De historie van Belgis

IV Kapittel.

Van Venetien, Padua en Parys, die omtrent dezen tyd gestigt wierden.

Venetien, deze vermaerde koopstad in Italien, zoo magtig te water en te land, is gelyk andere beweiren, haeren oorsprong verschuldigd aen den troyaen Venetus, den welken met zyne aenhangers, die, na hem Veneti of Heneti genoemd zyn, naer den ondergang van Troyen, uyt Paphlagonien in de Adriatische zee aenkwam, en zig aldaer nederzette. Van hun zouden dit land en stad hunnen naem gekregen, en den zelven 1500 jaeren behouden hebben.

Dit land is van de nabuerige volkeren, als de Gallen en Duydsche, dog voornaementlyk van den bloeddorstigen en raezenden Attilla, koning der Hunnen of Hongersche, die zig zelven den geessel Gods noemde, menigmael overvallen en verwoest geweest. Niet te min heeft Venetien daer veel voordeel uyt getrokken, en deze oorlogen hebben grootelyks tot haere aengroeying gestrekt, ter oorzaek dat menigvuldige ryke en magtige familien uyt Italien en Lombardien derrewaerds kwamen gevlugt, om veyliger te zyn, mids deze stad, als eene maen of blaesbalg, aen alle zyden omringd is van de zee. Naer de verstooring van verscheyde omliggende steden, heeft dit land zynen eersten naem verloren, zoo dat het niet meer Venetien ge-

[p. 158]

noemd wierd, maer Lampardien en eensdeels Treviserpalen, ook Foriaul en eensdeels Ristrien, maer men bleef de stad nog altyd Venetien noemen. Zy is eerst 466 jaeren naer Christus geboorte herbouwd, en tot op dezen tyd merkelyk aengegroeyd, dagelyks met pragtige gestigten en paleyzen verheerlykt wordende; zoo dat zy in magt en rykdom sedert grootelyks toegenomen heeft.

In het jaer 1204 heeft zy haer met de Fransche vereenigd, en zy hebben te zaemen de heerschappye over de stad Constantinopelen verkregen. Met een woord, het is veel ligter zig over de opbouwing van Venetien, haere magt, rykdommen, heerlykheyd, konstige werken en overvloed van alle dingen te verwonderen, dan dit alles omstandig te beschryven. Men zeyde my, ten tyde dat ik my binnen de gemelde stad bevond, dat zy wel 2,000,000 menschen inhield. Men ziet 'er eene groote menigte (wel 400, zoo men zegt) steene bruggen, en daer zyn 44 kloosters, 20 van mannen, en de andere van vrouwen. Ook vind men daer 25 eylandekens; bynaer alle van religieusen en geestelyke persoonen; bewoond. Deze stad is in zes deelen verdeeld, en heeft 72 wyken, allegaeder wel bebouwd. Daer liggen, ten dienste van het volk, ten allen tyde wel 10,000 schuyten gereed. Vertumanus zegt, dat de Venetiaenen, in geval van nood, in staet zyn om in twee dagen tyd 600 gewapende galleyen te leveren, en 200,000 strydbaere mannen, in het volle harnas, in eene uere. Hy voegd 'er by, dat 'er in hun wapenhuys, het welk 3 mylen in zyn bevang heeft, ten minsten 1000 mannen, ervaeren in allerleye ambagten, maer bezonderlyk in het bouwen van schepen en het smeden van wapenen, gestaedig bezig zyn met werken, benevens 500 vrouwlieden, die niet doen dan zeylen maeken. Volgens het zeggen van zekeren schryver, zoude geenen duydschen vorst alleen in staet zyn om alle de zeylen te betaelen die daer gebruykt worden. Ghistele, van de kostelyke vercierselen van Venetien schryvende, zegt dat men meynd dat alle

[p. 159]

die pragtige gevaerten, bestaende in een groot getal marmere kolommen, standbeelden en andere oudheden, de welke binnen deze stad gevonden worden, aldaer voor het meeste deel aengebragt zyn uyt Troyen. Vier metaele peêrden in de lugt springende, grooter als volgens natuer, heb ik boven het portael van S. Marcus kerk gezien, in de welke het lichaem van dezen H. Evangelist, die den patroon van Venetien is, met groote eerbiedigheyd bewaerd word.

