|
| |
| |
| |
Wonderlycke geschiedenisse van de Sant-poort.
ALs dat de selve Sant-poorte was staende niet wyt van het Hof van Hoogstraten, ende dat daer inne waeren geleyt twee duysent acht hondert Tonnekens fyn Bus-pouder die gekomen waren uyt Duytslant.
Welck Poeder daer inne synde is het gebeurt dat op den 7. Augusti van den jaere 1546. tusschen den 10. ende 11. uren snachts is geschiet een groot Onweder van Donder en Blixem, als wanneer het vier van den selven Blixem, is geraeckt door eenige splete van den voornoemden Toren in het voorgemelt Bus-poeder waer door op eenen oogenblick tyts den selven Toren met alle de Fundamenten is in stucken ende uyt de Aerde gesprongen, doende door de geheele Stadt sulcke schaede ende vervarentheyt dat het onsprekelyck is, waer door sommige persoonen soo verschrickt waeren, dat sy meynden dat de Werelt begonste te vergaen, het Waeter van de Stadts Vesten was gansch uyt-geslagen soo datmen daer drooghvoets konde passeren.
De Visschen ende Palingen hingen met menichte al verbrant op de Tacken van de Boomen.
| |
| |
De steenen waren met sulcken gewelt gevlogen door de Stadt datter veel honderde Huysen daer van seer beschadicht waeren, waer van tegenwoordigh noch eenen Steen te sien is, die gevlogen was in den Muer van S. Jans Kercke, achter den Autaer van het H. Sacraments Kapelle, ende waer onder te lesen staen dese naervolgende Veerskens.
In Augusto den sevensten dagh
Is desen Steen uyt Sant-poort Toren
Den Brandt van den selven Toren was soo vehement, datter vele Huysen daer ontrent soo op de Neckers-poel als andere tot den gront toe zyn afgebrant met alle de lieden daer inne wesende.
Boven dese soo zynder noch ontallycke gedoot ende gequest geworden, soo datmen voor gewis hielt datter over de vier hondert soo Mans, Vrouwen als Kinderen zyn doot gebleven, sonder de gequetste die daer naer noch zyn bekomen, ende van welck droevigh spectakel tegenwoordigh d'afbeldinge noch te sien is in de Schilderye hangende boven op de groote Sale van het Stadt-huys deser Stede boven de Deure van het Collegie, met dit Jaer-schrift.
| |
| |
ContrItae LaCerant tUrres VI pULVerIs aedes, septena aUgUstI, fULgUre MeChLInIae.
Korten tyt hier naer zyn binnen Mechelen gekomen eenige Kooplieden uyt Vrieslandt de welcke vraeghden waer de Sant-poorte gestaen hadde, ende seyden aldus, wanneer als de Poorte in den brant vloegh, soo hoorden sy in Vrieslandt de Duyvelen in de Locht naer Mechelen vliegen, ende in 't vliegen eenen Duyvel vervoerelyck roepen Crombeen! nemt dien Molen mede, soo seyde die Duyvel Crombeen, ick moet in post naer Mechelen, Kortsteert is noch achter die heeft last vanden Molen, ende terstont is den selven Molen neder geslagen ende wegh-gevoert, waer door alsdan in Vrieslant dit voor een spreuck wirt geseyt,
Doen Mointien Crombeen ende Koof
Naer Mechelen vloegen om den Roof,
Soo vonden sy hier n'en Molen staen
Die vatten den Duyvel Kortsteert aen.
| |
| |
Het is bynaer seker dat Mechelen is altyt van Godt bemindt gheweest, gelyck blyckt by de Heylige Mannen die hier ontrent hebben het Christen Geloof gepredickt, ende waeren dese S. Aman, S. Livyn, S. Willebort, S. Lambrecht ende S. Huybrecht altemael Bisschoppen die geweest syn voor S. Rombouts tyden.
Ontrent het jaer 640. quamp tot Muysen den H. Lambertus die aldaer veel Miraekelen dede en vont daer eenen Tempel staen ter eeren van de negen Goddinnen des Gesanghs, die daer van de Heydenen aenbeden wirden, en syn dese, Calliope, Clio, Erato, Thali, Melpomene, Terpficore, Euterpe, Polymneia, Urania; maer den H. Lambertus wirp die uyt den Tempel ende verjoegh door syne Predicatie alsoo de Heydene.
Desen Tempel stont noch int jaer 1500. ende men leest dat hy oock soude aldaer ingestelt hebben Canonicken waer van die Canonicken van Mechelen haeren oorspronck hebben.
Eenigen tyt daer naer van gramschap soo vergaerden de Heydene met de Ongeloovige van Mechelen naer de Battalie
| |
| |
welck nu genoemt wort Battel, alwaer den H. Lambertus tegen die Ongeloovige moest stryden, ende door Godts toe-doen namen sy de vlucht, ende meynden den Slagh te verheffen ter plaetse het gene men nu noemt Heffen, maer te vergeefs vluchtende tot Leest alwaer het was het leste gevecht.
