boeiend door de intelligente observatie, ook boeiend door de schrijftrant. Men kan de verleiding moeilijk weerstaan om het boek in één adem uit te lezen, temeer omdat de voorbeelden niet abstract zijn, maar aan de werkelijkheid ontleend.
Achter crimineel gedrag ligt bijna altijd een maatschappelijk en menselijk probleem verscholen. Bij de beoordeling van de schuldigverklaring en de strafmaat wordt niet zelden daaraan voorbijgegaan. Een goede rechtspraak in een democratische samenleving vereist echter méér dan alleen constatering van feiten; zij dient zich ook bezig te houden met de vraag hoe de feiten konden ontstaan. Dat is de kern van het boek. Het is geen betoog voor het ongestraft laten van misdrijven; het poogt echter wel terwille van de verdachte èn terwille van de samenleving te onderzoeken vanuit welke achtergronden het (vermeende) criminele gedrag kon ontstaan. Het is daarom - zoals sommigen wellicht zullen denken - geenszins een verontschuldiging van crimineel gedrag, maar integendeel een poging tot voorkoming van zulk een gedrag.
De waarde van dit boek - en van andere geschriften van Van Veen - is dat het ook ons, de ogenschijnlijk ordentelijke burgers in dit land, een waarschuwing geeft. Wie van ons durft te garanderen dat hij nooit tot een daad zal komen waarvan hij nù denkt dat hij daartoe nimmer zal geraken? Een van de meest ontroerende uitspraken in dit verband is afkomstig van de 18de-eeuwer Samuel Johnson, die opmerkte toen een ter dood veroordeelde gevangene langs hem werd gevoerd: ‘Daar, ware het niet dankzij de genade van God, gaat Samuel Johnson’.
Het boek zal veel worden geprezen en verdient dat in hoge mate. De schrijver zal echter stellig met reserve staan tegenover sommige jubeltonen; want er zijn mensen die kritiek op het rechtsproces en in het algemeen een rechtsorde maar al te graag horen. Zij zijn niet de medestanders die Van Veen zich zal willen wensen! Het zal hier en daar zonder twijfel ook weerstand oproepen; namelijk van de ‘law and order’-aanhangers, die het zich verdiepen in achtergronden van gedrag, dat afwijkend is van hùn normen, afglijden naar een verloederde samenleving vinden. Belastingontduiking, drinken en veel te hard rijden zijn bij hen ‘in’ en vormen hun op de soos vertelde heldendaden; maar het speuren naar maatschappelijke en persoonlijke achtergronden en het streven naar een fair trial bij misdrijven die hen niet zinnen, zullen zij honend afdoen met ‘slap gedoe’.
Auteursrechtelijk beschermd