, Doet dat gijt wilt, in saels niet anden, Want ic sta in uwen handen.’ Hier af also als wijt vernamen, 2970[regelnummer] Wiltmen secgen dat irst quamen Die saken toe, dat quam ter doet Die grave van Hollant ende in die noet; Ende dattie coninc oec heymelike Dit dede bedriven ende wiselike, 2975[regelnummer] Soe datmens niet soude verstaen, Dat hire hulpe toe had gedaen. Ander secgen dat om .i. vrouwe quam Datmen hem sijn leven nam, Daer hi met soude hebben te doene, 2980[regelnummer] Die wijf was .i. van sinen baroene, Ende datten diegene daerom lagen Leiden van der stont alle dagen. Noch seitmen ander in Hollant, Daer ic oec bescreven af vant, 2985[regelnummer] Datne Hollanders oec aldaer Secgent ende houdent over waer, Ende dat salic u hier ontbinden, Also alsijt selve bekinden.
[pagina 2,198]

Hoe die verradenesse quam .xl[i]v. Dit maken ons die Hollanders cont, 2990[regelnummer] Dat op .i. Sent Jans avont, Die grave Florens had genomen Enen dach, daer souden comen Die here van Sulen entie sine, Entie here van Amestel, in scine 2995[regelnummer] Waren onderlinge in veeden. Dit wilde die grave paysen ende vreden, Ende dede daer oec so vele toe, Dattie pays ginc vorwerd alsoe Dattie grave gaf .iiii^c. pont 3000[regelnummer] Den here van Hamestel, optie stont, Te hulpen tsiere soenen daer. Herman van Worden, over waer, Ende van Velsen Geraert Waren hier mede wel bewaerd, 3005[regelnummer] Daer dese dinge gesciede alsoe. Doe dit gedaen was so ginc doe Die grave eten binnen Utrecht, Ende doen hi geten hadde recht, Gingen diene wilden vaen 3010[regelnummer] Buten Utrecht heymelijc saen,
[pagina 2,199]
Ende leiden hem dus lage[n] daer. Bider Vecht lach ene, daer naer So lager vord twee te lande. Doen dit gedaen was quam te hande 3015[regelnummer] Die here van Hamestel vor hem gegaen, Ende bat hem, dat hi op soude staen: ‘Ende laet ons varen uter stat B[e]tten.’ Die grave stont op na dat, Ende haestem mede in die vard, 3020[regelnummer] Ende sat op .i. teldende pard, Ende reet aldus uter stede. Daer volgeden hem si achte mede, Van sinen cnapen also saen. Die here van Hamestel, sonder waen, 3025[regelnummer] Ende Herman van Worden, ende Geraerd Van Velsen waren in dese uutvaerd. Doen Herman dies die waerheit vernam, Dat hi biden lagen quam, Reet hi anden grave valiant 3030[regelnummer] Die enen sparwaerd had opdie hant, Ende sprac hem an al openbare: ‘Laet gaen, grave, den sparware.’ Al lachgende hi antworde gaf: ‘Herman, doet u hant af,
[pagina 2,200]
3035[regelnummer] Ende laet minen vogel staen.’ ‘Grave, seit hi, gi sijt gevaen.’ ‘Herman, seit hi, gi donct mi sot, Houdi met mi aldus u spot?’ ‘Nenic, grave, so geve mi God ere, 3040[regelnummer] Gine siet Hollant nembermere.’ Doen stac hi dor den breidel daer Sinen arm. Doe quam daer naer Geraerd van Velsen, ende wilden slaen Met enen sweerde, ende doen saen; 3045[regelnummer] Maer dat benam hem Harman. Hi wildem meer pinen doen an, Ende woude bat colen sinen moet. Om dit benam hi hem daer die doet, Dus vordine henen daer hi woude. 3050[regelnummer] Die here van Amestel quam also houde, Ende sprac of hijs en wiste niet: ‘Herman, wat hebdi hier bespiet?’ ‘Here, dat ic u lange heb geseit: Nu mogedi ende ic onse leit 3055[regelnummer] Op hem wreken, tonsen wille.’ Die grave sweech doe herde stille, Ende werd bevaen met rouwen groet, Hi pensde wel hi waer doet.
[pagina 2,201]

