De historie van Belgis

Zesde Kapittel.

Van den oorsprong van den naem der verschillige Provincien en voornaemste Gewesten der Nederlanden.

Over den oorsprong van den naem van Vlaenderen hebben verscheyde historieschryvers veelerley verschillige gevoelens genyt, welke my ten meerderen deele als ongegrond voorkomen. Sommige willen den zelven doen afdaelen van eenen alhier heerschenden wind, welken alzoo genaemt wierd; andere zoeken dien oorsprong in den naem van eene verdichte vorstin, die in deze landen zoude geregeert hebben. Het is, zoo my denkt, natuerlyker den zelven te doen voortspruyten van het oud teutonisch woord Vlaender, het welk mes beteekend (wordende een mes in sommige vlaemsche gewesten ten platten lande nog aldus genoemt), terwyl de inwoonders van Vlaenderen in oude tyden messen tot hunne voornaemste wapens hadden, welke zy vlaenders noemden, en in het vegten met messen zeer behendig zyn geweest.

De provincie van Braband is eertyds Brakband genoemt, om dat zy vele Braek-landen vervatte en uyt eenen grooten band of streep land saemengestelt was.

De provincie van Atrecht, in het fransch Artois genoemt, heeft haeren naem ontleent van haere hoofdstad, in het fransch Arras en in het vlaemsch Atrecht of doortocht genoemt, om dat het in de aloudheyd inderdaed den grooten en gewoonen doortogt was om zig van het Keltenland in het Belgen-land te begeven.

Het land van Bredenarde, liggende in het zuyd-

[p. 31]

westen van waelsch Vlaenderen, heeft zynen naem bekomen van de woordekens breed en aerd (los-plaets), om dat'er aldaer van oud-tyd eene groote en breede los-plaets heeft bestaen, alwaer uyt Engeland en elders alle slach van koopwaeren aengebragt wierden.

Henegauw heeft zynen naem bekomen van de riviere Heine, welke dat gewest besproeyd en van het teutonisch woord gauw, het welk land beteekend, zoo dat het woord Henegauw gansch niets anders als Heine-land bedied.

Het graefschap Namen is alzoo genoemt naer deszelfs hoofdstad, waer van den rechten naem (in het latyn Namurcum) eertyds ein mauer (eenen muer) moet zyn geweest en aen die stad, om haere sterke en breede mueren, is gegeven.

Het land van Luyk word in het duytsch Ludich genoemt en komt in oude geschriften dikwils voor, als Luttich en Lustich geheeten zynde; daerom denke ik dat het zelve wel eertyds den naem van Lustig zou gehad hebben, en dat dien naem aen dat land gegeven wierd, om dat het inderdaed zeer lustig is en een aengenaem uytzigt heeft.

Het hertogdom van Limburg is alzoo genoemt, om dat'er den grond taemelyk leemagtig is en dat'er aldaer van oud-tyd vele burchten bestaen hebben.

Een gedeelte van Waelsch-Braband heeft tot hier toe den naem van Pays Roman of Romeynsch Land blyven draegen, om dat het langer als de andere nederlandsche gewesten onder de magt der romeynen is geweest.

Men geeft den naem van Waelsch-Braband en Waelsch-Vlaenderen aen het zuydelyk gedeelte van Braband en Vlaenderen, om dat'er de afstammelingen der oude Gallen of Wallen lang gebleven zyn, en dat'er de inwoonders tot nu toe nog eene tael gebruyken het waelsch genoemt, het welk met de aloude gauloische of celtieksche spraek zeer vele betrekking heeft.

[p. 32]

Het hertogdom van Luxemburg of liever Lutzenburch heeft zynen naem bekomen van de teutonische woordekens lutsen en burch, om dat dit gewest eertyds vele burchten vervatte, welke door lutsen of onbeschaefde boeren bewoont wierden.

Den naem van het hertogdom Gullik komt voort van het teutonisch woordeken gul (vol) en eik, zoo dat het zelve alzoo genoemt wierd, om dat het meer als eenige andere nederlandsche gewesten vol eyken-boomen stond.

Zeeland is, alhoewel vele schryvers daer aen tegenstrydig zyn, alzoo genoemt, om dat het inderdaed een land is, het welk op den oever der zee ligt en aen deszelfs overstroomingen zeer onderworpen is.

Holland is alzoo genoemt om de holligheyd van den grond, welken men somtyds onder de voeten hoord ruysschen.

Een gedeelte van Noord-Holland is West-Vriesland genoemt, om dat de Vriesen, het zelve overweldigd hebbende, aldaer lang verbleven zyn.

Een ander gedeelte van Noord-Holland heeft, van een groot meir, het Kenne-meir genoemt, den naem van Kennemeirland of Kennemerland bekomen.

Vriesland is, zoo ik reeds gezeyd heb, aldus genoemt geworden naer de Vriezen, die dat land verovert hebbende, geduerende eene lange reek jaeren het zelve bewoont hebben.

Het stift van Uytrecht of Utrecht is alzoo genoemt na deszelfs hoofdstad, in het latyn Ultrajectum, waer van den naem uyt het teutonisch woord trecht (doortocht) saemengesteld is, dewyl'er aldaer van ouds tyd eenen vermaerden doortogt is geweest over eenen erm van den Rhyn.

Men heeft aen een groot gedeelte van Braband den naem van Kempene gegeven, om dat het zelve schier niet anders als onvrugtbaere gronden vervattende, alleenelyk wat hennip of kemp kon voortbrengen. Deze Kempene is in het

[p. 33]

vervolg in Brabandsche en Luyksche Kempene onderscheyden geworden.

Het stift van Over-Yssel is alzoo genoemt, om dat het over de rivier de Yssel gelegen is; het maekte eertyds deel van Vriesland.

Gelderland zou, volgens myn gevoelen, het welk van het geen van vele schryvers verschilt, in den oorsprong Geel-land genoemt zyn geweest, om dat'er vele akkers gevonden worden, waer van de aerde een geelagtig couleur heeft, welke zeer vrugtbaer zyn.

Groeningen heeft zynen naem bekomen van de groene weyden die eertyds in overvloed aldaer gevonden wierden.