De historie van Belgis

XXII Kapittel.

Van het groot verlies van Darius en Xerxes, Koningen van Persien.

Ten tyde dat het ryk van Belgis van hertogen bestierd wierd, gebeurden door de gansche weireld vele wonderbaere dingen en oorlogen, naementlyk in Griekenland. Omtrent dien tyd wierd de vermaerde stad Babylonien veroverd door Darius. zoon van Hystaspis, met de hulp van Zopyrus, zoon van Megabyses, die zig zelven (eenen magtigen prins wezende) den neus, lippen en ooren afgesneden had, om deze stad door list te krygen. Hierom zeyde Darius, wanneer hem op zekeren tyd eenen grenaet-appel aengeboden wierd, dat hy op de aerde niet beters wist te wenschen, dan zoo veel Zopyrussen te hebben als 'er kernen in dien appel besloten waeren; want, gelyk Carion zegt, eenen koning heeft geenen meerderen schat dan getrouwen raed.

Ter oorzaek dat het ryk van Persien aen Macedonien en Griekenland paelde, waeren de Persiaenen nae deze landen uytnemende begeêrig; want, zoo men gemeynelyk zegt, het weireldsch goed kan de gierigheyd of ongeregelde begeêrte niet verzaedigen. Zy stierden op zekeren tyd gezanten tot Amintas, koning van Macedonien, om hem te vermaenen van zig aen hun te onderwerpen. Dezen vorst de groote magt der Persiaenen ontziende, onthaelde de afgezanten ten besten dat hem mogelyk was, toonde zig oodmoedig en belofde aen

[p. 232]

hunnen vorst onderdaenig te zyn. Voorders begeêrden de gezanten in een gastmael, dat men de edele vrouwen tot hun zoude laeten komen. Amintas, die zulks niet wel durfde weygeren, liet de vrouwen haelen; maer als de Persiaenen dronke waeren, hielden zy zig onbetaemelyk tegen de zelve. Dit mishaegde Amintas en den jongen koning Alexander; daerom zeyde dezen laetsten tegen zynen vader dat hy slaepen zoude gaen, hy wilde by de gasten blyven. Naer dat Amintas vertrokken was, stelde Alexander zig zeer vrolyk aen en liet hun met de joffrouwen spelen. Ten laesten verzogt hy dat men eens zoude opstaen en hun uytlaeten, zy zouden terstond wederkeeren; het welk de Persiaenen toestonden. Alexander had een diergelyk getal jongelingen zonder baerd beschikt, die deze vrouwe-kleederen aentrokken en zig met poinjaerden wapenden, om de Persiaenen te doorsteken in geval zy met hun nog wilden jokken; het welk geschiede. Aldus wierd hunne oneerbaerheyd gestraft.

Daer naer vielen de Grieken Darius af, namen de stad Sardis in en verbrandden de zelve. Hier toe hielpen de Atheners; want eenen treffelyken vorst, genoemd Hestiëus, zond eenen dienaer tot zekeren hoofdman; en op dat het geen hy hem wilde te kennen geven geheym zoude blyven, schreef hy hem geenen gewoonelyken brief, maer dede eenen jongen het hair afscheêren, en drukte op deszelfs hoofd dat hy Darius zoude afvallen. Hy liet het hair daer weder over wassen, en zoud dien jongen alsdan met den voorzey den dienaer tot den hoofdman, hem doende belasten dat hy hem het hair zelve zoude afsnyden, en vervolgens zyn hoofd bezigtigen. Het geschiedde aldus; maer dien beginder van den oproer wierd doorsteken en Hestiëus gevangen.

Uyt deze en andere oorzaeken trok Darius, naer dat hy den koning der Septhen eenen oorlog aengedaen, en in den zelven 80,000 mannen verloren had, welk verlies hy voor kleyn rekende, om dat

[p. 233]

hy zulk eene ontelbaere menigte volk onder zyn gebied had, met een magtig heyr in Asien en Macedonien, welke landen hy innam. Vervolgens liet hy oorlog - schepen bouwen, en bragt daer mede die van Ionien onder zyne heerschappye. Gehoord hebbende dat de Atheners dit volk ondersteund hadden, keerde hy zyne wapenen tegen hun. De Atheners daer van verwittigd, verzogten onderstand van de Lacedemoners; maer eer dat deze hun ter hulp kwamen, verstonden de eerstgemelde dat de Persiaenen, volgens de gewoonte van hun laud, vier dagen lang feest hielden, daerom bleeven zy de hulp niet afwagten, maer maekten haestelyk omtrent 11000 mannen gereed, met de welke zy nae de velden van Marathon trokken, tegen 600,000 Persiaenen. Hunnen aenleyder was Miltiades, die meer betrouwen had in den vyand te verassen dan in onderstand te verwagten. Wanneer de Atheners op duyzend stappen naer by de Persiaenen kwamen, waeren zy zoo vuerig tot den stryd, dat zy met kragt tegen hunne vyanden aenliepen, voor dat deze zig in staet van tegenweêr konden stellen. De Atheners vogten zoo kloekelyk, dat de Persiaenen de nederlaeg kreegen, en nae hunne schepen moesten, van welke de overwinnaers vele veroverden of beschaedigden.

