|
| |
| |
| |
VII. Spreekwoorden die spelen in dubbelzinnigheid.
Ik geef het mijne graag om een beter. Dit, zegt men, zeide een goed geloofwaardig man van zyn boos wyf. 't Vermoeden van zommige is, dat'er noch wel meer dus gezinde zouden gevonden worden. Doch quaad vlees is ook ter geefs te duur.
Daar trouwde een Bruid, en 't verken had geen hemd aan. Dit is twyfelzinnig. Niet de Bruid, maar een verken was zonder hemd. Niet ongelijk daar aan is: De Bruid heeft in 't hemd gedanst, te weten niet bloot, maar in dat zy onder haare klederen hadde.
Die Juffrouw zou my niet dienen. Dit wil boertende zeggen, zy zou my niet ten dienst willen staan; maar naar de broek grijpen.
Een goede vrouw is zonder hoofd. De meening is, zy is niet hoofdig, noch styfkoppig. De man behoort wel 't hoofd te zyn: maar meenig wyf wil'er 't Mutsje boven op wezen.
Een spel heeft ook een kop. Dit wil zeggen, men vind wel hoofdigheid en gramschap zelf by kleine. Zo heeft ook de bie eenen angel. Niemand moet zijnen vyand te klein achten. Het spreekwoord speelt met de dubbelzinnigheid van kop.
Kleine keteltjes hebben ooren. Dit wil niet onaardig uitdrukken, dat men zich moet wachten van ook in 't aanhooren van kinderen iets te zeggen, dat niet verbreid moet worden. Dus zegt men ook: 't Veld,of 't woud heeft ooren, om dat ook daar wel luistervinken konnen zyn. Maar wacht u van de luistervinken. Het woord ooren doet hier in de dubbelzinnigheid spelen, gelyk boven in kop. Zo hebben ezels een groot oor-deel, maar geen oordeel.
Ymand de oogen uitsteken. Dit geeft te kennen, ymand door gaven om te koopen, zo dat hy zich houd als of hy niet en zag. Vergelykt Exod. 23: 8. | |
| |
Hy is'er wel gezien, maar niet geacht. Dit spreekwoord speelt op de dubbelzinnigheid van wel gezien te zyn. Gezien word wel genomen voor aangenaam in ymands oogen, ontzien; en dus is 't het zelve met geacht. Maar gezien is ook beschouwt. Zo zeide de blinde man: Ik wou dat ik eens zag, dat myn kinderen vochten. In den laatsten zin word het hier genomen. Op eene diergelyke wyze word ook boertende gezegt: Hy is'er niet te veel; maar hy schiet'er over. Hy is niet gek; maar wyze lieden zyn geheel anders. Hy is niet bang; maar 't hert popelt hem in 't lyf. Dit is geen drek; maar de hond heeft het gekakt, enz.
Ik zie u liever dan myn hart. Dit zegt men jokkende, Niemand kan zyn eigen hart zien, of zyn boezem moest open gesneden worden; doch daar toe zyn weinige nieuwsgierig.
Neem de oogen in de hand, en kijk door de gaten. Dus pleegt men boertende te zeggen tot ymand, die zegt dat hy iets niet zien kan. Dit kan willen zeggen, tusschen de vingeren door zien, zo dat men die voor een bril gebruikt. Maar ik denk dat de meening is: Kont gy 't niet zien, tast het, en laat zo de vingeren uwe oogen zyn.
Een zeer oog moet men met den elleboog verbinden. Dat wil zeggen, men moet met de hand daar niet aankomen, maar dat onaangeraakt laten.
Niet is voor de oogen goed; maar quaad voor de tanden. Dit is dubbelzinnig. Daar is een kruid dat Niet heet, en heilzaam voor 't gezicht geacht word. Als ook niet voor de oogen is, dan is 't gezigt onbelemmert. Doch die niet tot maalstof voor de tanden in den mond heeft, is wel buiten gevaar, dat hem dit in de verkeerde keel zal schieten, en doen stikken; maar dat vult de maag niet. Niet in de beurs te hebben, is ook een groot verdriet. De Spotters zeggen, dat zulke zakken van Duivelsleer zyn; om dat ze geen kruis willen houden.
