De historie van Belgis

[p. 1]

De historie van Belgis. Eersten Boek.

Eerste kapittel.

Korte beschryving van God.

Den veel-vraegenden Moyses, Godt naer zynen naem vraegende, wierd niet onbehoorlyk van hem geantwoord: ik ben die ik ben; want hoewel het beeld gods in ons, als in eenen spiegel, of door eenen nevel, eenigzins gekend en begrepen word, zoo kan men nogtans met den vleesschelyken mond niet uytleggen, nog met de zinnen niet bevatten wat dat Godt eygentlyk is; maer het is als een onuytsprekelyk verademen, in den grond der ziel liggende. Men zegt, het beste word gedagt, het kwaedste gesproken; het welk veel meer in den mensch is dan hy uytspreken kan, en dikmaels onder of in den mond misraekt en verkeerd word: zulk een ongeschikt werktuyg is het vleesch tot geestelyke dingen, zoo Plato te recht bekend heeft.

Dionisius, in zyn 1 boek, kap. 16, zegt dat Godt is een onmaterieel en onbeschreven wezen op geene plaets, dat van geene plaets kan begrepen worden,

[p. 2]

ja dat hemel en aerde niet konnen begrypen; want hy is zyne eygen plaets, alle dingen vervullende, over alle dingen wezende, en alle dingen hunne werkingen gevende, na dat het zyn begryp is: hy is onverdeelbaer, een geheel en volkomen goed, dat geheel en al in alle dingen is; onbegrypelyk, oneyndig, en van niemand dan hem zelts bekend: hy is alleen den aenmerker en liefhebber van zig zelven, den welken alle dingen die in hem zyn om zig zelfs wille bemind, en alle schepselen als het maekzels zyner handen. Innocentius schryft: den eenigen, waeragtigen, levendigen en alwetenden Godt is eeuwig, onmetelyk, onuytsprekelyk, onveranderlyk, almagtig, zonder begin of eynde; en onder vele andere woorden, zegt Damascenus, dat hy alles vermag wat hy wild, maer niet alles wild dat hy vermag; want hy kan de weireld verderven, maer wild niet. Soroaster, eenen koning der Bactriaenen, beschryft Godt aldus: Godt heeft een begrypende hoofd; hy is van alle levendige, bestandige en onvergankelyke dingen den oorsprong, inder eeuwigheyd den alderbesten en wysten vader des rechts, en in de wetende leering der gerechtigheyd bovenmaeten en volkomen, doch zonder natuer, den eenigen wyzen vinder der heylige natuer; eenen ongeschapen geest, die niet verdeeld kan worden, maer aen zig zelven overal gelyk is, het begin aller goede dingen, op geene gaeven wagtende, maer alles gevende zonder aenzien van persoonen. Secundus, dien stilzwygenden philosoph, van den keyzer Adrianus gevraegd zynde wat Godt was, antwoorde schriftelyk: hy is eenen onsterffelyken zin, eene onbemerkelyke hoogde, verscheyden in gedaente, eenen menigvoudigen geest, eene onbedenkelyke onderzoeking, alle dingen begrypende, eene waekende oog, een onophoudelyk licht, en het hoogste onuytsprekelyk goed. Daerom begeêrde eenen die gevraegd wierd wat Godt was, eerst eenen dag om zig daer op te bedenken, daer naer twee, dan dry, enz. en ten laesten bevreest wezende, sprak hy: hoe meer en langer dat ik zoeke,

[p. 3]

hoe weyniger dat ik goed vinde en begrype; want wie deze majesteyt onderzoekt, word bedwelmd door haeren glans. Prov. 25, Eccl. 3.

Dewyl God dan oneyndelyk is, en ook nog dit nog dat, het geen men noemen, wyzen, schryven, zien of hooren kan, zoo kan hy geenen naem hebben; want tot eene zaek behoord eenen naem: maer aengezien Godt een wezen aller wezens, en al in al is, zoo is zynen naem ontuytsprekelyk en wonderbaer. Om deze reden drukken de Hebreeuwen Gods naem uyt met vier letteren die niemand kan lezen, daer mede toonende dat dezen naem onuytsprekelyk en van het hert der menschen onbegrypelyk is. Evenwel word God, gelyk den H. Hieronymus schryft, genoemd met tien naemen: den eersten El, bedied sterk; den tweeden, Eloha, vreeze; den derden, Sobaoth, eenen vorst der hemelsche heyrschaeren; den vierden, Elion, den hoogen God; den vyfden, Eye, die daer is; den zesden, Adonaï, den Heer; den zevensten, Ya, God; den achtsten, Tetragramaton, is den onuytsprekelyken Naem daer wy hier boven van gehandeld hebben; den negensten Saday, beteekend almagtig; den tienden, Eloym, de goddelyke Majesteyt en Dryvuldigheyd. Diogenes zegt: alles is vol van Godt, en Aratus, wy zyn van zynen aerd. Van den eenigen Godt hebben niet alleen deze heydensche philosophen, maer ook meer andere, uyt het ingeplant Woord en het lichtende Licht, zeer wel geschreven; als Plotinus, Trismegysius, Socrates, Plato, Orpheus, Sophocles, de Sybillen en meer andere, gelyk Justinus hier van schryft, in zyn werk getiteld de Cultu veroe Religionis.