De historie van Belgis

XXIX Kapittel.

Van eenige oude gewoonten der Hollanders en Zeelanders.

Aen gaende de kleeding der Hollanders en Zeelanders, was 'er weynig onderscheyd tusschen de mannen en vrouwen. De mannen droegen eene klokke of heyke, dat is eene soort van mantel, van boven onder de keel met eenen knop of haek toegevest, zonder mauwen en zeer nauw rond het lyf sluytende, zoo dat men schier het maeksel van alle de leden daer door konde zien. Dit kleed was zoo kort, dat het maer alleen het opperlyf bedekte. Die naest de zee woonden, droegen vellen van wilde dieren, die daer in dien tyd veel gevonden wierden.

De vrouwen gingen met lange kleederen, dun aen het lyf, met nauwe mouwkens en kleyne plooy-

[p. 120]

kens. Zy droegen op hun hoofd lyne doeken, onder de keél toegehegt. Zy gingen veel met witte bonnetten boven deze doeken nae de zee, tot een teeken dat zy getrouwd waeren. De jonge maegden droegen verscheyde lyne bandekens op hun hoofd; zoo dat men hun hair daer door bloot zag.

Cornelius Battus schryft, dat men daer in zynen tyd van geene kostelyke stoffen, als fluweel, satyn, damast en zyde wist te spreken, als onder de edele: de gemeyne mannen droegen dan kleederen van laken dat zy zelve geweven hadden, en het cieraed der vrouwen was eenen gulden riem en schoone ringen.

De meyskens (het welk in deze natie boven alle andere te verwonderen was) kwamen zuyvere en onbevlekte maegden ten houwelyk; en als 'er eenige in 't wilde leefden of tot schande gebragt wierden, deze konden geenen man meer krygen, hoe schoon, jong en ryk zy waeren. De vrouwen agtten hun en hunne mannen als een leven, eene ziel en een lichaem, waer uyt dit gemeyn spreek-woord voortgekomen is: man en wyf, twee zielen in een lyf. Voorders peysden nog begeêrden zy niet. Zy waeren ook niet gewoon te zeggen: waer is mynen man? maer wel: waer is myne egt, myne trouw? Ach! hoe verre zyn deze zeden nu verbannen?

Volgens de getuygenis van Cornelius Tacitus en andere schryvers, plagt men in Neder-Duyschland, waer onder Holland en Zeeland ook begrepen zyn, de bruyden op te draegen een koppel ossen, een getoomd peêrd, eenen schild en eene knods of een zweêrd. Door dit geschenk wierd het houwelyk bevestigd, in de tegenwoordigheyd der ouders en vrienden, en het diende om de bruyd te leeren, dat zy met haeren man zoude moeten verdraegen al het geen hem mogt overkomen, en dat zy haer aen den zelven verbond om met hem deelagtig te wezen van alle lasten, ongemakken en zwaerigheden, en met malkanderen te leven en te sterven, indien den nood zulks vereyschte.

De kinderen wierden opgevoed van hunne ey-

[p. 121]

gene moeders, en het was eene schande die aen vremde voedsters te besteden, ten zy in eenen dringenden nood. De knegten en dienstmaegden aten aen eene tafel met hunnen meester, zyne vrouw en kinderen; te weten als zy geene gasten hadden, die zy altyd vriendelyk en mildelyk onthaelden. Deze gewoonte was zoo goed niet als den kronyk-schryver zig verbeeld; want de dienstboden wierden daer door al te stout op hunne meesters en vrouwen, en de kinderen op hunnen vader en moeder. Het kan wezen dat de ouders hunne kinderen met hun aen tafel deden zitten op dat zy goede manieren zouden leeren. Zy lieten die niet trouwen voor dat zy sterk en volwassen waeren, op dat zy vroome vrugten mogten voordbrengen. Hugo Bruns schryft dat men in Zeeland de jongelingen geene vrouw plagt te geven voor dat zy tusschen de 30 en 40 jaeren oud waeren.

Hunne spys was gering en slegt, zonder eenige toebereyding van saussen of kruyden, zonder keurlykheyd of lekkernye: zy voeden hun gemeynelyk met boonen, erten, koolen, warmoes, enz. Hun brood was van geêrst, rogge en tarwe; hunne toespys kaes, boter, eyeren, versche wey en melk, koeyen-, ossen-, schaepen- en verken-vleesch. Op het plat land (volgens vele geleerde) wierd 'er gemeynelyk niet gedrouken als burne of welle, dat is schoon water het welk men uyt putten of gragten haelde. Men dronk voortyds in Zeeland, eer men uyt Holland in deze provincie met koggeschepen kwam, weynig bier; de rykste inwoonders der land - steden laefden hunnen dorst met geêrste- en haver - water; maer die naest de zee woonden dronken wyn. Eertyds (zoo Cornelius Tacitus en meer andere schryven) was het in deze landen geene schande gansche dagen en nagten te drinken. De inwoonders namen hunne wapens mede, als zy gingen om groote en gewigtige zaeken te verhandelen, welke gewoonte op verscheyde plaetsen in Zeeland ten platten lande nog onderhouden word.