Als ik salade eet, krijg ik mijn tong vol blaeren. Verstaat geen bleinen, maar die bladeren van die salade.
Die aan een witte roos riekt, krijgt de roos aan den neus. 't Wil zeggen, niet die quaal, die men de roos noemt, maar die roos, waar aan hy riekt. | |
| |
Die 's Vrijdags zyn nagels knipt, heeft geen tandpijn. Ik weet daar van uit de natuurkunde geene andere reden te geven, dan dat dit aan andere dagen gemeen is, dewijl gevoelige tandpijn altijd wel belet op nagelknippen te denken.
Ik wou dat een pond boter tien stuivers koste, en dat het een jaar lang duurde. Te weten, niet dat de boter zo duur bleef, maar dat dat pond zo lang duurde. Dan zoude men voor tien stuivers 't gansche jaar door boter hebben. De ouden zeiden: 't Is goed te hooren, dat de boter wel geld. Voor geld koopt men de boter. Van een onbezorgden zegt men: Hy vraagt 'er niet na, wat de boter geld. Maar veel vlaggen, luttel boter.
De hertpastei staat in 't midden. Verstaat dit boertig niet midden op de tafel, maar midden in de borst. Doch vrienden moeten 't goede hert van den onthaalder aanzien. Dan zyn vrienden haast genoeg genoodigt, en vrienden kost is haast bereid. Zy leggen het echter niet te overdaadig en ruim aan, die op een schaapshoofd twee gasten noodigen, en'er een banket van drie hazelnooten byvoegen. Doch 't zyn brede dingen, drie schollen in een schotel.
Hy heeft den gantschen nacht gebanketteert. De meening is, niet gastery gehouden, maar op een bank gelegen. Zo zegt men ook: Hy heeft te nacht op de lange veeren geslapen. Dit wil zeggen, op het stroo.
Oude lieden moeten het met de tanden houden. 't Wil zeggen, zy moeten hunne krachten behouden door wel te eeten. Hier aan is niet ongelyk: Oude leerzen behoeven veel smeerens.
Die langst eet zal 't langst leven. Te weten, niet in langst op byzondere maaltyden te tafelen; maar gedurende de levensjaaren. Zulke leven met Hanneken de gek, al hun leven. Die laatst overblyft, zal 't al hebben. Doch is ymand dood, gebakken is zyn brood.
De potschraapers komen niet in den hemel. Men meent de lepels, waar mede de pot geschraapt word. Zo zegt men ook: De tafeldekster is geen maagt, de zin is, de servet; of 't tafellaken. | |
| |
De vos clam te Calcar in de stad, en at sat vis. Dit is een volle Nederduitsche zin uit enkel Latijnsche woorden, die geheel wat anders betekenen, en aan een hangen als geknoopt zand. In 't tegendeel is Duitsch, en schynt niets minder te zyn, wanneer het rasch word uitgesproken: Aal at si, pap et'er man, ram at hooi. Dus mede, Sool uit is, schoe schend is. Doch byzonder dat laatste is lam.
Dronken drinken is geen zonde. Dit is twyfelzinng. Dronken is zulk een, die bevangen is van onmaatigen drank; en dronken zyn teugen. Deze laatste maatig te drinken, is geen zonde; maar wel het eerste.
Hy vryt Trui met een oor. Dat wil boertende zeggen, hy bemint de kan, die maar een handvat of oor heeft. Doch daar zyn'er maar al te veel, die Wijntje en Trijntje te zamen voegen.
Van dage om geld, morgen om niet. Dit is een boertige dubbelzinnigheid. 't Zal morgen al weder van dage zyn; en naar die rekening komt dat morgen in den Almanach der waarden nooit, of te Sint Nimmermeer; 't en ware dat de kroeghouder heden zijne schade by voorraad voorquam, door met dubbel kryt te schrijven.