Naer dese Battalie quamp den H. Lambertus op de Adegem plaetse tot Mechelen vont daer een Kint gevallen in een mes, trock het selve uyt ende genast terstont van de quetsure.
Tot een eeuwige memorie hebben die van Battel, oock daer naer een Kercke doen weyden ter eeren van S. Lambrecht.
Naer syn veel goede wercken ende bekeeringe van veel Volckx soo liet hy eenige Priesters en Clercken tot Mechelen om het Volck te onderrechten, ende trock naer Grimbergen over de Dele ende Wyde aldaer een Kercke om het Geloove te predicken ende soomen gelooft ist nu onse L. Vrouwe Kercke want men vint noch te voren noch daer naer eenen anderen Bisschop die het selve soude gedaen hebben.
| |
| |
Dint geweten dat doen ter tyt was Grimbergen al het gene over de Dele lagh ende de rest den Kempen, soo dat het een gemeyn spreeckwort was als men stont op de Groot-brugge die een Koy hadde by den steert soude die connen werpen van Grimberghen tot in de Kempen.
| |
641
Quamp den H. Lambertus tot Semps, alwaer hy vont de Afgodinne Semele die daer aenbeden wirt heeft de selve afgeworpen door het toedoen van Heer Pupyn Hertogh van Brabant, ende de selve geweyt ter eeren Godts, onse L. Vrouwe is aldaer Patroonersse ende S. Peeter Patroon.
In 't selve Jaer trock S. Lambrecht naer het Dorp Winters-hoven tusschen Maestricht ende S. Truyen alwaer hy predickten voor de Ongeloovighe die hem seer vervolgde, maer door syn goet Leven ende vermaninge heeftse overwonnen, ende stichte aldaer een Clooster ende leefde seer Heyligh: want het gebeurde dat hy Vier droegh in synen Overock sonder branden waer van syn Medegesellen verwondert waeren.
| |
701
Berispten den H. Lambertus seer, eenen grooten Heer over het overspel dat hy
| |
| |
gedaen hadde, ende den Broeder der selver dreyghde den H. Man te dooden.
Corts daer naer trock den H. Man naer Ludick het gene doen maer een Clooster was ende den Broeder vanden voorsz. volghde hem met eenigh Volck ende wiert aldaer van hem voor den Authaer van S. Cosmas en Damians vermoort om syn goede vermaninge des overspels gelyck men vint in syn Leven.
Naer syn Doot hebben die van Mechelen den H. Lambertus aengenomen voor Patroon, om dat hy op verscheyde manieren getracht heeft hun te brengen tot het waere Gelooff. Soo dat sy hem hedens daeghs in alle Borgelycke Eeden hem tot getuyge noemen voor S. Rombout, ende in den jaerlycksche Ommegank hem representeeren eerst voorgaende, in de gedaente van eenen gewapende Bisschop.
| |
745
Is den Heyligen Rombout tot Mechelen gekomen door een Engels geleyt op den goeden Vrydagh gelyck breeder in onse eerste Chronycke is uyt-gedruckt ende oock van 't Leven van den H. Libertus Mechelaer die den H. Rombout heeft gedoopt in ons L.V. Kercke daer nu de Choor staet.
| |
| |
| |
760
Hoorden den H. Rombout datter was eenen devoet Rid er genoemt Gommaer seer Edel van geslachten ende maniren, Graef van de Ryen die nu syn onder Antwerpen, desen goeden Edelman verkoos eene plaetse om heylighlyck te leven tot Stadicke. Als den H. Rumoldus dit hoorde is hem comen besoecken alwaer sy malcanderen spraecken van Hemelsche saecken, vonden doen geraden dat sy hun Volck het gene is halven wegen Lier, soude eens jaers Processie laeten doen tot de gemeyne saligheyt en tot dien eynde staecke sy hun beyde Palster in de Eerde ende bleven waschen ende men leest dat den eenen daer noch stont 1480.
Ende oock datter soude een Tafel af gemaeckt fyn van den eenen Boom daer sommige souden opgegeten hebben waer op geschildert stont S. Rombout ende S. Gommaer.
| |
785
Quamen de Hunnen, Dennen, binnen Mechelen en vermoorden ende verbranden meest de heele Stadt ende staecken oock het Klooster van S. Rombout inden brant ende meynde oock de Kercke te plunderen
| |
| |
maer den eersten viel van boven neer door, en bleef soo ongeschadicht.