Hoe men den grave leide gevaen .xlv.(j) Te [M]euden vorden sine vordane. 3060[regelnummer] Daer sprac Herman den grave ane: ‘Her grave, seit hi, gedinct u iet, Wat hier vormaels es gesciet? .vii. jaer hildi gevaen Den here van Amestel, oec, sonder waen, 3065[regelnummer] Haddi nu mijns goeds verdreven, Maer dat gi Janne namet dleven, Geraerds neve van Velsen hier voren, Dat sal doen die meeste toren.’ ‘Herman, sprac die grave saen, 3070[regelnummer] Dat ic hem dede thoeft af slaen, Dat was om dat hi overdaet dede: Hi sloech enen doet binnen vrede,
[pagina 2,202]
Te Leiden, vor mijns rechters ogen. Die rechter moest oec gedogen, 3075[regelnummer] Die van hem ene wonde ontfinc. Had u wonder datmenne vinc, Ende daer over recht, alst sculdich was? Herman, dat ic u verdreef vor das, Gi wet wel, gi hads verdient; 3080[regelnummer] Gi street op mi ende op mine vrient, Ende woud mi quetsen entie mine, Om dat dedic u die pine. Die here van Amestel wilde oec verslaen Mine liede, ende mede vaen, 3085[regelnummer] Doen werd hi selve gevaen int inde; Maer in leiden in genen ellinde, Maer ic hilten hoveschelike. Ende al dit hebbic vriendelike Jegen u allen gebetert hier voren.’ 3090[regelnummer] ‘Swijcht, wine willens nember horen.’ Doe daden sine spannen saen In yser vaste, sonder waen. Daer lach hi dus dien nacht also, Tnachs quam hem een evel toe, 3095[regelnummer] Dat men dlancevel noemt, Daer hi sere af ondercoemt.
[pagina 2,203]
Hieraf dreef hi pine so groet, Datmen ontspien dor die noet. Des ander dages alsi souden eten, 3100[regelnummer] Botre ende broet, wildijt weten, Was hem daer te voren bracht. Broeder Peter, die wel bedacht Was vandes graven doene, Sijn biechter was oec die gone, 3105[regelnummer] Hi quam oec des ander dages daer. Doen bat die grave Herman daer naer Oft hi sine biechte most spreken. Daer werd hem sijn biechtere saen ontsteken, Ende van hem .i. wech gejaget. 3110[regelnummer] Om dit werd te meer versaget Die grave, ende bleef in rouwen groet, Ende in vresen vander doet. Echt sprac hi: ‘Herman, doet mi verstaen, Magic met enigen goede ontgaen?’ 3115[regelnummer] ‘Neen ghi, sprac Herman, Ghi moet sterven.’ Doe brachti an Den grave vor ogen enen brief: ‘Besiet dese zegel, dit ongerief
[pagina 2,204]
En hebbic allene niet beraden: 3120[regelnummer] Dese sele sijn delechtech uwer scaden.’ Dit mestroest den grave noch mere. Enen cnape riep doe Herman sere: ‘Ganc ende doe gemac den grave, Wasch hem sijn hoeft: met gerste cave 3125[regelnummer] Soutu dan sijn haer wel wriven, So datter die lemen vast in cliven, Ende gordene dan mettere linen, Ende laten dogen discepline, Ende dese bloc soude sijn orcossen wesen, 3130[regelnummer] Dus sal hi van siere siecheit genesen, Daer hi af es in dole nu.’ Dus moeste die gene, dat secgic u, Den grave begaven oec [daer naer], Al waest hem te doene sw[aer]. 3135[regelnummer] In desen verdriete, in deser armoeden, Lach Florens die grave in hoeden Van hem allen, sonder scouwen, Twee nachte ende meer, in groten rouwen.
[pagina 2,205]

