De historie van Belgis

XV Kapittel.

Van zommige wonderlyke dingen, die omtrent dezen tyd in andere Landen der Weireld gebeurden.

Omtrent dien tyd leefde Gyges, vyfden koning van Lydien, van den welken Cicero in zynen boek de Officiis schryft, dat hy eerst den herder van eenen der koningen van dit ryk was. Daer viel op eenen tyd zoo grooten overvloed van water, dat 'er de aerde in zekere plaets van openscheurde. Gyges liet zig uyt nieuwsgierigheyd in de opening daelen, en vond daer beneden eenen dooden man op een metaelen peêrd zittende. Hy zag aen den vinger van dien man eenen ring die hy aftrok, en met den welken hy hem onzigtbaer konde maeken. Door dien middel geraekte hy te bed by de koninginne, die hem opmaekte om den koning zynen heer te dooden: hy dede zulks, en verkreeg aldus zelve de kroon van Lydien, welk ryk op dien tyd zeer magtig was.

Zommige verhaelen eene andere oorzaek, waer door den gemelden Gyges tot den troon kwam, naementlyk deze: zekeren koning van Lydien, genoemd Candaulus, had eene uytnemende schoone vrouw getrouwd, op welkers volmaektheden hy menigmael roemde in de tegenwoordigheyd van zynen dienaer Gyges, met wie hy zeer gemeen was. Dewyl dezen aen dit zeggen weynig geloof scheen te geven, wilde den gemelden vorst dat hy, in den tyd als hy met de koninginne te bed ging, agter de deur van hunne slaepkamer zoude komen staen, om de waerheyd met zyne eygen oogen te ondervinden. Het geschiede gelyk Candaulus begeèrd had; maer de koninginne wierd Gyges gewaer, waerom zy haeren gemael van stonden aen

[p. 210]

begon te haeten. Zy ontbood dezen bedienden des anderdags by haer, en gaf hem den keus den koning zynen meester omhals te brengen of zyn eygen leven te verliezen. Gyges ziende dat hy noodzaekelyk kiezen moest, hielp den koning van kant, trouwde vervolgens met de koninginne en beklom aldus den troon van Lydien.

Men leesd ook dat Gyges nae den tempel van Apollo zond, om dezen afgod te vraegen of 'er op dien tyd in de weireld iemand gelukkiger was dan hy. Apollo antwoorde dat zekeren Aglaüs Sophidius hem in gelukzaeligheyd overtrefte. Dezen Sophidius was eenen ouden man, en den armsten van geheel Areadien. Hy had noyt eenen voet van zynen akker gesteld om tydelyk goed te verkrygen, en geneêrde zig met aerbeyd en moeyte op zyn landeken. In tegendeel roemde Gyges op zynen verheven staet en ongemeene fortuyn; maer den afgod zeyde dat vryheyd in een hutteken hooger te waerderen is dan zorg en droefheyd in een koninglyk paleys; dat kleyne genugten meer te agten zyn als groote; dat het beter is eenen akker te hueren, en van den zelven met genoegen te leven, dan groote schatten te bezitten en vele onderdaenen te hebben; dewyl men voor de rykdommen veel zorg moet draegen, de onderdaenen ontzien en hun van pas leven.

In het vyfde jaer der regering van Gyges, heerschte in Phrygien den koning Midas, die gedood wierd met het bloed van eenen stier dat men hem te drinken gaf. Hy was zoon van Gordius, en den ryksten onder alle de koningen van dit land. Men vercierd van dien vorst dat den god Bacchus hem op zekeren tyd belofde te vergunnen alles het geen hy in eenen wensch zoude begeêren, en dat Midas verzogt dat al wat hy zoude aenraeken in goud zoude veranderen. Het geschiede aldus: want al dat hy aenroerde, het zy hout, steen of vrugten, het wierd terstond goud, tot zelfs zyn eten en drinken. Alsdan ondervond hy de dwaesheyd van zynen wensch; en berouw hebbende,

[p. 211]

bad hy Bacchus dat hy hem van deszelfs uytwerkselen beliefde te verlossen; ten welken eynde dien god hem beval zig te wasschen in zekere rivier van Lydien, Pactolus genoemd. Hy dede aldus en wierd verlost: sedert heeft de gemelde rivier de eygenschap behouden dat 'er goud onder haer zand gemengeld is. Hier door geven de poëten te kennen dat dien vorst, hoewel alles in goud verkeerde daer hy de handen aen sloeg, nogtans ongelukkig was mids hy dit metael niet konde eten nog drinken. Midas kreeg ook ezels-ooren en wierd ten spot gesteld, om dat hy een onrechtmaetig vonnis gegeven had tusschen Phebus en Pan, den god der herderen.

