De historie van Belgis

XLVII Kapittel.

Van Francus, den zestienden Koning der Duydsche; van de Sybillen of Heydensche Propheterssen, en van de stad Carthago.

Francus, zoon van Brennus, heeft het duydsch ryk 55 jaeren bestierd. In zynen tyd wierd de vermaerde stad Troyen t'eenemael verwoest, naer eenen langduerigen en bloedigen oorlog, in den welken 676,000 mannen van den kant der Troyaenen verslaegen wierden, en in den brand verloozen 278,000 menschen het leven, van den kant der Grieken zyn voor deze stad dood gebleven 880,000 mannen, want schier al de krygsmagt der weireld was daer by een vergaederd.

Omtrent dezen tyd leefden 4 Sybillen of heydensche propheterssen, te weten: eene in Lybien, eene in Phrygien, eene in Persien en eene in Erethrien. Den H. Hieronymus schryft, dat 'er 10 Sybillen geweest hebben, en dat den geest van voorzegging hun gegeven was om hunne groote reynigheyd. Den H. Isidorus zegt, dat alle heydensche propheterssen in de grieksche tael Sybille genoemd wierden, want volgens Bocatius, beteekend Seus in de spraek der Eolieren Godt, en Bylle verstand; diesvolgens is hun den naem gegeven van Sybille, dat is, met goddelyk verstand begaefd, of Godt in het hert draegende. Onder deze treffelyke vrouwen is de erethriaensche Sybille de uytmuntenste en vermaerdste geweest, gelyk Bocatius en Vincentius schryven. Zy was geboren omtrent Babylonien, een wevnig voor den trovaenschen

[p. 141]

oorlog; maer zommige meynen met Vincentius, dat zy gepropheteerd heeft ten tyde van Romulus, den stigter van Roomen. Haeren naem was Eriphila, maer zy wierd ook Erethria genoemd, volgens het eyland Erethrien, alwaer zy woonagtig was, en in het welk vele van haere werken gevonden zyn. Zy heeft, door haer kloek verstand en door de goddelyke ingeving, geschreven van den ondergang van Ilion of Troyen, en van de monarchie der Romeynen, langen tyd eer deze dingen gebeurden. Ook heeft zy de verholentheden van Godt voorzeyd, door de gelykenissen der prophetien, te weten: de geboorte van Christus, zyn leven, zyne werken, zyne verraeding, gevangenis, bespotting en schandelyke dood, zyne heerlyke verrysenis, zyne hemelvaerd en zyne toekomst om te oordeelen; zy heeft dit alles zoo duydelyk beschreven, dat het beter een verhael van voorledene dan eene voorzegging van toekomende dingen gelykt. Augustinus schryft van haer, dat zy openbaerlyk gezeyd heeft dat 'er maer eenen waeragtigen Godt is, en dat alle de andere valsche goden zyn.

Daer was ook eene Sybille genoemd Cumana of Almathea, deze bragt 9 boeken, waer in de regten der Romeynen en vele geheymen geschreven stonden, voor Tarquinius Priscus, vyfden koning van Roomen, en bood hem die te koopen voor eene groote somme geld, dezen vorst daer over met haer spottende, verbrandde zy 'er 3, en begeêrde voor de andere 6 dan zoo veel als zy eerst voor alle 9 gevraegd had. Mids Tarquinius daer weder mede gekte, wierp zy nog 3 van deze boeken in het vuer, zoo dat 'er maer 3 meer over bleeven, van de welke zy weder zoo veel geld eyschte als de eerste mael. Den koning daer van verwonderd zynde, dede haer de gevraegde somme tellen voor de 3 laetste dezer boeken, waer uyt de Romeynen hunne wetten en hunnen regtshandel getrokken hebben, en de welke zy in zwaere en gewigtige zaeken te raede gingen, gelyk Titus Livius getuygd. Deze Sybille wierd Cumea of Cumana genoemd, om dat zy geboren

[p. 142]

was binnen de stad Cuma in Campanien. Vincentius zegt dat haere grafstede tegenwoordig in Sicilien nog te zien is; andere willen dat zy in Campanien gevonden word, en wonderbaere onderaerdsche gangen heeft, daer zy in geweest hebben. Daer zyn 'er die de voorzeggingen dezer 10 Sybillen, in de welke zy van Christus spreken, in het kort by een verzaemeld en in het volgende order gesteld hebben.