Hoe die Vriesen over quamen om den grave te bescuddene .xlvi. Die Vriesen die dit hebben vernomen, 3140[regelnummer] Ende over dwater som sijn comen, Om den grave te lossen dare. Des werd Herman sciere geware, Ende sprac: ‘Gi heren, wats u raet? Mi donct, dat hier gescepen staet: 3145[regelnummer] Bliven wi langer, wi sijn verloren, Op dit huus, ic segtu te voren, Want hier comen onse viande, Beide te water ende te lande; Mi donct wesen die beste raet, 3150[regelnummer] Die den meester, die hier staet, Voren haestelijc tere ander stede, Daer wi mogen sine lede Binden ende pinen, dat verstaet.’ Dit dochte hem allen een goet raet, 3155[regelnummer] Ende bondene vaste metter spoet, Op .i. part dat was bore goet; Oec seidemen dat [s]i die vinger sine Opspleten tot siere ander pine, Op aventure, oft hi ontbonde, 3160[regelnummer] Dat hire genen troest ane vonde.
[pagina 2,206]
Ende enen grawen roc dedense hem an. Dus voerdense wech den edelen man. Nu hord vanden Vriesen vord: Daer was .i. onder, hebbic gehord, 3165[regelnummer] Die Clais die Grobbere was geheten, Ende was een cnape wel vermeten, Ende dese had oec des graven cleder, Ende daerom waest hen vele te leder. Hi sprac den Vriesen aldus ane: 3170[regelnummer] ‘Mi donct dat beste na minen verstane, Dat wi die wegen belecgen saen, Dan dat wi thus vore bestaen, Want si selen den grave ter[e] ander stat Voren, ende daer moge[n] wi te bat 3175[regelnummer] Opten wech den grave gewinnen, Da[n] van den huse beleide[n] wise daer binnen.’ Dus daden si daer sinen raet, Ende onlancs daer na, dat verstaet, Brachten si den grave aldare, 3180[regelnummer] So dats die gene worden geware. Doen sprac .i. Vriese, ende was blide: ‘Gi heren, sta wi op met nide, Ende laet ons teken nu geven Onsen vrienden ende onsen neven,
[pagina 2,207]
3185[regelnummer] Want onse here die comt ginder.’ Si daden teken meer ende minder Ende scoten op met hare scare. Des werd Herman oec geware Ende seide: ‘Gi heren, nu siet, 3190[regelnummer] Ginder comt op ons .i. michel diet: Het sijn viande, na minen wane, Si hebben wille ons te bestane. Wine connen den grave niwer bringen, Hi moet al hier voresingen.’
Van des graven Florens doet.xl[vij].(ij) 3195[regelnummer] Nu sprac: ‘Hets meer dan tijt, Doet dat gi sculdich sijt, Geraerd van Velsen, ende wreket Uwen neve, datmer af spreket Emmermeer van uwer wrake; 3200[regelnummer] Dan mogedi irst sijn te gemake.’ Gerard nam tswaerd met beiden handen, Ende waende den grave toten tanden Hebben geslagen in sijn hoeft. Dits die waerheit, dies geloeft: 3205[regelnummer] Van desen slage ward vervard Van Hollant des graven pard,
[pagina 2,208]
Ende scoet doe an ene side Neder, vore dien slach, tien tide. Dus nam dat swaerd te[n]er snede 3210[regelnummer] Den grave beide sijn hande mede. Doen sprac die grave: ‘Herman, ay mi, Des en haddic niet bemoet opti, Dat kinne God, diet wel weet, Dattu mi sou[t]s sijn dus wreet.’ 3215[regelnummer] Dit was dleste word dat hi seide. Si voren op hem sonder beide[n] Ende sloegen daer den grave doet; Oec viel dat paert in enen sloet, Ende gaven hem daer tien stonden 3220[regelnummer] .xxii. dorgaende wonden. Hermans cnape .i., Diderijc, Van felheiden was cume sijn gelijc, Ende Geraerd van Velsen ende noch een, Dese drie en sparde groet no clene 3225[regelnummer] Den grave van Hollant daer hi lach. Daerom vorense alsict secgen mach: Want si [achter] die ander bleven, So lange, datsi .ii. haer leven Moesten laten ende bliven doet. 3230[regelnummer] Oec ontfinc ene wonde groet Geraerd van Velsen daer ter stede, Nochtan ontreet hi daer mede. Die .ii. doedde sette men opt rat, Al waest den grave lettel te bat.
[pagina 2,209]
3235[regelnummer] Om dit ic die Vriesen prise: Si hieven op in droever wise Den grave, haren gerechten here, Ende vordene wech met wene sere. Dus es die grave bleven doet, 3240[regelnummer] Dat was sinen vrienden scade groet, Aldus doent die Hollanders verstaen, Entie Vriesen oec, sonder waen, Ende en willen niets anders secgen, Dat mer iet toe soude lecgen, 3245[regelnummer] Dat elre af yewe[n]t quam Dat haer grave die doet nam, Dan dit oesoen ende dese raet. Alsoe alst hier gescreven staet; Ende ic laet mi oec genoegen wel, 3250[regelnummer] In strider niet jegen, al wistic iet el, Dit gesciede in ons heren jaer .XII^C. ende .XCVI. vorwaer. Niet lange daerna so quamt int lant Sijn sone, die woende in Ingelant, 3255[regelnummer] Maer onlange was hi daer verheven, Hi werd oec, seide men mi vergeven, Ende liet jonc dat leven sijn. Dus latic van hem dat spreken mijn, Want en gere daet en plach 3260[regelnummer] Daermen yet af secgen mach.
[pagina 2,210]