Doen namen sy gevangen alle de Christen en dwongense te gaen in haer Schepen die laegen in de Schelde ende onder dese was oock de Costersse vanden H. Rombout; maer als sy vaeren wilde gaen, en costen sy niet wegh, waer over sy verwondert waeren maer daer was eenen die syde dat het was om de Costersse soo lieten sy haer gaen ende de Schepen costen doen vaeren.
| |
799
Is den Paus Leo den derden van dien naem gaende in de Processie binnen Roomen syn Tonge afgesneden ende syn Oogen uytgesteken, om dat hy gestraft hadde de boosheyt der Menschen, maer Godt gaf hem de selve wederom, ende de Booswichten hebbent anderwerf noch eens gedaen heeft even-wel het Evangelie gepredickt, en is in Vranckryck by den Koninck Carel den grooten gevlucht, ende syn soo samen gecomen tot Mechelen alwaer hy heeft het woort Godts gepredickt ende t' waere Geloof in S. Rombouts Capelle door dien alles door de Hunnen was gedestrueert ende lieten eenigh gelt om alles te repareren.
| |
| |
| |
899
Begonstmen wederom Mechelen te herbouwen ende de Heeren van Grimbergen hebbent voor hun gehouden maer daer quamp grooten twist om want den outsten Sone ginck in Clooster van Lobbes en droegh daer syn deel van Mechelen in, het gene hem toebehoorden, welcke heeft den Abt daer naer verkoght aen den Bisschop van Luyck waerom groote Oorlogen geschieden.
| |
1100
Dede Wouter Berthout den tweede groote devoiren om den Bisschop van Luyck syn deel af te coopen want die van Mechelen en wilde niet betaelen aen den Bisschop, ten waere dat hy twee van syn Canonicken alhier soude comen laeten sitten ten Chyns daegen, ende de vruchten die hun soude vallen datse die moesten aldaer slyten, nochtans waeren daer tot Luyck in S. Lambrechts Kerck negen wettige Koninckx Sonen, dertien Sonen van Hertogen, 29. Sonen van Graven, seven Sonen van Baeroennen, ende van Mechelen was Abt oft Proost den Eerw. s'Hertogen Sone van Oostenryck.
| |
1181
Was binnen Mechelen schroomelyck aertbevinge ende tempeest waer door de Stadt seer beschadicht wiert.
| |
| |
| |
1282
Wasser binnen Mechelen groote Pest.
| |
1203
Sterft Wouter Berthout den tweeden gefondeert hebbende het Clooster van S. Bernaerts op de Schelde ende andere, geregeert hebbende 40. Jaeren is begraeven in S. Rombouts Kercke.
| |
1266
Quamp den Bisschop van Luyck voor Mechelen met verscheyde Hertogen, en Graven, om syn leet te vrecken, ende de Gravinne van Vlaenderen quamp tot syne hulpe, maer moest met schande wycken, gelyck het breeder staet in ons voorgaende Chronycken ende oock meer andere Oorlogen soo tegen de Luyckenaers als tegen de Brabanders.
| |
1304
Ten tyde van den Bisschop Tibaut syn die van Mechelen met overstaen van Hertogh Jan met den Bisschop geaccordeert ende heeft daer raedt gehouden met den Heere Gielis Berthoudt, ende de Heeren van 't Magistraet, ende alle de omligende plaetsen alwaer hy goede ordre stelden. Boven die stelden hy twee eysere pilaeren een op de Vee-merckt ende dander buyten de Hanswyck Poorte.
| |
1307
Quamp den Bisschop van Cameryck binnen Mechelen met verschyde Prelaeten
| |
| |
ende weyde op Paesavont de Heylige Olie, ende op Paesdagh dede hy de Hooghmisse ende wiert gedient van den Abt van Vlierbeeck ende den Abt van Boudeloo. Daer naer ginck den Bisschop in de Processie ende droeg het H. Sacrament, ende op den vierden dagh van Paeschen wyde hy Priesters.
| |
1334
Is ingestelt het Broederschap van S. Rombout met Approbatie van den Bisschop.
| |
1349
Hebben de Brabanders die van Mechelen uyt hunnen Raedt doen gaen.
| |
1375
Sterft Heer Vranckx van Lillo den welcken was eenen van die Capiteynen in den Slagh tegen de Brabanders op den schorsen Woensdagh. Syn sepulture staet in den Ommeganck van S. Rombout tegen over het Sacristie.
In 't selve Jaer verbrande de Adegem Straete by naer heel af.
| |
1382
Den 24. Novem. soo branden het Stadthuys af met de omligghende Huysen; maer wiert het selve jaer opgetimmert.
| |
1383
Trout Margarita eenige Dochter met Philippus den Stouten Hertogh van Bourgondien, ende alsoo vervalt Mechelen op het Huys van Bourgondien.
| |
| |
| |
1405
Wort Heer van Mechelen Hertogh Jan van Bourgondien.
| |
1420
Wasser by de Eerw. Paters Augustynen binnen Mechelen een vermaerde Latynsche Schole, ende daer waeren wel 600. Studenten; maer door de groote sterfte die alhier was als van de Meesters ende Studenten, is de selve te niet gegaen in 't jaer 1458.
| |
1427
Wiert aen die van Mechelen gegeven van Hertogh Philips Sone van Hertogh Carel de Vryheyt van Thol, bede ende subsidien door syn heel Lant van Brabant.
| |
1439
Ordonneert Hertogh Philips dat het Magistraet van Mechelen ghestelt soude worden vanden Prince des Lants selver, smaendaghs naer onse L. Vrouwe Hemelvaert.
| |
1444
Dry jaeren naer de Doot van S. Bernardinus quamen de Ghereformeerde Minderbroeders tot Mechelen, de welcke S. Bernardinus gereformeert hadde, te weten de heel Ordre.
