Het Nieuvve Testament, dat is, Het nieuwe Verbond onzes Heeren Iesu Christi, Na der Grieckscher waerheyt in Nederlandsche sprake grondlick end trauwlick ouerghezett

Cap.j.

1

TEn daghen Herodis des kœnings Iudée, was eęn Priester ^* van der ⁺ daghordeninghe Abia, mit name Zacharias: end zijn wijf van den dochteren Aarons, end hœre naem [was] Elizabeth.

* 1.par.24.b.10

+ Gr. daghbœrten

[p. 95r]

2

Zy waren auer beyde gherechtigh voor Gode, end wandelden in allen gheboden end rechtuærdighmakinghen des Heęren onanklaghbarlick.

3

End zy hadden gheęn kind, na dem Elizabeth onuruchtbaer was, end zy beyde zeęr bedaeght waren.

4

Het gheschiedde auer doe hy het Priesterampt bediende voor Gode in der ordinancy zyner daghbœrten,

5

(Mids dat na ghewoonheyt der priesterlicker bediening het lot op hem gheuallen was, ^* dat hy inghegaen in den tempel des Heęren, rœckbrandsel doen zolde.)

* Hebr.9.b.6

6

^* Zo was de gansche menighte des volcks buyten biddende ^‡ ter vren der rœckbranding.

* Leui.16.d.17

‡ Exod.30.a.7

7

Uan hem auer ward ghezien eęn Enghel des Heęren, die dar stond ter rechter zijden des rœckbrandighen altaers.

8

⁺End als hem Zacharias zagh, ward hy beroert, end hem quam eęn vreęze an.

+ B

9

De Enghel auer zeyde tot hem: Ureęß niet, Zacharia: want dijn ghebed is verhoort, end dijn wijf Elizabeth zal dy eęnen zoon ghebaren, ^* end du zalt zynen naem Ioannes heeten.

* Luc.1.f.55

10

End du zalt vrœghde end verhœghing hebben: ^* end vele zullen zick ouer zyner gheboorte verurœghen.

* Luc.1.f.53

11

Want hy zal groot zijn voor dem Heęre: ^* end wijn end sicerdranck zal hy gheęnßinns drincken: end zal oock van zyner moeder buyck an veruult werden mit dem heylighen Gheęst.

* Iudic.13.a.4

[p. 95v]

12

^* End zal der kinderen Israels vele tot Gode hœrem Heęre bekeęren.

* malach.4.b.5 Matt.11.b.14

13

^‡ End hy zal voor zynem anghezichte hær gaen im gheęst end kracht Helie, ^* te bekeęren de herten der vaderen tot den kinderen, end de onghehoorzamen tot der klouckzinnigheyt der gherechtighen: te bereyden dem Heęre eęn opgherust volck.

‡ Matt.3.a.2 Marc.9.b.12

* Mala.4.a.6

14

End Zacharias zeyde tot dem Enghel: Waer by zal ick dit bekennen? ^* want ick bin old, end mijn wijf is zeęr bedaegd

* Gene.17.c.17

15

End de Enghel andwordde end zeyde tot hem: Ick bin Gabriel, die dar voor Gode sta, end bin wtghezonden mit dy te spreken, end dy zulcks te euangelizeren.

16

End zie, du zalt stilzwijghigh zijn, end niet spreken konnen, tot op den dagh dat dit gheschiehen zal, om dat du mynen worden niet ghelooft hebst, welcke t’hœrer tijd veruult zullen werden.

17

⁺End het volck wachtde op Zacharias, end verwonderden zick ouer zynem langhen vertouuen in dem tempel.

+ C

18

Doe hy auer hærwt ghingk, konde hy niet mit hen spreken: end zy bekenden dat hy eęn ghezichte ghezien had in dem tempel: end hy wenckte hen toe, end bleef stomm.

19

End het gheschiedde doe de daghen zyner bediening veruult waren, dat hy hén ghingk in zijn huyß.

20

Auer na dezen daghen ward zijn wijf Elizabet beurucht, end verbargh zick vijf maenden, end zeyde:

21

Alzo heeft my de Heęr ghedaen in den daghen in welcken hy [my] anghezien

[p. 96r]

heeft, dat hy mijn smadigheyt onder den menschen wegh name.

22

In der zester maand auer ward de Enghel Gabriel wtghezonden van Gode, in eęn stad Galilée die dar heett Nazareth,

23

^* Tot eęner maeghd welcke ondertrauwt was eęnem manne mit name Ioseph, van dem huyze Dauids: end der maeghd naem [was] Maria.