Van dingen die gescieden .xl[ix]viij. Doemen screef dat jaer ons heren .XII^C. ende oec meren .VI. ende .LXXXX. ende oec niet al, Omtrent kerstdach gesciede ongeval 3265[regelnummer] In Vrancrike al tote Parijs. Want regen, des sijt wijs Viel daer omtrent so groet, Dat hi menigen dede groet noet. Oec was die Seine so overcrachtech 3270[regelnummer] Ende van water oec machtech, Datse niet mochte wederstaen, Sine braect a[l]op, sonder waen, Dat in haren loe[p] was geset. Die berge oec, die quamen met 3275[regelnummer] Van boven gevlogen nederwaerd, Tot in die Seine, met snelre vaerd, Met rosche, met risere algeheel, Gelijc oft waer een casteel, Dit quam vliende van Orliens waerd. 3280[regelnummer] Die brucge te Parijs, die sonder ruwaerd Al tote noch hadde gestaen Moste hier met inden gront gaen,
[pagina 2,211]
Die van niwes gemaect was, Ende so starc van stene, sijt seker das, 3285[regelnummer] Dat wel sceen ere ha[r]de wonder Dat selken brucge mocht gaen onder. Oec alle die huse, die daer op stoeden, Gingen onder metter vloeden. Daer werd vele goets verloren mede, 3290[regelnummer] Want daerop woenden rike goutsmede Ende wisseleren ende apotecarise, Die alle verdronken in dere wise, Want so vollijc was dit gedaen Met enen s[t]ote, sonder waen, 3295[regelnummer] So dats hem niemen gewachten conde, So saen waest daer al te gronde. Oec ene vrouwe van Grampont, Die daer was herde name cont, Om dat si so herde [s]coene was, 3300[regelnummer] Oec dochte mi selven wel das, Want icse menichwerf heb gesien. Dat si die scoenste was van dien, Diemen vonden hadden int lant. Om .ii. dinge was si wel becant, 3305[regelnummer] Deen was om datsi scoen hiet, Ende dander om datse haer joyen liet. Ende recht oec op deser stont, Dattie brugge viel inden gront,
[pagina 2,212]
So was .i. ridder met haer gemene 3310[regelnummer] In haer camer, beide allene, Ende also daer si hadden dese bliscap Verdronkense beide in haer gemeenscap. In Hollant was oec tempeest mede, Ende in Zelant, in selke stede 3315[regelnummer] Waren die dike oec te broken, So datsi daer worden beloken Met watere, dat hem scade dede. In Aelmaengen gesciede oec mede Scade van enen regene groet, 3320[regelnummer] Want die Denouwe overscoet, Ende somege dorpe daer verdranc, Daer dat water nam sinen ganc. Nu willen weder ten jeesten gaen, Daer icse hier voren liet stille staen.
Van den coninc Adolve van [N]assau ende van Albrechte [.l.](xlix) 3325[regelnummer] Doen Adolf coninc had gewesen Onlangen tijt, so wilde desen Ontsetten Aelbrecht van Oestrike, Ende wilde an hem trecken conincrike. Dese was stout int orloge, 3330[regelnummer] Ende hiet Alebrecht metter ere oge.
[pagina 2,213]