Ontrent desen tyt stierf Arnout Drakenbaert ende leyt begraeven met syn Huysvrouw by de Paters Minderbroeders in den Choor op de syde van het Hof van Muysen daer nu het Spaens Gast-huys is.
| |
| |
In den selven Choor leyt eenen Serck met eenen coperen lyst waer onder leyt begraeven Floris Berthout.
Dint geweten dat de leghe plaetse ongesteenweeght over de Fonteyne Brugge by den Wyngaert, die is vande Berthouders comen, ende pleegen aldaer Recht te doen, het welck den Heer van Merode noch besit.
Op de Groot-brugge daer nu Porttegael staet dat heeft oock een pleyn geweest welck myn Heer van Merode noch toebehoort; maer sy en is van de Berthouders niet comen.
| |
1446
Wiert ghesonden naer Roomen by den Paus Calixtus den III. den geleerden Heer Jan de Leeuw, Doctor in de Rechten ende Pensionaris deser Stadt om te versoecken den Grooten Aflaet gelyck sy te vooren gehadt hadden, den welcken hy verkreegh.
| |
1449
Soo heeft HertoghPhilips binnen Mechelen Raedt gehouden dat de Ballingen die eens gebannen waeren niet en mochten coopen in de plaetse daer sy eens uytgebannen waeren.
| |
1453
Wiert de Kasse van S. Rombout wederom vergult.
| |
| |
| |
1458
Was tot Mechelen een groot Schietspel waer toe van te vooren een Hoff gereet gemaeckt was van op de Vismerckt tot aen 't Vleeschuys verciert met alle soorten van Cruyden, Boomen van alle Vruchten, ende daer waren verscheyde Vogelen gemaeckt op die kruyden, ende op de Fontynen die daer waeren springende ende den Hoff ververschende, dit duerde meer als een jaer.
| |
1463
Branden tot Mechelen den grooten Byaert met noch veel Huysen.
| |
1467
Wirt Hertogh Carel van Bourgoinnen &c. alhier tot Mechelen gehult voor den Beyaert het gene noit geschiet en was ende dede daer naer synen Eet in S. Rombouts Kerck als Heer van Mechelen.
In 't selve jaer oft daer ontrent wort Heer van Mechelen Carel den Stouten.
| |
1470
Sterft tot Mechelen met opinie van Heylicheyt dien grooten Man Pater Hendricus Herpius Minderbroeder.
| |
1474
Heeft Hertogh Carel selver in Persoon geseten in het Parlement op eenen Stoel behangen met goude laeken ende op syn Hooft een Goude Croone met kostelycke gesteente soo doorvlochten datmen niet en
| |
| |
sagh alst Goude Cruysken uytsteken ende op het costelyckste gekleet.
| |
1482
Wort tot Mechelen gehouden het generael Concilie van de Minderbroeders, als wanneer de Brabantsche Provincien gescheyden is van de Hooghduytsche.
| |
1485
Verkochtmen een Vat Sout dry gul. ende een Coopman wont aen twee Schepen Sout boven alle onkosten vyfthien hondert gul.
| |
1487
Was tot Bruggen gevangen Keyser Maximiliaen waer over hy geboet aen de Heeren van dese Landen dat sy synen Sone wel bewaeren souden binnen Mechelen, welcke Heeren alhier quamen Raedt houden ende daer wiert bestempt datmen den Sone Hertogh Philips wel bewaeren soude.
In 't selve jaer gaf wederom Hertogh Maximiliaen aen die van Mechelen, dat alle hunne goederen liggende in Brabant, soude vry van alle lasten syn.
| |
1491
Op Sinte Mertens avont quamp binnen Mechelen den Grave van Nassou, van meyninge synde den Hertogh Philips uyt te voeren met een subtiliteyt; maer de Vrouwe Margriete de Suster van den Koninck van Engelant ende Weduwe van
| |
| |
Hertogh Karele die en wilde dat niet gedoogen. Den Grave van Nassau gaf voor antwoorde dat haer dat niet aen en ginck ende dat hy syne commissie volgde. Dit verstont den Borgemeester Kerremans, is by den Grave gekomen ende geseyt dat sulckx niet geschieden en soude, al soude hy de Klocke doen trecken ende de heele Stadt daerom waegen. Doen wirt den Graef van boosheyt sieck en is van de Borgers van Mechelen gebrocht spot gewys tot Semps, seggende wy dragen onsen Afgodt, en die van Brussel quamen hem daer haelen.
| |
1503
Is gestorven binnen Mechelen Margarita van Iorck Weduwe van Hertogh Kare den Stouten en is begraeven by de Minderbroeders.
| |
1507
Is de Fonteyne gemaeckt aen Pitsenborgh.
| |
1509
Vielen binnen Mechelen haghel-steenen die seven duymen dick waeren in de ronde ende deden over al groote schaede in de gelasen.
