Swart op wyt

(1985)–Akky van der Veer– rechtenstatus



[pagina 159]
Woansdei, 24 augustus 10.40 oere: 't Is in famke! Logysk. Hie 'k besteld. Seis pûn, 48 sentimeter. alles is goed! Neffens Menno: ljocht, dûnzich hier, blauwe stjerkeeagen en fierder alles der op en der oan: hantsjes, fuotsjes mei mini-teantsjes. En echte neiltsjes. Rôse. Liket op Ida, seit er. 't Sil wol. Sil wol kûltsjes yn 'e wangen ha, as se laket. Laket net, mar gûlt. Goed teken, seit Menno. Namme: styntsje! Beppestyn rint bûten de nije sloffen fan eigenwizens. Komt har neat troch de hannen. My ek net. Bin thús bleaun fan skoalle. Snipperdei. Menno is sa grutsk as in pau en stiet oanienwei yn 'e gong. Telefonearret nei de hiele wrâld. Hieltyd itselde ferhaal. 'k Ha in suske krigen! Kin 't hast net leauwe. Moat har earst sjen, fan 'e middei. telegramstyl. Kin 'k net helpe. Gjin tiid foar myn boek. Binne wichtiger dingen yn 't libben.
[pagina 160]
‘Ast no net avensearrest, misse wy de bus!’ balte Beppestyn foar de tredde kear nei boppen. ‘Ik kom der oan!’ balte ik werom. Ik stie foar de spegel en die myn gesicht. Ik makke my op. Krême, poeier, eachskaad, lippestift... de hiele reutemeteut. ‘Femke!’ ‘Ja!’ ‘Toe no! 't Is al twa oere!’ ‘Net hieltyd sa lige! 't Is kertier foàr!’ Ik helle as de wjerljocht de rollers út it hier. Ik die myn nije spikerbroek oan en in himelsblau T-shirt. Doe seach ik noch ien kear yn 'e spegel. It wie oerbluffend! Ik seach in filmstjêr fan sechtjin jier. Femke. la femme. De dochter fan Ida. De beppesizzer fan Beppestyn. De moaie grutte suster fan lytse Styntsje. Ik spuite noch gau wat parfum achter de earen. nuit de paris. Ik woe in goede yndruk op myn suske meitsje. Der mochten mar twa tagelyk by Ida. Beppestyn en Menno woene mei alle geweld earst. Dêr ha 'k fierder gjin spul om makke, it wie op 't lêst feest. Ik ha sa lang by Anneke west. 't Giet goed mei Anneke, se giet foarút. Se is yn ien dei 132 gram groeid! Se hoegden har net iens op 't bêd fêst te binen. Se hoegden har de noas ek net ticht te knipen. Se die de mûle út harsels wol iepen. Se wol better wurde. Se wol net dea. Ik sei tsjin har: ‘'k Ha ek in suske krigen!’ ‘Dat liichste!’ sei se. Ik sei: ‘Fan 'e moarn.’ Se die hielendal net sa manysk-depressyf mear. Se glimke en sei: ‘Da's moai foar dy.’ Ik krige ien fan har smelle, bleke hannen op, dy't as oansketten fûgels op it lekken leine.
[pagina 161]
‘Anneke?’ ‘Ja?’ ‘Do wurdst wol wer better.’ Ida lei op 'e boppeste ferdjipping moai te wêzen tusken de blommen en it fruit. Ik joech har in tút op de kûltsjes yn har wangen en loerde yn 'e widze neist it bêd. Menno hat gelyk: 't Is de moaiste poppe fan de wrâld. Dat kin ek net oars. Mei sa'n mem! En mei sa'n suster! Styntsje is sawat like keal as Jehannes. Se hat knûkels en fâlden yn 't gesicht. Se hat krûme skonkjes en as se gûlt giet har mûltsje hiel wiid iepen. De tonge trillet en se wurdt fjoerread. Se hat ien kear de eachjes iependien, salang't ik nei har seach en dat wie plusminus in kertier. Menno hat gelyk: se hat blauwe eagen, mar sjocht ferskriklik skilich. ‘Dat heart sa,’ sei Ida. ‘Dat giet wol oer.’ ‘Ida?’ ‘Ja?’ ‘Seach ik ek skilich?’ ‘Dat sil 't wol. Dat wit ik net mear sa goed.’ ‘Wat sjochst no nei my?’ frege Ida. ‘Ha 'k miskien wat fan dy oan?’ ‘Nee, ik leau 't net,’ sei ik sullich. Ik gie nei 't rút en seach nei bûten. Ida hie Styntsje yn 'e earms. Ida en Styntsje. Mem en dochter... Ik seach nei de boppekant fan de stêd. De loft wie fol mei televyzje-antennes. Ik seach de toer fan de Roomske tsjerke. It reade dak fan ‘Rêst en Utsjoch’. ‘Ik moat it har freegje,’ tocht ik. ‘It moat!’ to do what you do that you must. ‘Ida?’ ‘Ja?’