Die coninc [Ru]dolf was oec sijn vader, Die vor desen was coninc algader. Om dat so wilt oec Alebrecht sijn. Hi leide coninc Adolve enen t[e]rmijn, 3335[regelnummer] Daer hi op striden wilde gereet Omt conincrike, hoe soet geet. Hi hadde scat gegadert groet, Dien hi den oestheren boet, Die oec gerne namen den scat; 3340[regelnummer] Want si sijn geconstumeert in dat, Dat hem en roec watsi beginnen Op dat sire scat met mogen winnen, Eest recht oft eest onrecht, Si bestaen mede tgevecht. 3345[regelnummer] Dits haer zede ende haer aert. Hiermet Alebrecht orlogen vart Op Adolve, die niet was so rike, Al was hi coninc, sine gelike, En was hi niet van scatte groet, 3350[regelnummer] Hier om haddi wederstoet. Haddi mogen geven alse wel Alse dander dede, hem waer sijn spel Bat vergaen daent nu dede. Want selc, die nu oec onvrede 3355[regelnummer] Ende orloge de[de] ende op hem vacht, Hi hadden met gelde wel gesacht.
[pagina 2,214]
Dus eest nu in die werelt wijt, Vrienden sijn te derre tijt Met gichten al te maken nu. 3360[regelnummer] Het gaet een al af, dat segic u, Hetent mage, hetent vrient, In dien dat hem een ander dient Vanden scatte na haren begaren, Si laten magescap ende vrienscap varen, 3365[regelnummer] Ende volgen den gelde sonder waen: Dits jammer dat aldus moet staen In die werelt alst nu steet, Daer deen den anderen dus af geet, Om gel[d]s wille ende om miede, 3370[regelnummer] Nochtan eest aldus, alsict bediede, Al dore die werelt, alsict versta, Alse gi horen selt hier na, Van desen .ii. heren groet, Hoet gelt den enen bracht ter doet.
Des coninc Adolfs doet, ende hoe hi was bedrogen .l(i). 3375[regelnummer] Doen Adolf sach dat Albrecht Op hem began aldus tgevecht, Bejagedi vriende daer hi mochte, So dat hi te velde brochte Van sinen magen .i. coenroet. 3380[regelnummer] Hem hadde geloeft oec dese genoet
[pagina 2,215]
Te hulpen, die ic u noemen sal, Met besworen eede al: Die biscop van Coelne, die here, Ende oec die biscop mede van Triere, 3385[regelnummer] Entie biscop van Mense der stede. Op dese was hi te stouter mede, Want elc hadde van desen heren Een deel volx in siere weren. Om dit trac hi doe overluut 3390[regelnummer] Met sinen volken te velde uut, Ende Alebrecht die quam bander side Jegen Adolve daer te stride, Die niet so vele volx en brachte. Ende Adolf, die hier op nu dachte 3395[regelnummer] Ende besach wel Alebrechts scaren, Datter vele min volx in waren Dan in die sine, om dese sake Was hi blide ende wel te gemake, Ende trac also vaste vord. 3400[regelnummer] Maer Alebrecht, die daer vore sijn bord Anders sins hadde berecht An dese biscoppe, daer men af sprect, Met groten gichten heymelike, Quam jegen Adolve stoutelike, 3405[regelnummer] Ende began dat striden daer. Aldus drongen si[n]e scaeren naer
[pagina 2,216]
Met stouten moede herde groet. In beiden siden waren ridders goet, Die sere vochten op dien tijt. 3410[regelnummer] Ende alse gevest was die strijt, So datter was geen achterkeren, Doen trocken bander side dese heren, Also alst vore besproken was, Die biscop van Coelne, sijt seker das, 3415[regelnummer] Ende van Mense, ende van Triere. Doe sprac die coninc Adolf sciere: ‘Ay, verrader quaet ende groet, Ghi hebt mi bracht hier ter doet, Ende haddic mi niet verlaten met 3420[regelnummer] Up u, ic haddi mi bat beset Te desen stride, dan ic nu dede. Mijn lijf hebdi hier oec mede Mi benomen enten minen, Die hier met mi striden ende pinen. 3425[regelnummer] U quade valsceit, die gi nu doet, Moet God noch wreken, dor oetmoet, Over u, in corten tiden.’ Doe sweech hi stille ende ginc striden Met erren moede vreselike. 3430[regelnummer] Ende Alebrecht van Oestrike, Overmids die hulpe, die hem wies, Haddi vanden stride den kies, Want die andere versageden hem seren, Alsi dese up hem sagen keren,