De scheer hangt daar uit. Dit zegt men van eene herberg, daar de waard wel kan rekenen, en dus zijne gasten, gelijk de schaapen, scheeren van hunne wol, dat is, den buidel van zyn vulsel. Zo scheert hy den gek, en den wyzen, over eenen kam, naar de mode van Joris in der eeuwigheid.
Een blankenburgsche rekening maken. Dus zegt men van ymand, die slechts door zyn zeggen eene rekening opmaakt, en die begroot naar zyn welgevallen. Blankenburg is een bekent vlek by Oostende. Of daar iets gebeurt is, 't geen oorsprong gaf tot dit spreekwoord, gelijk in, Van Duinkerken ter haring vaaren, weet ik niet. Ik gis dat gespeelt word op dien naam, gelijk in, Duren is een schoone Stad, enz. en dat de zin is, de rekening word gemaakt uit blankôs, schoon papier, in plaats van behoorlijke optekeningen en bewijzen. | |
| |
Duren is een schoone Stad. De meening is, 't zal goed zyn, zo dat bestendig blyft. Daar word gezinspeelt op den naam van de Stad Duren. Zo ligt Duren aan het Spaaren. Spaar wat, zo hebje wat, dat duren kan. Kalfje, spaar uw hooi.
Wijn op melk is goed voor elk: maar melk op wijn, dat is venijn. De zin is, 't is een goede staatverandering, wanneer ymand, die uit armoede eerst melk dronk, daar na vermogen krygt, om zijnen kelder en tafel met wyn te voorzien. Maar 't is slecht, als ymand die wyn gewoon was, zich met een testje kernemelk moet behelpen. Dus zegt men, 't Is de boer op den Edelman, als op de spijze van Edellieden boerenkost gegeten word, b. v. boekweiten pap op patryzen; of als de melkton de plaats van het wynvat inneemt.
Dat was, is altijd beter, al regende het honing. Dit past op zulke; die altoos willen, dat de voorige tijden beter zyn geweest, dan die zy nu beleven. Het spreekwoord speelt aardig op de dubbelzinnigheid van het woordeken was; 't geen beduid dat geweest is, en ook was, wasch, 't welk de byen maken.
Menig heeft te veel, niemand genoeg. Dat wil zeggen, menig heeft meer dan hy behoeft, of hem nut is: maar niemand is met het gene hy heeft, vergenoegt en te vreden. Martialis drukte dit al dus uit in zyne tyden, Fortuna multis dat nimis, satis nulli. Men zegt van zulk een met een ander spreekwoord: De oogen zyn grooter dan de buik.
Die mist, mist niet; maar die niet en mist, die mist. 't Wil zeggen, die zyn land of tuin door mist vet maakt, mist niet goede vruchtgewassen daar van te genieten, en doet dus winst: maar die dat nalaat, mist dezelve. Dus is by de boeren ook een spreekwoord: Goed voêr, goê vaalt; dat is goede misthoop. En om uit te drukken, dat men melkkoeyen wel voederen moet, zeggen zy: Men moet'er wat insteeken, zal men'er wat uit halen.
Trouw voor goud. Dit spreekwoord is dubbelzinnig, gelyk ook eere voor goud. 't Kan | |
| |
zeggen, trouw is voor, dat is, boven goud te verkiezen. Of trouw is voor goud veil. De eerste uitlegging is de eerlykste; maar de andere de gemeenste in de wereld. Die trouw vind, trouw ze, zeiden de oude.
Hy trekt met die van der Goude te velde. Dit speelt in dubbelzinnigheid. Ter Goude is de naam van een bekende Hollandsche Stad, en goud is een begeerde muntstoffe. Ouds tyds plagten de Borgers van yder Stad onder hunne eigen banier, in gemeene optochten ten stryde te trekken. Zo deden die van Dordrecht, Rotterdam, enz. en dus ook van Ter Goude. Maar 't spreekwoord meent, hy vecht met goud. Hierdoor zyn dikwyls de sterkste vestingen, waar tegen geen staal noch lood vermocht, overweldigt. Weinige konnen het geweld der goude wapenen wederstaan. Zo zegt men ook: Hy vischt met een gouden, of zilveren angel.
