De historie van Belgis

[Marten de Bast]

BAST (MARTEN DE), zoon van Jan Baptiste, koopman in kruydeniers-waren, en van Coleta Verschelden, kwam in het jaer 1754 ter weireld; hy deed zyne studien eerst in het collegie der Jesuiten tot Gend en vervolgens ter universiteyt van Loven. Den geestelyken staet omhelsd hebbende en priester gewyd zynde, oeffende hy de bediening uyt van onder-pastor en pastor in de parochiale kerk van S. Jacobs tot Gend, tot in het jaer 1781, dat hy, in vervanving van wylent den eerweirden heer Delebulcke, tot pastor der parochiale kerk van S. Nicolaes binnen de zelve stad benoemt wierd. Hy bediende dit ampt toen de hervormingen van den keyzer Joseph den II en het zoogenaemd patriotismus, het welk daer van het gevolg was, den jongen en driftigen de Bast eene voordeelige gelegentheyd aenbood om zig voor de handhaeving van de regten en voorregten der geestelykheyd onder de verhitste patrioten te doen onderscheyden. In zyne sermoenen drukte hy zig met hevigheyd uyt tegen de vygen of voorstaenders des keyzers. Hoewel den pastor de Bast een vyandlyk gedrag tegen den keyzer Joseph den II had gehouden, was hy nogtans langen tyd de keyzers Leopoldus en Franciscus, als ook de decreten der H. Kerk getrouwig en weygerde hy standvastiglyk den eed van haet aen het koningdom te ontluyken, zoo dat hy tot het sluyten van het concordaet tusschen Z.H. den paus Pius VII en het fransch gemeenebest moest verborgen blyven. Onder de keyzerlyke regeering toonde hy zig genegen voor den keyzer Napoleon, die zyne aenkleventheyd aen zyne belangens beloonde met hem tot honorairen kanonik der hoofdkerk van S. Baefs en tot ridder van het Legioen van Eer te benoemen. Naer de vereening van de noordelyke en zuydelyke provincien der Nederlanden was den kanonik de Bast het nederlandsch koninglyk gouvernement steeds zoo gunstig, dat Z.M.

[p. 9]

den koning Willem I hem tot ridder van het koninglyk orden van den Nederlandschen Leeuw benoemde. De Bast heeft verschillige boekwerken uytgegeven, naementlyk verscheyde sermoenen en godsdienstige boekskens, in de vlaemsche tael geschreven. Hy had tydens zyne versteking veel gelezen, vooral autenren die van 's lands oudheden geschreven hebben; hy had reeds een zeer kostbaer kabinet met penningen en andere oudheden, en die verzaemeling gaf aenleyding tot zyn berugt fransch werk der verzaemeling van Gauloische, Belgische en Romeynsche Penningen, het welk, alhoewel veel goeds vervattende, als ook zyne boekwerken op de oudheyd der stad Gend en op de inrigting der gemeenten en forestiers, gebrekkig is. Zyne verhandeling op de Celtische taal en op eenige andere voorwerpen der midden-eeuwen en alondheyd zyn veel beter opgesteld en laeten aen de berisping der oordeelkundige zeer weynige stof over. De Bast was van eene zeer zagte inborst en van eene prysbaere beleefdheyd en heuschheyd, die oorzaek was dat hy het als eene plicht aenzag zyne vrienden eenigen dienst te doen en onderrigtingen te geven nopens het wetenschappelyk vak, waer in hy zoo wel geoeffent was. De Bast stierf den 25 april 1825 en gaf zyn schoon kabinet aen Z.M. den koning, die van een groot getal van deszelfs zeldzaeme voorwerpen ten voordeele van onze universiteyt beschikt heeft.