[pagina 2,217]
3435[regelnummer] Alst oec geen wonder was, Alebrecht die sloech doe inden tas Met sinen lieden, tot daer hi quam, Daer hi den coninc Adolve vernam, Die sere onder was gedaen. 3440[regelnummer] Dus gingensi daer op hem slaen, So dat sine velden, ende sloegen doet, Ende siere liede .i. groet conroet Bleven daer verslagen saen, Ende dander sijn in hant gegaen, 3445[regelnummer] Want sijt niet en conden verweren, Om dit anegingense dminder deren.
Vanden selven meer .li(i). Dus werd Adolf verslegen daer Met verraetnesse over waer, Ende dat daden dese valsce heren, 3450[regelnummer] Die hem setten in dat keren Doe die strijt begonde saen. Alse dese strijt dus was vergaen Trocken an Alebrechte die heren al, Om dat hi hier hadde tgeval, 3455[regelnummer] Dus eerst, (die wille hoedem dies). Die toren heeft ende oec verlies, Wie dat es, eest dwijf of man, M[et] heme en wilt niemen dan,
[pagina 2,218]
Maer diet geval heeft ende blijft boven, 3460[regelnummer] Dien gaen si dan alle loven Ende smeken ende hem ondercrupen, Vor hem nigen, vor hem si s[t]upen, Ende bieden hem haren dienst sere, Ende secgen: ‘Ik wil gi sijt mijn here.’ 3465[regelnummer] Maer ginct met hem yet qualike So dadense een ander die gelike, Die desen verwonne(n) ende onder brochte. Dits een vele evel gedochte Van enen die kersten soude heten. 3470[regelnummer] Also daden dese valsce propheten, Coelne, Mense ende Triere, Die gekeert waren dus sciere An Alebrechte om miede, om gelt, Ende die Adolve met gewelt 3475[regelnummer] Hadden geloeft te hulpen doe. Hier en verlietic mi nemmermere toe, En gere doget meer sekerlike, Ic gelove van hem die gelike Mi te doen, ginct anders dan wel, 3480[regelnummer] Tselve, dat hem an A(n) dolve gevel.
[pagina 2,219]
Ic wil dat wel, bi onsen Here, Datmense vor(s)e min no mere, Alse Alexander die gene dede, Daermen in deerste pertie af sede, 3485[regelnummer] Die Dariuse sijn leven namen, Sine wedersake, ende si hem tsamen Quamen met groter bliscap jegen, Ende seiden si hadden doet verslegen Sinen groten viant Darius. 3490[regelnummer] Doen sprac hi te hem aldus: ‘Quadien ende valsceren groet, Dat gi hebt geslagen doet Uwen gerechten here nu Seldi ontgulden, dat secgic u. 3495[regelnummer] Want dat gi hem daet, Godweet, Vermoedic mi van u gereet.’ Doen dedise ontliven saen. Dus woudic dat hier waer gedaen Over dese biscop, die valscelike 3500[regelnummer] Verrieden den coninc van haren rike. Dademen nu, Godweet, na dien, Men soude verradens die min plien,
[pagina 2,220]
Ic wilt oec wel, bi mire wet, Datmen elken goude met. 3505[regelnummer] Dus es Alebrecht boven comen Ende hevet dlant te hem werd genomen, Alsic hier na sal doen verstaen. In desen tiden sachmen staen Ene comete ontsachgelike 3510[regelnummer] Tuscen Vlaendren ende Vrancrike, Die drie rayen ute warp, Vore breet ende achter scarp. Deen raye sceen jegen Ingelant, Ende dandere jegen Vrankelant. 3515[regelnummer] Entie derden te Vlaendren werd: Aldus so was gedeelt die sterd. Gi hebt dicwilen horen visieren Wat sijn der comete manieren: Honger, sterfte ende verslachtinge, 3520[regelnummer] Dit sijn der cometen dingen Int lant daer si werd gesien, Daer haer rayen henen tien.