Komen ze, zo komen ze niet, maar komen ze niet, zo komen ze. De zin is, komen de ganzen, zo komen de krijgers niet: en komen de krijgers, zo komen de ganzen niet, dewyl die dan van de moeskoppers opgevangen worden. Hier van was Tyl Uilenspiegel de uitvinder.
Is de brug weg, dan kan men'er over gaan. Te weten, niet zo zy heen is; maar wanneer zy voor den weg dient. Daar word dan gespeelt op de dubbelzinnigheid van 't woord weg. Op die wyze zegt men: Van toebak sterven de verkens, namelyk van honger als de bak toe is. Zo sterven de haazen van tandpyn, als de honden die dood byten. Op die wyze brengt wel ymand een duizend gulden, of tien, ten huwelijk. Maar een goedhuwelyk is dikwyls geen goed huwelyk.
Gaat meê, de vracht is u geschonken. Dit zegt men boertende. Die op zyne voeten gaat, wint zelf zyn vracht. Dus vaaren zy meê, gelijk die in 't lyntje loopen.
Hoeren en boeven zyn lichte vracht. Dit wil niet zeggen licht van gewicht, maar van deugden.
Hy houd het met de licht. Dit is twyffelzinnig. Licht kan betekenen lichtheid, of lichting. In den eersten zin zegt het, hy is met de minste moeite beholpen, hy houd | |
| |
het met den arbeid die licht valt. Anders is 't, hy houd het met het lichten van den beker. Dit gaat niet zelden te zamen. De ouden zeiden: Geen Stichts man, maar lichts man. Dat zal op een lichtmis uitkomen.
Goede gezellen zyn quaade leidslieden. Ook dit is dubbelzinnig. Men noemde ouds tyds ook dronkaards en lichtmissen goede gezellen, die zekerlyk quaade leidslieden zyn. Op zulke past: Gezelschap doet doolen.
Quaad gezelschap, quaad gezelschap, zei de dief, en had naar de galg een Monik op zyn zyde. Dit is een boertige dubbelzinnigheid. Zekerlijk dat gezelschap voorspelde den galgklepel niet veel goeds, en was voor hem een veeg teken.
Hy heeft kromme vingers. Dit zegt men van ymand die diefachtig is, en van zyne vingeren haaken maakt. Een grypvogel. Dus zegt men ook van zulk eenen: Hy steekt zyne handen recht uit, en haalt ze krom naar zich. Eertyds zeide men: Hy is van Rapiamus volk.
Raapen is een edel kruid, al de wereld is om raapen uit. Dit speelt op de tweevoudige betekening van raapen, en vermengt die. Raapen zyn knollen. Daar van is ook het spreekwoord: 't Is met raapen goed reizen; want zy zyn vroeg voor de poort. Dit oogt op de winderigheid van dat aardgewas. Zulke reisgezellen zyn beter in de wyde waereld, dan in een engen buik. Maar raapen is ook opnemen, byeen brengen, dat hier bedoelt word.
Laaten is goed tegen 't hangen. Verstaat niet het bloedlaaten met een vlym uit de aderen; maar het laaten van 't steelen. Dan zal men niet stikken in den strop, waar aan dieven ophangen en geworgt worden. Een ander spreekwoord zegt: Laaten is goed, als men 't niet doen kan. Maar dat is geen waare bekeering. Zo zegt men, Niet hebben, doet wel spaaren. Doch daar niets is, kan niet gespaart worden. 't Gaat zekerder volgens de ervarendheid: Verre van daan, is goed voor 't schieten, zo ook voor 't hangen.
Hy is aan Lyntjes dochter getrouwt. Dat zegt men van een, die door een hennepen venster kykt, en tot | |
| |
wiens bruiloft de raaven komen, na dat Meester Hans den knoop gelegt had. De strop is een lyntje. Maar wat wil Lyntjes dochter zeggen? Dit zal afgekort zyn van Lyndraayertjes: even gelyk een slot genaamt word smids dochter, in dat spreekwoord: Smids dochter is'er voor.
