|
| |
| |
| |
Register.
A
| Accoordt.} overeenstemming. |
| Accordatie.} overeenstemming. |
| Achten, zorgen. |
| Ate, eeten, spijs. |
| |
B.
| Becladt, besmet. |
| Bedinghe, gebed. |
| Bedieden, uitleggen. |
| Bedreven, gelegen. |
| Beleden, beleiden, besturen, beheeren, macht hebben. |
| Beluicen, sluiten. |
| Bescheyt, gepastheid. |
| Besnijden, reinigen. |
| Bet, beter, meer. |
| Beworpen, bewerpen, ontwerpen, regelen. |
| Bewerden, laten geworden, de zin geven. |
| Beyden, vertoeven. ame, schande. |
| Blarren, blaren, schreeuwen. |
| Bloden, ontbloten. |
| Boeckstaf, letter. |
| Boet, boete. |
| Borse, beurs. |
| Bort, schoolbord tot berging van boeken enz. |
| Bouwe, oogst. |
| Brabbelaar, beuzelaar. |
| Breken, afnemen. |
| Brissen, rammelen, ratelen. |
| Brommen, roemen. |
| Bryven, in 't bryven, in 't kort. |
| Burgh, borg. |
| Bystervelt (Heer van) Zoo komt ook in een spel van Sinne 1561 de Graaf von Schock-landt voor. |
| |
C.
| Cake, kaak, wang. |
| Callen, babbelen. |
| Caveren, wachten. |
| |
| |
| Charitaten werck, werk der liefde. |
| Ciborie, hostiekast. |
| Cierheyt, pracht, sierlijkheid. |
| Clammen, kyven, clam-dijk, een dijk, waarover een proces gevoerd wordt. |
| Clootmaken, vervaardigen van ballen om te spelen. |
| Cluys, huis, verblijf. |
| Confort, troost, versterking. |
| Coutingen, praatjes. |
| Croocken, kreuken. |
| Cruis, eigentlijk de rechte zijde van een penning, en heet aldus, omdat zij op vele oude munten met een kruis gestempeld was. Van daar, kruis of munt? |
| Cufelen, slingeren. |
| |
D.
| Deughdelyck, deugdzaam. |
| Dichten, vervaardigen, stellen, |
| Dick, dikwerf. |
| Dilay, uitstel. |
| Dispensier, uitdeeler van levensmiddelen. |
| Donaet. De Donaat, was zoo niet het eerste, ten minste een der eerste spel- en leerboekjes. |
| Dragen, gedragen. |
| Dreght, draagt. |
| |
F.
| Faelgieren, missen. |
| Facy, gedaante. |
| Fel, wreed. |
| Fonteyne. Zie over dit schoolboek en de overige in den tekst gemelde boeken, mijn werk over de Volksboeken bij Kruseman en Tjeenk Willink te Haarlem uitgegeven. |
| Firmiljoen, vermiljoen. |
| Francyne, Fransch perkament. |
| |
G.
| Gheboort, gebuert. |
| Ghebreeckt, ontbreekt. |
| Ghebryft, geschreven. |
| Ghebueren, geschieden. |
| Gheringe, spoedig. |
| Gheten, voor geëten d.i. gegeten. |
| Ghemerckt, opgemerkt. |
| Ghevanden, gevonden. |
| Ghenemen, genomen. |
| Ghetoogen, getrokken. |
| Geeusiert, gebruikt. |
| Ghegang, gegaan. |
| Gestade, bestendig. |
| Gestien, gebaren. |
| Goeden, goederen. |
| Graet, trap, boog. |
| Grouw, grauw. |
| Gulpen, zwelgen. |
| |
H.
| Habyt, kleed. |
| Haen-bollen, een bekend kinderspel uit die dagen. |
| Hanteren, bedrijven. |
| Horn, Hoorn. |
| |
| |
K.
| Kalen, kaal worden. |
| Kallen, babbelen, praten. |
| |
| |
| Keest, merg. |
| Kiezelingh, kieselsteen. |
| Kinnen, kennen. |
| Klaar, rijn, zuiver. |
| Klein, dun, klein smeer, dun smeer. |
| Knuppen, knuppelen, knuppelstok. |
| Koere, koor. |
| Kryt, perk, afgesloten plaats, b.v. tot het kampen. |
| |
L.
| Lachtes, schande. |
| Loca, locr, loocken, plekken, klassen. |
| Loyachtigh, luiachtig. |
| Laf, afgemat. |
| Latoen, metaal. |
| Ledder, ladder. |
| Lekker, dienaar, knecht, lekker op vrouwen, verzot op vrouwen, |
| Liefgetal, lieftalig, beminnelijk, welgevallig, aangenaam. |
| |
M.
| Misgaan, (hem of zich), zich misdragen. |
| Misval, ramp, ongeluk. |
| Mincken, verminken. |
| Meny, menie. |
| Mommelen, prevelen, binnen 's monds spreken. |
| |
| |
O.