In 't selve Jaer was de houte Brugge gemaeck aen de Craen ende in 't jaer 1564. van Steen
| |
| |
| |
1512
Is het Clooster van de Arme Claeren volmaeckt.
| |
1516
Quamp eenen Blixem in den Thoren van Hanswyck ende branden af de geheel cappe tot aen de mueren ende de Clocken en Belfort bleef hangen het scheen gelyck een mirackel.
| |
1530
Sterft tot Mechelen de loffelycke Vrouwe Margarite Gouvernante van dese Landen out synde 51. jaeren achter gelaten hebbende veel rycke Fondatien als tot den dienst van 't Heyligh Sacrament in de Kercke van S. Peeters, oock tot behulp der Armen, haer Hert leyt begraven in de Choor neffens den Authaer ende haer Lichaem tot Brugge by haere Moeder, ende haeren Soon sterft in syn Jonckheyt.
In 't selve jaer is den eersten Steen geleyt van het Parlement op de groote Merckt, maer is blyven staen dit geschiede den 23. Meert.
| |
1531
Syn de Visbancken geset aen het Vischers Huys die van te vooren stonden aen den Steen-wegh.
| |
1532
Syn sy wederom gestelt in de Nauwstraete en wort nu genoempt de Vismerckt.
| |
| |
In 't selve jaer was het Lant-juweel van Rethorica tot Brussel daer die van Mechelen den hooghsten Prys hadden.
In 't selve jaer wirt de eysere leen gewelft.
| |
1534
Was het Lant-juweel vanden Cruysboege tot Mechelen daer Roetselaer in Vlaenderen den prys haelden.
In 't selve jaer was het Lant-juweel van de Schermers binnen Mechelen.
| |
1535
Wast Lant-juweel van Rethorica daer Dist den eersten Prys haelden.
| |
1540
Is het Hof van Hooghstraeten gebout.
| |
1546
Stont daer ontrent Mechelen op, een schromelyck Omweder soo dat ider Coster liep naer de Kerck om te luyden onder andere den Coster van Put willende in de Kercke gaen om de Clocke te trecken en coste niet: want hy wiert tegen gehouden tot twee keeren toe, doen seyde hy daer moet meer als eenen mede spelen. den Duyvel, soo men gelooft, sat op eenen Boom en antwoorde ick ben alleen en dander syn naer Mechelen, gelyck het gebleken is door het springen van de Sant-poorto ende allen die ongelucken die daer geschiet syn.
| |
| |
Naer dese destructie syn noch wonder dingen te voorschyn gecomen die wy nu in 't cort sullen by brengen.
In den eersten voor de Sant-poorte stont een L. Vrouwen Belt met t' Kindeken Jesus ende het selve Belt wiert geslagen in den Ham boven door een huys inde Vloer ende was noch als niet geschadight, want het wiert dattelyck gemaeckt ende gestelt op den hoeck van de Capel-straet gelyckmen noch sien can.
Ten tweeden aen de Eckerspoel Poort vontmen in eenen kelder een Cuype met Boter gesmolten ende een Cuype met Vlees al oft gebraeden hadde geweest.
Ten derden den Man in den Volmeulen quam om syn Vrouw uyt te haelen ende syne Kinderen, ende hem quamen twee Verckens op het lyf gesprongen al oft Duyvels geweest hadden, ende liep alsoo met syne Vrouwe ende Kinderen door, hy verhaelde oock dat hy snachts onder den Meulen wonder dingen gehoort hadde.
Ten vierden was daer eenen Huyvetter die vont in synen Kelder een Vat met Wyn liggen dat gemist wert in den Kelder van Leliendael.
| |
| |
Ten vyfden wasser een Meysken dat tusschen vier mueren hadde gelegen vier uren lanck, ende stont rontom in den brant ende niet geschadicht.
Ten sesden wiert daer een Kint gevonden door het bassen van een hondeken het gene dry daegen onder de steenen gelegen hadde, welck Kint gehouden is geweest van Her Pauwels de Cuyper voor syn echte Kint; soo ende meer andere wonderheden synder noch meer geschiet maer soude te lanck syn om te be chryven.
In dese ellende was oock dagelvckx te vinden by de Borgers den Heere Lancelot van Gottenys, en de Heeren van 't Magistraet lieten oock uytroepen datmen soude met schuppen comen en Hauweelen om de menschen te helpen alle dese dingen syn meest gesien by Nicolaes Stylaert.