Die zich dood werkt, word onder de galg begraven. Dieven spartelen zich dood in den strop. Zy werken zich dan dood, en hun graf is onder de galg, wanneer zy afdruipen. Hier van maakt men een dubbelzinnig en boertig spreekwoord, om den arbeid in 't dagdieven niet te zwaar op te nemen.
De groote dieven hangen de kleine. Wat dit zeggen wil, behoeft geen nadere verklaaring. Daar aan is niet ongelyk: De kleine dieven hangt men: maar de groote laat men loopen. Kleine dieven hebben yzere, en de groote, goude ketenen. De groote vliegen breken door 't spinnerach, daar de kleine in verwert blyven. Of hebben zy 't al te grof gemaakt, zo dat ze ook eens moeten bloeden, dan is 't: Kleine dieven hangt men aan de keel; maar groote aan de beurs. Doch gemeenlyk blyft'er noch genoeg van 't gestolene in de blaauwe zakken overig. Doch zulke spreekwoorden maakten de oude, van 't geen'er gebeurde in hunne tyden: nu zal de wereld beter zyn in deze gulde eeuw. Hoewel 't is al van ouds, dat de groote visschen de kleine eeten, en dat duurt noch.
Heeren boeken zijn duister te lezen. Redenen van Staat behelzen dikwyls geheimen, om welke na te snuffelen en te bepeilen, onderdaanen niet bevoegt noch bequaam zyn, dewyl veele best niet weten, dat het'er zo rechtvaardig toegaat.
Hooge boomen vangen veel wind. Dat wil zeggen, verhevene Staatsmannen staan voor veele stormen, en onweders van 's werelds wisselvalligheden bloot. Duikt dan, laat over gaan. De donder velt geen kakhuizen.
Steelt wat, zo hebt gy wat: maar laat yder het zyne. Dus zegt men dubbelzinnig en boertende, om uit te drukken, dat men niemand het zyne moet ontvreemden; maar hem wel een wetenschap afleeren, of eenige konst afzien. Het woord steelen word dan in een ruimen zin genomen. Zommige hedendaagsche Boekmakers zyn in die konst geen gaauwdieven, maar steelen door 't woordelyk uitschryven wel zo | |
| |
lomp dat het de boeren merken, en zy naar AEsopus kraay gelyken. Openhertig was de belydenis van hem, die eens anderen Predikatie (die zelf onder de toehoorders was geweest, en hem over zyne onbeschaamdheid bestrafte) had opgezegt; Ik beken, dat ik een geestelyke dief ben. Doch niet alle zulke geestelyke dieven, die niets van het hunne op den predikstoel brengen, behalven de geheugenis, en den mantel, worden dus op de eyeren betrapt; immers zy hebben niet geerne, dat men dit aan den klokreep hangt. 't Is met die Heeren Postillanten: Hebben is hebben, krygen is de konst. Niemand vrage, van waar hebt gy dat: maar gy moet het hebben. Wy konnen 't doch, zeggen ze, niet beter maken. Dat is zo, maar 't is ook waarheid: Hebben is eerlyk, maar steelen is dieflyk.
De predikstoel liegt niet. Niet het hout; maar wel een valsch leeraar, wanneer zulk een daar op staat.
Dat ik u beloof, zal ik houden, of ik zal geen man met leeren zyn. Dit is dubbelzinnig. Houden kan zien op de belofte, en betekenen volbrengen; of op 't beloofde, en dan is 't het inhouden, dat niet geven. Dus zeiden de ouden al: Beloven en houden is twee. Woorden vullen geen zak. Kallen is mallen, doen is een ding.
Van geven steft men. Verstaat niet van liefdegiften te geven; maar van den geest te geven.
Men leent zijnen vriend, maar maant zijnen vyand. Die vyand zal menigmaal niet verre te zoeken zyn, maar in des vriends schoenen steken: want was hy uw vriend, doe gy hem leende, het wedereischen zal hem tot uwen vyand maken. De ouden zeiden ook: Met vrienden zal men goede çier maken, en met vreemden koopmanschap doen. Korte rekening, lange vriendschap. Vrienden moeten malkanderen van de beurs blyven. Doch 't gebeurt ook wel, dat vrienden, om de vriendschap, een stuivertje meer dan vreemden, moeten betalen.
