De oorsprong en uytlegging van dagelyks gebruikte Nederduitsche spreekwoorden, tot opheldering der vaderlandsche moedertaal. Deel II

[p. 247]

Toegift.

Vermits'er noch eenige ledige plaats over schoot, vond ik goed die met deze Spreekwoorden te vullen.

Hy heeft op een padde getrapt. Dit wil zeggen, hy heeft iets gedaan, dat hem zeer qualyk bekomt, gelyk die de horsselen tergen. Hier aan is verwant het spreekwoord: Men kan wel eene pad zo lange trappen, dat ze quak zegt. De zin is, men kan geduld wel te veel vergen. Patientia laesa fit furor. Getergde lydzaamheid word woede. Anders komt dit overeen met op eene slang trappen, die den treder wond en vergiftigt.

De knuppel zal troef zyn. Dat is, men zal hem met ongebrande eikenasch den rug smeeren. Dit is ontleent uit het kaartspel. Zekerlyk die geen troef heeft, is'er slecht aan, en kan zynen tegenspeler geen troef leveren. Doch die geen knuppeltroef heeft, bedient zich in de plaats wel van troef van schoppen.

De schuit is lek. Dit drukt uit, daar hapert wat, gelyk wanneer eene schuit ondicht is. Zo zegt men ook van iets, waar mede het niet wel staat: Dat heeft een gat. Hier aan is niet ongelyk: Hy is achter nat.

Tusschen Paschen en Pinxteren vryen de onzalige. De Romeinen hielden de Meimaand voor den ongelukkigsten tyd van 't gantsche jaar om te huwelyken. Hier-

[p. 248]

om was by hen een spreekwoord: Mense Majo nubunt male, in de maand Mey trouwen de quaade. Ziet de Adagia van Erasmus. 't Is te denken, dat ons spreekwoord daar uit spruit; hoewel de tyd tusschen Paschen en Pinxteren binnen de Meimaand niet bepaalt is. In 't Pausdom hield men dien geheelen tyd als voor een geduurig feest. Doch dat aangenaam zaaizoen is geen vyand van minnaaryen.

Die geeft dat hy heeft, is waard dat hy leeft. Zulk een betoont zich zo weldaadig als hy kan; en meer kan men met redelykheid van hem niet voorderen. Een schraapgierige vrek, die niemand goed doet, verdient niet onder de menschen te leven, en is gelyk aan het verken, waar van men eerst na den dood van 't zelve nut heeft. Tot zo lange moeten de jongens na de blaas wachten. Doch behelst dit Spreekwoord een algemeenen stokregel, dan is ook gierige Geeraard door zynen dood een levenswaardig man.

Is een, die geeft het geen hy hadde, waard te leven,

Moest Geeraard leven; want hy heeft den geeft gegeven.

Al te veel is onzoet. Dan walgt men van 't aangenaamste; en lust word last. Dus zeggen de Latynen: Ne quid nimis. Niet al te. Om die reden scheide ik ook van deze spreekwoorden, om den goedwilligen Lezer niet te overkroppen; maar hem met smaak van dien disch te doen opstaan.