D'eerste Sybille, genoemd Agrippa, propheteerde:

Het onzienlyk woord zal getast worden, en zal dien voordbrengen als eenen wortel: hy zal gedroogd worden als een blad, en zyne schoonheyd zal niet verschynen. Des moeders lichaem zal omringd worden met kragt uyt de hoogde, en Godt zal in eeuwige vreugd bloeyen, en van de menschen vertreden worden: hy zal geboren worden uyt de moeder als Godt, en wandelen als eenen zondaer. Eenen heydenschen mensch heeft deze glorie gezien.

De tweede heeft gepropheteerd:

Neemd den dag die komt: den Heer zal de dikte der duysternissen verlichten, en den band der synagogen zal ontbonden worden: de lippen der menschen zullen ophouden, en zien den koning der levendige. Eene maegd zal hem houden in haeren boezem of schoot: hy zal den Heer der heydenen zyn, en regeren in bermhertigheyd. De liefde zyner moeder zal zyn als eene waege voor een iegelyken mensch. Deze Sybille was in Lybien geboren.

De voorzegging der derde luyd aldus:

Eenen propheet zal geboren worden zonder vermenging der moeder, uyt eene maegd. Vincentius schryft dat zy lang voor de stigting van Troyen propheteerde; dat Homerus vele van haere veêrzen in zyne werken gevoegd heeft, en dat zy te Delphos, in den tempel van Apollo, geboren was.

De vierde heeft gepropheteerd:

Uyt den hemel zal den Hoogen komen, en zynen

[p. 143]

raed op der aerde bekragtigen: eene maegd zal verkondigd worden in de dalen der woestynen. Deze Sybille was geboren in Phrygien, en schreef haere voorzeggingen te Ancire.

De vyfde propheteerde als volgd:

Neemd agt, eenen ryken zal 'er komen, van eenen armen geboren, en de dieren der aerde zullen hem aenbidden, schreyen en spreken: gy zult hem loven in de voorhoven der hemelen. Deze prophetersse was geboren in het eyland Samos.

De zesde Sybille, genoemd Europea, propheteerde:

Den zelven zal komen, en de hemelen overgaen, ook de verborgen wateren des hemels of olympi. Hy zal in armoede heerschappen en in stilte regeren, en uyt het lichaem der maegd gaen.

De zevenste heeft gepropheteerd:

Neemd agt, gy onzinnig dier, gy word vertreden: den Heer zal in den omring der aerde geboren worden, en den schoot der maegd zal eene zaligheyd der heydenen zyn, en zyne voeten in de onmogelykheyd der menschen. Dat onzienlyk Woord word getast. Deze Sybille, genoemd Sumbetha, was in Persien geboren, en heeft 24 boeken geschreven.

De achtste Sybille, genoemd Eriphila of Erethria, heeft het volgende voorzeyd:

In den laetsten ouderdom zal Godt veroodmoedigd worden, het goddelyk geslagt of zaed zal worden vermenigd, en de godheyd met de menscheyd vereenigd. Het Lam zal in het hooy liggen, en met maegdelyke onderhouding gevoed worden.

De negenste, of de Sybille van Cuma, voorzeyde:

Uyt de eeuwigheyd zal eene wonderlyke geboorte, door eene maegd, in deze weireld voordkomen: het yzeren volk zal eynden, en eenen gulden zal 'er opryzen.

[p. 144]

De voorzegging der tiende luyd aldus:

In het eerste aenschyn der maegden zal opklimmen een jong maegdeken, met een schoon aenzigt en lang hair, zittende op eenen bestrooyden stoel, voedende een kind, gevende het zynen bry, en melk van den hemel gezonden. Deze prophetersse wierd Sybilla Semeria of Italica genoemd.

Van eene elfste Sybille.

Zommige spreken nog van eene andere vermaerde prophetersse genoemd Albunia of Tiburtina, en geboortig van Tiburten, eene stad in Italien. Zy leefde onder den roomschen keyzer Octavianus Augustus, omtrent den tyd der menschwording van Christus; en een weynig daer vooren van dezen vorst ondervraegd zynde, propheteerde zy, naer dry dagen gevast te hebben, 27 veêrzen, van welke de eerste of hoofd-letteren ieder een veêrs inhielden, begrypende Jesus-Christus, den Zoon Gods en zaligmaeker. Seffens wierden de oogen des keyzers geopend; hy zag eene maegd een kind te zuygen gevende in den hemel, en hoorde eene stem die zeyde: dit is den Zoon Gods. Alsdan viel hy op zyn aenzigt en aenbad Godt, daer hy zig te vooren zelf had doen aenbidden. Van deze verlichte en geestelyke Sybillen is veel meer te zeggen; want zy hebben nog vele andere verborgendheden van Christus gepropheteerd, te lang om hier allegaeder op te haelen. Ziet hier van Justinus de Cultu veroe Religionis, Varro, Lactantius, Augustinus de Civitate Dei, en Chrysippus.