Zelf is het beste kruid. Dit speelt in dubbelzinnigheid. Zelf is een tuingewas, anders ook genoemt Salie, en Savie, van 't Latynsche Salvia. Zelf is ook eigen, eigenzelf. Zelf is de man. Het laatste word in het spreekwoord gemeent, want daar gaat niet voor eigen. Ziet Job 2: 4. Charitas incipit á C,
| |
| |
et se. De liefde begint van zich zelf. Kruid zegt men oneigentlijk, gelijk in 't spreekwoord: Patientie, geduld, is goed kruid, maar het wast niet in alle hoven. Evenwel, men kan dit ook dus omkeeren: Zelf is 't booste onkruid in den hertenhof: gelijk de tong het beste en argste lid is. Hier om vermaant de Heiland, Matth. 16: 24. En Augustinus bad: Heere, verlos my van my zelf. Menig kan aan zich zelf geen gebrek zien, door eigenlievend zelf bedrog. Eigen drek stinkt niet. Zy hebben van dat zelf groote gedachten. Maar daar op past, 2 Kor. 10: 12. Eigenliefde maakt blind.
Elk heeft genoeg aan zijn eigen hof te wieden. Dat wil zeggen, elk vind genoeg te reinigen in zyn eigen hart en daaden, waar in zich het onkruid der verdorventheid weelig vertoont, groeit, en voortwoekert; zo dat hy zich, als een albediller, niet behoeft met een ander te bemoeyen. 't Is, Beziet u zelven. Vergelijkt Matth. 7: 3, 4, 5. De pot moet dan den ketel niet verwijten, dat die zwart is. Hier geld Spreuken 20: 7.
Daar 't stil is, is 't goed haver zaayen. Dit spreekwoord word gebruikt, wanneer aan een tafel, of in een gezelschap, niemand spreekt. Het speelt op de dubbelzinnigheid van 't woord stil. 't Is stil, daar 't niet waait, en dan is 't bequaam tot het haver zaayen. Maar 't is ook stil, daar niemand geluid maakt. Zo zegt men: Stil! daar ligt een muis in de kraam.
Van haver, tot gort. Dit is een belachelijke en zeldzaame verbastering van 't oude spreekwoord, Van aver tot aver, dat is van voorouders tot voorouders. Ziet het Vervolg der Fakkel in Aver. De onkunde van die niet wisten wat aver was, heeft dat naar den Zeeuwschen spreektrant misvormt in haver, en voor dat andere onbekende aver ten medegezel gort bygevoegt. Men maakt doch van haver gort. Zo krygt men een koddig taalmonster, gelijk in Koetertje koet, uit het Fransche, Coute qu'il coute; 't koste wat het kost. Op een diergelijke wijze is Koeter Waal van Kouter Waal. om het kromtongig kouten. Dus zyn'er meer andere deerlijk geradebraakte spreekwoorden, die noch van sprekers, noch van hoorders verstaan worden, en echter in dagelijks gebruik zyn. Maar daar men zo geslachten oprekent van haver tot gort, zal 't ook geschieden van Zwaard en Spilzyde, dat is, van de mannelijke en vrouwelijke kant, die zwaard of spil handelen. | |
| |
Hy heeft het met vuilen geklaart. Dit zegt men van ymand, die iets lelijk heeft toegestelt: gelijk kinderen hun bed en luuren. Vuilen is bevuilen. Maar hoe komt klaaren daar by te pas? Is dat niet als met zwartzel witten? Of met modder afwasschen, naar de wijze der verkens? Maar men wete, dat klaaren niet slechts beduid klaar maken, zuiveren, reinigen; maar ook voltooyen, volbrengen. In dien zin zegt men: Ik zal dat wel klaaren; 't is geklaart; en 't werk is klaar.