* Matt.1.c.18

24

End de Enghel tot hœr hénin ghegaen zeyde: Zy ghegroett beghenadighde, de Heęr mit dy, du ghezeghende onder den vrauwen.

25

Doe zy auer [hem] ghezien had, verschrickte zy ouer zyner rede, end ouerleyde welckerley deze begroeting ware.

26

End de Enghel zeyde tot hœr: Ureęß niet Maria, want du hebst ghenade vonden by Gode,

27

^* End zie, du zalt beurucht werden in dem buyck end eęnen zoon baren, ^‡ end du zalt zynen naem IESUS heeten.

* Esa.7.c.14

‡ Matt.1.d.21 Luc.2.c.21

28

^* Deze zal groot zijn, end eęn zoon des Allerhooghsten ghenaemt werden. ^‡ End God de Heęr zal hem den throon zijns vaders Dauids gheuen.

* Esa.54.b.5

‡ 2.Sa.7.b.12 Esa.9.b.7 Psal.132.b.11

29

^+* End hy zal regneren ouer het huyß Iacobs in eewigheyden, end zijns kœningkrijcks zal gheęn ende zijn.

+ D

* 1.Par.22 c.10 Psal.45.b.7 end .89.e 37 Iere.23.b.6 Da.3.g.33. end .7.d.14.g.27 Mich.4.b.7 Hebr.1.c.8

30

Maria auer zeyde tot dem Enghel: Hoe zal dit toegaen nademmael ick gheęnen mann bekenne?

31

End de Enghel andwordde end zeyde tot hœr: De heylighe Gheęst zal kommen ouer dy, end de kracht des Al-

[p. 96v]

lerhooghsten zal dy ouerschaduwen: Derhaluen oock ⁺ dat gheboren werdt heyligh, zal Godes Zoon ghenaemt werden.

+ Anders. dat wt dy gheboren. etc

32

End zie, Elizabeth dijn nichte is oock zelue beurucht mit eęnem zone in hœrer olderdomm: end deze maend is hœr de zeste die dar onuruchtbaer gheheeten werdt:

33

^* Want by Gode zal gheęn ⁺ dingk onmoghelick zijn.

* Iob.42.a.2 Zach.8.a.6 Sap.11.d.22 Matt.19.d.26 end .18.c.27

+ Gr. word

34

Maria auer zeyde: Zie, de dienstmaeghd des Heęren, my gheschiehe na dynem worde. End de Enghel scheydde van hœr.

35

Maria auer opghestaen in dien daghen, reyßde mit haesten op het gheberghte, in eęn stad Iuda:

36

End ghingk hén in het huyß Zacharie, end groettde Elizabeth.

37

End het gheschiedde als Elizabeth de groeting Marie ghehoort had, dat het kind huppelde in hœrem buyck: end Elizabeth ward veruult mit dem heylighen Gheęst,

38

End riep wt mit luyder stemmen, end zeyde: Ghezeghent bist du onder den vrauwen, end ghezeghent is de vrucht dijns buycks.

39

End waerhær [komt] my dit, dat de moeder mijns Heęren tot my komme?

40

Want zie, zo haest als ick de stemm dyner groeting hoorde, huppelde het kind van vrœghden in mynem buyck.

41

^* End gheluckzaligh is zy die dar ghelooft heeft: want wat hœr van dem

* Luc.11.d.28

[p. 97r]

Heęre ghezegt is, dat zal volbracht werden.

42

⁺End Maria zeyde: Mijn ziel maeckt groot den Heęr:

+ E

43

End myne gheęst heeft zick verhœght in Gode mynem Zalighmaker.

44

Want hy heeft de nederheyt zyner dienstmaeghd anghezien: want zie, van nu an zullen my gheluckzaligh achten alle gheslæchten.

45

Want hy heeft groote dinghen an my ghedaen die dar machtigh is: end zyne naem is heyligh.

46

^* End zijn barmhertigheyt [duert] van gheslæchten tot gheslæchten, den die hem vreęzen.

* Exod.20.b.6

47

^* Hy heeft gheweld ghedaen door zynen armm: ^‡ hy heeft verstroeyt die dar houærdigh zijn in hœrs herten ghemoed.

* Esa.51.c.9.

‡ Eccli.10.b.16

48

Hy heeft de machtighen van den throonen afghetoghen, ^* end de nederighen verhooght.

* 1.Sam.2.b.8 Psal.113.a.6

49

^‡ De hongherighen heeft hy mit goeden veruult: end de rijcken heeft hy ledigh verzonden.