In dien slag bedreef zekeren jongeling, genoemd Themistocles, wonderbaere daeden van dapperheyd tegen de Persiaenen. Daer was ook eenen athenischen ridder, den welken, naer een groot getal vyanden verslaegen te hebben, de zelve vervolgde tot aen hunne schepen. Alsdan hield hy een schip vol Persiaenen met zyne regte hand zoo lang vast tot dat zy afgehouwen was; vervolgens greep hy het zelve met zyne slinke hand, en bleef het met kragt tegenhouden tot dat zy insgelyks afgekapt wierd; en aldus van beyde de handen beroòfd wezende, vatte hy dit schip met zyne tanden, en hield het aldus zoo lang tegen tot dat zy alle verslaegen waeren die zig op het zelve bevonden. In dien stryd bleeven 200,000 Persiaenen,

[p. 234]

zonder de gene die gevangen wierden en in de zee verdronken.

Dezen Darius, koning van Persien, overleden wezende, wierd in de bestiering van dit ryk opgevolgd door zynen zoon Xerxes. Mids zynen vader grooten toestel gemaekt had om Griekenland andermael aen te randen, heeft dien vorst deze gereedschap tot zyn voordeel gebruykt, en zig nog vyf jaeren bereyd om dezen oorlog, waer van het begin voor zynen vader zoo ongelukkig geweest had, te volvoeren. Hy wierd tot deze onderneming bezonderlyk aengestouwd door zommige raedsmannen die hem zogten te streelen, en de Grieken zoo weynig agtten, als of zy tegen hem maer zouden gehouden hebben gelyk pluymen tegen den wind, zoo Valerius verhaeld; maer Demaratus hield hem het tegendeel en de waerheyd voor, daer hy zig nogtans niet wilde na voegen.

Den oorlog aldus vastgesteld zynde, en beraemd van voor eerst tegen Lacedemonien op te trekken, dede Xerxes zig tot dry mael toe wyn schinken, die t'elkens in bloed veranderde. Ook heeft eene merrie in zyn leger, gelyk Carion zegt, eenen haes, maer volgens Vincentius, eenen vos voordgebragt; waer door Godt veropenbaerde dat zyne peêrden als haezen of vossen zouden vlugten. Daer vertoonde haer voorders eene comeet, hebbende de gedaente van eenen krommen hoorn, waerom zy Cecatias genoemd wierd; ook was 'er eene verduystering aen de zonne. Niet tegenstaende alle deze kwaede voorteekenen, bleef Xerxes by zyn opzet. Hy vergaederde binnen zyn ryk 1,000,000 strydbaere mannen, en ontbood 'er daer-en-boven, nog 300,000, uyt andere landen, gelyk Justinius en Vincentius schryven. Hy had 1200 gewapende schepen, benevens 3000 andere, die gelaeden waeren met oorlogs-gereedschappen en lyftogt; maer Fasciculus zegt dat hy 2000 oorlog-schepen had, en 1000 die de bagagie voerden. Wanneer hy dit talryk en schoon leger van op eenen hoogen berg aenschouwde, begon hy (gelyk Hieronymus en

[p. 235]

Valerius schryven) te weenen, en zeyde al zugten: binnen honderd jaeren zal geheel dit schoon gezelschap van zelfs vergaen en in asschen verkeerd zyn!

Dit geweldig heyr, met de beesten die het volgden, dronk geduerende zynen optogt verscheyde rivieren uyt. Tegen het zelve kwam Leonides, koning van Sparten of Lacedemonien, slechts met 4000 mannen, in de engde tusschen zekere bergen, genoemd Termophiles, alwaer hy dry dagen agter een streed en met grooten voorspoed ontelbaere Persiaenen versloeg. Wanneer dien vorst op den vierden dag het magtig leger der vyanden met groot geweld zag naederen, vermaende hy zyn volk voor zulk eene menigte te wyken tot op eenen bekwaemeren tyd; want zy anders van de zelve zouden omringd worden. Nogtans trok hy, uyt liefde tot zyn vaderland, met het aenkomen van den nagt, zelve in het groot heyr der Persiaenen, alleenelyk verzeld van 600 mannen. Deze laeste hielpen onwetende de Sparten; want zy sloegen malkanderen met menigte dood, tot het midden van den dag, alswanneer de Sparten zoo vermoeyd wierden van stryden, dat zy nedervielen by de gesneuvelde.