In 't selve jaer soo schreef den Keyser aen die van Mechelen desen brief.
Gy Heeren van Mechelen ick beclaegh seer het jammer ende schade welcke U.L. geschiet is door myn Buspoeder, maer ick beloove, ick salt U.L. wel voorsien, boven al soo beklaege ick seer het jammer der Dooden die daer gebleven syn.
| |
| |
Voorts soo begeerde den Keyser te weten door Brieven, de schade die tot Mechelen geschiet was. Hy was gedattert den 19. Nov. 1546. ende onder stont CHARLES gelyck hy was gewoon te doen.
| |
1547
Verkoght den Abt van Grimbergen binnen Mechelen 300. Veertelen Koren, ider Veertel tot acht stuyvers.
| |
1548
Geschiede het Uytvaert van den Koninck Philippus in Sint Rombouts Kerck waer Keyser Carel selver present was.
In 't selve jaer wiert by Sententie van den Grooten Raede binnen Mechelen, eenen Schipper syn rechte Handt afgecapt ende daer naer levendigh verbrant, syn kloeckmoedigheyt in 't sterven is wonder om lesen by Stylaert, en Cornelis Vermeulen beyde Borgers die het gesien hebben.
In 't selve jaer waeren binnen Mechelen wel hondert en vyftigh Schilders alle om ten besten, sonder de Knechten, die veel schoone stucken hebben geschildert gelyckmen aenwysen kan in Sint Rombouts Kercke ende andere plaetsen.
| |
| |
| |
1560
Haelden de Pione Gulde van Mechelen tot Vilvoorden op het Haespel de vier eerste Prysen, te weten, den Prys van het schoonste incomen, den schoonsten Kerckganck, het meeste vieren, en het beste Battament.
| |
1570
Was binnen Mechelen een vergaederinge van ses Bisschoppen en thien Prelaten ende noch meer andere geleerde Mannen, om te houden een Concilie de welcke geduert heeft tot den 15. Julii van 't selve jaer, naer de welcke sy deden een generael Processie jegelyck naer syn staet gaende; waer om menichte menschen quamen sien ende syn seer minnelyck van malcanderen gescheyden.
| |
1574
den 10. Mey wiert binnen Mechelen Capittel gehouden by de Paters Augustynen van de heel Provincie ende daer naer volgende eene schone processie.
| |
1576
Wast Capittel generael by de Paters Minderbroeders.
| |
1578
Den 16. Feb. soo branden by Mechelen door Staten-volck het Beggynhoff, Bethanien, Blyenbergh, Thabor, S. Nicolaes Kerck, Neckerspoel, Hanswyck ende voorts alle buyten Heyden ende het Beggynhoff was alsdoen dry hondert jaeren out.
| |
| |
In 't selve jaer wierden rontom alle de Clocken gehaelt op alle Dorpen en wech gevoert naer Antwerpen, ende oock alle silvere Cassen daer eenige Reliquien in rusten, ende alle Silver-werck van Mechelen, mede oock S. Rombouts Casse dat kostelyck juweel het welck swaer was in Silver twee-en-dertigh hondert Merck sonder het Gout ende Gesteente, dit geschiede door ordre van den Prince van Oranien.
In 't selve jaer soo wiert oock het Capittel generael gehouden by de Paters L.V. Broeders den lesten Augusti 1578.
| |
1579
Brande te Mechelen den Water-graenmeulen af, ende de rest wirt behouden.
| |
1580
Wiert by Mechelen gemartirizeert Martinus Suetens Minderbroeder, van de Geusen.
In 't selve jaer wasser in 't Vlees-huys den 18. Januarii maer eenen Hamel te coop, ende dien dagh en wiert maer vercocht een virendeel, het welck coste twelf stuyvers het pont.
In 't selve jaer den 25. Meert dede de Heeren van Hanswyck hunnen eersten dienst in de Hanswyck straete in de Kercke
| |
| |
aen hun geordonneert; maer het wiert weder gedestrueert door de Gereformeerde den 9. April van 't selve jaer.
Den 9. April van 't selve jaer namp het Staeten-volck Mechelen in, ende deden groot quaet aen de Borgers, ende oock aen de geestelyckheyt want sy destrueerden al dat sy kosten, ende oock veel Kercke.