| Oetmoet, genade, goedertierenheid. |
| Om, naar. |
| Onbesneden, heidensch. |
| Onghefundeert, ongeleerd. |
| Onledighe dagen, werkdagen, onledig, werkzaam. |
| Onsachtig, streng. |
| Ontslopen, ontsluipen. |
| Onverduldigh, onduldbaar, onverdragelijk. |
| Onvredigh, ontevreden. |
| Oorconden, getuigen. |
| Oorlof, verlof. |
| Opghewreckt, opgericht. |
| Ouwen, oud. |
| |
P.
| Paeys, vrede. |
| Pallast, paleis. |
| Palmette, plak. |
| Parten, listen. |
| Partier, partij. |
| Plegen, (sotte) overleggingen. |
| Padde, kikker. |
| Peissen, denken. |
| Perck, afsluiting, plaats zijner woning. |
| Pine, pijn, moeite. |
| Plegen, doen. |
| Prangen, drukken. drijven. |
| Publicaen, tollenaar. |
| Puppen, poppen. |
| Prijs, loon. |
| |
| |
R.
| Rabbauw, schurk, boef. |
| Ramen, bedoelen, beoogen, let- |
| Rechtevoort, terstond. |
| |
| |
| Ryven, wrijven, sleepen. |
| Roden, uitroeien, verdrijven. |
| Roeyen, beproeven. |
| Roemen, zich beroemen. |
| Rondeel. Het rondeel (tricolet) bestond uit 8 tot 12 jambische of trochaeische verzen op twee rijmen. De twee eerste verzen hadden een zin die sloot, en keerden, 't eerste in 't midden, en beide te zamen aan 't einde des lieds logisch verbonden terug. |
| Rouse, vat. |
| Rou-korf-maken, vervaardigen van alle benoodigheden tot den rouw. Zoo noemde men ook een vuurkorf al wat voor dezen noodig was. |
| |
S.
| Sabben, sabbelen, kwijlen, |
| Sampt, te zamen. |
| Schamelyck, schaamachtig. |
| Schoole, verzameling. |
| Schrommen, schromen. |
| Seer, pijn. |
| Seerst, het meest. |
| Sieden, kooken. |
| Sementie, sémence, zaad. |
| Secreet, geheim. |
| Slaeven, slaaf. |
| Slecht, eenvoudig. |
| Smyten, slaan. kloppen. |
| Smeer, vet. |
| Snobbery, snoeperij. |
| Solfaceren, op noten zingers. |
| Sond, zonder. |
| Spegel, spiegel. |
| Souter, Psalmboek. |
| Spyt, iracwndia, toorn. |
| Spillen, priemen. |
| Stancken, stinken. |
| Steet, plaats. |
| Stroockelen, peuteren. |
| Strangh, ernstig, sterk. |
| Strycken, gaan. |
| Stuypen, met de roede slaan, geesselen, |
| Stuyr, stuursch. |
| Subdyten, onderdanen. |
| Subtyl, fijn. |
| Sweere bij Gods wonden, bij de wonden van Christus. |
| |
T.
| Taverne, herberg. |
| Tablatuur, de zichtbare voorstelling der toonen door middel van nooten, enz. op het muzijkblad. |
| Ten enden, eindelijk. |
| Til (in 't) zijn, gereed zijn. In 't til wordt ook datgene gezegd te zijn, dat men in den zin heeft. |
| Tooghe, toon. |
| Tocken, klinken. |
| Toppen, bij de haren trekken. |
| Touter-beenen, beweging maken met de beenen. |
| Trouheyt, getrouwheid. |
| Ty, tijd. |
| |
U.
| Uytcladden, uitwrijven, uitstrijken. |
| Uytgangh, einde. |
| Uytstrycken, opsieren. |
| |
| |
| |
V.
| Vaten, vatten. |
| Vagen, veegen. |
| Verabbelen, verfrommelen, verkreukelen. |
| Verbazen, verschrikken. |
| Verbeyden, verwachten. |
| Verbeyt, uitstel. |
| Vercieren, verzinnen. |
| Verdestrueren, verwoesten. |
| Verdoen, verspillen. |
| Verlangen, verkrijgen. |
| Verseeren, smart gevoelen, erger worden, toenemen. |
| Versinnen, bedenken, overwegen. |
| Versluymen, versluimeren. |
| Versonden, weggezonden. |
| Verstrangen. |
| Vertoogen, vertoonen. |
| Vollen (te), volkomen. |
| Vrys, stem. |
| Vroede, wijze. |
| Vromen, iets met kracht verrichten, ook baten te stade komen. |
| Vueren, vuur branden. |
| Vuylboom alnus nigra, zwarte els. |
| |
W.
| Wanderen, wandelen. |
| Wanewaert, een wanewaers, een lichtgeloovlge, iemand, die alles (hoe ongerijmd ook) voor waar houdt. 't Is een afleiding van de oude uitdrukking waers wanen, d.i. voor waar houden. |
| Weeck, zacht. |
| Weerdigheyd, voortreffelijkheid. |
| Wennen, wenden. |
| Wrecker, wekker. |
| Wrochten, maken. |
|
|
Auteursrechtvrij