De roemster van den Aemstel off poëtische beschrijvinghe van de riviere Aemstel

[p. 11]

Ode, Of Lier-veerssen, Aen den Aemstel.
Pindarus na-ghebootst.

GHY,¹ ô Aemstel! die gebiedt
In dijn klare Waters-vliet:
Hout wat stil, en neemt in danck
Dees mijn gifte, u ter eere,
²Die mijn Lier nu eerst gaet leeren
³ Na de Pindarisse sanck:

1 GHY! ô Aemstel! Ghy! riviere die daar vooghdy hebt op u wateren, hout wat stil, een Poëtische maniere van aansprake, ghebruyckt by alle Poëten, die de Rivieren, Vlieten en Bornen eenighe Godlijckheydt toegheschreven hebben.

2 Die mijn Lier, &c.) Dat ick na mijn beft vermoghen voor de eerste maal hebb' ghetracht te volghen een onghewoone maniere van dichten.

3 Na de Pindarisse sanck) Pindarus van Thebaes, heeft alder eerst onder de Griecken ghevonden een manier van ghesanghen, die door sijn gheswinde stijl, tot noch toe, naar hem, hebben de Naam behouden: die seer aardigh van Horatius in 't Latijn, en Ronsard in 't Fransch' ghevolght zijn.

[p. 12]

 

Laat dees nieuwe Bloeme-krans

 

Vwe tuytjens doch om-ringhen:

 

Gaat met dese pronck ten dans,

 

Doet u Nymphjens daar eens singhen.

 

 

 

⁴ Aemstel, die de grooten lof

 

Noch uyt-schatert tot op heden,

 

Van dien groote⁵ Batho, of

 

⁶ Hessus, of dien⁷ Sceyvel mede:

 

Aemstel, die noch toont de palmen,

 

Aemstel, die noch doet weer-galmen,

 

⁸ Gheeft Legioenen, Varro weer!

 

Aemstel, die de Batavieren

 

Noch doet groenen haar Laurieren

 

⁹ Dat den Iber tot een leer:

4 Aemstel; die de grooten lof, &c.) Riviere die door de groote voorspoet van haar Stadt die sy bespoelt, noch tracht den ouden luyster van onse voor-ouderen te betoonen, die de Romeynen tot een dwangh, en de Werelt tot een schrick geweest hebben.

5 Batho) Die wy Hollanders voor Vader, en eerste Volck-planter van ons langh-gheroemde Batavia erkennen:

6 Hessus) Sijn Sone, na wien Hessen-borgh noch de name voert.

7 Sceyvel) dien Held die sijn Coninghlijcke af-komste noch dede blijcken voor de Werrelt, tot schade en schande van de Romeynen.

8 Geeft Legioenen, Varro, &c.) Quintili Vare redde legiones, dit seghtmen Augustus ghewoon was te seggen eenige maanden voor sijn doot, over de groote neder-lage van Quintilius Varus, daer alle de Romeynen en haer by-standers bleven (na 't seggen van Velleius) datter by na niet een af en quam, siet voorder Suetonius en Tacitus.

9 Dat den Iber) 't Is dickmaals de gewoonte onder de Poëten dat sy met een Rivier een heel Landtschap beteeckenen, den Iber is een van de voornaamste Rivieren van Spangien, en daarom wordt met den Iber den Spaingaart of Castilliaander ghemeent.

[p. 13]

 

¹⁰ Doen sijn Wapens Batho hinck,

 

En sijn palme off'ren ginck

 

In den Tempel van den God

 

¹¹ VVooden, die de Krijgh bestierden:

 

Doen sijn¹² Meeghen hy verçierden

 

En herbouden naar 't ghebod'

 

Van¹³ Seater:¹⁴ doen sijn Soon

 

Waardigh na sijn's Vaders kroone,

 

Aande noorder-Bron gingh doo'n

 

't Monster dat daar eerst quam woonen.

 

Doen den hooghen¹⁵ Thor besloot,

 

Dat u Vader hem soud' paren

 

Met de klare Veen-Beeck root,

 

Om u, schoone Nymph'! te baren:

 

¹⁶ Onderwijl het Roomsch' gheweldt

 

D'trotze Gallen Wetten steldt.

