De historie van Belgis

[Jan Baptiste Hellebaut]

HELLEBAUT (JAN BAPTISTE), was zoon van eenen horlogiemaeker en kwam den 1 augusti 1774, in de modenaeysteeg, digt by de veldstraet, ter weireld. Zyne ouders spanden hunne middelen uyt om hem eene goede opvoeding te geven en lieten hem agtervolgens in het collegie der eerweirde paters Augustynen en in het keyzerlyk en koninglyk collegie van Maria-Theresia binnen zyne geborte-stad, in het collegie der H. Dryvuldigheyd en in de pedagogie het Verken ter universiteyt van Loven, zyne studien verrigten. Ook beantwoordde den leerzugtigen jongeling door buytengewoonen iver, vlyt en werkzaemheyd en door eenen snellen en gelukkigen voortgang aen de hoop welke men wegens hem opgevat had en verregtveirdigde hy de tedere zorgen zyner ouders, want in het collogie der H. Dryvuldigheyd behaelde hy den grooten prys der rhetorica en den 20 augusti 1793 wierd hy in de algemeene promotie der universiteyt van Loven tot primus in de vrye konsten en wysbegeirte uytgeroepen en leverde zynen zegepraelenden intrede binnen zyne geborte-stad eene aendoenelyke en vreugdevolle plegtigheyd op, welke Gend sedert ontrent eene eeuw binnen haere mueren niet had zien gebeuren. Hellebaut had zyne studien voltrokken in het midden der borgerlyke oneenigheden en wapen-gerugten, welke Belgien verontrustten, ook wankelde hy niet om zig by de gene te schaeren die in de zugt van eene te spoedig vervallene vaderlandsliefde de mogelykheyd gedroomt hadden om alle de zoo verschillige en tegen elkander zoo tegenstrydige gevoelens van het menschelyk geslacht met een wys en gematigt vryheyd-stelsel te verbroederen. Zulks gaf hy genoegzaem te kennen by zyne terugkomst uyt Parys, alwaer hy in 1797 zyne regtsgeleerde studien voleynd had. Onzeker op het toekomende, bragt hy eenigen tyd door op het landgoed van wylent den burggraef Theodore de Jonghe van Ardoye, die zyne jeugd beschermde en aenmoedigde, alwaer hy zig in de eenzaemheyd in het geheym der wetenschappen vervoorderde en uyt zuyvere bronnen die begaefdheden putte, welke laeter van hem de verciering van het Gendsch barreel maekten. Op het eynde van het jaer 1803 bekwam Hellebaut den leerstoel der wiskunde in de centrale of midden-school van het departement der Schelde en den 3 maert 1804 liet hy zig inschryven onder de advocaeten der stad Gend. Welhaest zag men hem eenen onsterffelyken roem behaelen door de staetige, ernstige, onbaetzugtige en schier heldhaftige wyze, waer op hy in dat tydstip van

[p. 50]