‡ 1.Sam.2.a.5 Psal.34.b.11

50

^* Hy heeft Israel zynen knecht opghenomen, op dat hy ghedachtigh ware zyner barmhertigheyt. ^‡ (Ghelijckerwijß hy ghesproken heeft tot onzen Uaderen, Abraham end zynem zade) in eęwigheyt.

* Esa.41.b.8 Ie.31.a.3.d.20

‡ Gen.17.c.19 end .22.d.18

51

Maria auer bleef by hœr omtrent dry maenden, end keęrde weder na hœrem huyze.

52

End de tijd Elizabeth ward veruult dat zy baren zolde: end baerde eę-

[p. 97v]

nen zoon.

53

End de nabuers end hœre maghen hoorden dat de Heęr zijn barmhertigheyt an hœr grootelick bewezen had, ^{+ *} end verurœghden zick mit hœr.

+ F

* Luc.1.b.10

54

End het gheschiedde ^‡ ten achtsten daghe dat zy quamen het kindeken te besnijden, end hieten’t na zijns vaders name Zacharias.

‡ Gen.17.b.12 Leuit.12.a.3

55

End zijn moeder andwordde, end zeyde: Neęn, mer het zal ^* Ioannes heeten.

* Luc.1.b.9

56

End zy zeyden tot hœr, Dar is niemand in dynem maeghschap die mit dezem name ghenaemt werdt.

57

Zy wenckten auer zynem vader [te weten] hoe hy hem wolde gheheeten hebben.

58

End hy eyschede eęn schrijftafelken, end schreef, zegghende: Zyne naem is Ioannes. End zy verwonderden zick alle.

59

Uan stonden an auer ward zyne mond gheopent, end zijn tonghe, end hy sprack God prijzende.

60

End dar quam eęn groote vreęze ouer alle hœre nabuers: end alle deze dinghen wurden ruchtbaer op dem ganschen gheberghte des Iœdschen lands.

61

End alle die ze hoorden, namen ze te herten, end zeyden: Wat zal doch dit kindeken werden? End de hand des Heęren was mit hem.

62

End zijn vader Zacharias ward veruult mit dem heylighen Gheęst, end propheteerde end zeyde:

63

^* Gheprezen zy de Heęr de God I-

* Matt.1.d.21 Luc.2.d.30 end .7.c.16. Act.4.b.12

[p. 98r]

sraels: want hy heeft bezocht end verlossing ghedaen zynem volcke.

64

^+* End heeft ons opghericht eęnen hoorn der zaligheyt in dem huyze zijns knechts Dauids:

+ G

* Psa.132.c.17

65

^‡ Ghelijckerwijß hy ghesproken heeft door den mond zyner heyligher Propheten, die van anuangk der wæreld gheweeßt zijn: [naemlick],

‡ Psa.74.b.12 Esa.40.c.10. Ier.23.a.6 end .30.b.10 end .33.a.6. Dan.9.g.27

66

^* Beholding van onzen vianden, end van der hand aller die ons haten.

* Psal.14.c.7 end .53.b.7 Ierem.33.b.11

67

Om barmhertigheyt te doen an onzen Uaderen, end ghedachtigh te zijn zijns heylighen Uerbonds.

68

^* Om den eęd den hy ghezworen heeft tot onzem vader Abraham, ons te gheuen:

* Gene.22.c.16 Psa.105.a.9 Ierem.31.f.33 Heb.6.c.13.d.17

69

^‡ Op dat wy verlost wt der hand onzer vianden, hem dienden zonder vreęze,

‡ Heb.9.d.14

70

^* In heyligheyt end gherechtigheyt voor hem, allen den daghen onzes leuens.

* 1.Petr.1.c.15

71

End du kindeken, zalt ^‡ eęn Propheet des Allerhooghsten gheheeten werden: want du zalt voor dem anghezichte des Heęren hærvoor gaen, dat du zyne weghen bereydest.

‡ Mal.4.b.5 Luc.1.b.13.

72

^* Om te gheuen kennenschap der zaligheyt zynem volcke, in quijtlatinghe hœrer zonden.

* Luc.3.a.3.

73

Door de hertgrondlicke barmhertigheyt onzes Godes, waermede ons bezocht heeft ^* de Opganck wt der hooghden.

* Mal.4.a.2

74

^‡ Op dat hy verschijne den die dar zitten in duysternisse end schaduwe des doods, om te beschicken onze voe-

‡ Esa.9.a.2. end .42.b.7. end .43.b.8. end .49.c.9 end .60.a.1.

[p. 98v]

ten op den wegh des vredes.

75

Het kindeken auer wieß op, end ward krachtigh im gheęst: end was in den woestijnen tot op den dagh zyner vertooning tot Israel.