10 Doen sijn wapens Batho hinck,) By de Ouden is het langh in 't ghebruyck gheweest, dat de treffelijcke Capiteynen, als sy oudt zijnde wilde rusten, hun wapenen tot een offerbande inder Goden Tempelen hebben ghehangen, soo oock andere lieden als sy door eenighe handt-wercken verrijckt waren.

11 VVooden) Een Godt, die onder de oude Teutonische volckeren in grooter waarde is ghehouden, en welcke men seght dat Batho in gaf, sijn Vaders huys te verlaaten, en dese landen te bewonen: hy wierdt voor een Krijghs-Godt ghe-eert.

12 Meeghen) Nu ter tijdt Nimweghen of noch Nieu-meeghen ghenoemt by de Latijnen, welcke naam het Batho gaf, doen hy het (een vervallen Casteel zijnde) dede repareren.

13 Seater) Oock een Godt by de oude Saxen, die Batho verscheen (soo men seght) in de gedaante van een oudt Man, hebbende een rat in sijn rechter-handt, en in sijn slincker, een korf met bloemen, hem bevelende Meeghen (dat vervallen en verlaten was) weder op te bouwen.

14 Doen sijn Soon) Hessus, op de jacht verdwaalt zijnde, dooden een vervaarlijck Monster aan een kleyn waterken.

15 Thor) Is mede een God der oude Germanische volck'ren geweest, die de sommighe Thunre genoemt hebben, by wien de selfde volckeren gheloofden, het Fatum na sijn believen te wesen.

16 Onderwijl het Roomsch') Het selfde gheschieden terwijl de Romeynen victorieus over die van Gallien hun dede de Roomsche wetten ghehoorsamen. Siet de Commenta: Caesar.

[p. 14]

 

¹⁷ Caesar in sijn glory juyght;

 

¹⁸ Doen, o Nymph'! wierd ghy gheboren;

 

Vrouwe van dees Stroom vercoren

 

En van 't Landt, dat voor u buyght.

 

¹⁹ Als de Son is der Planeten,

 

Als de Maan der Sterren vrouw',

 

²⁰ Soo zijt ghy Princes gheheeten

 

Van al onse²¹ Nymphjens nou:

 

²² Bathos Kroon is u ghebleven,

 

Scepter, en Vooghdy ghegheven:

 

²³ Al sijn glory, al sijn daden

 

Draaght ghy in dijn Lauw'er bladen,

 

Al de Rijckdom, al de Schat,

 

Toont ghy²⁴ in u Damsche wallen:

 

²⁵ Daarom men te recht oock hadd'

 

U doen heerschen op haer allen.

 

 

 

Alleen de hope.

17 Caesar) Julius Caesar na wien alle de Keyseren van Romen naderhandt Caesars genoemt zijn, als na Octavianus Augustus, met den bynam van Augustus, dat so veel betekent, als vermeerder des Rijcks.

18 Doen, ô Nymph'!) Doen, o Aemstel! wierd ghy uyt de by-ligghende wateren tot een Riviere, die nader handt soo toe-ghenomen hebt.

19 Als de Son is der Planeten, &c.) Poëtische verghelijckinghen, wanneer sy yets boven de ghemeene gangh willen af-beelden.

20 Soo zijt ghy Princess', &c.) Soo zijt ghy oock tot een volkome wet-gheefster van al u mede-susteren.

21 Nymphjens,) Sijn achtbare Vrou-persoonen die om haar waarde verdienen van tusschen Mensch en Goddelijck gheacht te worden.

22 Bathos Croon, &c.) De eere van ons Land is u, die de voorbarichste en machtighste zijt, als by erffenisse bevolen.

23 Al sijn Glory, &c.) Ghehenght niet dat u, en uwe voor-Ouders eere in Lethes golven blijft ghedompelt, maar beveeltse uwe Kinderen, wiens waardige hoofden met de Lauw're omringht zijn.

24 In u Damsche wallen:) In dien vermaarde Koop-stadt Aemsteldam, wiens weer-gade (in koop-handel) sy niet en heeft in al dees wijde werelt.

25 Daarom men te recht oock hadd') Daarom voert ghy, o Aemsteldam, de kroone boven u wapen, die u gerechtelijck in alle deelen toe-komt, en van niemant mis-gunt behoort te worden.

[p. 20]