onderdrukking verscheyde onpligtige met eene bewonderingsweirdige welsprekentheyd verdedigde. By de afschaffing der middenschool van het departement der Schelde wierden twee daer van afhangende inrigtingen: de boekzael en den kruydbof, met het zelve noodlot bedreygd en de zelve zyn hunne behouding ten grooten deele verschuldigt aen den watenschappelyken iver van Hellebaut, die, toen wylent de deugdryke Josephine in 1804 haeren dapperen gemael den keyzer Napoleon Buonaparte binnen Gend vergezelde, deze vorstin bewoog beyde die gestigten onder haere bezondere bescherming te nemen en daer van de milde begiftigster te worden. Hellebaut trouwde den 3 september 1806 tot Aeltre (eene parochie op de brugsche-vaert, half wege Gend en Brugge gelegen) met eene jonge dogter dier gemeente, Angelina Roelandt genoemt, by wie hy verscheyde nog levende kinderen verwekte. Hellebaut word (doch ten onregte, dewyl het bedoeld werksken eene lettervrugt is van den berugten Jacob Antheunis) als schryver beschouwt van eene geestryke doch schimpagtige fransche brochure, onder den titel van les deux Têtes, betrekkelyk eene beoordeeling der academie van Gend, waer by den uytgeloofden prys in de beeldhouwkunde aen den bruggeling Calloigne en niet aen den Gentenaer Joseph Inghels toegewezen wierd. Hy was den opstelder van meest alle de besluyten en reglementen tydens de fransche regering door de meyery van Gend genomen. Hy plegtige gelegentheden was het steeds Hellebaut, die, zoo wel in de openbaere prys-uytreykingen der Gendsche academie als anderzins, by voorkeur aen andere, met het uytspreken der openbaere redevoeringen gelast wierd. Hellebaut had een wonderbaer en schier uytzonderlyk geheugen, het welk oorzaek was dat hy meestendeels zyne schoone verdedingen noyt aen het papier toevertrouwde, maer onvoorbereyd uytsprak, het geen ons van zyne letterkundige werken berooft heeft, en dit verlies is dies te meer te betreuren, dat by by eene volledige kennis der rechten, eene menschlievende wysbegeirte, eene groote achting voor de aloude latynsche schryvers en veel iver voor de wiskunde en fraeye konsten paerde. Maer het geen in Hellebaut buyten twyffel den grootsten lof verdient, is zyne gulbertige menschlievendheyd, zyu medoogend hert en zyne verhevene liefdaedigbeyd, welke het hem tot eene geheyligde pligt mackten noyt de arme te verstooten, hun kosteloos zynen heylzaemen raed te verschaffen en voor de regtbanken te verdedigen en steeds de behoeftige met geld en goed ter hulp te komen; zulk een gedrag moet elken Gentenaer bewegen den naem van Hellebaut als waeren menschenvriend te zegenen. Onzen doorlugtigen monarch, Willem den I, wist de verdiensten van Hellebaut na weirde te schatten, toen hy hem in 1816, by het opregten der universiteyt van Gend, tot professor in de rechten benoemde, in welk vak hy zig begon te doen onderscheyden en uytnemende veel belofde, wanneer hy den 27 october 1819 door eene ontydige dood aen de universiteyt, welke hy tot cieraed verstrekte, aen zyne agtbaere leergenooten, aen zyne talryke leerlingen, aen den koning, van wie hy eenen der rustigste en getrouwigste onderdaenen was, aen het vaderland, het welk hy tot het eynde

[p. 51]

van zynen helas! te korten levensloop vueriglyk beminde, aen de stad Gend, die zig mogt roemen van in hem eenen grooten man te hebben zien ter weireld komen, aen de behoeftige en verdrukte, aen zyne familie en aen zyne vrienden ontrukt wierd. Zoo als men het van eenen christelyken wysgeer mogt verwagten, was het eynde van Hellebaut stigtelyk en door eene vaste hoop op de verdiensten des Zaligmaekers verzagt en had het niets van dat walgelyk, het welk de laeste oogenblikken van den wysgeer dikwils opleveren. Het lyk van den professor Hellebaut wierd plegtiglyk ter aerde bestelt op het kerkhof buyten de brugsche-poort, alwaer eenen graf-zark ter zyner gedagtenis opperegt is. Den heer Hellebaut wierd in den leeraer-stoel ter universiteyt van Gend vervangen door den heer van Wambeke, oud-afgeveirdigden van het voormaelig departement der Schelde in den wetgevenden raed van het fransch gemeenebest tot Parys en daer naer president der regtbank van eersten aenleg tot Antwerpen. Zyne weduwe is hertrouwd met den heer Haus, geboren duytser en professor in de rechten ter gemelde universiteyt, die weleer onder het getal der vrienden van haeren egtgenoot mogt gerekent worden. Den professor Hellebaut was op den oogenblik van zyn afsterven rectormagnificus der universiteyt waer aen hy vastgehegt was. Hy was ook eere-lid der koninglyke maetschappyen van landbouw en kruydkunde en van de fraeye konsten en letterkunde te Gend.

Die in dit oord begraven ligt

Is 't puik der hedendagsche Gentenaren

Een held're geest, een schitt'rend licht,

De spiegel der geleerdste redenaren.

Door 't stigten onzer hoogeschool

Klom zynen roem tot aan de pool

En had voor zeker dien van Mirabeau doen bukken,
Indien de wreede dood hem niet was komen rukken.