Vanden grave van Vlaendren ende den grave van Henegouwe .lii(j). In desen tide rees orloge Tuscen dese prinsen hoge, 3525[regelnummer] Van Vlaenderen ende van Henegouwe, Nochtan soudense sijn getrouwe,
[pagina 2,221]
Want si waren gemage na. Grote gaderinge, alsict versta, Maecten si nu, alst wel sceen. 3530[regelnummer] Te Geroutsberge lach die een, Ende die ander lach te Lessine. Mer die grave van Vlaenderen in scine Lach daer met vele mere macht [D]an daer die ander hadde bracht. 3535[regelnummer] Hi lach ende dede cost wel groet, Dat hem lettel goed bescoet. Also alsict heb nu vernomen So waren dus die Maselanders comen Den grave van Vlaenderen te helpen daer. 3540[regelnummer] Die grave van Loen quam daer naer, Die here van van Heymsberge mede. Dese lagen alle binnen der stede Te Geroutsberge met gewout, Daer die grave haren cost al gout. 3545[regelnummer] Ende die van Vlaenderen lagen te velde Int scone coren, daer haer getelde In waren geslagen wijt. Dit was in den somertijt. Dat coren daer harde scone stoet, 3550[regelnummer] Datmen sere trat onder voet. En geseide u niemen openbare Die bliscap, diemen [d]reef aldare
[pagina 2,222]
Onder der Maselanders here, Want si hadde[n] wel haren gere 3555[regelnummer] Van wine ende van goeder spisen; Dit es al dat si sere prisen. Oec sijn si so overtellich daeran, Dat se vervullen en can geen man. Hets so ludech almeest dat quaet, 3560[regelnummer] Dat en roect wat ane gaet: Eest vechten of morden of roven, Indien dat si den buuc verscoven Mogen vervullen ende gelt winnen. Hier om si menige ondaet beginnen, 3565[regelnummer] Eest oest, eest west, eest zuut, eest nort, Waer dat van stride secgen hort, Darwaerd varet hem aventuren. Dus lach die grave met desen geburen, Die niet els en daden daer, 3570[regelnummer] Dan ene he[e]rscouwinge, overwaer, Doen si daer lange hadden gelegen. Si moesten doch yewent plegen. Dese herescouwinge, hebbic verstaen, Was daer opt velt gedaen, 3575[regelnummer] Dat daer ane Geroutsberge leet, Daer men te Lessine waerd geet. Ende doe werd daer Lessine ontsteken Van ribauden, wildijt weten,
[pagina 2,223]
Ende doemen den brant sach oec daer, 3580[regelnummer] Werd daer versaecht menich vorwaer. Men riep int here: ‘Die viande comen!’ Ende binnen dese heeftmen vernomen Dat ribaude hebben gedaen. Doen werd daer menich, sonder waen, 3585[regelnummer] Cone van daden ende groet van worden, Doen si dit dus secgen horden. Int leste den grave der cost verdroet, Ende liet varen al dat coenroet, Ende liet aldus daer stille staen. 3590[regelnummer] In secgene waren sijs gegaen. Maer sine droegen niet wel overeen. Hier na seldi vandesen tween Graven horen mere dinc, Over Alebrechte den coninc. 3595[regelnummer] Daer ic sal spreken van sinen saken. Ende hier met willic .i. inde maken Vanden derden boeke saen Der vifter pertien, sonder waen.

