De historie van Belgis

XV Kapittel.

Van het verschil der Jaeren, de verdeeling der Tyden en de rekening van aen de Diluvie tot dat Abraham uyt Chaldeën trok.

Aengaende de tweede eeuw of ondheyd der weireld, vald by de oude schryvers groot verschil in de telling of rekening der jaeren. Volgens zommige zoude zy begonst zyn als Noë uyt de arke trad, gelyk voorzeyd is, en geduerd hebben tot aen de geboorte van Abraham, het welk, na de rekening der Hebreeuwen, eenen tyd van 292 jaeren zoude maeken. Esebius, eenen christenen schryver, heeft dien tyd merkelyk verlengt, en zegt den zelven van 942 jaeren geweest te zyn. Met hem stemmen overeen de 70 overzetters der H. Schriftuer. Augustinus, dien hoogen leeraer, teld in dezen tweeden ouderdom der weireld 1072 jaeren, en Beda maer 522. Dit groot verschil in de tydrekening heb ik aen geene andere oorzaek konnen toeschryven, als dat 'er misschien in de veelvuldige vertaelingen dezer boeken, eer zy tot ons gekomen zyn, by misslag of door onagtzaemheyd, in de getallen eene letter misgesteld of uytgelaeten is, het welk terstond eene merkelyke verandering in de telling brengt. Ook zoude deze dwaeling konnen toegekomen zyn by de ongelykheyd der jaeren, want de Egyptenaeren hebben 'er

[p. 44]

gehad van twee maenden; die van Arcadien van dry, en de oude Romeynen, onder Romulus, van tien; by het jaer van welke laetste Numa Pompilius naermaels nog twee maenden gevoegd heeft, te weten, januarius en februarius.

Het jaer der oude Romeynen begon met de maend maert; op den zelven tyd neemd ook zynen aenvang het geen der Hebreeuwen. De Grieken beginnen hun jaer ontrent S. Lucia -dag, alswanneer de dagen ten korsten zyn; de Joden in maert, ten tyde van de nagt en dag evening, oequinoxium genoemd, alsdan roept den wilden ezel twaelf mael daegs en twaelf mael 's nagts. De Egyptenaeren beginnen het jaer in den herft, de Arabieren en Chaldeërs in 't oosten in den aenvang van october, als dag en nagt ook even lang zyn. Alsdus is ook in het gezigt van Daniël october de eerste van de vier maenden. De Abassinen of indiaensche christenen onder Prête-Jan, beginnen hun jaer op St. Jans onthoofdings-dag, in ougst-maend: iedere van hunne maenden heeft dertig dagen, daer schieten op het jaer zes dagen over, zoo Franciscus Alvarez schryft.

Ons jaer, volgens het kerkelyk gebruyk, begint op den eersten van januarius, welke maend alsdus genoemd is na den afgod Janus, aen wie zy by de heydenen toegewyd was. Volgens de manier der rechtsgeleerde en den weireldlyken handel, begint ons jaer anderzins op paesch-avond, het heeft 365 dagen en 12 gewoonelyke maenden; maer zommige maeken maenden van vier weken en vinden 'er alsdus 13. Iedere weke heeft 7 natuerlyke dagen, van welke natuerlyke dagen men geenen nagt rekent, want den nagt word met den dag getelt, maer de artificieele dagen, die de konstenaeren afwagten om iet uyt te werken, beginnen maer met den opgang der zonne en dueren tot haeren ondergang. Den natuerlyken dag heeft 4 deelen, van 6 ueren ieder deel, de nere heeft 4 punten, het punt 10 momenten, den moment 12 uncien, de uncie 47 athomos, den athomos, dat is de laeste verdeeling en word niet voorder verdeeld.

[p. 45]

Beter en veel gemakkelyker is het ons jaer te beginnen op den eersten januarius als op paeschavond, ten opzigte dat dezen feestdag verspringd, zoo nogtans dat, als men alsdus rekend, overgeschrikt worden de 33 jaeren die Onzen Heer op de weireld geleeft heeft, waer door het schynd als of hy maer zoude geleeft hebben van den nieuwjaer-dag tot den goeden vrydag, dat is ontrent dry maenden tyd, alhoewel (gelyk wy in het 2 kap. van ons 4.^de boek zullen zeggen) voor het eerste jaer des Heeren maer 7 dagen geteld worden. Daerom zullen geene historie- of kronyk - schryvers zig schikken na de rekening der rechtsgeleerde, maer naer de pauselyke telling. Niet dat alle rechtsgeleerde aldus te werk gaen, want by de Hollanders, die hier beter en wyzelyker doen, is de gewoonte anders. Ook zal 'er eene verandering moeten gedaen worden in de groote jaeren des hemels, van de welke ieder zes gemeene jaeren inhoud, of anders zullen alle onze feestdagen met 'er tyd kwaelyk komen, als den kouden Kerst-nagt in den zomer, den goeden Vrydag en St. Jans-misse in den winter, het welk eene groote schande zoude zyn.

Zulks te doen had voorgenomen Nicolaus Copernicus, van Cracouw in Polen, by hulp van de pauselyke magt, en op het verzoek van zommige princen en koningen, die hunne berugdste sterrekundige daer toe zouden gezonden hebben, want 't is het werk van eenen mensch alleen niet, te volmaeken het geen verloren is, uyt de boeken des konings Ptolomeus Philadelphus, die een werk vergaederd heeft dat alle wis- en sterrekundige met groote verwondering aenzien. Daer kan ook eene rekening, die niet te verwerpen is, getrokken worden uyt het H. Schrift, het welk zegt, dat 'er zederd de diluvie tot dat Abraham uyt Chaldeën trok, verloopen zyn 363 jaeren en 10 dagen, het welk berekend word als volgd!

De diluvie duerde 1 jaer en 1 dag.

Sem, zoon van Noë, won Arphaxat, 2 jaeren naer de diluvie.

[p. 46]

Arphaxat, oud zynde 35 jaeren, won Sale.

Sale, oud zynde 30 jaeren, won Heber.

Heber, oud zynde 34 jaeren, won Phalech.

Phalech, oud zynde 30 jaeren, won Reu.

Reu, oud zynde 32 jaeren, won Saruch.

Saruch, oud zynde 30 jaeren, won Nachor.

Nachor, oud zynde 29 jaeren, won Thare.

Thare, oud zynde 70 jaeren, won Abraham, die van Godt aldus genoemd wierd.

Abraham, oud zynde 70 jaeren, trok uyt Ur in Chaldeën, gelyk men vind Gen. 11.

Dit maekt te zaemen 363 jaeren en 10 dagen, waer mede wy dit kapittel sluyten.