|
| |
| |
| |
Wy Frederich, van Godes Ghenaden,
Paltz Graue by den Rhyn, des heylighen Roomschen Rijcks Etrztruchses ende Cheur-Vorst, Hertoch in Bayeren, &c. Ontbieden allen ende eenen yegelicken onsen Superintendenten, Pastoren, Predicanten, Kercken ende Schooldienaren onses Cheur-Vorstendoms der Paltz-graefschop by den Rhyn, onse ghenade ende groete. Ende doen v hier mede weten:
Dewyle wy ons wt vermaninge des Godlicken Woordts, oock natuerlicker plicht ende vrientschap, schuldich bekennen, ende eyndelick voorgenomen hebben, onsen van God beuolen Ampte, beroepinge, ende regieringe, niet alleen tot vredelicken rustigen wesen, oock tot onderhoudinghe des tuchtigen, oprechten, vromen, ende deughtsamen wandels ende leuens onser Onderdanen te | |
| |
richten ende aen te stellen. Waer oock ende bysonder ditselue tot rechtschapene erkentenisse ende vreese des Almachtighen, ende synes salichmakenden woorts, als dat eenighe fundament aller deughden ende gehoorsaemheyts, hoe langer hoe meer aen te wysen, ende te bringen. Oock also haer tot eewige ende tydtlicke weluaert, met alle neersticheyt, van gronde onses herten gheerne voordelic zyn, ende so veel ons meughelick is, daer by onderhouden helpen willen.
Ende oock voort inden aenuanck in intredinghe onser regeringe beuinden: Hoe wel van onsen lieuen Vaderen ende Vooruaderen, Paltzgrauen, Cheur-Vorsten. &c. loflicker saligher ghedachtenisse, menigherleye Christelicke ende nuttelicke Ordeningen ende voorbereydingen sulcker eeren Godes, ende onderhoudinghe Borgherlicker tucht ende Policye, opghericht, ende voorghenomen zyn.
Dat nochtans denseluen niet met sulcken ernste, gelyck het wel behoorde, ouer al na ghekomen, oft onderhouden, veel weyniger de verhoepte ende begheerde | |
| |
vruchte daer wt geuolget, ende gespeuret is gheworden. Dwelcke ons dan veroorsaket, niet alleen deselue wederom te vernieuwen: maer oock, daer het de noodicheyt wt eyschet, in verbeteringhe te richten, te verklaren, ende wyder voorsichticheyt te doen. Also wy oock daer in niet den minsten feyl beuonden hebben, dat de bloeyende Jeughet, oueral, beyde in Scholen ende Kercken onses Cheur-Vorstendoms, in Christelicker Leere seer onachtsaem, ende ten deele gantz niet, eensdeels oock onghelyck, ende tot gheenen bestandighen, ghewissen, ende eendrachtigen Cathechismum: maer na eenes yeghelicken voornemen ende goedtduncken aenghehouden ende onderwesen worden.
Daer wt dan neuen anderen menichuuldigen grooten ongeschicktheden, wt volghet, dat sy menichmael, sonder Godes vreese ende erkentenisse sijnes woorts opgewassen zynde, gheene eendrachtige onderwysinge gehadt heeft: oft anders met wydtloopenden onnoodighen vraghen, oock somwylen met contrarie stry | |
| |
dende oneenighe leere beswaert is gheworden.
So dan nu, beyde Christelicke ende wereltlicke Ampten, Regimenten, ende Huyshoudinghen, anders niet bestandichlicken onderhouden worden, oock Tuchte ende Eerbaerheyt, ende alle andere goede deughden by den Onderdanen toenemen, ende opwassen meugen, dan daer de Jeughet voort inden aenuanck, ende voor allen dinghen, tot reyner, oock ghelyckformiger oft eendrachtigher Leere des heyligen Euangely, ende rechtschapene erkentenisse Gods aenghehouden, ende daerin stedes gheoeffent wort:
So hebben wy voor een hooge noottruft gheacht, oock hierin, als dat voornaemste stuck onses Regiments, behoorlicken insien te doen: de ongerechticheyt ende onghelyckheyt af te stellen, ende noodighe verbeteringhe op te richten.
Ende daer na met raedt ende toedoen onser gantschen Theologischen faculteyt alhier, oock aller Superintendenten, ende voornaemsten Kercken Diena- | |
| |
ren, eenen summarischen Onderrichtinge oft Cathechismum onses Christelicken Religions, wt dat woordt Gods, beyde in Duydtsche ende Latynsche sprake veruaten, ende stellen laten. Daermede voortaen, niet alleen de Jeughet in Kercken ende Scholen, in sulcker Christelicker Leere, godsalichlicken onderwesen, ende daer toe eendrachtelicken aengehouden worde: Maer oock de Predicanten ende Schoolmeesteren, selue een ghewisse ende bestandige forme ende mate hebben meughen, hoe sy haer in onderwysinghe der Jeughet, houden sullen: ende niet na haer eyghen behaghen, dagelicks veranderingen voornemen, oft contrarie oneenige Leere in hen voeren.
V hier mede, alle, ende eenen yeghelicken bysonder, genadichlicken ende ernstlicken vermanende, ende beuelende, ghy willen aengheuanghen Cathechismum oft Onderrichtinghe, om der eere Godes, ende onser Onderdanen, oock uwer zielen selfs nutticheyt ende besten wille, danckbaerlick aennemen, oock denseluen na haren rechten verstandt, der Jeuget | |
| |
in Scholen ende Kercken, oock sus anders mede op den Predickstoel, den ghemeynen man neerstich ende wel inbeelden, daer na leeren, doen, ende leuen: In onghetwyuelder hopeninghe ende toeuoorsicht, wanneer de Jeughet voort in den aenuanck, int woordt Gods also met ernste wordt onderwesen ende opghetoghen, dat de Almachtighe oock beteringhe des leuens, tydtlicke ende eewighe weluaert sal verleenen ende geschieden laten. Dat willen wy ons, als bouen verhaelt is, te geschieden, tot v eyndelicken voorsien.
Datum Heydelberch, op den Dinxdach, den negentienden dach des maents Januarij: na Christi onses lieuen Heeren ende Salichmakers Gheboorte, int Jaer, duysent, vyfhondert, dry ende tsestich.
|
|
Auteursrechtvrij