Op dien tyd heerschte in Sicilien zekeren tyran Phalaris genoemd, den welken groot vermaek nam in de onnoozele te dooden, en aen wie het onverschillig was met wat tormenten by hun dede sterven. Zommige verhaelen dat zekeren man van Athenen tot hem kwam met eenen metaelen os, die van binnen hol was en eene deur had, zoo konstig gemaekt, dat als 'er eenen mensch in schreyde, zulks de stem van eenen os of stier scheen te wezen. Hy schonk dit konstig stuk aen den tyran om de misdaedige daer in te pynigen, meynende hem daer mede groot vermaek aen te doen en zyne gunst te bekomen. Dezen tyran bedankte Perillus (aldus was den uytvinder van den os genoemd); maer in plaets van vergelding, wilde hy met hem zelve de proef nemen of hy ook de eygenschap had die hy den zelven toeschreef. Derhalven gebood by den konstenaer in zynen eygen os te sluyten en daer vuer onder te maeken; zoo dat hy aldus (gelyk Horatius zegt) de zelve tormenten aengedaen wierd die hy voor andere verzind had.

Zaleucus van Locrien eene wet gemaekt hebbende, door de welke alle overspeelders veroordeeld wierden om beyde hunne oogen te verliezen, verviel zynen eygen zoon in deze misdaed; maer al het volk bad den wetgever dat hy hem zoude vry laeten van de gestelde straffe. Alsdan stak dien

[p. 212]

vader zig zelven eerst eene oog uyt, en dede zynen zoon vervolgens insgelyks van eene berooven, om tegen de wet niet te doen die hy zelve ingesteld had; door deze daed bewyzende dat hy eenen medoogenden vader, en ter gelyk eenen rechtveêrdigen rechter was. Vincentius noemd dezen wetgever Zaleucus Fabricius.

Omtrent dezen tyd verzinde Xerxes, eenen philosoph, om de tyrannye van Evilmerodach te maetigen, die gemeynelyk zyne leeraers en meesters doodde, door welkers vermaekelykheyd hy van zyne vreedheyd afgetrokken wierd.

Alsdan is ook gestigt de stad Pisa in Italien, in eene landstreek genoemd Ethrurien. Het is eene aenzienelyke stad, volgens Strabo, aldaer van de Grieken gebouwd nae de gelykenis der stad Pisa in Arcadien. Het zelve zegt ook Servius; maer Virgilius, Plinius, Justinus en Lucianus schryven anders. Al geniet deze stad, sedert dat zy onderworpen is aen de Florentiners, die haere inwoonders met zwaere belastingen onderdrukken, weynig voorspoed, zy is nogtans eertyds zeer magtig en vermaerd geweest. Zy heeft daer-enboyen verscheyde eylanden en bynaer de stad Jerusalem onder haer gebied gehad; zoo dat zy alle de ethrurische steden in oorlogsmagt te boven ging. Men ziet 'er nog eene deftige brugge over de rivier Arnum; benevens het vermaerdste klooster der geheele weireld, genoemd het heylig Veld; als ook eenen tempel van Maria met eenen kloktoren, over den welken men zig niet genoeg kan verwonderen. Dezen toren is zoodaenig gemaekt, dat hy van boven nae d'eene zyde wel 15 cubitussen overheld, zonder dat men nogtans kan bemerken dat hy ergens met houte of yzere balken of ankers vast houd; want daer van binnen onder staende, ziet men tot boven uyt. Hy is geheel van wit steen gebouwd, en van buyten zoo effen als of hy geschaefd waer.