In 't selve jaer den 2. September trock het Garnisoen van de Staten hier uyt met eenige andere naer Loven, om die Stadt te verrassen, maer wierden daer seer gegroet, soo dat sy weder binnen Mechelen quamen met veel wagens Gequetsten en Dooden, waer van de leeren en andere Cryghs getuygh te sien is op het Stadt-huys binnen Loven.
| |
1585
Den lesten Junii quamp den Prins van Parma by Mechelen met wynigh Volck ende namp het Block-huys tot Heffen in tot groote vrees van het Staeten-volck binnen Mechelen: want sy deden hun leste Predicatie den 17. July ende syn alsoo met schande uyt getrocken sonder Trommel-slagh oft Trompet, ende onsen Prins van Parma quamp daer binnen tot groote blyschap van de Borgers om dat sy we- | |
| |
derom quamen tot het waere Geloof, en haeren Koninck.
| |
1596
Wort gebout het Hof van den Bisschop.
| |
1607
Wiert tot Mechelen gehouden het Concilie ofte Sinodie onder den Bisschop Hovius.
| |
1611
Comen tot Mechelen de PP. Jesuiten en crygen voor woon-plaetse het Keysers Hoff.
| |
1616
Comen tot Mechelen de Discalceaterssen.
| |
1620
Heeft den Hooghw. Heer Matthias Hovius op 't groot Beggynhoff gefondeert een schoon Convent voor thien Beggyntiens ende het selve genompt de thien Geboden.
| |
1622
Wort Aerts-bisschop van Mechelen, naer dat hy vier jaren Bisschop hadde geweest van Gent Jacobus Boonen.
| |
1628
Wiert gemaeckt de Silvere Kasse daer nu de Reliquien in beslooten syn van den H. Rombout.
| |
1630
Komen tot Mechelen de Paters van het Oratorie.
| |
1633
Wort een merckelyck stuck van het Beckeneel van den H. Libertus door den Abt van Sintruyen geschoncken aen die van Mechelen.
| |
| |
| |
1636
Wort tot Mechelen gegoten de Clocke van het heyligh Sacrament van Mirakel tot Brussel, en wiert van de Kinderen getrocken tot aen Schepen.
| |
1642
In April is den eersten steen ghelydt door den Doorluchtichsten Heere Jacobus Boonen Aerts-bisschop van Mechelen van 't nieu Werck van den Choor ende Omgank van de Parochiale Kercke van onse live Vrouwen binnen Mechelen, ende door den grooten jver van den Eerw. Heer Godefridus Vreys Pastoor der selve Kercke, ende de liberaliteyt der goede Gemeynte, ende principalyck door den Seer Eerwerd. Heere Dismas de Briamont Canonick ende Penitencier der Metrop, Kercke van Sinte Rombout in den Jaere 1652. volmaeckt.
| |
1643
Op den 5. September is de Parochiaele Kercke van onse Live-vrouwen binnen Mechelen gheerigeert ende gheeleveert in een Collegiale Kercke met een Prostdeye ende Dekenye ende 10. Canonicksyen, ende gefondeert ende gedoteert by den seer Eerw. Heere Dismas de Briamont Canonink, Licentiaet ende Penitencier van de Metropolitaine Kercke
| |
| |
van S. Rombout, welcken Fundateur is gheweest den eersten Prost der voorsz. Kercke, ende gestorven den 24. Junii 1652. ende aldaer begraven in de Capelle by hem ghebaut ter eeren van den H. Dismas.
In 't selve jaer heeft Jouffrau Isabelle Dansin gefondeert in de Parochie Kercke van S. Catharine een schoone Capelle ter eeren van S. Joseph, daer in d'eerste Misse is gecelebreert geweest by den Eerw. Heere Wachtendonk als dan alhier Domproost.
In 't jaer 1644. heeft de selve Jouffrau noch gebaut een Convent op 't groot Beggynhoff voor twelf Begeintjens en t' selve eerelyck gedoteert.
| |
1650
Comen tot Mechelen de Paters van de Discalsen.
In selve jaer syn de Eerw. Paters L. Vrouwe-broeders gereformeert.
| |
1651
Comen tot Mechelen de Paters Predickheeren gevlucht van den Bosch.
In 't selve jaer heeft Jouffrau Dansin gemaeckt in de Capelle van S. Joseph in S. Cathalyne Kercke eenen costelycken Autaer van Marbre ende waer in staet een
| |
| |
Schilderye die gecost heeft ontrent 1200. gl. en in 't jare 1656. heeft sy daer in gefondeert een Beneficie.
| |
1653
Compt tot Mechelen de Chambre mi Partye.
| |
1654
Comen tot Mechelen de Rycke Claeren.
| |
1656
Wort Bisschop van Mechelen Andreas Creusen.
| |
1661
Den 4. September geschieden ontrent Mechelen een vreeselyck Onweer door Donder en Blixem soo datter menichte schoone Krickelryen om verre geworpen syn met de Wortels in de Locht, schoone Eycke Boomen niet om vamen omgevrongen gelyck een Wische, daer laegen Boomen op Boomen, de Poorte van 't Casteel van Vossenborg gansch uyt de Crammen gesmeten tot in de gracht, alles in stucken, daer was voorder een schoon Plantagie gedestrueert; ende niet eenen Boom en was geheel. Noch een seer schoon Pachthove met steene mueren wel ses Voeten dick, is tot den gront afgesmeten oft dat het afgesneden hadde geweest, daer was in een camer een kiste, met een kas, vol goet is daer uyt geruckt, ende men vont het selve in 't midden van het
| |
| |
Gras, Ia het en is niet om schryven het gekerm van de Menschen ende beesten gelyckmen hoorde, ende oock meer andere Huysen, Meulen, omverre geworpen het gene te lanck is te verhaelen, maer het wonderste van al is, datter een Schure in huere gehouden by Pachter Coronel, is van haer plaets gevoert wel dertigh schreden ende stont al oft sy gemeest hadde geweest.
| |
1664
Den 17. Augusti is opgestelt binnen Mechelen het loffelyck Schietspel van de Gilde van de Coloveniers ende is geeyndicht den 28. September van 't selve jaer, al vaer te winnen waeren dese naervolgende Prysen.
