De historie van Belgis

[Lieven Jan Bauwens]

BAUWENS (LIEVEN JAN), zoon van Joris Jan, huydevetter, en van Joanna Theresia van Peteghem, kwam den 19 mey 1769 ter weireld. Van jongs af konde men in hem eene neyging tot uyverheyd en nieuwigheden bespeuren, welke laeter zyn vaderland tot heyl moesten verstrekken. Naer verscheyde jaeren in Engeland overgebragt te hebben, om het huydevetten te leeren by den heer Undershell en het leertouwen by den heer Cox, bekwam hy daer in eene zoodaenige kennis, dat hy alle de engelsche huydevetters en leertouwers verre overtrof, zoo als blykt uyt de redevoering van den advocaet des konings, nu lord Erskine, toen hy voor het geregtshof, gezeyd de konings-bank, gebragt wierd, voor den uytvoer van engelsche mecanieken en het verleyden van werklieden. Hy stigte in Gend eene huydevettery en leertouwery op de engelsche wyze, bestaende in 500 kuypen, waer door hy aen meer als honderd werklieden hun bestand verschafte; zyne gevette kalfsvellen bekwaemen op alle de bezonderste merkten van Europa den voorrang en wierden in Engeland aen eenen veel hoogeren prys verkogt dan de gene aldaer gefabriekeert. Hy liet dezen voordeeligen nyverheyds-tak over aen zyne broeders op voorwaerde van daer aen geene verandering toe te brengen, om zich uytsluy-

[p. 11]

tend bezig te houden met de katoenspindery. Het is alsdan dat hy het stout ontwerp maekte van de engelsche te berooven van het groot voordeel van alleen dien nyverheyds-tak te bezitten. Ofschoon de welien tegen den uytvoer van werktuygen of werklieden uyt Engeland zeer streng waeren en de gene die zulks verrigten, hunne poogingen, indien de zelve mislukten, met het verlies van het leven moesten bekoopen, kon zulks den loffelyken vaderlandschen iver van Bauwens niet wederhouden. Ook zag hy zyne onderneming met den besten uytslag bekroont worden en gelukte het hem werkvolk en werktuygen binnen Vrankryk te brengen en regtte hy eerst in het jaer 1798, te Passy, omstreeks Parys, en vervolgens in het begin van het jaer 1800 in het gewezen klooster der Chartreusen tot Gend eene katoenspindery op (alsnu door de heeren gebroeders Bossaert gebruykt), welke den grondsteen is geweest der talryke fabrieken, die nu van Gend de eerste nyverheydstad der Nederlanden maeken. Als eene welverdiende belooning voor zyne verdiensten en op hope van onder het bestier van eenen zoo regtschaepen vaderlander oneyndige voordeelen te bekomen, wierd hy in het jaer 1800 tot eersten meyer van Gend benoemt, welk ampt hy twee jaeren bleef uytoeffenen en waer in hy in het jaer 1802 door den graef Philippe Vilain XIV vervangen wierd. Intusschen nam de fabriek der Chartreuzen dagelyks toe in bloey, hield de zelve meer als twee duyzend menschen, zoo mannen als vrouwen en kinderen, onledig en wierd'er alle slach van katoene-lynwaeden, bazyn, percaille, piquet en neteldoek verveirdigd. Het fransche gouvernement, het welk aen de inrigting der katoenspinderyen den grootsten prys agtte, verbaestte zig in de noodwendigheyd van Lieven Bauwens te voorzien en bezorgde hem by het stigten zynder fabriek in het Chartreuzen-klooster de overgroote som van 1,920,000 fransche livers, ten titel van geldleening, tegen eenen behoorlyken intrest. Bauwens, wiens broeders en zwager de Pauw zig ter zelver tyd deden onderscheyden door hunne verveirdiging van leirzenschachten, volgens eene door hun uyt Engeland ingevoerde handelwyze, bekwam de directie over de werken der opgeslotene in het central detentie-huys tot Gend, alwaer hy bazyn dede verveirdigen, welken dien van Brugge evenaerde, doch welkers hoedaenigheyd beneden den engelschen bazyn was. Daer Bauwens tot hier toe de fortuyn zyne onderneming altyd gunstig had gezien, regtte hy rond het jaer 1808 eene tweede fabriek op in de ruyme gebouwen der gewezene Norbertiner-mansabdy van Drongen (alsnu gebruykt door zynen zwaeger den heer de Vos-Bauwens). Gebrek aen spaerzaemheyd en goed opzigt en de wisselvalligheden van den val van het reusagtig gebouw van het fransch keyzerryk, verydelden de inzigten van Lieven Bauwens en bragten zelfs zyne geldmiddelen tot eenen zeer geringen toestand, welken hem verpligtte zyne fabrieken der Chartreuzen en der abdy van Drongen te verkoopen, zyn ondankbaer vaderland te verlaeten en zig tot Parys neder te zetten, alwaer den invoerder der muljennys op het vast land eenen onderstand van het fransch koninglyk gouvernement belofd wierd en hy op het punt was eene fabriek van zyden afval op te regten, welke zyne eerste inrigtingen verre zou overtroffen hebben, toen by den 7

[p. 12]

maert 1822 aen eene kwynende ziekte, het natuerlyk gevolg der hem overgekomene rampen, overleed. Bauwens was getrouwt met Mary Keynon, gebortig van Manchester, eene der werklieden welke hy uyt Engeland medegebragt had en heeft hy haer twee zonen en eene dogter agtergelaeten, waer van den oudsten zoon over alle de lyceën van Parys den tweeden prys behaelt heeft. Gend is haeren tegenwoordigen nyverheyds-bloey aen Lieven Bauwens verschuldigt, zulks is elken Gentenaer bekend, en niettemin hebben zyne stadgenooten, voor wie hy zoo veel gedaen en zyn leven ten pande gestelt heeft, niet het minste gedenkteeken ter zynder geheugenis opgeregt, en wie nogtans konde zulks beter verdient hebben? Evenwel moet men geenzins twyffelen of zulks zoude welhaest geschieden, indien maer onder de talryke fabriekanten en fabriekwerkers eene vrywillige inschryving tot een zulkdaenig eynde geopend wierd. Wie, van alle de gene die nu in de fabrieken eenen middel van bestaen vinden, zou doch durven weygeren het zyne by te draegen tot het daerstellen van een gedenkteeken van zyne dankbaerheyd jegens den edelmoedigen en onbaetzugtigen Gentenaer, aen wie hy dit bestaen te danken heeft. Mogt dit welhaest gebeuren, dan zouden wy niet moeten uytroepen met eene vaderlandsche verontweirding:

Ziet nu, Bauwens, de dwaeze aen,
Die uwen naem verstooten,
Al hobt gy magtig veel gedaen
Voor uwe stadgenooten.