Padua, ook eene oude en vermaerde stad in Italien, is, volgens Titus Livius, gestigt door Athenor, eenen vlugteling uyt Troyen. De inwoonders dezer stad hebben de Romeynen naermaels, ten tyde van oorlog, met volk en geld vriendelyk geholpen, waer by hunne stad aen deze volkeren langen tyd tot eene wooning en plaets van toevlugt verstrekt heeft. Tot erkentenis van deze diensten wierd hun het regt van medestemming in den roomschen raed vergund. Padua is in het vervolg verwoest door den bloedgierigen Attila, herbouwd door die van Ravenna, en aenstonds daer op verbrand door de Lombaerden. Deze stad wierd naermaels, ten tyde van Karel-den-Grooten, weder opgeregt en merkelyk vermeerderd, en is sedert gestaedig aengegroeyd, tot den tyd van den keyzer Frederik Eclinus, den tyran, die-ze weder verdelgd heeft, eene ontelbaere menigte van haere inwoonders doodende en de andere verdryvende. Vervolgens hebben de Carariers (onder den titel van het hoofdmanschap dezer stad) de zelve omtrent 100 jaeren bezeten, en haer daer-en-tusschen verheerlykt met verscheyde verheven torens, en omringd met eenen dry-dobbelen muer en diepe wallen, zoo dat zy onder hunne handen veel deftiger en sterker wierd als zy oyt te vooren geweest was.

Binnen Padua staet eene deftige burgt en het schoonste paleys van Italien. Den keyzer Hendrik den IV, heeft de Dom-kerke dezer stad gestigt. Daer is ook een raeds-huys, het treffelykste der geheele weireld; het brandde eertyds af, maer de

[p. 160]

Venetiaenen hebben het weder opgebouwd. Het gebeente van den uytmuntenden historie schryver Titus Livius, geboortig van deze stad, den welken 110 boeken geschreven heeft, al zyn 'er ons maer vier van ter hand gekomen, berust aldaer in eene heerlyke plaets. Van de zee opwaerds heeft deze stad eene schipvaerd uyt de rivier Brinta, die daer voorby vloeyd; en van Lucafusina kan men te scheep regt nae Padua komen, langs eene vaerd ten dien eynde gedolven. Daer is ook eene akademie der medecynen, uyt de welke menigvuldige ervaeren geneesheeren voordkomen.

Parys, eene koninglyke en vermaerde stad van Gallien, in de Senonische landen gelegen, is ook, volgens de meyning van zommige, naer de verwoesting van Troyen, gestigt door Paris, zoon van den koning Priamus. Dezen zoude, naer de voorzeyde verwoesting, met Francus, den zoon van zynen broeder, nae Gallien gekomen zyn, om aldaer eene stad en volkplanting op te regten; zoo dat de Fransche diesvolgens ook zouden afgestamd zyn van de Troyaenen. Zy zyn Galli genoemd (het welk in het grieksch melk beteekend) van wegens de wittigheyd hunner lichaemen, ten aenzien van andere natien, of Parisiaenen, volgens den naem der stad Parys.

Die zelve Troyaenen zouden ook geholpen hebben aen de opregting van Sicambren in Scythien, eene treffelyke stad en volkplanting daer hier vooren van gesproken is. Eenige meynen, dat Buda of Offen in Hongarien (dog onder eenen veranderden naem) nog die zelve stad is, en dat haere inwoonders, naer het dwingen der Alaenen, Franken zouden genoemd zyn, het welk in de attische tael edele en vrye bedied. Hunne heerschappye is sedert de vervalling van het roomsch ryk zoodaenig aengegroeyd, dat nu geheel Gallien en een groot deel van Duydschland den naem van Vrankryk of Frankenland voerd.

Vele willen, dat alleen de gene die omtrent Parys woonen, waere Fransche zyn, maer men noemd

[p. 161]

die behoorlyker Francigenas of Fransche in Vrankryk geboren. De koningen van Vrankryk houden hun hof binnen Parys; Karel-den-Grooten heeft aldaer eene hooge school opgeregt, de vermaerdste van geheel het christenryk, en misschien van de gansche weireld; welke school hy derrewaerds overbragt van Roomen, alwaer zy gekomen was uyt Athenen in Griekenland. Haere inwoonders zyn aldereerst tot het christen geloof bekeerd in het jaer 94 naer Christus geboorte, door Dionysius van Ariopagita, tot hun afgezonden van den prins der apostelen. Zy zyn naermaels nogtans afgevallen, maer hebben het christendom vervolgens weder omhelsd, en hun aen het zelve sedert altyd standvastig gehouden. Wat aengaet de gesteltenis dezer stad, zy is zeer uytgestrekt en volkryk en dryfd grooten koophandel. Binnen de zelve word het koninglyk geregts-hof of parlement gehouden, en men ziet 'er gestaedig eenen grooten toevloed van allerleye vremde natien.