Voor t' eerst het hooghste Getal waeren dese
Den eersten Prys, twee schoon Silvere Kandelaers weerdigh met faictsoen tachentich gulden.
Den tweeden Prys, een Silvere Tailloir, weerdigh met faictsoen sestich gulden.
Den derden Prys, twee Silvere Soutvaten weerdigh met faictsoen veertich gulden.
| |
| |
Den vierden Prys, eenen Silveren Mostaert-pot weerdigh met faictsoen dertich gulden.
Den vyfden Prys, een Silvere Kommeken, en eenen Lepel weerdigh met faictsoen vyf-en-twintich gulden.
Den sesden Prys, een Silvere Peperdoos weerdigh met faictsoen twintich gulden.
Het leeghste getal waeren dese
Den eersten Prys, een Silvere Fruytschotel weerdigh met faictsoen twee-en-sestich Guldens.
Den tweeden Prys, een Silvere Soutvat met eenen Kandelaer boven op, weerdigh met faictsoen vier-en-vyftich Gulden.
Den derden Prys, een silvere Wywater-vat weerdigh met faictsoen vyf-en-dertich gulden.
Den vierden Prys, eenen Silveren Beker weerdigh met faictsoen vyf-en-twintich gulden.
Den vyfden Prys, een Silveren Moleken weerdigh met faictsoen twintich gulden.
Voor die de meeste Door-gangen ingeleyt heeft ses Forketten weerdigh vier-en-twintich gulden.
| |
| |
Die het verste quamp ses Lepels weerdigh met faictsoen twintich gulden.
| |
1665
Wort gebaut door Andreas Creusen den Hoogen Authaer van S. Rombout volgens het Jaer-schrift
sanCtUs rUMoLDUs.
| |
1666
Wiert gegeven door den selven Bisschop eenen manificken Bouw voor de Paters Jesuiten.
| |
1668
Wiert Bisschop van Mechelen Joannes Wachtendonck.
| |
1670
Wiert Bisschop van Mechelen Alphonsus de Berges.
| |
1671
Stirf tot Mechelen Fr. Carolus Hans eenen seer devoten Lieve Vrouwen-broeder noch heel jonck van jaeren, maer evenwel met groote opinie van Heylicheyt Consummatus in brevi explevit temporae multa die hem gekent hebben gelooven datmen noch wondere dingen van hem hooren sal.
| |
1672
Is volmaeckt het loffelyck Marberen Oxsael van S. Rombouts door de goede bestieringe van de Heere Kerck-meesters.
| |
1674
Wort geweyt de Kercke van Leliendael.
| |
| |
In 't selve Jaer lagh rontom Mechelen wel 6 weken het Hollandts Leeger bestaende wel 40000. Mannen.
| |
1676
Was volmaeckt de Kercke van de Paters Jesuiten die toe geeygent is aen den grooten Apostel van Indien den H. Xaverius.
| |
1677
Is de Kercke van ons L.V. van Hanswyck volmaeckt.
| |
1679
Geschieden den loffelycken Ommeganck van Mechelen waer mede trocken de Prysbaere Borgerye met haere Wapens, verthoonende alle soorten van Natien, alles om het kostelyckste verciert, ende seer wel gedresteert in hun Geweer tot verwonderinge van de aenschouwers.
Den 27. Junii isser by Mechelen rechts buyten de Klincket poort het Comvoyschip gesprongen door eenig Buspoeder, waer mede verscheyde menschen syn gebleven en gequets.
Den 1. Julius hebben de Heeren van Mechelen geviert het 900. Jarigh Jubilé van den H. Rombout uytbeldende syn Leven met 7. Arcken Triumphalen heel konstigh gheschildert, waer by gevoeght is gheweest de loffelycke Borgerey met
| |
| |
hun Geweer, gemonteert in alle soorten van Natien tot verwonderinghe van een jder; want daer geen Volck gebreck en was.
Hier mede eyndigen wy dese Chronyke verhopende en het kort te geven een vervolgh der Mechelsche geschiedenisse van het jaer 1680. tot desen tyde toe.
Vidit A. COLLAERTS Lib. Cen.
Jac. Vt.
|
|
Auteursrechtvrij