Verantwoording
De eerste ideeën voor dit boek gaan al jaren terug. Als het niet te veel als cliché klonk, zou ik zeggen dat ze ontstaan zijn als een inval tijdens een wandeling op de Drentse hei. Bij eerdere publicaties had ik gemerkt dat de politieke cultuur uit het verleden via personen toegankelijk kan worden, maar ik had me toen beziggehouden met relatief onbekende figuren. Nu wilde ik politici als uitgangspunt nemen die tot op de dag van vandaag tot de verbeelding zijn blijven spreken. Het zou me meer moeite hebben gekost mijn eigen gedachten serieus te nemen, als ik niet gedwongen was ze preciezer te formuleren.
In 1993-1994 raakte ik betrokken bij de opzet van een onderzoeksprogramma dat de politieke geschiedenis in Nederland zou moeten stimuleren. Van eind 1995 tot eind 1999 heb ik een coördinerende rol gehad in het programma dat de Natiestaat ging heten, omdat de ontwikkeling van politiek in het nationale kader centraal stond. De samenwerking met de initiatiefnemers Hans Blom en vooral Piet de Rooy was niet alleen zeer stimulerend, maar bood ook de gelegenheid mijn ideeën te concretiseren in een onderzoek naar de tijdgebondenheid van politiek leiderschap. De kunst was om aan de hand van personen over politiek te schrijven, maar zo dat in plaats van biografische schetsen een verhaal over het politiek leven zou ontstaan.
Vanaf eind 1995 kon ik een belangrijk gedeelte van mijn tijd aan het onderzoek voor dit boek gaan wijden, in Groningen, aan het Instituut voor Geschiedenis, en in samenspraak met Doeko Bosscher die ook bij het programma betrokken werd. Telkens waren er afleidingen, maar het lukte de nevenactiviteiten in de buurt van het hoofdproject te houden. Vooral in de zomermaanden, later ook in de maanden die daarop volgden, zijn de hoofdstukken van dit boek tot stand gekomen. Vanaf 2000 kon ik aan de Rijksuniversiteit Groningen met een eigen onderzoeksgroep beginnen, evenals de Natiestaat gesubsidieerd door nwo: een Pionierprogramma op het terrein van de geschiedenis van politieke cultuur.
Historisch onderzoek is iets wat men meestal alleen doet en wie daar niet van houdt, moet niet aan het vak beginnen. Toch is het een groot genoegen met een groep gelijkgestemde onderzoekers samen te werken. Niet alleen het plezier neemt toe, maar ook de productiviteit. In de laatste fase van
Auteursrechtelijk beschermd