De Grammatica voorlezen. Dit zegt ymand bekijven. Hier in word boertende gespeelt, niet op de Letterkonst, maar op ons woord gram. Wat dat is, bevinden die in plaats van een Anagramma, een Anna gram gemaakt hebben. Daar op volgt dan niet zelden het lezen der gordynmis.
Hebt gy geen kan, gebruik de leer. Kan en leer zijn dubbelzinnig. 't Wil zeggen, die niet kan, moet leeren. Zo is ook een spreekwoord: Beter is een leggende hen, dan een liggende kroon. Wie wat weet, komt het te pas.
Ik zag een jager een haas met twee beenen naloopen. De haas loopt niet met twee beenen, maar de jager. Op die zelve wijze zegt men: Ik heb een half verkenshoofd met twee oogen gezien, t. w. met de mijne, niet in 't half verkenshoofd. Ook, Ik heb u dronken gezien. Dit laat twyfelzinnig, of de ziender, of de geziene doe dronken was. Hier aan is gelijk, Ik heb een vrouw gekent, die at een duif als zy dood, en een mispel als zy verrot was.
Hy zal bot vangen. Dit spreekwoord speelt op de dubbelzinnigheid van 't woord bot. Dat beduid eigentlijk een platvisch, en ook een bots, of wederstuiting, van botten, botzen. 't Wil dan uitdrukken, hy zal dan afgewezen worden. Vangen word'er om de dubbelzinnigheid bygevoegt. Daar mede komt over een: Hy zal zyn hoofd stooten: en Hy had een blaauwe scheen, of met zyn kop tegen een muur loopen. Hy zal Nihil op 't Request krijgen. Op die wijze zegt men van ymand, die niet veel opdoet: Hy heeft geen grooten aal gevangen. Maar die in 't water ploft, vangt een snoek, en die knikkebolt, vangt een uiltje. | |
| |
Daar de Oyevaars nestelen, sterven geen kraamvrouwen. Naamelijk niet in 't Oyevaarsnest op den schoorsteen, schoon wel in dat huis. Maar zo hoog klimmen de gehoornde Oyevaars met vier pooten niet. Verstaat de Rammen, vaders der Oyen, dat is, de wyfjes der schaapen.
Hy is vensterziek, niet deurziek. 't Wil zeggen, zyn ziekte is van klein belang. Dus word gespeelt op 't woordeken deur, dat ook door betekent; en dan is deurziek doorziek. Om die dubbelzinnigheid word tegen deur venster gestelt. Zo is ook een spreekwoord: Ryke lieden ziekte, en schamele lieden pannekoeken, verneemt men verre.
De levendige doode is een schoone doode. Dit word gezegt van zulke, waar van 't gerucht verspreid, dat ze dood zyn; maar die noch leven. Immers het gelaat van deze is niet lelijk geworden.
Ik lach om mijn tanden. Zo andwoord men wel met een dubbelzinnige boerte, als ymand de reden van zyn lachen word afgevraagt. Dat om beduid dan geen oorzaak; maar om de tanden zyn de wangen, daar de laching haare plaats heeft.
Hy doet dat op zyn eigen houtje. Dit zegt men van ymand, die iets verricht alleen op zyn eigen gezag en goedvinden. Maar hoe komt dat houtje daar te pas? Is dat niet als 't vyfde rad aan een wagen? Zoude dat wel zien op die aaloude soorte van wichelaary door lothoutjes, of roedekens? Hos. 4: 12. Die iets ondernemen wilden, stelden in zulk een geval de waarzeggers te werk, om te voorwikken, wat uitkomst de zaak hebben zoude: maar zomtyds deden zy dat zelf. Vergelijkt Ezech. 21: 21, 22. Dan deden zy het op hun eigen houtje, zonder andere daar in te kennen. Ik gis liever, dat houtje voor afgekort en verhoetelt is van 't woord authoriteit, zo dat auth tot hout, en dat tot houtje vervormt is. Iets diergelijks vind men wel meer in spreekwoorden.
|
|
Auteursrechtvrij