Darrenslacht

[p. 43]

Linkerpaneel

Zwarte handen hadden ze. Grote zwarte reuzen met elk vijf enorme vingers. Die vingers leken op de fossielen, die ze uit de diepe zakken van hun zwarte werkpak harkten en uitdeelden onder de kinderen, die aan de brugtrap stonden te wachten.

‘Hier, Joep, heb je wat voor je verzameling. Liggen er toch bergen van beneden.’

Ze vroeg zich af of vingers gevormd worden door het materiaal waar je mee werkt. Die van haar opa leken op stevige rookworsten. Soms hadden zijn vingers bruine vlekjes van geronnen varkensbloed. Als ze ging kijken in de slagerij aan de Geleenstraat, lachte hij om haar als ze gruwde van de aanblik van het lillend varken, dat zijn leven nog natrilde om plotseling doodstil te blijven hangen.

‘Ik dood ze met mijn blote handen, net zoals ik hem zal wurgen als hij ooit mijn pad kruist. Tot in het derde geslacht zal ik ze uitroeien, zijn zonen en dochters. En zolang hij zich verstopt, oefen ik op varkens.’ Beheerst legde hij zijn handen om de varkenshals. ‘Dichtknijpen zal ik zijn strot.’

Ze had geen flauw benul waarom hij zo'n hekel had aan varkens. Of gaven zijn woorden zijn vingers een andere opdracht?

Opeens zag ze de vingers van meester Grootjans voor zich, vorig jaar in de laatste klas van de lagere school. Witte krijtstompjes had hij, zo bleek en breekbaar. Zijn vingers schreven voorbeeldletters in de lucht bij het schoonschrijven. En ze vertelden mee over de arme negerkindjes in Afrika, klaargestoomd voor de hel, maar op het laatste nippertje gered door zuster Noël, een Nederlandse missiezuster, die ervoor

[p. 44]

zorgde dat ze niet hoefden te branden in de eeuwige pekstroom.

‘En die mijnwerkers, op een paar goede huisvaders na, die wildemannen, die zatlappen, die komen wel in de hel. Ik hoop dat ze genoeg steenkolen hebben, daar in de hel, voor al dat gespuis.’

Nieuwsgierig geworden door zoveel kwaadheld, had ze pas een paar maanden later de stap gewaagd, voorzichtig omkijkend om ontdekking door haar moeder te voorkomen. Ze was langs de Royal-cinema gelopen en voorbij het Gezellenhuis. Nu stond ze onopvallend met haar rug tegen de ruit van café Steyns.

‘Dag Finy’, zei het mager joch dat achteromkeek, ‘Kom je ook je vader afhalen?’ ‘Nee, Joep’, antwoordde ze, ‘Mijn vader werkt in Frankrijk.’ De oude magische zin zat nog altijd als een litanie vastgeklonken. ‘Nee, mijn vader werkt in Frankrijk.’ Haar moeder had dat uitentreure met haar gerepeteerd. ‘Mijn vader werkt in Frankrijk. Hij werkt in Frankrijk.’ Als een ronddraaiende gebedsmolen. ‘In Frankrijk.’

De magie van deze toverzin beschermde haar tegen lastige vragen. Als ze dat antwoord gaf, keek iedereen vol bewondering. Ze wist na al die jaren wel waar Frankrijk lag, maar twijfelde eraan of hij daar werkte. Anders was hij wel op vakantie gekomen en had voor haar nogablokken uit Montelimar meegenomen. Zelfs geen ansichtkaart met de Eifeltoren had hij geschreven. Niets.

Elke keer als Charles Krutzen, de postjongen, zijn dagelijkse rondgang deed, stond ze hem bij de deur op te wachten. ‘En, geen kaart uit Frankrijk?’ vroeg ze dan hoopvol. Steeds zei Charles dat het hem speet, dat hij nooit kaarten voor haar

[p. 45]

had bezorgd. Hij liet het pakketje zien dat hij in zijn postzak meezeulde, ‘Voor Boumans in de Willemstraat. Ik weet niet uit welk land dit pakje komt, maar op deze groene postzegel staat 5en en op die paarse ioen.’ Hij glom toen hij het haar kon uitleggen. ‘Ik vraag aan mijnheer Boumans of ik ze mag hebben.’ Ze keek aandachtig naar de effen papiertjes maar was teleurgesteld dat hij dat gezegd had, van die post uit Frankrijk die nooit aankwam. Moeder kreeg nooit post.