Vorige Volgende

Hier begint die derde boec vander vifter partien

Hoe die grave van Assau coninc ward. I.

Vanden parlemente dat om Limborch was, hoet weder began. ij.

Hoe Woronc belegen was entie biscop van Coelne hem gaderde. iij.

Hoe die biscop hem scarde ende sine hulpe entie hertoge daer jegen. [iiij.]

Hoe die battaelgen vergaderen opden hertoge. v.

Hoe die strijt te Woronc began. vi.

Vanden rove die si waenden hebben gewonnen daer. vij.

Hoe die van Lusselenborch op heren Godevard reet. viij.

Haren Walravens doet, ende ander dinc. ix.

Des graven doet van Lusselborch. x.

Hoe die biscop van Coelne ward gevaen. xi.

Hoe die biscop gevaen ward, ende ander dinc. xij.

Hoe die grave van Gelre gevaen ward. xiij.

Hoe her Walraven onder quam. xiiij.

Hoe die vanden Berge vochten ende al vingen, doen si sagen datten hertoge wel in hant ginc. xv.

Vanden Scafedrieschen ende van Witham. xvi.

Hoe die strijt gehint was. xvij.

Vander heren love van Brabant. xviij.

Noch vander heren love. xix.

Van den genen die ridders waren gemaect haer prijs. xx.

Hoe die heren scieden, ende die dode waren begraven. xxi.

Vanden coninc Edewarde van Ingelant, ende die Galoyse .xx[.]ij.

Van enen borne, die si daer vonden inde middenwerde, dienen hiet der aventuren borre .xx[v].iij.

Hoe die borre niemen dorste nopen dan die coninc .xx[vi]iiij.

Hoe die coninc sinen viant vernam heymelijc in genen woude .xx[vij]v.

Hoe die coninc vinc den [ridder] ende den cnape .xxvi.(j)

Hoe die coninc vort trac met sinen here ende enen scilt vant an enen boem hangende .xxvii.(j)

Hoe die scilt ward genoept van enen maten man .xx(ix)viij.

Wat wondere datsi vonden meer .xx(x)ix.

Hoe die coninc een helm noepte ende een sweerd .xxx.(i)

Hoe si enen halseberch vonden .xxxi.(j)

Hoe die halseberch af was gedaen ende oec geproeft .xxxii.(j)

Hoe die coninc vorwaerd trac .xxxiii.(j)

Van enen hole datsi vonden .xxx[i]v.

Hoe die coninc vorward trac, ende optie Galoyse vocht .xxxv.(i)

Hoe die coninc die Galoyse scoffierde ende Pirlewaerde vinc .xxxvi.(j)

Hoe die coninc thuswaerd keerde met eren .xxxvii.(j)

Van gescienessen die gescieden .xxx(ix)viij.

Noch van gescienessen (xl).xxxix.

Van den hertoge, hoe hi te Baren voer .xl.(i)

Des hertogen Jans doet .vli.(j)

Van des hertogen sepulturen .xlii.(j)

Van den coninc van Ingelant ende vanden grave van Vlaendren .xliii.(j)

Hoe die verradenesse quam .xl[i]v.

Hoe men den grave leide gevaen .xlv.(j)

Hoe die Vriesen over quamen om den grave te bescuddene .xlvi.

Van des graven Florens doet.xl[vij].(ij)

Van dingen die gescieden .xl[ix]viij.

Van den coninc Adolve van [N]assau ende van Albrechte [.l.](xlix)

Des coninc Adolfs doet, ende hoe hi was bedrogen .l(i).

Vanden selven meer .li(i).

Vanden grave van Vlaendren ende den grave van Henegouwe .lii(j).