[pagina 162]
‘Och nee, neat,’ sei ik. Ik die it rút op 't alderwiidst iepen en bûgde my foaroer, sa fier as ik koe. Ik waard dûzelich fan de djipte. Ik koe it mini-túntsje sjen. It izeren stek mei de skerpe punten, de beammen, de goudfiskfiver, de bank. It deminte wyfke siet yn 'e sinne. Se hie de seerôvershoed op en telde de knopen fan har mantel. Ik seach in stik muorre fan de rekreaasjeseal. Miskien wie de middeissoos oan 'e gong. Sjoele, skake, hake, breidzje, as hong it libben dêr fan ôf. En Oarepake siet der mei de rêch nei ta. Dy die net mei. Dy lies de krante, dêr't neat mear foar him yn stie. to do what you do that you must. ‘En aanst, dan freegje ik it oan Beppestyn,’ tocht ik. ‘It moat!’ Ik soe tsjin Beppestyn sizze, dat er yn 't sydkeammerke sliepe koe. Op it útfanhûzersbêd. En ik soe helpe. Ik soe alle kearen sûnder praatsjes ôfwaskje. Itensiede, stofsûgje of wat ek mar. Der koe noch bêst in kostgonger by. Oarepake! ‘Kom dêr wei!’ rôp Ida hystearysk. ‘Doch dat rút ticht! Aansens falst!’ Ik skrok sa, dat ik hast myn lykwicht kwyt rekke. Lytse Styntsje skrok ek. Dy sette in kiel op. ‘Ida?’ ‘Ja?’ ‘Soest it slim fine?’ frege ik. ‘Wat?’ ‘Soest it slim fine as ik dea foel?’ It bleau even stil. In tel. In minút. In ivichheid. ‘No?’ frege ik wer. Se seach my oan, mei Beppestyn har eagen. ‘Soms tink ik wolris, datst se net op in rychje hast!’
[pagina 163]
‘Dat tink ik ek wolris, mar 't is gjin antwurd.’ ‘Hoe kinst soks no freegje! Do bist dochs myn dòchter! Ik hâld dochs fan dy!’ Ik fielde, dat ik in fjoerreade kleur krige. Net om't ik my skamme, mar fan de waarmte. Ik waard sa waarm fan binnen. Letter: ‘Ida?’ ‘Ja?’ ‘Styntsje is in Virgo. Krekt as Beppestyn.’ ‘In wàt?’ ‘In Virgo. In maagd. Har stjerrebyld.’ ‘O. No, dat sil 't wol. Is dat belangryk?’ Ik tocht even nei en ik sei: ‘Nee, eins net.’ to do what you do that you must. ‘Sanne?’ rôp ik al fan fierren. Hy hie de brommer yn 'e bleek en poetste der as in iverige húsfrou op om, de rêch nei my ta. Ik gie lichtfuottich tusken de blommen troch. Lichtfuottich en lichthertich. De wrâld wie moai en skjin en nij en ik doarst in soad. Ik koe bergen fersette, ik doarst alles! ‘Sanne?’ song ik. ‘Moatst hearre, ik moat wat tsjin dy sizze.’ Hy draaide him ferheard om en stoarre my oan. ‘la femme! Wat sjochst der út!’ ‘Hoesa! Meist my net lije?’ ‘Net mei dy troep op dyn gesicht.’ Ik stie sa ticht by him, dat ik him oanreitsje koe. Ik woe de hannen útstekke en him beethâlde. Hy mocht net fuort gean. Hy mocht net nei Texas. ‘Sanne?’ frege ik. Myn stim trille, ik hearde it sels.
[pagina 164]
‘Wat no wer? Wat stjonksto! Do stjonkst, witst dat!’ Ik die in stapke tebek, twa stapkes, miskien trije. En ik tocht: ‘No net, mar moarn. Of oaremoarn. Of letter. de tiid is noch net ryp.’ Ik sei: ‘Da's nuit de paris, jonge! Da's myn parfum!’ Hy mompele wat. ‘Doch mar gewoan,’ ferstie ik. ‘Femke!’ balt Beppestyn nei boppen. ‘Wy moatte ite! Dàliks komme!’ Dit skrift is fol en wy moatte ite. Ik wol net mear skriuwe. Ik ha 't no te drok. Ik wol no earst ris in skoftke libje! ‘Femke!’ ‘Ja! Ik kom der oan!’

Woansdei, 24 augustus