Vervolgens zond Xerxer 4000 mannen nae Delphos, om den tempel van Apollo te berooven; maer zy bleeven allegaeder dood door eenen geweldigen storm van donder en regen. Den gemelden vorst ontfing in den stryd twee wonden.

Daer naer besloot hy de Grieken ter zee te bevegten. De Atheners zulks vernomen hebbende gingen by Apollo te Delphos om raed, en daer wierd hun geantwoord, dat zy hunne behoudenis tusschen houte mueren behoorden te zoeken. Hunnen aenleyder Themistocles, verklaerde den zin dezer woorden, zeggende, dat zy schepen moesten maeken, en dat deze de houte mueren waeren die den afgod meynde. De Atheners verlieten dan hunne stad, en begaven zig met hunne goederen, vrouwen en kinderen, nae zommige eylanden daer omtrent gelegen; want zy zagen wel dat zy dezelve

[p. 236]

niet konden verdedigen tegen den koning van Persien, die de engden der Termophiles ingenomen had, en zyn leger daer door in de vlakten van Griekenland bragt. Alsdan dede dien vorst de stad Athenen in brand steken en al het omliggende land verderven.

Wanneer nu den scheeps-stryd begon, lag Xerxes op den oever om den uytval af te zien. Artemisia, koninginne van Halicarnassen, die dezen monarch ter hulp gekomen was, streed in den eersten aenval zeer kloekelyk; maer onder de Persiaensche schaeren bevonden zig vele gedwongene Grieken, die van tyd tot tyd uyt den stryd weeken, gelyk Themistocles hun belast had. Dit dede de Persiaenen den moed verliezen, zoo dat zy begonnen te vlieden; in welke vlugt vele van hunne schepen veroverd of bedorven wierden. Menigvuldige Persiaenen vlugtten op het land in huyzen, mids zy het aenschyn van hunnen koning vreesden. Mardonius, eenen der kapiteynen van het persiaensch leger, die Xerxes tot dien krygstogt meest geraeden had, bleef met eenen hoop volk in Griekenland, alwaer hy naermaels verslaegen wierd. Hy schroomde tot zynen meester weder te keeren, 't en waer hy hem alvooren verzoend had, door het behaelen van eene uytmuntende overwinning op de Grieken; maer zulks wilde hem niet gelukken.

Als nu Xerxes, om zyn leven te behouden, uyt Griekenland vlugtte en de brugge meynde over te trekken die hy te vooren had doen maeken over eenen arm van de zee, tusschen Abidos en het voornoemd land, bevond hy dat die door de stormen in stukken geslaegen was; zoo dat hy zig, met groot gevaer zyns levens, in eene visschers-schuyt over deze onstuymige zee moest laeten voeren.

Zoodaenig was het eynde van dit overgroot zeeheyr, welkers aenkomst te vooren zoo vervaerlyk geweest had. De land-troepen van Xerxes, die aen verscheyde kapiteynen bevolen waeren, vergingen meest alle door vermoeytheyd en gebrek. Onder de

[p. 237]

overgeblevene Persiaenen ontstoud eene zoo zwaere peste en andere krankheden, dat alle de wegen daer zy door trokken bezaeyd bleeven met doode lichaemen; zoo dat vele gedierten en vogelen het leger opvolgden, om zig te voeden met het vleesch der soldaeten die onder wege stierven.

Men leest van dien verwaenden koning Xerxes, dat alswanneer hy de voorzeyde brugge over den arm der zee, nu S. Joris-arm genoemd, dede maeken, de onstuymigheyd der baeren dit werk verhinderde; waerom hy de zee een zeker getal geesselslagen dede geven. Zyne trotsheyd bragt hem ook zoo verre, dat hy een gezantschap met bevelbrieven tot den berg Athos afveêrdigde, als of hy den gebieder der aerde en zee geweest had, gelyk hy zig dwaezelyk liet voorstaen. Aldus worden zy die te zeer op hun eygen magt betrouwen, vernederd en tot schande gebragt, want naer deze groote nederlaeg wierd Xerxes van eenen zyner princen, genoemd Ariabanus, omhals gebragt, als hy van zyne onderdaenen begon veragt te worden.