Plotseling schetterden de sirenes, kreunde de schacht van de Oranje Nassaumijn 1 onder het gewicht van de omhoogkomende liften. De menigte moeders en kinderen voor de voetgangersbrug werd onrustig. Het was bijna vier uur en het was vrijdag.

Verwensingen klonken tegen de lichtgrijze hemel en de houten brugplanken begonnen te dansen met de honderden mijnlaarzen. Zien kon ze weinig, maar het geschreeuw van de tientallen vrouwen om haar heen vervulde haar met angst. ‘Hé, Hub, hier met dat loonzakje. Denk je dat je alles kunt verzuipen.’ ‘Albert, godverdomme, dat geld is voor mij en de kinderen. En vlug een beetje, anders krijg je zelfs die zuipgulden niet. En zorg dat je niet als een dronken varken thuiskomt.’

De verre echo van dit ritueel had ze elke vrijdag thuis meegekregen, op de Stationstraat 55. Daar haalde ze de naden uit de jurken en knipte met een knoopschaar knoopsgaten.

‘Concentreer je, Toet, kijk naar je werk en luister niet naar dat koelpietenkabaal.’ Haar moeder noemde haar Toet, iets wat ze afschuwelijk vond. ‘Noem me zo nooit waar mijn vriendinnen bij zijn,’ had ze gesmeekt, ‘Mijn naam is Finy!’ ‘Ja, ja,’ had haar moeder geantwoord, ‘Finy is de naam die híj jou gegeven heeft, naar zijn moeder, tegen mijn wens.’

[p. 46]

‘Laat je nooit daar zien, bij dat volk daar,’ ze wees in de richting Gezellenhuis en loopbrug, ‘dat is ons soort mensen niet, die buitenlanders.’

Toet, werk door, die jurk voor mevrouw Schunck moet nog voor zondag af.’

Deze vrijdag had ze aan haar moeder kunnen ontsnappen door voor te wenden dat ze naar Marga, haar vriendin op de Schoutstraat in het Eikenderveld moest om Katholieke Illustraties op te halen. Ze knipte daaruit foto's van grote gezinnen. Vooral de foto van vorige week had haar getroffen. Vader Vonk, uit Noorden, bij Uithoorn, stond pontificaal met zijn 23 kinderen afgebeeld. De oudste dochter had zelf al enkele kinderen. En twee dochters hadden hun roeping gevolgd en waren in het klooster ingetreden. Bij de Franciscanessen. De moeder ontbrak op de foto omdat ze in het kraambed lag van de vierentwintigste.

Keurig hing ze alle foto's op. Haar slaapkamermuur was behangen met plaatjes van hardwerkende vaders, liefst met grote gezinnen. Met afgedankte spelden prikte ze de vermoeide vadergezichten op. Ze had al tientallen mooie en lelijke vaders, rijke en arme vaders, treurige en blije vaders. Een prachtige wand was het geworden. Elke avond koos ze één vader uit die haar genacht mocht kussen.

Joep keek weerom. ‘Dat is mijn vader, die grote sterke daar. Als ik oud genoeg ben ga ik naar de ovs.’ Joep Kerff had ook bij meester Grootjans gezeten en volgde nu de zevende klas voordat hij naar de mijnschool op de Huskensweg mocht. ‘Ik word ook mijnwerker, Finy.’

Toen de stampede op de loopbrug voorbij was en de mijnwerkers zich verspreid hadden over de cafés aan de Geer-

[p. 47]

straat, stapte vader Kerff als laatste van de onderste tree van de brug en zag zijn zoon staan.

‘Hier, Joep.’ Hij overhandigde hem het papieren zakje met het geld niet voordat hij er een gulden uitgenomen had. ‘Zeg tegen mam dat ik rond zeven uur kom eten en oh ja, hier Joep, iets voor je verzameling, liggen er toch bergen van beneden.’

Toen zag hij Finy staan en viste nog iets uit zijn overal en gaf het haar. ‘Hier, meisje, een mooie afdruk van lang geleden, misschien kun je er wat mee doen?’

Dankbaar pakte ze de zwarte steen die zoveel leek op zijn vingers.

Op weg naar huis zag ze de hinkelbaan die kinderen in gekleurd krijt op het trottoir hadden achtergelaten. Ze deed haar ogen dicht en probeerde op haar eigen hinkellied ‘Wie weet waar Willem Wouters woont, Willem Wouters woont wijd weg,’ de hemel te bereiken Ze opende haar ogen en schrok van het resultaat. Ze stond met twee benen in de hinkelhel. Haar hand met het fossiel was zwart geblakerd.