Omtrent dezen tyd wierd gebouwd de strybaere stad Carthago in Afrika, door de edele koninginne Dido, 27 jaeren voor de stigting van Roomen. Zy voerde eerst den naem van Birsa, het welk eene ossen-huyd beteekend; want de gemelde Dido uyt Tyr over zee gekomen zynde, kogt tot het bouwen dezer stad van den koning Hiarba zoo veel land als zy in eene ossen-huyd zoude konnen besluyten, zy sneed deze huyd vervolgens in smalle reepen,

[p. 145]

en omvatte daer aldus eene groote plaets mede, gelyk Virgilius verhaeld. Vincentius schryft dat Carthago 30,000 schreden in haeren omtrek had, en dat de mueren dezer stad, geheel van vierkante steenen gebouwd, 40 cubitussen hoog en 30 voeten dik waeren. Het kasteel genoemd Birsa, aen den zeekant staende, had 2000 schreden in zyn bevang. Carthago schynd gelegen geweest te hebben in eene onvrugtbaere streek, want zoo als nog blykt aen haere overblyfselen omtrent de princelyke stad Thunis, die den roemrugtigen keyzer Karel den V, in het jaer 1535 zegepraelende innam, heeft men van ouds het water derrewaerds moeten leyden, wel van 30 mylen van daer, uyt zekere bergen genoemd Sanhin Roossas en Cycloth, uyt de welke men lood graefd. Men ziet aldaer nog wonderbaere merkteekenen, als zwaere en kostelyke bogen, verwelfd met wit marmer, die over bergen en dalen getrokken waeren, en over de welke het water tot binnen de stad kwam gevloeyd. Van deze stukken ziet men 'er op zommige plaetsen wel 6 of 800 by malkanderen, die in de dalen wel 50 en 60 cubitussen hoog waeren, om aldus den waterpas te houden. Deze stad heeft eertyds tegen de Romeynen om de heerschappye over de gansche weireld gestreden; maer zy is eyndelyk van deze laestste ten onder gebragt en in brand gesteken. Zy stond 16 dagen in vlam, en haeren koning Hasdrubal wierp zig daer vrywillig in, benevens zyne gemaelinne en kinderen, om in de handen hunner vyanden niet te vallen; gelyk Dido, de stigtster en eerste koninginne dezer stad, om haere zuyverheyd en weduwelyken staet te behouden, haer zelven verbrand had. Ziet hier van Justinus, Bocatius, Terentius en Virgilius.

Hier mede sluyt ik het eerste boek der Historie van Belgis; het is wel waer dat het weynig gewaeg maekt van het geen in deze Nederlanden gebeurd is, maer de oorzaek daer van is dat wy van deze eerste tyden weynig of niet beschreven vinden, ook laeten ons de oude schriften aengaende

[p. 146]

de eerste duydsche koningen niet dan hunne bloote naemen en de jaeren die zy geregeerd hebben, welke jaeren, om dat zy van iederen dezer vorsten in het bezonder merkelyk hoog loopen, ik met eene zekere vreesagtigheyd geschreven heb, bedugt zynde dat den lezer daer in zoude konnen doolen; ten waer men peysde dat, mids de menschen in voorgaende tyden zeer lang leefden, deze monarchen dus te meer jaeren geregeerd hebben, het geen immers niet ongeloovelyk is. Ook zouden wy dit eerste boek hier niet gesteld hebben, indien zommige ons daer toe niet aengezogt hadden. Buyten de weynige overeenkomst die het met den titel van het Werk heeft, kan het aenzien worden voor eene herschepping der oude weireld, en als eenen oorsprong van het geen wy vervolgen willen. Eenige meynen dat de Duydsche-Franken hunnen naem van den voorzeyden Francus zouden ontleend hebben, daer wy effen zoo veel geloof aen geven als men ons met de waerheyd bewyzen kan; want de duydsche boeken hebben ons alles te kort gedaen, het welk Carion en andere schryvers grootelyks beklaegen, ter oorzaek dat zy hunne werken uyt verscheyde overblyfselen hebben moeten zaemenstellen. Dus zal den goedwilligen lezer zig niet belgen, wanneer wy hem zoodaenig wild schenken als wy met ons zweet in de ongeoeffende bosschagie der oudheyd hebben konnen vangen en by een vergaederen, want men zegt: men zal meer agt nemen op de jonst van den gever, dan op de gifte, en geen gegeven peêrd in den mond zien. Daerom verzoeken wy, voor den loon van onzen besteden arbeyd, de toegevendheyd der lezers.